IN DE VRUDAGKRANT:
l\\\
Heinrich Böll overleden
Brinkman
wil kbrtiire
omfoepstatus
EG-COMMISSIE
VERLAAGT ZELF
GRAANPRIJZEN
Schouderklopje
Ook in Duitse
wijn anti-vries
Koning Boudewijn weigert
ontslag Belgisch kabinet
PZC
NEDERLAND ZET ZUID-AFRIKA ONDER DRUK
procedure
de
vandaag
Simonis weigert
Herman Bode in
bedrijfspastoraat
Meer jazz
Rust in Beiroet Start
Zure regen
Vakantiegeweld
ZEER GERINGE HOEVEELHEID
OOK WAALSE LIBERALEN BLIJVEN AAN
l
Sollen met een
voetbaldrama
Ongekende ramp
dreigt in Soedan
Perioden met zon
228e jaargang no. 166
Woensdag 17 juli 1985
Onverzekerd op weg!
vrijdagkrant
KEULEN (AP/DPA) De Westduitse auteur
en Nobelprijswinnaar Heinrich Böll is dins
dag op 67-jarige leeftijd overleden. In 1972
keeg hij de Nobelprijs voor literatuur.
JOHANNESBURG, DEN HAAG - De Nederlandse regering heeft Zuid-Afrika dinsdag een
ultimatum gesteld: de Nederlandse ambassadeur in Zuid-Afrika wordt „voor overleg" naar
Nederland teruggeroepen wanneer de Zuidafrikaanse regering niet binnen 48 uur heeft
gereageerd op de Nederlandse eis, dat de gearresteerde ontwikkelingswerker De Jonge wordt
teruggebracht naar de Nederlandse ambassade in Pretoria.
Overwegend zonnige perioden en
droog. Middagtemperatuur 21 gra
den. Een zwakke tot matige zuidwes
ten wind.
Elke vrijdag ander nieuws..
PROVINCIALE ZEEUWSE COURA
Böll was een van de bekendste intellectuelen van de
Bondsrepubliek en werd wereldberoemd door zijn romans
waarin hij vaak met veel gevoel voor satire kritiek leverde
op rechtse trekjes van het na-oorlogse West-Duitsland, het
nazi-verleden en het nog steeds voortlevende militarisme.
Jarenlang was Böll aanhanger van de sociaaldemocrati
sche SPD en een persoonlijke vriend van oud-bondskanse
lier Willy Brandt.
Böll, die op 21 december 1917 in Keulen werd geboren, is
internationaal bekend geworden door zijn romans als
'Billard um half zehn' (1959), 'Ansichten eines Clowns'
(1983), 'Gruppenbild mit Dame' (1971) en 'Die verlorene
Ehre der Katharine Blum' (1974).
In een condoléance-boodschap aan Bölls echtgenote heeft
bondskanselier Helmut Kohl Böll omschreven als een
„moedige strijder tegen wetenschappelijke en artistieke
onderdrukking in totalitaire staten".
Ex-bondskanselier Willy Brandt zei dat Bölls werk „de
stem van het fatsoen" vertegenwoordigt.
PAGINA 4: Heinrich Böll, het Duitse geweten
Ultimatum: De Jonge
binnen 48 uur terug
(Van onze correspondent)
Het ultimatum werd van kracht vanaf de antwoord is, dat De Jonge wordt De woordvoerder sloot niet uit, dat
teruggebracht naar de ambassade, zo Nederland bij Zuidafrikaanse hals-
verduidelijkte hij. starrigheid steun bij de EG-bondge-
het moment dat de Nederlandse am
bassadeur Carstens de Zuidafrikaan
se regering erover inlichtte. Dat is
volgens een woordvoerder van het
ministerie van buitenlandse zaken
dinsdagochtend gebeurd.
Geeft Zuid-Afrika geen bevredigend
antwoord op de Nederlandse eisen,
dan wordt Carstens „voor onbepaalde
tijd" teruggeroepen. „Dat kan vier
dagen, maar ook vier maanden zijn.
Dat hangt van de Zuidafrikaanse re
gering af', aldus de woordvoerder.
