LUCHTSLAG WOEDT
OOK BIJ KLM
pretpark
over
hoogtepunl
heen
PZC/ vrijdagkrant
D,
grijze markt
m
kaartje
discount
beleid
strijd
VRIJDAG 19 APRIL 1985
e Skandinaviërs, Duitsers,
Engelsen en Belgen weten niet
wat ze meemaken. Per vlieg
tuig de wereld over vanuit Am
sterdam. Tegen afbraakprijzen.
In de hoofdstad komen er regel
matig reisbureautjes bij met de
kreet 'hier de laagste prijzen'.
En verdwijnen ook vaak weer
even snel als ze gekomen zijn.
Want niemand kan een ticket
leveren onder de prijs die een
luchtvaartmaatschappij er
voor vraagt. En die zijn langza
merhand bereid aan vrijwel elk
bonafide reisbureau discount-
prijzen te berekenen.
Het reisbureau Wagon Lits-
Cook geldt onder het publiek nu
niet direct als een écht goedko
pe organisatie. Op zoek naar het
voordeligste vliegticket ben je
niet in eerste instantie geneigd
naar het Utrechtse Oudkerkhof
te lopen. Eerder ligt eenbezoek
aan Magic Plane in Amsterdam
voor de hand. Maar als je naar
Nairobi wilt kun je je dat trein
kaartje ook wel bespraren. Want
Magic Plane rekent voor een
retourtje naar Kenia 1495 gul
den. Wagon Lits zetje voor 1506
gulden op het vliegtuig.
Magic Plane is wat ze in de
reiswereld een 'bucketshop'
noemen, een reiswinkeltje dat
tegen afbraakprijzen vliegtic
kets verkoopt. Wagon Lits-Cook
is een 'gewoon' reisbureau.
Over de wijze waarop de bucket-
shops aan hun tickets komen,
circuj^ren de wildste verhalen.
Het is meer de wereld van het
spannende jongensboek dan
dat het met de verkoop van
reizen te maken heeft. Er hing
ook een waas van onbetrouw
baarheid over dit soort winkel
tjes. Voor die prijs zo'n eind weg
vliegen: dat kan nooit wat we
zen.
De bucketshops zelf herkennen
zich helemaal niet in dit beeld.
Met koeriers werken ze niet, dat
is veel te ingewikkeld. Mis
schien dat het gebeurde in de
tijd dat mensen als Ad Latjes je
bijna voor niks naar de andere
kant van de wereld brachten.
Maar nu zijn dat soort strapat-
zen helemaal niet meer nodig.
Het goedkoopste retourtje
wordt nu gewoon bij een lucht
vaartmaatschappij besteld, be
taald en dan pas aan de klant
geleverd. Niemand die er pro
blemen mee kan krijgen.
In maart van dit jaar berichtte
het gezaghebbende Engelse eco
nomisch dagblad, de Financial
Times, dat er voor vijfhonderd
miljoen dollar per jaar gefrau
deerd wordt met vliegtickets.
Een Amerikaanse journalist
dook in de goedkope vliegkaar-
tjes en kwam met de medede
ling dat de mafia zeker voor
vijftig miljoen per jaar aan tic
kets levert.
Zonder dat dit nu uitdrukkelijk
gezegd wordt blijft uit dit soort
mededelingen bij het publiek
wel de indruk achter dat het
bijvoorbeeld de bucketshops
zijn, die van dit soort handelin
gen profiteren. De zwarte markt
als bron van voordelige tickets.
De illegaliteit is echter bepaald
niet het werkterrein van de buc
ketshops. Zij betrekken alle
maal hun tickets bij te goeder
naam en faam bekend staande
luchtvaartmaatschappijen, die
maar al te graag leveren. De ene
goedkope reisorgniasator vindt
de handel in goedkope tickets
makkelijker dan de ander, maar
allen werken op dezelfde wijze.
Via contacten en op grond van
bepaalde afspraken betrekken
zij hun discount-tickets van de
maatschappijen.
