OMMISSARIS KREEG EERSTE
OEK 'ZEEUWEN IN BRAZILIË'
Gemakkelijk dagje
w2>
EN W BORSELE WILLEN ONDERZOEK
Commissie Arneniuiden besprak
lokatie voor drie woonwagens
'Zeeuwse zuinigheid' oorzaak
van bloedeloze landschappen
jitropologische doctoraalstudie F. Buysse
SCHOOLONDERZOEKEN
LASTIGER DAN EXAMEN
r-f-
IaTERDAG 4 MEI 1985
Betonning kan
goedkoper en
efficiënter
Gemeentesecretaris
Axel overleden
LANDSCHAPSARCHITECTE IR M. VAN OOSTEN HOEK:
HOORT.
ZIETj|J$
L OP EXAMEN
PZC/ provincie
13
ilterkoeken van Hoechst
ogelijk naar Nieuwdorp
fcOES - Het dagelijks bestuur van de gemeente Borsele wil een onderzoek naar de vraag of de
agenaamde filterkoeken die Hoechst Holland NV tussen 1977 en 1980 naar een speciaal,
lijdelijk depot in het Sloegebied heeft afgevoerd, kunnen worden gestort op de centrale
fuilnisstortplaats Midden-Zeeland bij Nieuwdorp. Het gaat om ongeveer 60.000 ton afval met
jen zodanige hoeveelheid zware metalen en fosfor dat in het kader van de Wet chemische
lfvalstoffen bijzondere maatregelen moesten worden genomen.
en w van Borsele willen van het
Ijdelijke depot af. Daarom vragen ze
|e commissie van de gemeenschappe-
Ijke regeling vuilstortplaats Midden-
VLISSINGEN - De vaarwegmar-
keringsdienst en de materieel-
dienst van dgsm (directoraat
generaal voor scheepvaart en
maritieme zaken) kunnen zoda
nig worden gere organiseerd
dat een kostenbesparing en een
efficiëntere werkwijze wordt
bereikt. Dat is de conclusie die
valt te trekken utt het onlangs
verschenen rapport 'Landelijke
Betonningsdienst' (LBD). Priva
tisering van beide diensten uit
praktische en financiële over
wegingen is niet nodig, zo blijkt
verder uit het rapport.
Het LBD-rapport wordt nu bin
nen dgsm uitgewerkt tot een
'plan van aanpak'. De realisatie
van dat plan zal vijf jaar in
beslag nemen. „Maar mogelijk
nog iets langer", aldus waarne
mend directeur J. Waaleman
Bruijnzeel van het district Schel-
demond. Uitvoering van het
'plan van aanpak' leidt volgens
hem tot een dienst die vrijwel
net zo duur is als 'de goedkoop
ste gegadigde uit het bedrijfsle
ven'.
Bij de reorganisatie van de be
tonning wordt uitgegaan van het
creëren van een landelijke
dienst. Dat zal, aldus directeur-
generaal J. van Tiel in een mede
deling aan het personeel, waar
schijnlijk gevolgen hebben voor
de districtsindeling zoals die op
dit moment bestaat. Zo zal bij
voorbeeld het aantal van vijf
werkplaatsen in Nederland wor
den teruggebracht tot vier. Het
aantal depots zal echter met één
toenemen tot vijf.
De werkplaats in Vlissingen
blijft in de plannen gehand
haafd. Het is de bedoeling dat
het aantal arbeidsplaatsen
wordt teruggebracht van 211
naar 148. „Het feit dat de reorga
nisatie zeker vijf jaar in beslag
zal nemen, betekent dat de in
krimping niet met gedwongen
ontslagen gepaard hoeft te
gaan", aldus Waaleman Bruijn
zeel.
Besluit minister Smit-Kroes van
verkeer en waterstaat tot uitvoe
ring van het 'plan van aanpak',
dan betekent dat tevens ver
nieuwing van een groot gedeelte
van de vloot. Volgens Waaleman
Bruijnzeel moeten er zeven tot
tien nieuwe schepen komen.