Het enige voor Nederland bevredigen-
DEN HAAG (GPD) - Minister Brink
man van WVC vindt dat omroepen
sneller van status moeten kunnen
veranderen. Wanneer een omroep
meent op basis van een forse leden
winst aanspraak te kunnen maken op
de A-status, mag die zendgemachtig
de niet anderhalf jaar in onzekerheid
worden gelaten. De bewindsman
heeft zijn ambtelijke top opdracht
gegeven om mogelijkheden voor een
kortere en eenvoudiger procedure te
onderzoeken.
Dit heeft een woordvoerder van WVC
gisteravond bevestigd. Zoals bekend
heeft Brinkman de aanvraag van Ver
onica voor de A-status voorlopig afge
wezen.
In een interview met de Haagsche
Courant spreekt minister Brinkman
zich uit voor een soort concessiesys
teem „nu bijna iedereen A-omroep is".
Daarbij zouden volgens de bewinds
man fusies tussen bepaalde omroepen
mogelijk zijn. „Want zo uiteenlopend
zijn die identiteiten nu ook weer niet.
Problemen komen er wanneer er weer
een nieuwe omroep komt. Het wordt
langzamerhand erg ingewikkeld, ook
door de kleinere zendgemachtigden".
Het wordt daarom tijd, zegt de minis
ter, weer eens te kijken naar het
systeem van A-, B- en C-omroepen,
aldus Brinkman.
UTRECHT (GPD) - Kardinaal
Simonis, aartsbisschop van
Utrecht, is niet bereid de oud
vice-voorzitter van de FNV,
Herman Bode, te accepteren als
voorzitter van de stichting be
drijfspastoraat in het aartsbis
dom Utrecht. Het bestuur van
deze stichting had Bode una
niem in deze functie gekozen. De
kardinaal vindt dat het vak
bondsverleden van Bode de be
noeming in de weg staat.
Voorts is bekendgeworden dat
Herman Bode, die lid is van de
Mariënburggroep van progres
sieve katholieken in ons land
geweigerd is voor een voor
dracht van een pauselijke onder
scheiding.
BRUSSEL (ANP) - Als
de Europese landbouw
raad voor 1 augustus
geen besluit over de
graanprijzen neemt
en daar is nu geen kans
meer op verlaagt de
EG-commissie die prij
zen met 1,8 procent.
Dat heeft de Europese
landbouwcommissaris,
de Nederlander Frans
Andriessen, dinsdag in
Brussel de Europese
landbouwministers la
ten weten. Zoals bekend
is een Europees graan-
besluit getroffen door
een Duits veto. Ook
dinsdag moest de Lu
xemburgse voorzitter
van de Raad, Mare
Fischbach, weer consta
teren dat er over die
graanprijzen geen be
sluitvorming mogelijk
was.
Maar, aldus minister
Braks, „de gemoederen
zijn nu toch wat be
daard". Die opmerking
sloeg mede op het feit
dat de Duitse minister
Ignaz Kiechle zich er
toch bij neer schijnt te
leggen dat bij gebrek
aan besluitvorming in
de Raad, de commissie
zelf maatregelen neemt.
Omdat de EG-commis-
sie nog bijkomende
maatregelen treft komt
de graanprijsverminde-
ring in de praktijk neer
op 1,2 a 1,1 procent.
Volgens Andriessen zal
het onderwerp graan
prijzen in elke komende
landbouwraad opnieuw
ter tafel komen omdat
ze iedere keer opnieuw
moet constateren dat
een besluit in de Raad
niet mogelijk is. Dat
heeft de commissie no
dig ter legalisatie van de
door haarzelf vastgestel
de maatregelen.
Zo is er langzamerhand
een situatie ontstaan
waarbij een duidelijk
uitgesproken veto in de
praktijk toch niet blijkt
te werken, zo conclu
deerde Braks tevreden.
Sowjet-geleerden - Sowjet-leider
Michaïl Gorbatsjov heeft besloten de
salarissen van geleerden te koppelen
aan de „creatieve produktiviteit" van
hun werk. De maatregel lijkt erop
gericht met materiële prikkels een
snellere technische ontwikkeling te
bereiken.
noten zoekt voor een gezamenlijke
actie.
