CPA 75 JAAR
van gereformeerd naar
oecumenisch instituut
School met karakter
Hoe komt een Zeeuw het
allergemakkelijkst op Schiphol?
Koninginnedag
ZO'N DAG LEEFT
HIER IN RITTHEM
PZC/Prov'nc'e 13
'Kortzichtig'
Feest
HERTZ SCHIPHOL SERVICE
020-831631
WOENSDAG 1 MEI 1985
Gereformeerd, protestants, oecumenisch. In deze volgorde voltrokken zich de karakter
wijzigingen aan de Christelijke Pedagogische Academie (CPA), die in mei haar
vijfenzeventigste verjaardag viert. Naar aanleiding daarvan blikt directeur M. P. F. Haak
terug en vooruit.
De benaming CPA is sinds augustus verleden jaar officieel verdwenen. Het onderwijsinsti
tuut heet nu Christelijke PABO voor Zeeland (Pedagogische Academie voor leraren
Basisonderwijs). Dat heeft alles te maken met de integratie van kleuter- en lagere scholen,
die aanstaande zomer een feit zal worden.
Vóór 1969 ging het om de 'Christelijke
Kweekschool voor Zeeland'. Deze op
leiding ging in het cursusjaar 1909/10
van start. Plaats van vestiging was
een gebouw aan de Wal in Middel
burg. Een pleintje ter hoogte van het
huidige Polderhuis (Waterschap Wal
cheren) dat na de Tweede Wereldoor
log verdween bij de herindeling van
straten. Aan het begin van het onder
wijs gingen twee jaar van vergaderen
vooraf. Eén van de zaken waarover
uitvoerig gepraat werd was de keuze
van de grondslag. De uitkomst van
deze beraadslagingen zorgde er mede
voor dat de academie tot in de jaren
vijftig een overwegend gereformeerd
bolwerk was.
De leden van de schoolvereniging
namen 12 juni 1908 een besluit dat nu
door directeur Rien Haak als 'een
wat kortzichtige streek' wordt aan
gemerkt. Een grote meerderheid van
de enkele tientallen aanwezigen koos
voor „den Bijbel als Gods Woord,
naar de opvatting der Gereformeerde
Belijdenisgeschriften, vastgesteld op
de synode van Dordrecht in de jaren
1618/19" als grondslag. Deze formule
ring wordt nu vrijwel alleen nog als
uitgangspunt genomen door school
verenigingen van orthodox protes
tantse signatuur (bijvoorbeeld gere
formeerde gemeenten). In 1908 waren
echter ook vele leden van de gerefor
meerde kerken (synodaal) aan een
dergelijk fundament voor hun hande
len gehecht. Deze waren 12 juni 1908
in de meerderheid en daar kon het*
handjevol aanwezige hervormden,
die de gekozen grondslag te exclusief
gereformeerd achtten, niets tegen
uitrichten.
evolg was, dat de kweekschool lan-
ige tfjd overwegend door gereformeer
de leerlingen werd bezocht. Niettemin
erd de soep volgens de heer Haak
inder heet gelepeld dan de gekozen
|grondslag deed vermoeden. Er wer
en al heel snel hervormde leraren
angesteld, hervormde leerlingen
wamen echter pas vanaf de jaren
ijftig in redelijk aantal opdagen. In
|1961 volgde een hervormde directeur
n kort erna verschenen de eerste
eerlingen van rooms-katholieke hui-
;e de deur binnen gegaan. Hun aan-
eel bedraagt tegenwoordig gemid-
eld twintig procent. Deze evolutie
an gereformeerd, via protestants
aar open oecumenisch bracht mee
at de orthodoxe protestanten elders
un heil zochten, voornamelijk bij PA
,e Driestar (eerst in Krabbendijke,
ater in Gouda).
Ie gereformeerde mannenbroeders
hadden intussen in 1908 geen half
verk verricht. Zij stelden bij die
belegenheid vast dat de artikelen in
pe statuten waarin de grondslag
verd uiteengezet 'onveranderlijk'
varen. In de jaren zeventig kwam de
(liscussie op gang om deze papier
geworden formuleringen te verlaten.
*Jiet eenvoudig. Vanwege het 'onver
anderlijk' van 77 jaar geleden kon de
schoolvereniging zich door middel
Van opheffing van de grondslag ont
boen. Er werd een andere uitweg
gekozen, waarvoor 'veel notarisvak-
ïanschap aan te pas is gekomen',
lat betekende in de praktijk dat alle
|ongeveer 350) leden een verklaring
noesten ondertekenen, waarin stond
Sat ze geen bezwaar hadden tegen
ken nieuwe grondslag. Dat deden ze
bllen.