Daarmee is in totaal een bedrag
gemoeid van 100 milj(|jn gulden.
De reorganisatie van de mate-
rieelsdienst heeft, zo blijkt uit de
mededeling van Van Tiel, voor
namelijk betrekking op de per
soneelssterkte. Allereerst wordt
een districts-specifieke situatie
vastgesteld, waarna in overleg
met de dienstcommissies een
personeelsplan wordt opgesteld.
Zeeland in te stemmen met het onder
zoek.
Hoechst heeft een tijdelijke hinder
wetvergunning gekregen om de filter
koeken (een afvalprodukt van de nat-
zuurfabriek) aan de Belgiëweg in de
gemeente Boorsele te storten. Daarbij
zijn voorwaarden gesteld om veront
reiniging van het milieu te voorko
men, zoals het inpakken in folie en
een uitgebreid drainage-, bemonste-
rings- en controlesysteem. Bovendien
was de afspraak gemaakt dat Hoechst
zou zoeken naar verwerkingsmoge
lijkheden voor de filterkoeken en ze,
zodra dat economisch en technisch
•haalbaar was, zou opruimen. Sinds
1980 worden in het speciale depot
geen filterkoeken meer gestort.
Hoechst heeft het produktieproces
zodanig gewijzigd dat de concentratie
van giftige stoffen in de koeken bene-
ARNEMUIDEN - VVD-raadslid L. F.
Hamelink heeft zich vrijdagmiddag
in de vergadering van de commissie
ruimtelijke ordening van de gemeen
te Arnemuiden kritisch uitgelaten
over de voorgestelde lokatie in Bra
kenburg II (bij de Van Cittersweg)
om een standplaats voor drie woon
wagens te creëren. In het kader van
het provinciaal woonwagenplan
moet de gemeente een dergelijke
plaats aanwijzen. De heer Hamelink
sprak als zijn vrees uit, dat een kleine
groep woonwagenbewoners niet zal
integreren in de wijk en dat er nog
een extra terrein nodig zal zijn voor
het slopen van auto's.
Burgemeester M. M. Markusse kon
hem wat dat laatste betreft gerust
stellen: „Er wordt rekening gehouden
met parkeergelegenheid en groen
voorziening, maar een sloperij zullen
we niet toestaan". De heer H. Lam-
mers (PvdA) droeg als alternatief een
schrootterreintje op het industrieter
rein aan, maar de burgemeester
moest hem teleurstellen, daar dat
terrein helemaal vol is. Een schroot-
terrein binnen de woonwijk zou niet
worden getolereerd.
Burgemeester Markusse wees er ove
rigens op dat het nog maar om een
'voorlopige keus' gaat. Een alternatief
aan de Steigerweg bleek niet haalbaar
op grond van de voorschriften. De
stichting woonwagenbegeleiding en
het woonwagenschap kunnen zich het
beste vinden in de lokatie in Braken
burg II. Toch drong de heer J. J.
Siereveld (RPF) aan op meer alterna
tieven en de VVD liet weten zelf op
onderzoek uit te gaan. Volgende
maand zal op deze zaak worden terug
gekomen.
In de commissie werd voorts gespro
ken over de verkeersoverlast die de
bewoners van Molenweg, Singel en
Nieuwstraat vrezen wanneer tot re
constructie van deze wegen wordt
overgegaan. Er zijn al 147 handteke
ningen verzameld van omwonenden
die tegen de reconstructie zijn. Burge
meester Markusse zegde toe dat de
kwestie binnen een paar weken be
spreekbaar zal zijn als alle adviezen,
zoals van Veilig Verkeer Nederland en
de dienst gemeentewerken, binnen
zijn. Op een vraag van de heer M. A.
Stoffels (CDA) of ook het door de
bewoners gevormde Comité Overleg
Wonen en Industrie Arnemuiden (CO-
WA) bij het overleg betrokken zal
worden, antwoordde de heer Markus
se, dat de zaak eerst in de commissie
ruimtelijke komt en dat daarna beke
ken wordt of er ook met het COWA
gesproken wordt. Het is de bedoeling
dat na de zomervakantie met de even
tuele uitvoering van de reconstructie
begonnen wordt.
den de normen van de Wet chemische
afvalstoffen blijft, zodat ze gewoon
naar de stortplaats Midden-Zeeland
kunnen worden afgevoerd.
