...ze hebben in an
een wesp ingeslikt.
GREENPEACE
IN ACTIE
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
wc tie
M8M
sluis
claims
triest
akkoord.
rené groeneveld
ZC
\N
ZATERDAG 11 MEI 1985
Jet was een komisch gezicht. Dat
vinden ze ook op het kantoor van
ireenpeace in Amsterdam. Die
epresentant van het Bayer-concern, die
filde bewijzen dat het afval van de
itaandioxyde-industrie een onschadelijk
oedje is en prompt een glas water met wat
«are metalen en afvalzuur leegde. Maar
ehalve die serieus bedoelde Belgenmop
alt er weinig te lachen voor de
ïilieu-organisatie. Ondanks een harde
ctieweek is het doel stopzetten van de
elgische lozingen van het afval in zee
óór 1989 niet bereikt. „We krijgen
oofdpijn van een bedrijf als Bayer",
iggen de actievoerders na hun eerste
•varingen met de Belgische tak van het
mcern.
reenpeace bond jaren geleden voor het
rst de strijd aan met de lozers van de
taandioxyde-industrie. Met name omdat
n deel van de bedrijven nog steeds
'eigert het afval te verwerken en het
iwweg in zee dumpt. Jaarlijks in Europa
n 3,5 miljoen ton. De Noordzee, betoogt
milieu-organisatie, kan deze hoeveelheid
iet meer aan. Voorbeelden van de
hadelij kheid van het afval heeft
reenpeace genoeg,
issers uit de Duitse Bocht worden
confronteerd met vangsten, waarvan de
lft terug in zee kan worden gekiept. De vis
lijkt aangetast door uitwendige ziekten als
eren, tumoren en vinrot.
etenschappelijk onderzoek heeft
ngetoond dat er een aanwijsbaar verband
estaat tussen de dumpingen van de
dustrieën, die titaandioxyde produceren,
deze ziekten.
I laar ook de vis voor Nederlandse en
elgische kust lijden onder de dagelijkse
izingen. Een ander onderzoek, uitgevoerd
j oor het Rijksinstituut voor Visserij
mderzoek (RIVO) in IJmuiden, leerde dat
e bot voor de Zuidhollandse kust is
angetast. Met andere, beter verkoopbare
issen als de schol, schar en kabeljauw
leek het gezonder gesteld, maar
reenpeace ziet de achteruitgang van de
ot als een teken aan de wand. De toch al
vaar belaste zuidelijke Noordzee wordt
ovendien minder aantrekkelijk voor het
Jerisme, vrezen de actievoerders.
'e grote boosdoener is de
itaandioxyde-industrie, meent
Ireenpeace. De stof wordt gebruikt als een
'itpigment, dat bijvoorbeeld papier,
lastic, tandpasta en vooral verf van een
raakwitte kleur voorziet,
lij elke ton eindprodukt titaandioxyde
omt gemiddeld ongeveer acht ton afval
ij, verdund zwavelzuur verontreinigd met
|e giftige metalen chroom, vanadium, zink,
od en calcium. Hoewel er bij de
dustrieën die deze stof produceren, e
ennis bestaat het afval te verwerken en
[pnieuw te gebruiken, is het dumpen
nder bewerking verreweg de goedkoopste
Iplossing.
pinnen de EEG wordt al sinds februari 1978
sproken over het terugdringen van de
[erontreiniging door het afval. Het plan was
iterlijk 1 juli 1987 een oplossing te hebben
levonden. Die streefdatum is niet gehaald,
nder meer omdat enkele deelstaten,
.aaronder België, te laat met voorstellen
wamen. Nu moeten de lozingen volgens de
'EG-richtlijnen in 1991 beëindigd zijn. Ook
e Belgische overheid heeft te kennen
legeven zich aan deze datum te willen
ouden. Andere landen zoals Nederland
I n West-Duitsland hebben als absolute
linddatum december 1989 vastgesteld.
►reenpeace is ruim twee weken geleden in
Ictie gekomen tegen de Belgische
itaandioxyde-industrie om een
lanpassing van de Belgen aan het
iederlandse en Westduitse standpunt te
■arceren.
ie streefdatum 1991 acht de organisatie te
[er in de toekomst. Met de campagne wil
ireenpeace een toezegging ontfutselen van
iaatssecretaris F. Aerts van milieu dat ook
f1 België het lozen vóór 1989 stopgezet
l'ordt. Doelwit van de actievoerders zijn de
ledrijven NL Chemicals in Gent en Bayer in
intwerpen, de twee Belgische producenten
fan titaandioxyde. NL Chemicals opereert
linds het begin van de jaren zestig, terwijl
fayer-Antwerpen vanüf 1970 actief is.