Binds 1982 staat er in de statuten: „De
hereniging aanvaardt als grondslag
Voor haar handelen en voor het aan
paar scholen geven van onderwijs de
leilige Schrift naar het belijden van
het Apostolicum. De academie wil
rich overeenkomstig deze grondslag
In al haar arbeid in gehoorzaamheid
Van het Evangelie van Jezus Christus
pchten op het dienen van God en Zijn
vereld".
let verblijf van de kweekschool op
be Wal was voor korte duur. Al in
1911 volgde de verhuizing naar het
poormalige Armenweeshuis aan de
lerengracht 52 (nu bekend onder de
haam De Boog). Tweeënvijftig jaar
later volgde de ingebruikneming van
pet huidige gebouw aan de Keeten-
ptraat. Dat betekende de oplossing
Voor het op dat moment nijpende
fuimtegebrek.
Vanneer Haak gaat verhalen over het
leerlingenbestand door de jaren heen,
Vomt een beeld van bergen en dalen
tevoorschijn. Net als in de jaren dertig
Verkeert de school zich, wat de toe
loop betreft, in een minimumpositie,
lp dit moment zijn er drie soorten
ktudenten. Vijftien volgen het eerste
|aar PABO, zestig zijn aan te merken
üs PA-studenten terwijl de OK (oplei
ding Kleuteronderwijs) 115 mensen
rijk is. Opgeteld ongeveer tweehon
derd studenten. Een dieptepunt, ze
per wanneer dit aantal wordt afgezet
egen de vijfhonderd leerlingen mid
denjaren zeventig. De geringe belang
stelling van nu heeft alles te maken
net de werkloosheid onder onderwijs
gevenden.
lat het eerste jaar PABO slechts
hjftien studenten heeft getrokken
Dij Rijkspedagogische Academie in
liddelburg kwamen er vijfentwin
tig) heeft bij de heer Haak echter
Verontrusting gewekt.
'lij vreest dat de verwikkelingen van
veertig jaar geleden zich zullen her
halen. Na de tweede wereldoorlog
was er groot gebrek aan onderwijsge
venden. Niet alleen de oorlogsom
standigheden waren daar oorzaak
van. Ook de grote werkloosheid in de
jaren dertig. De kweekscholen liepen
toen net zo hard leeg als nu en dat
brak later zuur op.
„Wij en de collega's van de RPA
denken dat er jaarlijks honderd- tot
honderdtwintig nieuwe studenten no
dig zijn, willen we over een paar jaar
niet met grote tekorten aan onder
wijsgevenden zitten. Dat aantal is
enkele malen groter dan veertig stu
denten die we nu voor het eerste jaar
PABO hebben kunnen interesseren.
Gaat dit proces van leegloop op de
zelfde voet voort dan loopt de zaak in
'89 of '90 vast, zo voorspelt de CPA-
directeur.
„Het huidige overschot aan onder
wijskrachten is in Zeeland kleiner dan
het landelijk gemiddelde en daardoor
zullen we hier eerder dan elders in de
problemen komen". Haak verwacht
geen massale intocht van basisschool
leraren van buiten Zeeland, wanneer
in de regio tekorten gaan optreden.
„De ervaring van de afgelopen decen
nia leert dat CPA en RPA voorzien in
75 tot 80 procent van de Zeeuwse
vervangingsbehoefte. Vanaf 1990 zul
len jaarlijks ongeveer tweehonderd
nieuwe onderwijsgevenden nodig zijn.
Zoals gezegd gaan wij voor de Middel
burgse PABO's uit van een instroom-
behoefte van 100 tot 120 studenten
per jaar en dat lijkt dus aan de
voorzichtige kant".
Haak wil niettemin voorzichtig opere
ren. „We gaan niet zo maar een sfeer
tje kweken van 'zorg dat je erbij
komt'. Eerst moeten er reële cijfers
voor de dag komen. Aan het ETI-
Zeeland (Economisch Technologisch
Instituut) of de Stichting Zeeland
(Provinciaal Opbouworgaan) zullen
we dan ook verzoeken de toekomstige
ontwikkelingen te becijferen".
