IN DE VRIJDAGKRANT:
Van Thijn: Den Uijl
kan beter opstappen
ONTWERP LOUIS VAN GASTEREN
de PZC
vandaag
Protest tegen stuk
van Fassbinder
Reagan kondigt nieuw
voorstel in Genève aan
*De Ttoielaen
GEBAAR MOSKOU ONVOLDOENDE
Neemt u perl januari
deKruisPolis
of wilt u alternatieve
geneeswijzen voor
eigen rekening nemen?
Euthanasie
Wapens
Opheffing
Crisis
Spelen
St
VS: WAPENO VERLEG WEEK VERLENGEN
De afschaffing
van overkanten
Meer wind
228e jaargang no. 251
/rijdag 1 november 1985
EERSTE CIJFERS VAN DE
ACTIE ZUINIG STOKEN
vrijdagkrant
Dames- en kindermode
ZilverenKruisVGCN verzekeringen
L
Veel bewolking en af en toe regen, 's
Middags enkele opklaringen maar
later in de avond opnieuw regen.
Middagtemperatuur zeven graden.
Een naar vrij krachtig toenemende
westelijke wind.
Elke \rijdag ander nieuws...
PROVINCIALE ZEEUWSE COURAN
èj
AMSTERDAM (ANP) - „Verder kij
kend denk je dan toch dan Den Uyl
beter op kan stappen". Dat zegt bur
gemeester Van Thijn van Amsterdam
(PvdA) in een interview in het deze
maand verschijnende boek „Joop
Den Uyl: politiek als hartstocht" van
de journalisten John Jansen van Ga
len en Bert Vuijsje, waarin nog 19
andere vraaggesprekken zijn opgeno
men.
Van Thijn gaat in een voorpublicatie
(Slot zie pagina 3 kolom 4)
Commissie maakt
keuze Neeltje Jans
DEELTJE JANS - De komende jaren zal op het eiland Neeltje Jans in de Oosterscheldemon-
ling een grootschalig recreatief-educatief project worden uitgevoerd, volgens idee van een
(roep ontwerpers rond de Amsterdamse kunstenaar Louis van Gasteren. De adviescommis-
iie voor de inrichting van Neeltje Jans geeft de voorkeur aan het ontwerp-Van Gasteren
>oven dat van de Amerikaanse combinatie Harrison Price Company/Bob Howard. De
litgangspunten van het door de commissie uitverkoren plan - de kosten bedragen meer dan
lOO miljoen gulden - zijn actie en rust: concentratie van samenhangende voorzieningen onder
tnorme koepels bij het bouwdok Schaar en voor het overige een (begeleide) natuurlijke
mtwikkeling.
)p korte termijn zal aan gedeputeer-
le staten van Zeeland advies worden
litgebracht over Nederlands grootste
ecreatief-educatieve project. De ad-
'iescommissie, die onder leiding staat
;an de oud-minister van verkeer en
vaterstaat, drs T. Westerterp, buigt
',ich momenteel over de juiste formu-
ering van een nadere uitwerk-op-
iracht. Als het advies van de commis
sie wordt overgenomen, betekent dit
het dat de eerste spa al op korte
ermijn de grond ingaat. Er moet nog
•en lange procedurele weg worden
tfgelegd. Ook de financiering van het
iroject zal vooraf zeker dienen te
vorden gesteld.
/oor de inrichting van Neeltje Jans
:ijn op uitnodiging van het provin-
haal bestuur twee ideëen ingeleverd,
ïén door de groep rond de filmmaker-
(Het euthanasieplan van D'66
krijgt de steun van een meer
derheid in de Tweede Kamer.
beeldhouwer Van Gasteren en één
door de Amerikaanse combinatie
Harrison Price Company/Barry Ho
ward Associates. In het begin van
oktober '85 zijn beide ideéenschetsen
tijdens een bijeenkomst in het Top-
shuis (bedieningsgebouw stormvloed
kering) op Neeltje Jans gepresen
teerd. De schetsen gaan beide uit van
de strijd tegen het water en Nederland
PAGINA 3
be-
De bewapeningswedloop
staat niet: de meeste landen
uitgezonderd de supermo-
gendheden, hebben hun mili
taire uitgaven nauwelijks op
geschroefd.