Ondertussen is het bedrijf er niet in
geslaagd een aanvaardbare verwer
kingsmogelijkheid voor de filterkoe
ken in het tijdelijke depot te vinden.
En het ziet er niet naar uit dat dit op
korte termijn wel zal lukken. Het
Borselse college van burgemeester
en wethouders wil voorkomen dat
het depot aan de Belgiëweg toch een
definitief karakter krijgt.
De lokatie is er niet voor geschikt en
ook is gebleken dat zich lekkagepro
blemen voordoen. B en w hebben
sterke aandrang uitgeoefend op
Hoechst om de filterkoeken ergens
anders te storten. Daarbij is gedacht
aan een stortplaats in Oost-Duitsland
of aan de toekomstige stortplaats op
de Maasvlakte. Ook deze mogelijkhe
den bleken niet uitvoerbaar.
Het college vraagt de commissie van
de vuilnisstortplaats nu na te gaan
onder welke voorwaarden van het
ministerie van volkshuisvesting,
ruimtelijke ordening en milieuhygië
ne en van gedeputeerde staten stor
ting bij Nieuwdorp wellicht mogelijk
is. Ook zal - als de commissie daartoe
bereid is - met Hoechst moeten wor
den onderhandeld. In verband met
het lekkageprobleem streven b en w
ernaar omstreeks het eind van het
jaar duidelijkheid te krijgen. De com
missie van de vuilnisstortplaats be
spreekt de kwestie maandag 13 mei.
AXEL De gemeentesecretaris van
Axel, A. Dieleman, is vrijdag plotse
ling overleden. Dieleman was sinds
oktober 1979 hoofd van de gemeente
secretarie in Axel. Hij is 46 jaar oud
geworden.
Dieleman, Axelaar van geboorte,
volgde destijds P. G. van den Bosse
op die zijn functie van gemeentesecre
taris had verruild voor die van gede
puteerde van de provincie Zeeland.
Voor zijn benoeming in Axel werkte
hij op de afdeling financiën van de
gemeente Middelburg.
De begrafenis vindt plaats dinsdag 7
mei om 15.00 uur op de algemene
begraafplaats in Axel. Daarvoor
wordt om 14.00 uur in de gereformeer
de kerk in de Pironstraat een rouw
dienst gehouden. Dieleman was ge
huwd en vader van drie kinderen.
GOES - „De mentaliteit van de Zeeuwen leidt tot
bloedeloze landschapjes. Echt Zeeuwse zuinigheid:
groensingeltjes van drie tot vijf meter. Je ziet ze'overal.
Rond sportvelden, industrieterreinen, recreatiegebieden
en boerderijen. Allemaal hetzelfde, één pot nat. Nooit
eens een royaal gebaar". Dit stelt de landschapsarchitec
te ir M. van Oosten-Snoek uit 's Heer Abtskerke. Zij blikt
terug op 50 jaar landinrichtingsdienst en de gevolgen
daarvan voor natuur, landschap en cultuurhistorie.
Volgens mevrouw Van Oosten hebben de her- en ruilver
kavelingen in Zeeland veel waardevols doen verdwjnen.
Ze vindt dat er in het algemeen ook weinig moeite is
gedaan om creatieve oplossingen te zoeken voor knelpun
ten in verkavelingsprojecten. Ir Van Oosten wijst op de
zogenaamde 'relatienota' die de regering enige jaren
geleden uitbracht. Daarin stonden richtlijnen voor het
instandhouden, met forse financiële injecties, van waarde
volle gebieden. Mevrouw Van Oosten betreurt het dat van
deze relatienota in Zeeland weinig gebruik gemaakt is. „Ik
vind dat een gemiste kans".
