OUROPERATORS
BOEKEN NIEUWE
lESTEMMINGEN
lanzarote onbekende
canarische parel
PZC/ vrijdagkrant
manneke pis
nostalgie
toegetakeld
IJDAG 19 APRIL 1985
Te gaan van de zomer
V naar Griekenland.
:nminste, dat
rwachten de grote
isorganisaties. Spanje
ijft voor
kantievierend
derland nog altijd de
langrijkste
stemming, maar
riekenland loopt
enderogen in op het
lor de jaren heen zo
ipulaire Iberische
hriereiland. Zoals een
sider dat op de
ikbeurs „Tour '84"
tdrukte: „Heel
•iekenland is door de
erderlandse
uroperators
gestroopt. Ik heb de
druk dat onderhand op
le beschikbare bedden
slag is gelegd",
ede zomerreisprogramma's
n de Nederlandse
sorganisaties doorbladert, zal
getwijfeld tot dezelfde
nclusie komen. Geen
iiroperator of hij meldt vol
lts dat er „nieuwe
stemmingen" zijn gevonden
Kreta, Kos, Rhodos of welk
ieks eiland dan ook. De
ijzen verschillen bovendien
merkelijk weinig met die van
lanje. Gevolg van het feit dat
Spaanse hoteleigenaren
gere prijzen zijn gaan
rekenen, terwijl de Griekse
dden zelfs een ietsje
edkoper zijn geworden,
ider opmerkelijk nieuws is er
tde tourprogramma's niet te
stilleren, of het moet de
komst zijn van eilanden als
rsica en Cyprus, die zich in
afgelopen jaar opeens in een
weldige belangstelling van de
iderlandse reizeninkopers
ichten verheugen. Ook daar
n verbazend veel bedden
ïgekocht", omdat het „best
as zo zou kunnen zijn" dat de
iderlandse toerist de
mende zomer weer eens „iets
euws" wil.
'dat inderdaat zo is, daar zijn
lts de meest gewiekste
luroperators het niet over
Ins. Hetgeen wel blijkt uit het
lleid ten aanzien van Spanje,
ïdanks hogere prijzen,
idanks ook de stevige
ncurrentie van Griekenland,
eft de Nederlandse toerist nog
loit uit zoveel „Spaanse"
ogelijkheden kunnen kiezen
>nu: ruim duizend. „Je kan
ioit weten", zullen de
menstellers van de
isprogramma's hebben
dacht.
ikijken we de verschillende
reisprogramma's wat nader,
dan vallen bij Holland
International de twee nieuwe
charterbestemmingen op
West-Kreta op, plus enkele
reizen naar „nieuwe" eilanden.
Jersey is terug van weggeweest
en vrij apart is de mogelijkheid
om een zonnevakantie door te
brengen in het Turkse
Kusadasi. Verder een
gecombineerde stedentrip naar
Istanboel en Athene, een cruise
langs de havens van de
Middelandse Zee en een cruise
over de Nijl.
Ook Hotelplan brengt zijn
cliënten naar bekende en
minder bekende eilanden in
Griekenland. Nieuw is het
eiland Lanzerote (Spanje) en
Bulgarije. Neckermann heeft
het meer gezocht in een forse
uitbreiding van de al bestaande
bestemming. Veel
Het parthenon van Athene. Griekenland is zeer populair als vakantiebestemming.
griekenland in trek
bij vakantieganger
middenklasse-motels op -
alweer - een paar Griekse
eilanden. Voor de
kampeerenthousiasten is Istrië
(Joegoslavië) van belang, waar
ruimte werd geserveerd op één
van de modernste en best
uitgeruste campings van dat
land.
Lanzarote duikt eveneens op in
het programma van
Evenementenreizen. Ook
Cyprus is nieuw, plus een
achtdaagse „klassieke"
rondreis vanuit Athene met
Nederlandse reisleiding.
Klassiek zou je ook de rondreis
kunnen noemen die Isropa
Reizen organiseert door Egypte.
Verder biedt dit bureau een
scala aan mogelijkheden voor
een bezoek aan Israël. Voor
reizen naar het aan de Rode Zee
gelegen Eilat is een speciale
brochure gemaakt. Ook
K-Tours beweegt zich in in die
omgeving. Rondreizen door
Egypte en vaartochten over de
Nijl.