PAGINA 5
Het CNV vreest voor de ophef
fing van een groot aantal mid
delbare scholen in Zeeland.
PAGINA 9
De beide PvdA-wethouders in
Middelburg mogen niet samen
in het nieuwe college terugko
men: een nieuwe bestuurscri
sis moet worden voorkomen.
PAGINA 11
Een IOC-adviseur is positief
over de kandidatuur van Am
sterdam voor de Olympische
Spelen.
PAGINA 17
Rtv, kunst: 2
Binnen- en buitenland: 3
en 5
Opinie, achtergrond: 4
Financiën, economie: 7
Provincie: 9, 11, 13 en 15
Sport: 17
Voor- en tegenstanders van toneelstuk in felle discussie.
FRANKFORT (RTR) - Betogers
hebben donderdagavond in een
theater in Frankfort het toneel
bestormd toen de wereldpremière
werd gegeven van een volgens hen
antisemitisch toneelstuk van wij
len filmregisseur Rainer Werner
Fassbinder.
Het stuk werd stopgezet kort nadat
het doek was opgegaan. Ruim
twintig joodse betogers weigerden
het toneel te verlaten, hoewel de
acteurs een verklaring voorlazen
waarin zij erom vroegen door te
mogen gaan omdat van anti-semi-
tisme geen sprake zou zijn.
Voor het gebouw riepen nog eens
ongeveer duizend betogers leuzen
tegen het stuk. Er brak handge
meen uit met de politie toen enkele
demonstranten probeerden door
een cordon te breken.
Het toneelstuk, "Der Müll, die
Stadt und der Tod", speelt in de
rosse buurt van Frankfort en gaat
over de rol van een gewetenloze
joodse huizenspeculant, die wordt
aangeduid als "de rijke jood".
als grensgebied tussen zout en zoet.
De commissie Westerterp, bemand
met 'zwaargewichten' en voor de
beoordeling van de inrichtingsplan
nen de belangrijkste adviseur van
gedeputeerde staten, vindt de opzet
van Van Gasteren cs het best.
De Amsterdamse kunstenaar heeft
zich verzekerd van de steun van enke
le befaamde architecten: de Oosten
rijker prof. Wilhelm Holzbauer (ont
werper van onder meer het stadhuis
muziektheater in Amsterdam), de
Duitser prof. Frei Otto (constructeur
van het Olympisch stadion in Mün-
chen) en het Engelse bureau Ove
Arup (makers van de opera in Syd
ney). Voor de verwezenlijking van het
plan is tenminste 100 miljoen gulden
nodig. Daarbij wordt ervan uitgegaan
dat de grond, eigendom van het rijk,
(Slot zie pagina 10 kolom 5)
Astronaute Bonnie Dunbar (links) en Wubbo Ockels controleren de
lading van het ruimtelaboratorium.
OBERPFAFFENHOFEN (DPA/UPI/AFP) De Westduitse vluchtleiding
van de Chaliengermissie met het Europese ruimtelaboratium Spacelab
heeft de Nederlander Wubbo Ockels donderdag bij het einde van zijn
dienst met enige aandrang naar bed moeten sturen. Overigens past ook
dat bij zijn taak want Ockels neemt onder mee proeven met betrekking
tot het slapen in de ruimte".
„Wij hebben met de beste beman
ning te maken, die wij ons kunnen
denken. Alle acht astronauten zijn
„enorm gemotiveerd", werd door
de vluchtleiding geconcludeérd.
Het begin van de werkzaamheden
in Spacelab vijf uur na de start
gaf via tv-beelden een soort een
ballet voor een dame en drie heren
te zien. Astronaute Bonnie Dunbar
toonde zich, in de gewichtsloze
toestand de behendigste.