Van den Broek wil ook officiële excu
ses voor de schending van de immuni
teit van de Nederlandse ambassade
en de bestraffing van de twee politie
agenten die De Jonge tegen zijn zin
uit de ambassade hebben wegge
haald.
De Jonge wist vorige week dinsdag,
ondanks het feit dat hij aan armen en
voeten geboeid was, zijn begeleiders
te misleiden en naar de Nederlandse
ambassade te Pretoria te brengen. Hij
ontsnapte aan de aandacht van zijn
begeleiders en bevond hij zich - vol
gens de Nederlandse lezing - min
stens 30 seconden in de wachtkamer
van de ambassade, alvorens hij daar
weer uit werd gehaald.
Volgens een Zuidafrikaanse memo
randum zou De Jonge zich „gedeelte
lijk" op Nederlands grondgebied heb
ben bevonden.
Het wordt overigens in diplomatieke
kringen in Pretoria uitgesloten, dat de
Zuidafrikaanse regering bereid is di
rect op het Nederlandse ultimatum te
reageren. Het wordt ook zeer onwaar
schijnlijk geacht, dat de Zuidafri
kaanse regering De Jonge naar de
ambassade zal laten gaan. Een ernsti
ge diplomatieke aanvaring tussen de
Nederlandse en Zuidafrikaanse rege
ring lijkt onvermijdelijk.
Tegen De Jonge en zijn ex-vrouw
Helena Passtoors, die vastzitten
krachtens sectie 29 van de Zuidafri
kaanse interne veiligheidswet, is nog
geen officiële aanklacht geformuleerd.
Zuid-Afrika beschouwt De Jonge als
een gevaarlijke terrorist: hij zou muni
tie vanuit de buurlanden naar Zuid-
Afrika hebben gebracht en nauwe
relaties onderhouden met een blanke
communistische ANC-voorman, Joe
Slovo.
Bij buitenlandse zaken wordt het te
rugroepen van ambassadeur Carstens
gezien als" een „eerste stap". Verder
gaande stappen zijn het tot persona
non grata verklaren van de Zuidafri
kaanse ambassadeur in Nederland,
het terugbrengen van de diplomatie
ke betrekkingen naar het niveau van
zaakgelastigden en uiteindelijk het
verbreken van de diplomatieke be
trekkingen. „Maar zo ver zijn we nog
niet, we moeten eerst afwachten hoe
Zuid-Afrika op onze nieuwe bood
schap reageert", aldus de woordvoer
der.
Staking Suriname - Bij het bau-
xietbedrijf Billiton in Suriname wordt
sinds maandag gestaakt. Ongeveer
700 van de 800 werknemers hebben
het werk neergelegd vanwege een
CAO-conflict, zo is dinsdagochtend in
Paramaribo vernomen. Bij het be
langrijkste bauxietbedrijf in Surina
me, Suralco, wordt normaal gewerkt.
In de eerste kilometers van de zeventiende Tour-etappe viel er voor
Maarten Ducrot (links) en Bernard Hinault nog het één en ander te
lachen. De Zeeuwse neo-prof kreeg zelfs een schouderklopje van de gele
truidrager. Enkele uren later was het afzien geblazen op de Pyreneeën-
hellingen. Hinault verloor kostbare minuten en Ducrot finishte op bijna
een half uur van winnaar Pedro Delgado.
PAGINA 15
De jazz-liefhebber is nauwelijks
bekomen van North Sea Jazz of hij
kan weer op pad: vanavond begint
het Festival in Loosdrecht.
PAGINA 2
Het Syrische vredesplan voor Li
banon lijkt te werken: de politie is
de baas in de straten van Beiroet.
PAGINA 3
Zeeuwsch-Vlaanderen behoort bij
de negatieve uitschieters wat be
treft zure neerslag. Nader onder
zoek volgt.
PAGINA 5
De politie heeft in Renesse zes
jongeren aangehouden na geweld:
justitie overweegt de invoering
van snelrecht.