De landschapsarchitecte is erg bezorgd over wat er in de
toekomst met Walcheren gaat gebeuren. Daarvoor is een
landinrichtingsproject in de maak. „In tegenstelling tot
wat graag beweerd wordt, is het landschap op Walcheren
niet gemaakt en onderhouden door de boeren. Het is
gemaakt door staatsbosbeheer, die het ook onderhoudt,
samen met de weg- en waterschappen", betoogt ir Van
Oosten.
„Nu willen de boeren het landschap toch, ondanks dat
het niet van hen is, verder uitkleden. Dat is verkeerd. Als
de boeren last hebben van het landschap, is er maar één
goede oplossing. In plaats van het land aan de machines
aan te passen, moeten de machines aan het land aange
past worden".
(Zie ook PZC Week Uit/Week In, pagina 17.)
POSTBURG De enige doctorandus
i Nederland die zijn titel te danken
Jeeft aan de Zeeuwen in Brazilië.
let die typering gaf commissaris dr.
Boertien vrijdag in het gemeente-
uis van Oostburg aan dat de antro-
oloog Frans Buysse met zijn onder
hoek naar de Zeeuwen in Brazilië een
ot nu toe unieke studie heeft ver-
icht. De voormalige Nijmeegse stu-
ent overhandigde de commissaris
iet eerste gedrukte exemplaar van
|ijn doctoraalscriptie 'De Zeeuwse
emeenschap van Holanda, Brazilië
858-1982)'. De scriptie is uitgegeven
oor de West-Zeeuws-Vlaamse heem-
undige kring in de serie 'Bijdragen
t de geschiedenis van West-
eeuwsch-Vlaanderen'.
luysse beschrijft in zijn werkstuk de
fjepsgemeenschap Holanda aan de
iraziliaanse oostkust. Daar streken
Jissen 1858 en 1862 enkele honderden
fest-Zeeuws-Vlamingen neer, die
i land wegens de slechte economi
se omstandigheden de rug toekeer-
i. Hoewel in de loop der jaren
nkele meldingen over de vergeten
■roep Nederland bereikten, werden de
lazaten van de Zeeuwse emigranten
las in 1975 echt ontdekt. Buysse werd
|oor de heemkundige kring en het
Vyerfonds Zeeland in de gelegenheid
gesteld onderzoek te verrichten naar
landverhuizers. Van juli 1981 tot
[taart 1982 verzamelde hij gegevens
de kolonistengemeenscMap. Som-
[tige afstammelingen bleken het
peuwse dialect nog machtig. Bij zijn
lankomst in Holanda ontmoette hij
Bram Heule, die hem begroette met:
„Zie, nu zijn judder hier, da vin wud-
der goed". Een goede binnenkomer.
Toch kon de bevolking moeilijk hoog
te krijgen van wat de echte Hollander
nu precies in het dorp kwam doen. In
zijn inleiding schrijft Buysse: „Hoewel
alle inwoners van Holanda mij als
Hollander beschouwden, liep het
beeld dat ze van mij hadden nogal
uiteen. Voor sommigen was ik de
hulpverlener die hen van alle proble
men kwam verlossen. Voor anderen
was ik de overheidsagent die hen
bespiedde. Na een half jaar was het
velen nog niet duidelijk wat ik kwam
doen...."
In feite kan er nauwelijks meer van
Zeeuwen in Brazilië worden gespro
ken. Althans, de antropoloog schrijft
Holanda de voor een Braziliaans
dorp typische kenmerken toe. „We
hebben hier niet met een Hollands
dorp, maar met een Braziliaanse ge
meenschap te maken". Buysse geeft
een uitgebreide beschrijving van de
leef- en werkomstandigheden in het
gebied.
Een verspreide bebouwing, gezinnen
die soms alleen via kleine zandweg
getjes kunnen worden bereikt, het
klinkt allemaal weinig Nederlands.
Ook de meeste huizen - houten ge-
4
Auteur Frans Buysse rechtsheeft zojuist het eerste exemplaar van zijn
'Zeeuwen in Brazilië' overhandigd aan commissaris Boertien.
raamten met daartussen bamboe
vlechtwerk, opgevuld met grond -
komen in Zeeland niet voor. Elektrici
teit is een luxe.