Met de vijfenzeventigste verjaardag in
zicht, nadert ook het einde van het
zelfstandig voortbestaan. Zowel de
CPA, alsook stadsgenoot RPA heb
ben te weinig omvang, om te kunnen
voldoen aan de minimumnormen die
de rijksoverheid gaat voorschrijven
Directeur M. P. F. Haak
Voor een jubileum hadden de tijden wat feestelijker kunnen zijn. Ga maar
na: het aantal studenten loopt terug en er staat een fusie op stapel, een
laatste poging om als HBO-opleiding te overleven. Desondanks viert de
Christelijke Pedagogische Academie - sinds kort: Christelijke Pedagogi
sche Academie voor Leraren Basisonderwijs - in Middelburg op 17 en 18
mei met gepaste trots het 75-jarig bestaan. Festiviteiten voor docenten en
studenten, sprekers over de kwaliteit van het bestaan en van het
opleidingsonderwijs en een jubileumboekje. Gereformeerd, protestants en
oecumenisch: de lange weg van een school met karakter.
voor wat het leerlingtal betreft. Ook
andere Zeeuwse scholen voor Hoger
Beroeps Onderwijs zijn te klein. Met
deze ontwikkeling in het vooruitzicht
hebben de besturen en directies van
de meeste HBO-opleidingen in de
provincie de koppen bij elkaar gesto
ken. Sinds ruim een jaar wordt ge
praat over de mogelijkheid van een
fusie, tot één Zeeuwse HBO-opleiding
op algemeen bijzondere grondslag.
Kort gezegd houdt dat in dat de
leerlingen bij elkaar worden opgeteld,
alsof ze tot één HBO-instituut beho
ren. De verschillende deelnemende
scholen zullen de afdelingen zijn.
Haak denkt dat dit de enige reële
mogelijkheid zal zijn om voort te
blijven bestaan. Voorwaarde van de
CPA is wel het behoud van de eigen
identiteit. Het verloop van de bespre
kingen heeft Haak en de zijnen op dit
punt gerust gesteld. „Er zijn genoeg
waarborgen naar voren gekomen, op
grond waarvan de specifieke identi
teit van de betrokken scholen over
eind kan blijven".
Studenten, personeel en bestuur van
de academie houden zich deze weken
bezig met prettiger zaken, op de
korte termijn. Vrijdag 17 en zaterdag
18 mei is het feest. Een van de
hoogtepunten is de reünie die zater
dag wordt gehouden. Duizend be
langstellenden, meest oud-studenten,
hebben zich aangemeld. Zij zullen
het academiegebouw bezichtigen,
zien een documentaire over wel en
wee in vroeger jaren en krijgen een
koffiemaaltijd voorgezet. Later op de
dag wordt het gezelschap naar de
Schouwburg geloosd, waar in twee
groepen van vijfhonderd de revue
'Onwijs onderwijs' wordt aangedaan.
Het verjaardagfeest van vrijdag 17
mei heeft meer een officieel karakter,
's Morgens komen er twee sprekers;
drs. Jaap Hordijk (directeur afdeling
primair onderwijs van het Christe
lijk Pedagogisch Studiecentrum in
Hoevelaken) en drs. Hubert Coone-
nen (stafmedewerker van het Katho
liek Pedagogisch Centrum in 's-Her-
togenbosch). Zij voeren het woord
over het thema 'de kwaliteit van het
bestaan en de kwaliteit van het oplei-
dingsonderwijs'.
Tijdens het aperitief wordt het jubi
leumboekje gepresenteerd en na de
lunch volgt er discussie over het ge
sprokene van 's ochtends. De bijeen
komst aan de Keetenstraat wordt
besloten met een liturgische viering.
De genodigden worden 's avonds ver
gast op een koud buffet en kijken later
naar de revue 'onwijs onderwijs', ge
volgd door muziek en dans.
Willem Staat
Christelijke Pedagogische Academie (CPA).
Advertentiel
En dan bedoelen we zender ge-
hol naar het station, zonder gesjouw
met koffers. Een heel simpel ant
woord luidt: Hertz Schiphol Service.
U kunt bij Hertz, zelfs de dag voor
uw vertrek, een auto halen waarover
u dan 24 uur beschikt En die u bij
Hertz op Schiphol achterlaat Alwaar
bij terugkeer weer een auto voor u
klaar staat, als u dat wenst
Dus niet duur parkeren, 'n eind
verderop. Geen gedoe met open
baar vervoer. Eén telefoontje is al
genoeg. En al vanaf f 119,- inkl. alle
km's, volledige verzekering zonder
eigen risico; exkl.
benzine. Dus wie echt
vanaf z'n voordeur f Hertz i
met vakantie wil... mmmmmwJË
Of reserveer via'Hertz Goes (01100-23500)
of uw reisburo
Verhuur en leasing van Fords en andere
uitstekende auto's.