lamen lozen zij jaarlijks ongeveer 320,000
Ion afvalzuur in de Noordzee, vóór de
felgische kust, net buiten de Nederlandse
territoriale wateren.
ie milieu-organisatie heeft eerder met dit
l'jltje gekapt. Mede door toedoen van
preenpeace-acties in 1980, stopte het
pestduitse Bayer titaandioxydebedrijf in
fotografie lex de meester
Uerdingen in 1982 met het lozen van het
onbewerkte afval in zee. Kronos Titan in
Leverkussen beëindigt medio dit jaar de
lozingen, ook mede onder druk van acties.
De eisen, die Greenpeace dit keer op tafel
heeft gelegd, zijn niet gering:
Stopzetten van de lozingen
Het onmiddellijk overgaan van Bayer en
NL Chemicals tot het installeren van
produktie- en recyclingprocessen die de
lozingen beëindigen.
Geen vergunningen meer van de
Belgische overheid.
Een internationaal programma, dat
uitgaat van 1 juli 1987 als streefdatum voor
het stopzetten van de lozingen.
Om opnieuw druk uit te oefenen, is
Greenpeace ruim twee weken geleden
begonnen met een felle campagne tegen de
lozende bedrijven. Eerst voerde de
milieu-organisatie gesprekken met
kustgemeenten in België en Nederland.
Daadwerkelijk kwam Greehpeace in actie
op vrijdagochtend, 26 april. Actievoerders
beklommen toen de met 1000 ton afval
geladen 'Falco' van NL Chemicals in Gent.
Mede met behulp van duikers
verhinderden ze ongeveer de helft van de
lozing.
Tevergeefs probeerde Greenpeace de
zaterdag daarop een lozing van 'Wadsy
Tanker' van het Bayer-concern in
Antwerpen te verhinderen. Daar de
bemanning op zee het schip hermetisch
wist af te sluiten konden de actievoerders
slechts toezien. Uren later werden ze pas
opgepikt van het dek, waar ze zich bij ruw
weer hadden genesteld. De kapitein van de
afvaltanker probeerde de Greenpeacers aan
dek nog weg te duwen.
De derde poging van de actievoerders, dit
keer weer gericht tegen de 'Falco' bleek
succesvol. De tanker werd gedwongen
maandagnacht geladen weer terug te varen
naar Gent.
Woensdag 1 mei trachtten de
milieu-activisten de 'Wadsy Tanker' te
belemmeren de Boudewijnsluis in het
Antwerpse havengebied uit te varen.
Ondanks het feit dat een rubberboot aan de
achterkant was geklonken en twee
Greenpeace-leden aan de voorplecht
hingen, voer de kapitein de sluis uit.
Ook toen een actievoerder in het koude
water voor het schip sprong zag hij geen
reden zijn vaartuig te stoppen wat hem
later door verscheidene vertegenwoordigers
uit de scheepvaartwereld nogal kwalijk
werd genomen. Een dag later verzamelde
zich in Brussel een delegatie van de
Belgische afdeling van Greenpeace. Doel
was de kamer van staatssecretaris F. Aerts
van milieu te bezetten. Hij noch zijn naaste
medewerkers waren die dag aanwezig en de
groep vertrok. Het actieschip 'Sirius' bleef
inmiddels in de buurt van de
Boudewijnsluis het vertrek van de 'Wadsy
Tanker' afwachten.
Die vrijdag daarop, nu ruim een week
geleden, zou de milieu-organisatie de
campagne tegen de Belgen besluiten.
Greenpeace wilde alles op alles zetten, te
meer daar de Belgen steeds waakzamer
De milieu-organisatie Greenpeace zit na een aanvankelijk succesvolle
campagne tegen de afvallozingen van de Belgische titaandioxyde-
industrie in een lastig parket. Na de laatste actie van de organisatie,
een blokkade van een sluis in het Antwerpse havengebied, hebben de
rederijen, die de dumpingen uitvoeren, het actieschip Sirius aan de
ketting gelegd. Ze eisen van Greenpeace een bedrag van 2,2 miljoen
Belgische francs (110.000 gulden). Daarnaast hebben de rederijen een
kort geding aangespannen tegen de milieu-organisatie, waarvan don
derdag de eerste zitting was en donderdag 22 mei uitspraak volgt.