Buysse vatte voor de aanwezigen in
het gemeentehuis enkele van zijn be
vindingen in het kort samen. Ook
stond hij even stil bij het (maatschap
pelijk) nut van een studie, zoals hij die
heeft uitgevoerd. Omdat Holanda vol
gens hem representatief is voor vele
kleine samenlevingen in de Derde
Wereld hoopte hij dat zijn werk mee
zou helpen een aantal westerse voor
oordelen weg te nemen. Tevens ver
wachtte hij dat zijn scriptie inzicht
verschafte in de problematiek van
etnische minderheden, zoals we die
ook in Nederland kennen.
Commissaris Boertien zei het werk
van Buysse met veel plezier te hebben
gelezen. Hij had het originele scriptie
exemplaar vooraf ter inzage gekregen.
In de wijze waarop de emigranten in
eerste instantie probeerden een eigen
leefgemeenschap, zo zelfstandig mo
gelijk naast de Brazilianen, op te
bouwen, meende de commissaris een
vorm van apartheid te onderkennen.
Ook herkende hij elementen die bij de
huidige ontwikkelingshulp aan de or
de komen.
Burgemeester C. Spijkerboer opende
in de benedenhal een tentoonstelling
over de Zeeuwen in Brazilië. Er zijn
foto's te zien, die Buysse in de neder
zetting Holanda heeft gemaakt. De
tentoonstelling is tijdens de openings
uren van het gemeentehuis (10-12 en
2-4 uur) te bezichtigen.
Mavoleerlingen van de Oostburgse scholengemeenschap Sint-Eloy bespreken de examenopgaven wiskunde met
hun leraar O. van Hevele.
Geen verwarde haardossen noch rode koontjes. De eindexamenkandida
ten van vwo, havo, mavo en lbo hadden vrijdag een niet al te zware dag.
Op het programma stonden de vakken Engels, wiskunde, aardrijkskunde
en Nederlands. Na afloop van de sessies waren leerlingen en leerkrach
ten gisteren, op een enkele uitzondering na, vrijwel eensgezind in hun
reacties: de opgaven waren goed te doen en kostten nauwelijks
hoofdbrekens. „Het is," zei aardrijkskundeleraar F. Maes van het
Terneuzense Zeldenrustcollege, „wel eens moeilijker geweest. Hoewel,
het werk moet natuurlijk nog wel worden gecorrigeerd..."
De leerlingen van de Terneuzense
scholengemeenschap voor lager be
roepsonderwijs De Leeuwtjes bogen
zich gistermiddag over een Engelse
tekst van nauwelijks twintig regels
over de belevenissen van mevrouw
Valerie Mansfield die na een bezoek
aan de dokter met een verkeerde
auto naar huis was gereden. De
kandidaten hadden met de opgaven
nauwelijks problemen. „Het viel
veel mee," zei Nico Samijn. „Ik
vond het niet echt moeilijk." Zijn
medescholieren vielen hem daarin
eenstemmig bij.
Overigens bleek dat ook uit de tijd
die de leerlingen voor het examen
nodig hadden: vrijwel iedereen zat
na ruim een uur (er was anderhalf
uur beschikbaar) verlangend naar
buiten te staren. „Voorzover ik dat
op dit moment kan beoordelen," zei
docent H. de Leeuw, „moet dit
examen goed zijn gedaan. Er zaten
nauwelijks strikvragen in en als er
al een onbekend woord in de tekst
stond, dan was de betekenis uit het
zinsverband goed op te maken. Zelf
vond ik dit wel leuk: de eigen
mening van de leerlingen werd ge
vraagd waardoor je kunt peilen of ze
de taal wel of niet beheersen."