Burgemeester Westerhout speldt oud-voorzitter J. Machielse van de Oranjevereniging de versierselen van zijn
koninklijke onderscheiding op.
Je kunt beter een dag werken. Dan ben je niet zo moe als nu". Maar
f dat is dan ook de enige reden die A. Cevaal kan bedenken om de
viering van koninginnedag te ruilen voor een gewone werkdag als
directie-chauffeur voor de P21EM. Want ondanks de vermoeienissen die
zich aan het einde van een dag vol activiteiten en vooral vol organisato
rische beslommeringen doen voelen, blijft voor de voorzitter van de
Ritthemse Oranjevereniging 'Oranje Boven' als belangrijkste herinne
ring de voldoening. „Je wilt de inwoners een feestelijke dag bezorgen.
Dat is iets waar ik echt naar uit kijk", aldus de 58-jarige Cevaal.
Koninginnedag 1985 begon voor Ce
vaal al vroeg. In februari van dit
jaar nam hij het voorzitterschap
van 'Oranje Boven' over van J.
Machielse, die die functie 25 jaar
heeft vervuld. Cevaal, in Ritthem
beter bekend als Bram, is de och
tend van dertigste april om zes uur
opgestaan om zijn huis te versieren.
„Als voorzitter van de Oranjever
eniging kun je toch niet achterblij
ven", meent hij. Want het versieren
van de huizen staat volop in de
belangstelling in het Walcherse
dorp. Over belangstelling heeft
'Oranje Boven' overigens toch niet
te klagen. „Voor het feest is die de
laatste jaren gegroeid", aldus Ce
vaal, „Er komen nu ook steeds meer
mensen van buitenaf. Dat is voor
ons een stimulans om er mee door
te gaan". Meer dan die jaarlijkse
impuls heeft het in totaal zeven
leden tellende bestuur van de ver
eniging niet nodig. „Op de laatste
jaarvergadering van de Oranjever
eniging waren buiten het bestuur
maar zes mensen aanwezig. En als
je dan vraagt wat er dit jaar tijdens
het feest voor activiteiten gehouden
moeten worden, krijg je te horen:
laat dat maar aan het bestuur over,
dan komt het wel goed". En het
kwam ook dit jaar, getuige het
enthousiasme van deelnemers en
publiek, inderdaad weer goed.
Voor Cevaal kende de dag louter
hoogtepunten. Eén aspect van de
koninginnedagviering is er dit jaar
echter wel in het bijzonder uitge
sprongen: de huldiging var. oud
voorzitter Machielse. Burgemeester
drs Th. J. Westerhout van Vlissin-
gen bracht 's middags, zoals ieder
jaar, een bezoek aan Ritthem. Dit
jaar trad hij echter meer op de
voorgrond dan anders het geval is.
De heer Machielse werd namelijk
onderscheiden met de eremedaille
in zilver, verbonden aan de Orde
van Oranje Nassau. Een onderschei
ding die hem ten deel viel vanwege
zijn inzet en verdiensten voor de
Ritthemse gemeenschap, zo bleek
uit de toespraak van de burgemees
ter. Ten overstaan van vrijwel de
gehele Ritthemse bevolking speld
de hij in de muziektent in de Dorps
straat de heer Machielse, die duide
lijk verrast en aangedaan was door
de gebeurtenis, de versierselen op.
De burgemeester gaf een overzicht
van de staat van dienst van Ma
chielse waaruit bleek dat deze niet
alleen 25 jaar bestuurslid van 'Oran
je Boven' is geweest, maar daar
naast ook een lange reeks van jaren
een functie onder meer die van
voorzitter vervulde in het bestuur
van de muziekvereniging 'Onda' en
in de inmiddels opgeheven ijsclub
Ritthem. Mevrouw Machielse deel
de dinsdag in de huldiging. Zij
vierde die dag haar verjaardag en
werd daarom luidkeels toegezongen
door de dorpelingen.
Als er mensen zijn die Ma
chielse willen feliciteren,
dan kan dat, maar wij moeten
verder met de spelen". Voorzitter
Cevaal was onverbiddelijk. Het tot
dat moment zo mooi aangehouden
schema mocht niet teveel in de war
raken. En dat gebe eurde ook niet.
Vanaf de eerste activiteit 's mor
gens tot het Oranjebal 's avonds
verliep alles zoals het was gepland.