Zet de trend naar verre reizen
zich ondanks de economische
crisis dan toch voort? Het lijkt
erop. Met Arke kunt u uiteraard
naar Spanje en Griekenland,
maar zoals de laatste jaren
eigenlijk steeds het geval was:
het aantal trips naar en door de
Verenigde Staten van Amerika
is opnieuw uitgebreid. Nieuw is
een rondreis door vrij exotische
landen als Costa Rica en
Thailand. Opvallend is de grote
aandacht die de reisorganisatie
uit Enschede besteedt aan
naar Cornwall, Schotland en
uiteraard Londen. In veel
gevallen wordt overnacht op de
campussen van de dan verlaten
universiteiten, wat de reissom
aanmerkelijk drukt. Vrij-Uit, die
„eigen-autospecialist", heeft
fors in de bus geblazen met niet
binnenlandse bestemmingen.
Ameland, Denekamp of
Simpelveld; ze staan allemaal in
het programma.
Aardig is het vooral op
vijftig-plussers afgestemde
programma van Trans-saga. Er
kan worden geboekt voor reizen
minder dan veertig nieuwe
bestemmingen in vooral
Duitsland, Joegoslavië en
Oostenrijk. Ook NCRV-Holiday
heeft in Joegoslavië nieuwe
plekjes ontdekt. Maar via deze
organisatie kan er ook worden
geboekt voor reizen naar
Brazilië, Zimbabwe en... Kreta,
waar voor de Nederlandse
toerist fietsen klaar staan.
Waarmee we op de
„doe-vakantie" terecht zijn
gekomen. Fietsen, wandelen,
surfen, paardrijden, golfen,
tennissen; je kan het allemaal
via de reisorganisaties regelen.
Vooral My Way, France
Individuelle, Escolette en meer
van dergelijke op jongeren
gerichte reisorganisaties,
hebben op het gebied van
„zweetvakanties" een keur van
aanbiedingen. Vonk Reizen
heeft zelfs een kust ontdekt die
voor de actieve vakantie lijkt te
zijn geschapen: de „Costa do
Conditio" in de buurt van Ofir
in Portugal. Een leraar
lichamelijke opvoeding, een
fysiotherapeute en meer lieden
die zich ophouden in de sector
lichamelijk welzijn, staan klaar
om onder het motto „Leef nu
langer" de Nederlandse toerist
meteen na zijn aankomst onder
handen te nemen.
Last but not least: alle
reisorganisaties hebben hun
stedenprogramma op z'n minst
gehandhaafd. Enkele zijn
uitgebreid. Wie naar
metropolen als Londen, Parijs
of Wenen wil, heeft legio
mogelijkheden, maar ook meer
„excentrieke" steden als
Helsinki, Leningrad en Orlando
(Verenigde Staten van Amerika,
Disney World) kunnen via de
Nederlandse reisoperators op
zeer eenvoudige wijze worden
bereikt. Nou ja, voor welke
plaats op deze aardbol gaat dat
tegenwoordig eigenlijk niet op?
ROB VAN DEN
DOBBELSTEEN
Gran Canaria, Tenerife:
in de Canarische Archi
pel zijn het de geijkte
vakantiebestemmingen.
Toeristisch tamelijk over
lopen. Maar vanwege hun
zonzekerheid geliefd bij de
Nederlander die eens
vliegensvlug weg wil we
zen. Buiten Gran Canaria
en Tenerife ligt daar, dicht
voor de Afrikaanse kust,
een ietsje meer dan vier
graden vanaf de kreefts-
keerking nog een handvol
andere eilanden en eiland
jes. Lanzarote bijvoorbeeld.
In de wervende folders be
gint die naam de laatste
jaren steeds meer in het oog
te springen. Met zijn acht
honderd vierkante kilome
ters oppervlakte is het in
grootte het vierde eiland
van de Canarische Archi
pel. Een toeristische stek
voor vrijetijdsvierders die
eens wat anders willen.
Lanzarote is een eiland met
een aparte bekoring. Eerder
bizar dan echt mooi, maar
wel bijzonder indrukwek
kend. Wie op Lanzarote is
geweest hoeft niet meer
naar de maan. Na een be
zoek aan dit eiland kan men
zich met weinig fantasie
voorstellen hoe het maan
landschap eruit moet zien.
Waarschijnlijk is het die
mysterieuze aanblik die de
reisorganisatoren op het
idee heeft gebracht om eens
een anders dan andere
vakantie aan te bieden.