De vwo'ers van de 'Terneuzense
scholengemeenschap Petrus Hon-
dius konden hun creativiteit vrij
dagmorgen kwijt met een stelop-
dracht Nederlands in het kader van
gericht schrijven. Petrus Hondius is
één van de Nederlandse scholen die
de klassieke keuze uit tien opstelti-
tels heeft vervangen door een ste-
lopdracht: de leerlingen beginnen al
in de vijfde klas met het samenstel
len van een documentatiemap over
een onderwerp naar eigen keuze,
waarover op het examen eep ver
haal moet worden geschreven. De
docent legt hen over het onderwerp
twee titels voor. „Voordeel van een
stelopdracht is," aldus leraar Ne
derlands W. de Zeeuw, „dat de
leerlingen zinvol schrijven. Het on
derwerp van hun keuze hebben ze
immers uitputtend bestudeerd. De
stelopdracht is dan ook veel pretti
ger, zowel voor de docent als voor
de leerling; je krijgt in elk geval
geen flauwe verhaaltjes..."
Atheneumleerlinge Mariëlle Elen-
baas koos vorig jaar al voor het
onderwerp alternatieve geneeswij
zen en schreef voor haar examen
een brief over de voordelen van
homeopathie aan de vriendin van
haar moeder. Ze was na afloop vrij
positief „hoewel van het uiteindelij
ke resultaat niets te zeggen valt.'
Haar vriendin Elly de Putter die
voor de schoolkrant een artikel
schreef over kindermishandeling
was het daarmee eens: „Je kunt zelf
wel vinden dat je goed werk hebt
verricht, maar dat hoeft de leraar
nog niet te vinden. En die moet het
werk beoordelen." Zware uurtjes
beleefde overigens wel Jacqueline
Asselman (zij schreef een recensie
over een boek van Jos Vandeloo):
„Kun je niet aan me zien dat ik net
examen heb gedaan..."
De wiskunde-opgaven leverden
dit jaar weinig problemen op.
De mavokandidaten Anja Neve en
Johnny Verstraaten van de Oost
burgse scholengemeenschap stap
ten opgelucht de examenzaal uit.
Met de nog bedrijfsklare rekenma
chine onder handbereik stelde An
ja vast: „Goh, de schoolonderzoe
ken waren eigenlijk moeilijker dan
het centraal schriftelijk." Van de 30
meerkeuzevragen leverden volgens
de beide scholieren alleen de opga
ven 22 en 26 problemen op. Een
lijnstuk berekenen van een drie
hoek, die in een rechthoek staat
geprojecteerd was geen alledaagse
kost.
L-'
Ook de berekening van een hoek
binnen een kubus viel niet mee.
Hun wiskundeleraar O. van Hevele
ziet de problemen van zijn pupillen.
„Die opgave met de kubus, daar zat
inderdaad een geniepigheidje in. Er
staat niet bij hoe lang de kubus is,
dat moeten de leerlingen zelf invul
len. Om dat te doen moet je een
beetje durf hebben." Verder oor
deelde de leraar de opgaven van een
juist niveau. Hij had alleen moeite
met de 'omgeschreven cirkel', die in
opgave 24 opdook. In zijn ogen was
die omschrijving achterhaald. De
mavokandidaten worden volgende
week met open vragen geconfron
teerd. Hun collega's van de havo
mochten zich daar gisteren al in
verdiepen. Sint-Eloy-leraar C. Jan
sen sprak van „een aardig, niet te
moeilijk examen." Hij signaleerde
moeilijkheden opgave 3c, waar twee
functies in elkaar moesten worden
gewerkt. En 5c, waar een parabool
vermenigvuldigd moest worden,
kostte volgens hem ook het nodige
denkwerk.
De mavoleerlingen bogen zich 's
middags over aardrijkskundige pro
blemen van de Waddenzee, de
Randstad en Italië en de bevol
kingsgroei. Vooral dat laatste, de
demografie, was voor sommigen een
struikelblok. Jaco Stoffels. Yvana
hense en Arnold de Graaf van het
Terneuzense Zeldenrustcollege
konden het achteraf niet eens wor
den over de statistiek met demogra
fische gegevens in vraag 3. Hun
docent P. Wielstra wist dat het om
een weergave van het geboortecijfer
ging, maar, gaf hij toe; „Het was een
tricky vraag. Ik had ook moeite om
er uit te komen." De vragen over de
Waddenzee vond hij niet represen
tatief voor de leerstof. „Ik kan me
voorstellen dat leerlingen zeggen:
heb ik me daar blauw voor ge
leerd?"