PAGINA 9
De FNV-afdeling Terneuzen verza
melt klachten over het uitzendbu
reau Start.
PAGINA 11
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenland:
Opinie en achtergrond:
Financiën, economie: 7
Provincie: 9, 11 en 13
Sport: 14 en 15
3 en 5
4
NIJMEGEN (ANP) - Dinsdagochtend zijn in Nijmegen 23.730 wandelaars
uit 36 landen van start gegaan voor de 69e vierdaagse. Zowel het aantal
deelnemers als landen betekent een nieuw record in de historie van de
vierdaagse. Vorig jaar vertrokken 22.226 deelnemers.
De eerste dag voerde de wandelaars richting Huissen, Eist (pleister
plaats), Lienden, Valburg en terug naar Nijmegen. Bij het vertrek was er
sprake van bewolkt, maar ideaal wandelweer.
Foto: Onder de 23.730 deelnemers die dinsdagochtend van start gngen,
bevonden zich de meest uiteenlopende personages
DEN HAAG (GPD) - Het ministerie van WVC vindt het nog te vroeg om een
waarschuwing te laten uitgaan voor een aantal Duitse wijnen waarin, net als
in Oostenrijkse wijnen, het anti-vriesmiddel diethyleenglycol is gevonden.
Gistermiddag werd bekend dat de
keuringsdienst van waren in Rotter
dam de giftige stof ook had aangetrof
fen in Duitse wijnen. Het gaat daarbij
ondere andere om de in ons land veel
gedronken Keiler Geister Perlwein,
een goedkope witte wijn.
Het ministerie van volksgezondheid
zegt dat de in de wijnen aangetroffen
hoeveelheid diethyleenglycol zeer ge
ring is en geen enkel gevaar oplevert
voor de volksgezondheid. Vandaag zal
het resultaat bekend worden van een
tweede analyse van drie verdachte
Duitse wijnen. Het ministerie wacht
op die gegevens alvorens eventuele
maatregelen af te kondigen. Eerder
liet WVC wel een waarschuwing uit
gaan tegen de consumptie van alle
Oostenrijke wijnen.
Directeur H. Prins van de keurings
dienst van waren in Rotterdam heeft
afgelopen vrijdagmorgen al het minis
terie van WVC op de hoogte gesteld
van het feit dat anti-vries was gevon
den in Keiler Geister Perlwein, Rhein
Hessen Westhofener Spatlese en Mo-
sel-Saar-Ruhr Klusserather Sankt Mi
chael, alle drie uit 1983. Omdat de
hoeveelheid schadelijke stof zo gering
was, heeft het ministerie niet direct
alarm geslagen. Vooralsnog wordt, te
gen de verkopers van de Duitse wij
nen niets ondernomen.
In Oostenrijk is inmiddels al in 35
wijnsoorten diethyleenglycol ontdekt.
De gifvrije wijnen zullen voorlopig
nog niet aan de consument in Neder
land worden aangeboden. Het minis
terie van WVC wil eerst waterdichte
garanties van Oostenrijk hebben dat
uitsluitend kwaliteitswijnen geleverd
zullen worden.
Het bedrijfschap slijtersbedrijven in
Rijswijk vreest dat de in opmars
zijnde Oostenrijkse wijnen in één klap
van de Nederlandse markt zullen ver
dwijnen. Het aandeel van de Oosten
rijkers op de Nederlandse wijnmarkt
is overigens maar heel klein.
De Consumentbond heeft woensdag
in een telegram aan staatssecretaris
Van der Reijden van volksgezondheid
aangedrongen op betere (medische)
voorlichting aan het publiek. „Het
ministerie komt niet verder dan men
sen naar een huisarts te verwijzen" zo
luidt het verwijt. De Consumenten
bond wordt de laatste dagen over
stroomd met telefoontjes van veront
ruste witte wijndrinkers.
(Van onze correspondent)
BRUSSEL - Koning Boudewijn van
België heeft dinsdagmiddag het ont
slag van het kabinet-Martens gewei
gerd. De christen-democratisch/libe
rale ministersploeg blijft aan tot ver
vroegde verkiezingen, die op 6 of 13
oktober zullen worden gehouden.