Lanzarote is werkelijk iets
heel aparts. Alle Canarische
eilanden zijn van vulkani
sche oorsprong maar ner
gens wordt dat zo hevig
geaccentueerd als op Lanza
rote, in dertienhonderd zo
veel ontdekt door een zee
vaarder uit Genua, die daar
tenminste zo gaat het
verhaal zo blij mee was
dat hij uit pure vreugde een
lans over zijn knie brak.
Lanza rota. Als het niet
waar is, is het toch leuk
verzonnen.
Tot in zeer recente tijdper
ken in 1824 was de laatste
uitbarsting maar die duurde
dan ook drie maanden
hebben er zich door de eeu
wen heen enorme vulkani
sche explosies voorgedaan,
waardoor honderden vier
kante kilometers het als
graanschuur voor Afrika be
kend staande eiland tot een
onherbergzaam gebied wer
den. Dat maakt dat er voor
al in het westen op lijkt alsof
op dit eiland de zevende dag
van de Schepping nooit is
aangebroken. Gestolde la
vatongen, afkomstig uit
tientallen kraters, onafzien
bare velden grillig gevormde
steenklompen en dat alles in
tinten tussen grijs en zwart:
ze doen denken aan een we
reld in wording zoals we die
kennen uit het boek Gene
sis. Een landschap van hon
derd vulkanen met totaal
driehonderd kraters een
stoffering die aantrekkelijk
genoeg bleek om er de Ame
rikaanse ruimtevaarders
hun voertuigen op te laten
beproeven. Een ideaal test
gebied, zo zouden ze later na
terugkeer van de maan be
richten.
Lanzarote heeft geen hoge
bergen, er is slechts een
heuvelland van kraters en
vulkaankegels. Dat maakt
dat de regenwolken netjes
over dit lage platform heen-
strijken, waardoor het ei
land met een permanent
waterprobleem kampt.
Moeizaam valt er wat groen
te houden en daar wordt
dan nog korte metten mee
gemaakt wanneer de Saha-
rawind weer eens een
zwerm sprinkhanen mee
aanvoert. Het water is er zo
kostbaar dat er eilandbe
woners zijn die het aardap
pelwater bewaren om er de
volgende dag opnieuw
aardappelen in te kunnen
koken. Sterker nog: het wa
ter wordt zelfs wel uitge
leend aan de buurvrouw.
Is de natuur op zichzelf al
verrassend, des te verba
zingwekkender is het te
moeten vaststellen dat de
eilandbewoner toch nog
kans ziet om op die verkool
de ondergrond aan land
bouw te doen. Zo groeien er
op de bodem van kleine kra
ters wijnstokken. Ze vormen
de basis voor de produktie
van de exquize Lanzaroter
Malvasia-wijn. Over deze
velden strooit de landbou
wer een fijne laag vulkani
sche as, die door het absor
beren van de dauw geduren
de de nacht het vochtig
heidsgehalte bereikt dat
voor de planten nodig is.
Het unieke lavalandschap is
tot nationaal park ver
klaard, het enige natuur
park ter wereld, waar niet
één boom groeit. Per auto of
per kameel kan men een
verkenningstocht maken.
Een attractieve halte op die
route is een plateau, waar
alle hitte zich heeft verza
meld: Islote de Hilario gehe
ten. Een gids verzorgt door
lopend demonstraties op de
ze vuurberg. De hitte van de
aardkorst is er duidelijk
voelbaar. Op tien centime
ter diepte is de temperatuur
er al zestig graden celcius.
Een emmertje water in een
buis gekieperd, die enkele
meters de grond in gaat doet
het water per kerende post
als hete stoom terugkeren:
het kan ook nauwelijks an
ders want op een diepte van
zes meter heerst er een hitte
van 350 graden. Een op deze
wijze natuurlijk verhitte
barbecue houdt het vuurtje
permanent op temperatuur
voor elke gast die in het op
deze merkwaardige plaats
opgetrokken restaurant
neerstrijkt.
Lanzarote: even boeiend als
onherbergzaam, met aan de
kust hier en daar een urba
nisatie met stranden, bun
galows en appartementen,
waar de verwende toerist
die wel eens wat anders wil
zich in alle rust kan verpo
zen. Want Benidorm-achtig
vermaak zal men er niet
vinden.