Ook Wagon-Lits doet er niet
moeilijk over. De maatschap
pijen leveren de tickets ge
woon, zo zeggen H. Spelbos en
J. Braber. „Niks zwarte markt.
Hoewel, helemaal wit is het
natuurlijk ook niet, want dat
zijn de door de luchtvaartmaat
schappijen in IATA-verband af
gesproken tarieven. Wij spre
ken over de grijze markt", zo
zegt Spelbos.
Braber voegt daar aan toe dat
het een reisbureau natuurlijk
ook niet zoveel uitmaakt, hoe
de luchtvaartmaatschappijen
de prijzen vaststellen. „Wij
hebben die goedkope tarieven.
Wij hebben ook de garantie dat
onze klanten wegkomen voor
dat geld, zonder dat ze allerlei
vervelende ervaringen krijgen.
Hoe de luchtvaartmaatschap
pijen kans zien zonder proble
men onder de IATA-tarieven te
duiken, interesseert ons verder
niet."
Nu willen de goedkope reisbu
reaus, de bucketshops (hoewel
ze die naam zelf verfoeien), nog
wel eens geheimzinnig doen
over de wijze waarop ze aan die
voordelige kaartjes komen. Ze
■Hr
41
goedkoop vliegtarief
niet langer raadsel
hebben 'contacten', ze moeten
je kennen' en makkelijk is het
ook niet.
Spelbos en Braber van Wagon-
Lits reageren ontspannen. Het
is inderdaad waar dat zij vroe
ger geen goedkope kaartjes kon
den leveren. Maar „onze directie
heeft wat druk op de luchtvaart
maatschappijen uitgeoefend",
zo zegt Spelbos. En met kanto
ren in meer dan honderd landen
kun je natuurlijk wel een vuist
maken.
Nu is het natuurlijk ook weer
niet zó eenvoudig dat tante
Marie-van-om-de-hoek naar een
luchtvaartmaatschappij kan
stappen en daar kan gaan vra
gen om het goedkoopste kaar
tje. De kans is groot dat er dan
glashard ontkend wordt dat de
maatschappij die kaartjes óóit
levert. Tante Marie zal onge
twijfeld te horen krijgen dat
het in het internationale lucht
verkeer alléén IATA-tarieven
gelden.
IATA staat voor International
Air Transport Association en
alle luchtvaartmaatschappijen
zijn daar lid van. Binnen de
IATA worden onder meer bin
dende afspraken over tarieven
gemaakt. Tenminste ze werden
altijd als bindend gepresen
teerd. En de IATA dacht niet
lichtvaardig wanneer een van
haar leden tickets onder de af
gesproken tarieven verkocht.
KLM-woordvoerder Wellhüner
neemt deze indruk meteen weg:
„De IATA wordt vaak gezien als
een wetgevend lichaam, maar
dat is het niet. Het is een orgaan
waarbinnen afspraken gemaakt
worden, door alle luchtvaart
maatschappijen gezamenlijk.
Als je je als maatschappij niét
aan die afspraken houdt, hol je
de mogelijkheden die gezamen
lijk overleg biedt natuurlijk wel
uit. Het is bepaald niet goed dat
luchtvaartmaatschappijen met
hun prijzen onder de IATA-af-
spraken duiken. Maar het is wel
een realiteit."
Het mogelijk inzakken van de
markt was ook iets wat de IATA
zich realiseerde. Aan het eind
van de jaren zeventig, begin van
de jaren tachtiog werd daar har
dop de vraag gesteld of vliegen
in de toekomst voor het grote
publiek nog wel financieel haal
baar zou zijn. Met name de
oliecrisis had de vliegprijzen de
pan uit doen rijzen, terwijl aan
de andere kant de economische
recessie voor een daling van het
pes. De resultaten van de lucht
vaartindustrie zijn op dit mo
ment toch al erg marginaal. Je
moet dus afspraken maken om
te komen tot een verhoging van
het rendement en dat betekent
de prijzen iets opschroeven.