Het zag er 's morgens even naar uit
dat de eerste activiteit, de optocht
van versierde fietsen, al zou uitlo
pen. Ongeveer tien minuten later
dan was aangekondigd ging de
stoet Ritthemse schoolkinderen en
peuters op weg. Zij werden vooraf
gegaan door een boerekar, getrok
ken door een paard, waarop leden
van muziekvereniging 'Onda' had
den plaatsgenomen. Het paard
werd blijkbaar geïnspireerd door de
muziek, want het zette er een straf
tempo in. Dat had tot gevolg dat de
stoet, aangevoerd door Cevaal,
ruim op tijd weer terug was in de
Dorpsstraat.
Daar aangekomen begon voor de
voorzitter 'het grote regelen'. Aller
eerst moest de kinderen worden
uitgelegd hoe de kinderspelen in
hun werk gingen. Maar daarnaast
had Cevaal de handen vol om de
leden van de jury's die de versierde
fietsen en de versierde weningen
moesten beoordelen uit te leggen
hoe dat allemaal in zijn werk ging.
Het ging de kersverse voorzitter
echter goed af. „Ik ben dan wel pas
een maand voorzitter, maar ik zit al
zo'n 25 jaar in het bestuur van de
vereniging. Ik ben dus niet onvoor
bereid aan het karwei begonnen",
aldus Cevaal. De kinderspelen in de
morgenuren verliepen dan ook vlek
keloos. De Ritthemse jeugd ver
maakte zich uitstekend met ballen-
gooien, mikado, hindernisbaan,
blokken stapelen en spelletjes
waarbij lekker met water kon wor
den geknoeid. Dat de temperatuur
daarbij te wensen overliet en de
motregen gestaag viel, deerde hen
noch de toeschouwers. Toen de kin
derspelen ten einde waren en ieder
kind met een prijsje en zakje snoep
huiswaarts was gekeerd, was het
voor voorzitter Cevaal tijd om even
bij te komen. „Nu even een borreltje
tegen de kou", zo zei hij in café 'Ons
Dorpsleven'.
De rustpauze was echter maar
van korte duur. Nauwelijks
was de borrel genuttigd, of de
overige bestuursleden voegden
zich bij hun voorzitter om de ploe
gen samen te stellen voor de volks
spelen die 's middags werden ge
houden. Dat leverde de heren Teun
van Elsacker, Jan de Pagter, Louw
Machielse, Bram Ovaa, Jas Ma
chielse en Henk Cevaal samen met
hun voorzitter weinig problemen
op.
„Hier moet nog een grote dame bij",
was zo'n beetje het enige punt dat
denkwerk vereiste. Maar ook dat
werd opgelost en 's middags om half
twee stonden vier ploegen van der
tien Ritthemers aan de start. Onder
een overweldigende belangstelling
werkten zij het spelprogramma af,
dat onder meer autoduwen, zaklo-
pen, paalschuiven en 'kruiwagen
lopen' omvatte. Het onderdeel
waarbij de ploegleden zo snel moge
lijk met z'n allen in een auto moes
ten kruipen, veroorzaakte veel hila
riteit onder de toeschouwers. Wat
dat betreft scoorde ook het 'kruiwa
gen lopen' hoog. Twee leden van elk
team vomden een kruiwagen, waar
bij een van hen op de handen liep en
door de ander bij de voeten werd
gehouden. In het midden van het
parkoers lagen oliebollen, waarvan
er ee door de 'kruiwagen' in de
mond moest worden genomen.
Voorzitter Cevaal liet zich bij dit
onderdeel niet onbetuigd en be
strooide de deelnemers rijkelijk met
poedersuiker.
De volksspelen werden gevolgd
door een foto-zoekrit voor auto's en
fietsers. Het avondprogramma be
stond uit een concert van 'Onda'
(tijdens de rondgang brachten de
muzikanten een serenade aan oud
voorzitter Machielse) en een touw
trekwedstrijd.
Vervolgens werden de prijzen uit
gereikt van de verschillende wed
strijden, waarna de inwoners van
Ritthem zich konden vermaken tij
dens het Oranjebal. En onder hen
was, uiteraard, Bram Cevaal. Moe,
maar zeer voldaan. „Zo'n dag leeft
hier in Ritthem", had hij 's mor
gens gezegd. De inwoners van het
dorp hebben hem daarin gelijk
gegeven.
Hans Verbeek
Bram Cevaal legt de kinderen haarfijn uit wat er van hen wordt verwacht bij het kegelen.