Een merkwaardig oord,
boeiend om er eens rond te
kijken. Maar om er een lang
durige vakantie door te
brengen? Dat moet even tijd
hebben, vindt de Limburgse
gids Astrid. „Lanzarote is
een eiland waar je zeker een
week moet zijn om het te
kunnen waarderen. Je moet
eerst aan het landschap
wennen om het mooie van
het eiland te kunnen zien".
JACQUES CATS
Jrussel ligt me niet. Ik rij er
J altijd fout. Eén keer bij het
innenkomen en één keer bij
et vertrek. Hoe goed ik mij
prepareer, de Belgen sla-
in er altijd weer in mij een
er te draaien. Deze keer slaag-
ik er bijna in rechtstreeks
»or te stoten naar de Duques-
'.v-straat, in het hartje van de
ad. Maar vlak bij de finish
ibeurde het onvermijdelijke.
miste naar alle waarschijn-
jkheid een bordje en vond me
'otseling terug op de Keizers-
an. Ik zal het ook nooit leren.
aar word ik in een voor een
geloze automobilist ook on
gelijke stad als Hilversum
epaald opstandig, in Brussel
imlach ik vertederd. Ik schuif
njn raampjes open, roep een
■atsselaar aan en hoor en zie
'rgenoegd hoe mij omstandig
ordt uitgeduid hoe ik alsnog te
estemder plaatse kan arrive-
Ieke spgeeke nie zo koete
édèrlans...". Heerlijk om een
aitenlander zijn gloeiende best
aten doen mijn taal te spre-
De rollen eindelijk eens
tgedraaid.
et is een van de vele charman-
kanten van de zwierige stad,
'k ken. Parijs? Wenen? Ner-
■ns bruist het leven zo als in
russet Zal er zelfs in de Franse
Mfdstad, TArchestrate' niet
'-gezonderd, ook maar één res-
'urant bestaan als 'Le Carlton'
511 de Waterloolaan? Is het in
e befaamde Wiener Café's ook
aar één seconde net zo gezellig
a net zo roezemoezig als in de
)e Gouden Sloep' op de Grote
arkt?
af 'Le Carlton' betreft: even
ontboezeming. U mocht
na denken. Ik was geïnviteerd
eenmaal in die omstandig-
e'd verzeild, wens ik mijn geest
niet te vermoeien met het
doornemen van de kaart. Ik
bestel wat mijn gastheer mij
aanraadt - die laat zich nooit
kennen, heeft de ervaring me
geleerd - en dat was, zeker in dit
geval, maar goed ook. Had ik
mij van tevoren vergewist van
de prijsstelling, geloof me, ik
had nauwelijks een hap door
mijn keel kunnen krijgen.
Een karaktertrekje waarvan de
rechtgeaarde Brusselaar geen
snars begrijpt. Rondom 'Man
neke Pis' zijn ze niet benepen.
Leef nu, zorg later. Zal een
dinertje omgerekend in Neder
lands geld 275 gulden per per
soon kosten. Wat dan nog. Dan
Fraai of niet, wel realiteit: 17e eeuwse gevels overvleugeld door kantoorkolossen in het nieuwe Brussel.
't Zelfde gebeurt op de Grote
Markt. Thuis sla ik het dagboek
op, dat ik indertijd als tiener
bijhield en lees, met twee dikke
lijnen onderstreept: „Het mooi
ste plein van de wereld". Nti,
ruim 25 jaar later, zie ik geen
aanleiding ook maar iets van
die woorden terug te nemen.
Wat zijn die Belgen trouwens
zuinig op hun spulletjes. Op een
middag zie ik twee huizen, ge
bouwd in de Sla-olie-stijl. Art
Nouveau dus. Het ene (het huis
van Victor Horta in Sint-Gilles)
bezichtig ik op eigen initiatief -
het andere (de privéwoning van
monsieur en madame Louis Wit-
tamer-De Camps aan de elegan
te Avenue Louise) door tussen
komst van een goede vriend.
tert de butler, als ik eindelijk
even kan wegzinken in het plu
che van een fauteuil.
brussel bruist als champagne
haal je morgen toch zeker niet
meer dan een koffiebroodje bij
de patisserie in de Nieuwstraat.
Ben je er meteen weer even uit.
Wandelen we gezellig terug
over de Adolphe Maxlaan.