Greenpeace blijft zich verzetten. ,,Ze kunnen weieens tot de ontdekking
komen dat ze een hete aardappel hebben ingeslikt", zeggen de
actievoerders.
geworden waren. In de middaguren
cirkelden verschillende patrouilleboten
van de rivierpolitie al onrustig rond op de
Schelde. De actievoerders kregen, richting
Boudewijnsluis koersend, via de marifoon
te horen dat ze zich moesten onderwerpen
aan een zogenaamde aankomstcontrole.
Een procedure, die vrijwel nooit wordt
uitgevoerd in het havengebied van
Antwerpen.
De actie verliep aanvankelijk voorspoedig
voor Greenpeace. Ondanks twee
politieboten voor en één in de sluis, naast de
'Wadsy Tanker! slaagden de actievoerders
erin de sluis volledig te blokkeren. De
rubberboten (Zodiacs) bevestigden zich met
stalen kabels aan de sluisdeur, die daardoor
niet gesloten kon worden. De 'Sirius' kwam
dwars voor de sluis voor anker te liggen.
Een entering door zo'n twintig
politiemannen kon dat niet verhinderen. De
kapitein van de 'Wadsy Tanker', die zich al
beroemde op zijn kordate optreden, sloot
zich woedend op in zijn hut.
Daarna volgde een periode van
betrekkelijke rust. Moeizaam
onderhandelden de actievoerders met
topfunctionarissen van de Antwerpse
politiekorpsen. Zonder enig resultaat.
Greenpeace was tot zaterdagmorgen veilig
daar ook de vakorganisaties van de
sleepdiensten en het personeel van de
sluizen toezegden niets aan de situatie te
willen doen tot die tijd.
In de morgenuren overlegden
Greenpeace-woordvoerders met
vertegenwoordigers van het
gemeentebestuur van Antwerpen, de
havenautoriteiten, het ministerie van
verkeer en het Bayer-concern. Haast was
geboden. De blokkade van de sluis
veroorzaakte een ernstige belemmering van
het scheepvaartverkeer. Er diende zelfs een
opvaarverbod op de Westerschelde te
worden ingesteld naar Antwerpen.
Greenpeace stemde in met een opheffing
van de blokkade, maar eiste wel een
ligplaats aan de kade van Bayer, zodat de
'Wadsy Tanker' in de gaten gehouden kon
worden. Achteraf een ongelukkige keuze.
Nog diezelfde middag liet de rederij
Mabecom eigenaar van de 'Wadsy Tanker'
het actieschip 'Sirius' aan de ketting
leggen. Er werd een schadeclaim van niet
minder dan drie miljoen Belgische francs
(ruim 150.000 gulden) voor gederfde
inkomsten ingediend. Een deurwaarder
legde beslag op het schip. De actievoerders
waren verontwaardigd en spraken van
'verraad'. Een dag later, afgelopen
maandag, spande de rederij een kort
geding aan. De bedoeling was elke actie
tegen de tanker te voorkomen.
Eugène Stuik, woordvoerder van de
milieu-organisatie, is diep verontwaardigd
over de gang van zaken. „We voelen ons erg
genomen", zegt hij. „Ze hebben ons met dat
gesprek de haven ingelokt en nu komen we
er niet meer uit..". Bij Greenpeace bestaat
het sterke vermoeden dat de juridische
stappen zijn genomen in overleg en nauwe
samenwerking met Bayer. Een kleine
rederij als Mabecom kan dergelijke
gecompliceerde juridische procedures nooit
zo snel rond krijgen, redeneren de
actievoerders. Daarnaast zijn ze ervan
overtuigd dat vóór de onderhandelingen op
zaterdagmorgen de plannen voor de
rechtszaken gesmeed moeten zijn. Vooral
omdat al in de middag beslag werd gelegd
op de 'Sirius'.
De aanvankelijk schijnbaar geslaagde
campagne van Greenpeace in het
Belgische lijkt op een haast pijnlijke
manier dood te bloeden. De eisenlijst van
de milieu-activisten is op nog geen enkel
punt ingewilligd door de betrokken
autoriteiten. Integendeel. De eis, géén
vergunningen meer te verstrekken voor de
lozingen van het afval, gesteld aan de
Belgische overheid, is verworpen op de
dag van de blokkade.
Toen werd bekend dat beide
titaandioxydebedrijven in ieder geval een
vergunning voor de komende twee jaar
krijgen, nog in de eerste helft van deze
maand.
Behalve een ligplaats aan de kade van
Bayer (één met een ketting) werd
Greenpeace een gesprek met
staatssecretaris F. Aerts van milieu
toegezegd, de verantwoordelijke inzake de
afvallozingen in België. Voor een dergelijke
toezegging heeft de milieu-organisatie
echter geen actie hoeven voeren. Al enkele
dagen voor de actie was die afspraak
gemaakt. Een doorbraak in de beslissingen
rond lozing van het afval is niet geforceerd.