De drie mannelijke wetenschap
pers, de Westduitsers Messersch-
midt en Furrer en Wubbo Ockels,
leken veel voorzichtiger in hun ge
baren en grepen steeds met een
voet of hand in de van zeilplanken
bekende riemen, die speciaal zijn
bevestigd op de bodem van Space
lab.
De bemanning van het ruimteveer
heeft donderdag ook een in de
Bondsrepubliek omstreden defen
siesatelliet in een baan om de aarde
gebracht.
Lubbers wil geen
uitstel raketbesluit
DEN HAAG (GPD) - Premier Lubbers zal het besluit over de plaatsing van
kruisraketten, zoals dat vorig jaar 1 juni is aangekondigd, niet tot na
vandaag -1 november - uitstellen nu de Sowjet-Unie hem heeft uitgenodigd
voor een gesprek. Volgens Lubbers bevat de Russische uitnodiging, die hem
woensdagmorgen door Sowjet-ambassadeur Blatov is overhandigd, geen
elementen die zo'n uitstel zouden rechtvaardigen.
De opvattingen van Lubbers werden de voorwaarde wordt verbonden dat
gisteren in de Tweede Kamer door
VVD en CDA gesteund, waardoor
pogingen van de oppositie om de
Russische uitnodiging als argument
te gebruiken om het besluit uit te
stellen, schipbreuk leden. Een motie-
Den Uyl, die dit beoogde, werd ver
worpen. Datzelfde gold voor een mo-
tie-Engwirda (D'66), waarin het kabi
net niet werd gevraagd het nemen van
een besluit uit te stellen, maar wel de
overeenkomst met de Verenigde Sta
ten die de plaatsing moet bezegelen.
Lubbers en CDA-ffactieleider De
Vries betoogden gisteren dat in de
Russische uitnodiging weliswaar
wordt aangekondigd dat „een positie
ve respons" zal worden gegeven in
dien de Nederlandse premier naar
Moskou komt, maar dat daaraan wel
het besluit moet worden uitgesteld.
De Vries zag nog een tweede voor
waarde, namelijk dat de Sowjets al
leen wilden spreken over de raketten
in het Europese deel van de Sowjet-
Unie. „Ons criterium is altijd geweest
het totale aantal SS 20's in de hele
Sowjet-Unie, ook die in het Aziatische
deel dus".
De oppositie slaagde er niet in De
(Slot zie pagina 3 kolom 5)
Advertentie
(Van onze correspondent
WASHINGTON - De Verenigde Sta
ten zullen vandaag, vrijdag, in Genè
ve een nieuw voorstel op tafel leggen
dat moet leiden tot „zeer betekenis
volle en evenwichtige vermindering"
van de kernbewapening. Dit heeft
president Reagan donderdag aange
kondigd, nadat hij in de aanloop naar
de top een 'historisch' vraaggesprek
Advertentie
ook kinderschoenen van dit merk. Excl.
Wij hebben leuke kadobonnen!
byjou
I De Nobelaer mode Ooststraat 8-Domburg-tel. 01188-2121
Ma. t/m za. open van 9-18 uur U kunt voor de winkel parkeren.
Vrijdag koopavond en maandagmorgen gesloten.
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
li
had toegestaan aan vier Russische
journalisten.
De VS willen een verlenging van de
huidige onderhandelingsperiode (die
vandaag af zou lopen) met een week,
zo zei Reagan, opdat de Amerikaanse
delegatie het voorstel* volledig kan
aanbieden en over de details met de
Russen kan discussieren. „Ons voor
stel is serieus", zei Reagan, „het
bouwt verder op de zeer concrete
verminderingsvoorstellen die onze on
derhandelaars eerder hebben gedaan
alsmede op de Sowjet-voorstellen".
Naar verluidt zou Reagan willen
voorstellen de raketten voor de mid
dellange afstand niet tot de strategi
sche wapens te rekenen en vervol
gens over gaan tot een vermindering
van het aantal kernkoppen voor in
tercontinentale raketten met 50 pro
cent. Dit zou de Sowjet-Unie nopen
veel dieper te snijden in zijn te land
opgestelde intercontinentale wa
pens, dan in Gorbatsjovs voorstel
was voorzien.