Maar als de maatschappijen el
kaar zó gaan beconcurreren dat
de tarievenstructuur totaal
wordt uitgehold, dan leidt dat
zonder meer tot het verdwijnen
besteedbare inkomen zorgde.
Het waren particulieren als de
Brit Freddy Laker en relatief
jonge, in de Derde Wereld geves
tigde IATA-leden als Singapore
Airlines, Zambia Airways, Pa
kistan Airlines etc., die besloten
de tering naar de nering te zet
ten.
KLM-woordvoerder Wellhüner:
„De ontwikkeling van de goed
kope tarieven is een gevolg van
het toenemen van het aantal
maatschappijen en de komst
van grotere vliegtuigen. Je zat
dus met een capaciteitsverho
ging. Afspraken binnend e IA
TA zijn eigenlijk altijd geba
seerd op het vervoer van zaken
lieden. Maar die zakenmarkt is
een vrij constante markt. Voor
het opvullen van die grote capa
citeit moest je het als lucht
vaartmaatschappij dus gaan
zoeken in de toeristenmarkt. En
dat vraagt om een goedkopere
prijsstelling."
Bij de KLM zijn ze altijd sterk
tegen die discountmarkt ge
weest. Wellhüner: „Het is geba
seerd op korte termijn denken:
alles is meer dan niks. Maar die
ontwikkeling is niet gebaseerd
op reële economische princi-
van een aantal maatschappij
en."
En hoe die tarievenslag zijn uit
werking heeft gehad, laat J. Bra
ber van Wagon-Lits zien. Via de
computer worden de tarieven
naar New York opgevraagd, het
laagste bod, 875 gulden, komt
van de in Amsterdam gevestig
de reisorganisatie Near Est
Tours. Dit bureau werkt vaak
samen met een Jordaanse lucht
vaartmaatschappij. Goede
tweede zijn de KLM, Sabena en
Irans World Airlines ieder met
899 gulden. Pan America, de
Lufthansa en British Airways
hanteren het IATA-tarief dat op
1354 gulden ligt. Alle prijzen
gelden vanuit Amsterdam.
Naar Tokio kun je het best met
Pakistan International Airlines
vliegen (2198 gulden). Ook naar
Japan is de KLM scherp aan de
prijs: 2499 gulden. Japanese Air
lines vraagt één gulden meer,
terwijl je door de IATA geacht
wordt toch minstens 3344 gul
den neer te tellen, een prijs die
overigens geen enkele maat
schappij op de afstand Amn-
sterdam-Tokio rekent.
Toch kun je raar staan te kijken
als je besluit per KLM te
vliegen, daar dus 2499 gulden
voor neertelt en vervolgens op je
ticket nagaat of je niet te veel
hebt betaald. Die kans is uiterst
klein, meer voor de hand ligt de
mogelijkheid dat er staat:
3344,-. Er zullen Weinig men
sen zijn die in zo'n geval de
KLM op haar fout gaan wijzen.
Vreugde over de 'vergissing' van
onze nationale luchtvaarmaat
schappij ligt meer voor de hand.
Het is echter geen vergissing,
maar officieel beleid. Nou ja,
officieel. Alle vliegtarieven die
door de luchtvaartmaatschap
pijen worden gehanteerd moe
ten door de overheden worden
goedgekeurd. In de praktijk
worden door de luchtvaart
maatschappijen de in IATA-
verband afgesproken prijzen
aan de minister voorgelegd.
Soms worden er buiten IATA-
verband tussen twee regerin
gen afspraken gemaakt (zoals
het retourtje New York), maar
over het algemeen houdt de
overheid bij haar prijsbeschik-
king de IATA-afspraak aan. Op
het moment dat maatschappij
en dus uit concurrentie-over-
wegingen besluiten onder het
IATA-tarief te duiken, schen
den zij ook een beslissing van
hun overheid.