Havoleraar F. Cramers van het Zel-
denrust verwachtte dat zijn leerlin
gen niet al te veel moeite met de
opgaven hadden gehad. De tweede
opgave over het verband tussen
huwelijksvruchtbaarheid en religie
zou volgens hem aanleiding kunnen
zijn voor een pittige discussie, om
dat de afgebeelde grafiek voor
meerdere interpretaties vatbaar
zou zijn. De extra onderwerpen
energie en de dienstensector waren
niet erg problematisch.
Het vwo tenslotte mocht zich naast
de genoemde onderwerpen bezig
houden met de Verenigde Staten,
Indonesië, tuinbouw en regionale
ongelijkheid. Met de nodige voor
kennis waren de opdrachten vol
gens Zeldenrust-leraar F. Maes
goed te doen. „Er zaten weinig
echte angeltjes in. Wie zijn zaakjes
had voorbereid en zorgvuldig heeft
gewerkt, kon er uit komen."
Hieronder volgen de voorlopige
antwoorden van een aantal multi-
ple-ehoiee-examens van donder
dag.
VWO DUITS: 1 A; 2 C; 3 C, 4 A; 5 C;
6 D; 7 A; 8 B; 9 D; 10 C; 11 A; 12 B; 13
B; 14 B: 15 B; 16 D; 17 C: 18 C; 19 D;
20 C; 21 C; 22 D; 23 C; 24 D: 25 C; 26
D: 27 B; 28 D; 29 C; 30 C; 31 A: 32 C;
33 B 34 D; 35 C; 36 A; 37 A; 38 D; 39
C; 40 C; 41 C; 42 B; 43 B; 44 C: 45 A;
46 C; 47 B; 48 D; 49 B; 50 A.
HAVO/VHBO DUITS: 1 B; 2 B; 3 C;
4 B; 5 C; 6 D; 7 D; 8 D; 9 D; 10 D; 11
B; 12 C; 13 C; 14 B; 15 D: 16 B; 17 B;
18 C; 19 A; 20 A; 21 D: 22 D; 23 A; 24
A; 25 D: 26 B; 27 D; 28 A: 29 C; 30 B;
31 C; 32 D: 33 D; 34 C; 35 A; 36 B: 37
C; 38 A; 39 D; 40 A; 41 A; 42 C: 43 A:
44 C; 45 C; 46 C; 47 C; 48 D: 49 D; 50
B.
MAVO D-DUITS: 1 B; 2 A; 3 A; 4 A;
5 A; 6 D; 7 D; 8 A; 9 C; 10 C; 11 B; 12
D, 13 D; 14 D; 15 A; 16 B; 17 A; 18 C;
19 A; 20 D; 21 C; 22 B; 23 C; 24 C; 25
B; 26 C; 27 A; 28 D; 29 C; 30 A; 31 D;
32 D; 33 A; 34 D; 35 C; 36 B; 37 A; 38
C: 39 D; 40 A; 41 C; 42 B: 43 C; 44 C;
45 C; 46 C; 47 A; 48 B: 49 C; 50 D.
MAVO C-DUITS: 1 A; 2 D: 3 A; 4 A:
5C;6C;7D;8C;9B; 10B; 11 B: 12
D; 13 A; 14 D; 15 D; 16 D; 17 A; 18 B;
19 C; 20 D; 21 D; 22 B; 23 D; 24 A; 25
B; 26 B; 27 A; 28 A; 29 A; 30 A: 31 D;
32 D; 33 A; 34 C; 35 C; 36 B; 37 D; 38
B: 39 B; 40 A; 41 A: 42 D; 43 C: 44 D:
45 A; 46 C; 47 D; 48 B; 49 B; 50 C.
LBO DUITS: 1 A; 2 D: 3 B; 4 A; 5 C; 6
C; 7 D; 8 C; 9 B; 10 B; 11 B; 12 D; 13
A; 14 D; 15 D: 16 D; 17 A; 18 B; 19 C;
20 D; 21 D: 22 B; 23 D; 24 A; 25 B; 26
B; 27 A: 28 A: 29 A; 30 A; 31 D; 32 D;
33 A; 34 C; 35 C; 36 B; 37 D; 38 B; 39
B; 40 A; 41 A; 42 D; 43 C; 44 D; 45 A;
46 C; 47 D; 48 B; 49 B; 50 C.
LBO NEDERLANDS: 1 B; 2 D; 3 B;
4 C; 5 C; 6 D; 7 A; 8 B; 9 B; 10 B; 11 C;
12 A; 13 A; 14 B; 15 B: 16 A; 17 B; 18
B; 19 C; 20 D; 21 B; 22 C; 23 C: 24 A;
25 A; 26 B; 27 D; 28 C; 29 A; 30 B: 31
C; 32 B; 33 A: 34 D; 35 A; 36 D; 37 D:
38 C; 39 B; 40 B; 41 C; 42 D; 43 A; 44
A; 45 B; 46 B; 47 A; 48 C: 49 B; 50 B.
LBO RECLAMETHEORIE: 1 A; 2
D; 3 D; 4 B; 5 A; 6 B; 7 B; 8 B; 9 D; 10
D; 11 C; 12 B: 13 A; 14 B; 15 D; 16 B;
17 A; 18 B; 19 B; 20 D; 21 C; 22
ABCD; 23 D; 24 D; 25 B; 26 A; 27 C;
28 C; 29 A; 30 B: 31 D; 32 B; 33 D; 34
D; 35 A: 36 D; 37 C; 38 D: 39 B: 40 D;
41 B: 42 D; 43 A; 44 A: 45 B
Het Centraal instituut voor
toetsontwikkeling in Arnhem
maakt niet alleen examens, ze kijkt
ze ook na, althans de al eerder in
deze rubriek besproken examens
die uit meerkeuze-vragen bestaan.
Dat nakijken gebeurt met een ma
chine, die de ingevulde examenfor
mulieren „optisch" (met licht)
leest. Vandaar ook dat de a'tjes,
b'tjes, c'tjes en d'tjes met potlood
moeten worden aangestreept. De
leesmachine reageert op grafiet en
niet op inkt.
Op de dag dat we het apparaat
gingen bekijken, was het net stuk.
Geen demonstratie, helaas. „Het
zou een ramp zijn als de nakijkma-
chine tijdens de examens stuk
gaat", licht een Cito-voorlichtster
toe, „dan draait het apparaat name
lijk dag en nacht".
De monteur die de optische lezer
repareert bromt dat het een ouwer-
wetse machine is: „Deze kijkt mis
schien wel 4000 formulieren per uur
na, maar de moderne apparaten zijn
veel sneller".
Een deel van de examenformulieren
wordt trouwens toch met de hand
gedaan: als leerlingen bij een vraag
twee antwoorden aankruisen, als
een fout ingevuld vakje niet goed
genoeg is uitgegumd, als er een
vouwtje of kreukje in het papier zit,
of als een vraag blanco is, spuwt de
optische lezer het formulier subiet
uit.
Gaat het nou nooit mis met dat
apparaat? Nee, het gaat nooit mis,
zo wordt ons van Cito-zijde verze
kerd. Eén keer kwam er een tele
foontje van een schooldirecteur.
„Zijn" leerling was altijd een kei in
Engels en volgens de nakijkmachi-
ne van het Cito had deze leerling
slechts drie van de vijftig Engelse
vragen goed beantwoord... En dat
kon toch niet.
Nader onderzoek wees uit dat niet
de machine, maar de leerling een
steek had laten vallen. Hij had
expres alle vragen fout ingevuld
omdat hij graag wilde zakken voor
zijn eindexamen. Zijn vriendinnetje
zat namelijk een klas lager en hij
wilde zo graag nog één jaar met zijn
geliefde de schoolbank delen...
Commentaar van het Cito: Je moet
wel erg goed zijn om erin te slagen
bijna alle vragen fout te beantwoor
den.