De ministersploeg wordt niet gewij
zigd. Ook de franstalige liberale mi
nisters, die dinsdagmorgen als eer
sten hun ontslag aanboden, blijven op
hun post, evenals minister van bin
nenlandse zaken Nothomb, om wie
alles begonnen is. Het kabinet zal tot
de verkiezingen opereren op basis van
een minimaal regeringsprogramma.
Die verrassende ommezwaai beëin
digde de crisis die maandag en dins
dag in het Belgische kabinet was
uitgebroken. Dinsdagmorgen bood
premier Wilfried Martens het ontslag
van zijn kabinet aan koning Boude
wijn aan, nadat de Waalse liberale
ministers waren opgestapt.
Zij volgden daarmee hun voorman,
vice-premier en minister van justitie
Jean Gol, die zijn ontslag had inge
diend uit protest tegen het aanblijven
van de Waalse christen-democraat
Charles Ferdinand Nothomb. Deze
had volgens Gol moeten opstappen
omdat hij politiek verantwoordelijk
zou zijn voor de falende ordehandha
ving tijdens de voetbalrellen in het
Brusselse Heizelstadion, die op 29 mei
38 doden en 450 gewonden eisten.
Koning Boudewijn greep dinsdagmid
dag echter met krachtige hand in. Na
gesprekken met CVP-premier Mar
tens en de drie vice-premiers Gol
(PRL), Nothomb (PSC) en Grootjans
(PW) besloot hij het ontslag te weige
ren. Op de Waalse liberalen na vonden
de Vlaamse en Waalse regeringspartij
en dat het kabinet-Martens moest
doorgaan.
Voor hen was voortzetting van het
economisch-herstelbeleid prioriteit
nummer een. De koning nam dat op
advies van Martens over en bepaalde
dat het kabinet ongewijzigd aanblijft.
Het kabinet-Martens zal intussen
slechts een beperkt aantal politieke
kwesties kunnen afhandelen. Van
daag zal Martens na overleg met de
coalitiepartners - besluiten welke
onderwerpen te controversieel zijn
om door zijn overgangskabinet te
worden aangepakt.
Premier Mariens
J'/fs TTT is een opvallende pa-
ill rail el. De manier waarop
ojktfC de Belgische rijkswacht op
29 mei reageerde op het
voetbaldrama in het Brus
selse Heizelstadion was chaotisch en
besluiteloos. De politieke nasleep van
deze schokkende gebeurtenis, afgelo
pen week in parlement en kabinet te
Brussel was chaotisch en besluiteloos.
Het hoogtepunt van de verwarring
werd gisteren bereikt, 's Morgens een
kabinetscrisis en de gang van premier
Wilfried Martens naar koning Boude
wijn om het ontslag van zijn regeer-
ploeg aan te bieden. In de loop van de
middag het bericht dat het Belgische
staatshoofd dit ontslag had geweigerd
en dat het rooms-liberale kabinet in
ongewijzigde samenstelling nog enke
le maanden zal blijven doorregeren.
Er komend vervroegde verkiezingen
in oktober. Dat wel. Over de politieke
conclusies die het kabinet trekt als
het gaat om de verantwoordelijkheid
voor de falende ordehandhaving in
het Heizelstadion zal Martens een
nadere verklaring afleggen. En daar
blijft het dan kennelijk bij. Het is alles
bij elkaar een weinig verheffende en
onbegrijpelijke vertoning. In het par
lement wordt na een pijnlijk debat
vastgesteld dat de minister van bin
nenlandse zaken Charles-Ferdinand
Nothomb (een Waals christen-demo
craat) niet kan worden weggestuurd
voor beleidsfouten in deze affaire.
Vervolgens kraakt het kabinet in zijn
voegen. Vice-minister-president en
minister van justitie Jean Gol (een
Waalse liberaal) kan deze gang van
zaken niet met zijn geweten overeen
komen en treedt af. Het slot van de
zaak is dat dezelfde regeringscoalitie
als een soort overgangskabinet tot
het najaar aanblijft.