Het heeft er veel van weg, dat
alle Brusselaars zich constant
op straat bevinden. Zelfs een
vette regen, die de autobanden
over het asfalt doen sissen,
houdt ze niet binnen. Bij 'Leoni-
das' op de Adolphe Maxlaan
staan ze in de rij voor een stukje
marsepein van onbestemde
kleur en in de om de Grote
Markt gegroepeerde straatjes
en steegjes zijn zoveel paraplus
opgestoken, dat je ook zonder
regenscherm, geheel overdekt
van het ene naar het andere
winkeltje kan kuieren.
Wat is het daar overigens goed
toeven. De namen zeggen het al:
Haringstraat, Beenhouwer
straat, Vlees en Brood, Boter-
straat... Je loop slikvingerend
langs het lokkende lekkers dat
op Breugheliaanse wijze in eta
lages en op kraampjes is uitge
stald. Zoetwaterkreeftjes, artis
jokken, broodjes, uitheems
fruit... Tot twee keer toe verman
ik mezelf. Maar de derde keer
wandel ik een patisserie binnen
en koop me twaalf pralines.
Kunststukken, opgetrokken uit
zeven soorten chocolade, vijf
kleuren marsepein en een ge
heimzinnig geurende vulling. Ze
worden me aangereikt in een
doos met parmantige strik.
„Voor thuis", zeg ik vol overtui
ging tegen de precies op haar
waar lijkende verkoopster.
Maar voordat ik 's avonds in
slaap val, zijn ze op. En ik heb er
toch niet één weggegeven.
De volgende ochtend probeer ik
mijn lichte ergenis over deze mij
in België altijd weer overvallen
de zwakte, weg te masseren met
een lange trimtocht.
De Grote Zavel. Ha! Hier was
ik eerder. Op een avond - het
moet aan het eind van de jaren
vijftig zijn geweest - zag ik hier
hoe het warme licht door de
gebrandschilderde ramen van
de Zavelkerk naar buiten gloei
de. Hoe oud was ik toen? Zes
tien, zeventien? Ergens in het
noorden van de stad woedde te
Expo. Twee dagen lang had ik
over het terrein gesjouwd,
maar hoe het Atomium er nu
precies uitzag - wat stangen en
bollen - was me al vlug ont
schoten, terwijl die gebrand
schilderde ramen nog steeds in
mijn geheugen staan gegrift.
Feest van de nostalgie.
Horta's droom van gebogen pla
fonds, in goudverf gevatte spie
gels en, om nog maar iets te
nomen, een inklapbaar urinoir
naast zijn bed, is het beroemdst
(er komen honderden bezoekers
per dag) - het huis van meneer
Wittamer, modekoning, maakte
me pas echt stil van bewonde
ring. Zo leefde dus de chic van
Bruxelles. Tot zelfs de traproe
den zijn door de architect - in
dit geval ook de nog zeer jonge
Horta - apart ontworpen.
„Champagne monsieur?', fluis-
Waar drinken ze hier eigenlijk
geen champagne? 's Avonds in
de discotheek, maar ook 's och
tends als het museum voor mo
derne en oude kunsten na een
verbouwing, die vijftien jaar in
beslag heeft genomen, door de
koning zelve wordt heropend.
Ik ontvlucht de drukte en ont
moet Henri Pauwels, conserva
tor. „Het valt me op, dat de
schilderijen hier zo donker
zijn", zeg ik. Pauwels duwt een
onderlip naar voren, knijpt z'n
ogen toe, kijkt schichtig om
zich heen en zegt zachtjes: „In
Wenen hebben ze Rubens ook
schoongemaakt. Toegetakeld
kun je beter zeggen. Je gaat zo
vlug te ver. Je haalt zo vlug het
sprankelende eruit. Als ik dat
zie daar, ik zeg u, ik sta er bij te
wenen".
Als ik genietend door al die
andere zalen ben gedwaald met
dat dwars door elkaar hangende
ratjetoe van Rubens, Ensor,
Permeke, Bouts, Magritte, en
God weet wie nog allemaal
meer, ben ik geneigd Pauwels
gelijk te geven. Jawel, hier en
daar zal je er best de bezem over
willen halen, de overgangen in
stijl en tijd zijn soms zo groot
dat je even staat te suizebollen
en als je eindelijk bent uitgeke
ken op al dat moois, ben je de
eigenaar van een kanjer van een
hoofdpijn. Maar die indruk
blijft. Die indruk van onbevan
gen, vrolijke collectie waar ik
een dag later weer naar toe wil.
Net Brussel eigenlijk.
1