Reagan vatte de kern van de Ameri
kaanse tegenvoorstellen als volgt sa
men: „vergaande vermindering (van
kernwapens), geen betere kansen voor
een van de partijen om tot een eerste
aanval over te gaan, onderzoek naar
defensieve wapens en geen bedrog".
Hij zei bovendien aan het begin van
het gesprek met de Russische journa
listen dat het Amerikaanse 'oorstel
zal aantonen dat de VS sommige
Russische cijfers hebben overgeno
men. De Amerikaanse president
maakte nogmaals duidelijk dat hij
zijn Starwars-plannen niet laat varen,
zoals Moskou geëist heeft.
De Verenigde Staten en de Sowjet-
Unie zijn "voorlopige besprekingen"
begonnen over een tweede topconfe
rentie tussen Reagan en Sowjet-leider
Gorbatsjov, zo is bekendgemaakt
door een Amerikaanse regeringsfunc
tionaris.
Over de kwestie is nog geen besluit
genomen, maar zij staat op de agenda
voor het overleg dat de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken
Shultz maandag in Moskou zal voeren
met Gorbatsjov en zijn Russische
ambtgenoot Sjevardnadze.
De KruisPolis is de volledige èn voordelige
ziektekostenverzekering van Zilveren Kruis VGCN,
Nederlands grootste particuliere ziektekostenverzeke
raar zie rechtstreeks werkt en zonder winstoogmerk.
Via deze coupon of via het gratis telefoon
nummer 06-0444 kunt u informatie aanvragen en een
vrijblijvende, persoonlijke offerte. Van Zilveren Kruis
VGCN mag u meer verwachten.
Naam:M V
Adres:
Postcode:
Plaats:
Telefoonnr.:
Geboortedatum man:
vrouw:
Geboortedata kinderen:
Waar bent u nu verzekerd:
1147
Opsturen naar Zilveren Kruis VGCN, Antwoord
nummer 10001, 2200 VB Noordwijk, geen postzegel.
U kunt ook even langs komen op onze regiokantoren:
Middelburg, Achter de Houttuinen 8;Terneuzen, Vloos-
wijkstraat 14; Zierikzee, Havenpark 27.
Sinds gisteravond heeft
Zeeland er opnieuw een
vaste oeververbinding bij.
In de monding van de Oos-
terschelde werd de laatste
verkeerskoker voor de weg over de
stormvloedkering ingelegd: daarmee
werd het mogelijk om te voet van de
kop van Schouwen rechtstreeks de
noordwestpunt van Noord-Beveland
te bereiken. Het zal nog bijna een jaar
duren voordat - op 4 oktober 1986 - de
pijlerdam in de Oosterschelde in ge
bruik komt en daarna nog enige tijd
vergen eer het wegverkeer erover
wordt toegelaten. Maar de verbinding
is gelegd en dat markeert opnieuw
een opvallend moment in Zeelands
gang naar de volledige afschaffing van
overkanten. Met een weg over de
stormvloedkering in de Oosterschelde
wordt het laatste hiaat van betekenis
opgevuld in de zogeheten Dammen-
route, een rechtstreekse verbinding
langs de kust, van Walcheren naar
Den Haag, over de koppen van de
eilanden in het zuidwesten van het
land. Meer dan dertig jaar geleden, bij
de opzet van de eerste conceptie van
het Deltaplan gold de noord-zuid-
route aan de westkant van de Zeeuw
se en Zuidhollandse eilanden, met de
'sprong' over de Oosterschelde daarin
opgenomen, als het toekomstvisioen
voor de ontsluiting van Zeeland. De
archipel van grote en kleine eilanden
zou uit zijn isolement worden ge
haald, Zeeland bij de Randstad Hol
land op de stoep.