Gespeeld politiek fatsoen en ver
bijsterende koppigheid hebben
de laatste dagen in politiek Brussel
om de voorrang gestreden. Neemt het
kabinet-Martens in ieder geval als
gebaar een stuk verantwoordelijkheid
voor de afschuwelijke tonelen die zich
anderhalve maand geleden vlak vóór
de belangrijkste Europacup-ontmoe
ting van het seizoen in het Heizelsta
dion hebben afgespeeld? Of legt het
de vernietigende kritiek uit het rap
port van de parlementaire onder
zoekscommissie eigenlijk naast zich
neer? Ministër van binnenlandse za
ken Nothomb heeft van het begin af
opvallend dwars gelegen in deze zaak
die de reputatie van België internatio
naal bepaald geen goed heeft gedaan.
Hij wees in tamelijk uitdagende ver
klaringen rechtstreekse betrokken
heid bij wat er allemaal is misgegaan
op die fatale avond van de supporters-
rellen, keer op keer van de hand.
Daarmee had deze bewindsman zich
al vastgenageld voordat de onder
zoekscommissie haar bevindingen
naar buiten bracht. En dus ging het
toen in Brussel in feite al niet meer
over een evenwichtige politieke af
handeling van het voetbaldrama,
maar over een binnenlandse kracht
meting met het oog op de naderende
verkiezingen. Nothomb en Gol heb
ben beiden (de eerste door te vroege
halsstarrigheid, de laatste door een
wat al te opzichtig vertraagd eerge
voel) de herinnering aan Heizei weinig
fraai vertaald. Persoonlijk ingrijpen
van koning Boudewijn heeft voorko
men dat wie van de twee ook er
politieke munt uit kon slaan.
Al is het dan in gehandicapte vorm,
- het vijfde kabinet onder leiding
van de christendemocraat Martens
kan de rit nu zo goed als uitzitten.
Voor Belgische begrippen een uni
cum. Sinds 1965 is dat niet meer
voorgekomen. De ene kabinetscrisis
haalde de andere in. Steeds was het
krammen en lijmen, vallen en opstaan
in Brussel. Op verschillende momen
ten heeft deze regeercombinatie ge
wankeld. Er was de kwestie van de
kruisraketten, er waren allerlei zware
problemen waarin de taaigeschillen
naar voren kwamen, er waren grote
problemen in het onderwijs en er
waren grootscheepse en langdurige
stakingen. Maar het kabinet-Martens
regeerde bij speciale volmachten en
i op grond daarvan kon veel. Het had
zich voorgenomen om in België eco
nomisch orde op zaken te brengen.
Harde saneringsmaatregelen moesten
worden genomen om het land van een
bankroet te redden. Dat alles heeft
niet alleen de verhoudingen ver
scherpt, maar leidde er ook toe dat dit
kabinet een tamelijk hautain beleid
voerde. In de kwestie van de voetbal
ramp in het Heizelstadion is die stijl
van 'we laten ons niet al te veel
zeggen' het kabinet-Martens V stevig
opgebroken. De ja-en-nee-kabinets-
crisis van gisteren was een genante en
misplaatste zaak. Buiten het Brussel
se politieke wereldje zullen maar wei
nigen er iets van begrijpen. Het was
sollen met de verantwoordelijkheid
van een ramp.
vdM.
NEW YORK (UPI/AFP/RTR/DPA) - In
Soedan dreigt een ramp van onge
kende omvang. De helft van het 22
miljoen inwoners tellende Afrikaan
se land dreigt van honger te sterven,
zei dinsdag in New York Maurice
Strong, hoofd van het VN-bureau
voor noodhulp aan Afrika. Strong is
zojuist teruggekeerd van een bezoek
aan Soedan en Ethiopië.
Overvloedige regenbuien hebben het
transport over de weg vrijwel volledig
lamgelegd. Het vervoer van voedsel is
dientengevolge stil komen te liggen.
Er zijn volgens Strong op korte ter
mijn 300 vrachtwagens nodig.
y. Y