Het lijkt erop dat praktisch gezien het bij
het oude blijft in België.
De staatssecretaris is nogal ongelukkig
met de acties van Greenpeace. Dat meldt
zijn attaché J. Huylebroeck in Brussel. „We
hebben tot nu toe altijd een goede relatie
gehad met Greenpeace", meent hij. „De
mensen waren hier altijd welkom. Het valt
ons tegen dat ze nu hun toevlucht zoeken in
dergelijke acties..". Huylebroeck noemt
het een 'trieste zaak' dat de
milieu-organisatie als resultaat van de
blokkade het gesprek met Aerts opsomt.
„Daarvoor waren zeker geen acties nodig".
Evenals Greenpeace zwaait het ministerie
van milieu met de resultaten van weten
schappelijk onderzoek. Om echter daarmee
het tegendeel te bewijzen van hetgeen de
milieu-activisten beweren. „De twee betrok
ken bedrijven hebben toelating voor dum
ping op basis van dat uitgebreid onder
zoek", geeft Huylebroeck aan. „We zijn tot
de conclusie gekomen dat er geen enkele
nadelige invloed van die dumpingen op ons
milieu is".
Het voorbeeld van de Duitse Bocht, waar de
helft van de vis ernstig is aangetast, acht de
attaché een slechte vergelijking. „Dat is een
soort meer in de zee. Die storten daar
praktisch in stilstaand water. Het komt
neer, vergeef me de uitdrukking, op lozen in
een aquarium'...".
De attaché onderstreept dat er geen invloed
van de lozingen gemeten is in visgebieden.
Ook het Belgische ministerie van landbouw
heeft een onderzoek ernaar gedaan en geen
effect op de visstand kunnen constateren.
Volgens Huylebroeck neemt bovendien het
Belgische Rijksstation zeevisserij
regelmatig monsters om het bij te houden.
Al met al redenen genoeg om de
vergunningen te verstrekken, aldus
Huylebroeck.
Het ministerie van milieu mag zich dan van
geen schadelijk effect bewust zijn, aan de
vergunningen zijn wel beperkende
voorwaarden gesteld. Zo kunnen ze elk
moment worden ingetrokken. Daarnaast -
dienen de lozers in de nabije toekomst een
grotere afstand af te leggen voordat er
gedumpt mag worden. Plaats van dumping
is dan een visarm gebied, ter hoogte van
Oostende, ongeveer twintig kilometer uit de
kust. „Ach, die zwaardere vergunningen,
dat zijn voor ons slechts waarborgen", zegt
Huylebroeck.
In principe is de staatssecretaris niet tégen
stopzetten van de lozingen. Maar dat moet
wel gebeuren op basis van het Europees
akkoord, benadrukt Huylebroeck. En
daarin wordt uitgegaan van 1991 als
streefdatum. „En we moeten ons ook niet
blindstaren op de lozingen van de
titaandioxyde-industrie", vindt
Huylebroeck. „Dat is slechts een klein
gedeelte. We moeten het meer globaal
aanpakken. Ons niet op één industrie of
één land richten".
Greenpeace heeft inmiddels de nodige
bittere pillen moeten slikken.
Woordvoerder Hans Guyt geeft het grif toe.
„Van onze eisen is tot nu toe niets
terechtgekomen", zegt hij. „We zitten nu in
de hoek waar de klappen vallen". De kans is
waarschijnlijk dat de 'Sirius' de
eerstkomende maanden nog vast ligt in de
Antwerpse haven. „We hopen nu dat er
allerlei acties op touw worden gezet en dat
Bayer en Aerts op de hoogte worden
gebracht van het feit dat we niet alleen
staan in ons protest". Dat laatste is zeker
niet het geval. Enkele groeperingen hebben
hun steun betuigd aan de
milieu-organisatie: vakbonden,
visserijorganisaties, milieubewegingen en
consumentenorganisaties.
Greenpeace blijft vasthouden aan de eis dat
de lozingen voor 1989 gestopt moeten
worden. Daarnaast zal de organisatie
vanzelfsprekend alles in het werk stellen
de 'Sirius' van de ketting af te krijgen. „Er
zijn spontane acties nodig als het boycotten
van de produkten van Bayer. We kunnen nu
weinig beginnen", meent Guyt. „Maar ze
kunnen hier in Antwerpen er wel eens
achter komen dat ze een wesp hebben
ingeslikt, een hete aardappel. Zelfs al liggen
we opgesloten in de haven".
I