Het is allemaal wat anders gelopen
dan destijds, bij de eerste schet
sen van het Deltaplan op papier, de
verwachting was. De stormvloedke
ring in de Oosterschelde, het veilig
heidsslot voor overstromingen dat on
der normale omstandigheden het ge
tij zijn gang laat gaan, is acht jaar
later gereed dan oorspronkelijk met
de dichte dam de bedoeling was. Voor
het patroon van nieuwe wegverbin
dingen door Zeeland heeft die 'vertra
ging' geen wezenlijke nadelen opgele
verd. Immers: in december aanstaan
de is het al weer 20 jaar geleden dat de
Zeelandbrug over de Oosterschelde
werd opengesteld, de vijf kilometer
lange brug die ervoor zorgde dat dit
gewest op slag een rechtstreekse ver
binding kreeg in noordelijke richting.
Middelburg en Rotterdam waren el
kaar toen een belangrijk stuk dichter
genaderd. Zeelandbrug en Haring
vlietbrug, beide bewijzen van particu
lier initiatief dat met visie en fantasie
inspeelde op de mogelijkheden van
het Deltaplan. Provincies en gemeen
ten zagen hun kansen voor het grij
pen, bouwden bruggen met daarop
tolheffing en zorgden ervoor dat ver
keersstromen dwars door het hart van
zuidwest-Nederland werden geleid,
die er anders misschien nooit waren
gekomen.
Kort geleden is op de dam door de
Zandkreek een gedenksteen ont
huld die eraan herinnert dat al weer
een kwart eeuw is verstreken sinds de
eerste vaste oeververbinding van het
Deltaplan (die tussen Zuid- en Noord-
Beveland) een feit werd. Zeeland was
daarvóór een land van overkanten,
zoals het vaak is omschreven, waar de
capaciteit van veerdiensten de gren
zen van de samenleving in veel op
zichten bepaalde. Het Deltaplan gaf
als samenhangend waterbouwkundig
project in de jaren daarna het stra
mien aan voor een verkeerstechnische
ontsluiting van Zeeland. En daarmee
werd tegelijk de basis gelegd voor een
economische en planologische ont
wikkeling van dit gewest, waarvan in
de eerste tijd eigenlijk maar weinigen
zich een duidelijke voorstelling kon
den maken. Groei van werkgelegen
heid, uitbreiding van de bevolking,
betere onderwijsvoorzieningen, een
toeristische en recreatieve invasie:
alles wat zich hier in dertig jaar heeft
ontwikkeld is in oorsprong terug te
voeren naar een snelle ontsluiting van
deze provincie. Nieuwe wegen via del-
tadammen en bruggen, een dubbel-
baans rijksweg A 58, verbeterde vaar
wegen, een veerverbinding met Enge
land, - het is allemaal de gewoonste
zaak van de wereld geworden.
En de laatste verkeerskoker over de
pijlerdam in de Oosterschelde is
in dat patroon voorlopig in ieder geval
als het sluitstuk te beschouwen. De
Dammenroute waarvan deze schakel
onderdeel uitmaakt, eindigt op Wal
cheren. Zoals ook de Zeelandroute
eindigt op Zuid-Beveland. Het Delta
plan als raamwerk voor veel van de
naoorlogse ontwikkeling in zuidwest-
Nederland heeft kennelijk nog niet die
spankracht kunnen leveren, nodig om
ook de Westerschelde voor het weg
verkeer te overbruggen. Plannen, po
gingen en moeite genoeg in die rich
ting. Maar gebrek aan politieke wil.
En zo blijven er ook na een nieuwe
wegverbinding dwars door de mon
ding van de Oosterschelde nog steeds
overkanten in Zeeland. Overkanten
die nog niet aan afschaffing toe zijn,
maar aan de lijn zijn gehouden. Ten
slotte kent ieder perspectief zijn eigen
mistbanken.
vdM.
Mariabeeld Drie jongelui die met
bijlen en voorhamers waren gewa
pend hebben donderdag onder het
oog van gelovigen die aan het bidden
waren, het Mariabeeld kapotgeslagen
waarvan werd gezegd dat het zich
bewoog.
Het beeld in een grot langs de weg in
het gehucht Ballinspittle in het graaf
schap Cork, heeft sinds augustus
enorme menigten getrokken sinds een
groepje plaatselijke bewoners had ge-
zegc dat het zich bewoog.