Er is echter weinig kans op dat
minister Smit-Kroes van ver
keer en waterstaat (die over de
tarieven gaat) een ambtenaar
op Schiphol gaat stationeren
die iedere Tokio-ganger streng
gaat vragen naar de werkelijke
prijs van zijn ticket. Welhüner:
„De overheid kan natuurlijk die
enorme toevloed van reizigers
niet controleren, zo reëel moe
ten we wel zijn."
Bovendien heeft Smit-Kroes er
natuurlijk geen belang bij (nu
niet en zeker niet in de toe
komst) dat de toestellen van de
KLM vrijwel leeg naar Tokio
afreizen omdat de consument
de IATA-prijs niet kan betalen.
Wellhüner: „Ook de overheid is
realist."
RIAN KUPPENVELD
concurrentie reisverzekeringen
De concurrentie op het
gebied van de
reisverzekeringen is dit jaar
sterk toegenomen. Het
Arnhemse verzekeringsconcern
Ohra is begonnen met gratis
hulpverlening aan alle 400.000
verzekerden die tijdens
vakantie of zakenreis in het
buitenland in moeilijkheden
komen. Het gaat daarbij om
medische en juridische
bijstand, bemiddeling bij
verlies van geld en
waardepapieren en
repatriëring bij ziekte of
overlijden. Het concern heeft
een speciale alarmcentrale
opgericht (te vergelijken met
die van de ANWB en de
Europeesche Verzekering
Maatschappij). Zelfs als men
alleen een glasverzekering bij
de Ohra heeft krijgt men al
recht op de gratis
hulpverlening.
In het algemeen bieden
reisvérzekeraars hele pakketten
aan, waarin naast de
hulpverlening ook
geneeskundige kosten, bagage
en andere risico's zijn gedekt.
Bij een aantal kan men terecht
wanneer men bijvoorbeeld
alleen bagage wil verzekeren.
Ohra 'levert' nu onderdelen van
dergelijke pakketten zodat
dubbel verzekeren kan worden
voorkomen. Veel
ziektekostenverzekeraars
hebben trouwens allang een
risicodekking voor dergelijke
kosten in hun polis opgenomen.
Het komt daarom vaker voor
dat toeristen die een totale
reisverzekering afsluiten ook
betalen voor risico's die al via
een andere verzekeraar zijn
gedekt. En als het op
schadevergoeding aankomt
hoeft men nooit te rekenen op
dubbele betaling.
Toch blijft het moeilijk om zelf
te beslissen welke verzekering
men moet nemen. Een
ziektekostenverzekering kan
bijvoorbeeld alleen maar
betrekking hebben op
dokterskosten en niet op
medicijnen. Er zullen
vermoedelijk niet zoveel
mensen zijn die dagenlang gaan
studeren op de voordeligste
manier van verzekeren, nadat
zij al zoveel moeite hebben
gedaan om de reis uit te
stippelen. De kosten zijn
immers klein ten opzichte van
de totale vakantie-uitgaven. En
van de reisbureaus kan men
evenmin verwachten dat zij een
deskundige voor verzekeringen
klaar hebben zitten. In het
algemeen bieden zij maar één
verzekering aan.
Een vergelijking van de
premies is al even lastig, omdat
men dan alle reisverzekeraars
moet kennen plus hun polissen
die bovendien sterk uiteen
lopen met hun voorwaarden.
Kortom, al is de concurrentie
ook groter geworden, de leek
kan er niet zo erg van
profiteren. Vooral voor reizen
naar bijvoorbeeld Canada en
de Verenigde Staten heeft men
een duidelijk bewijs nodig dat
vereniging speciale regelingen
voor de verplichtverzekerden.
Alleen het ziekenfonds Het Gooi
en Omstreken heeft er via de
pers een reclameverhaaltje over
gemaakt. Sinds januari
verzekeren zij ook de kosten van
medische behandeling tijdens
vakantie of korte reizen in het
buitenland. Binnen Europa
vergoedt Het Gooi de kosten
voor honderd procent en
hadden de ziekenfondsen, zo
vertelde een medewerker van de
vereniging, zo'n grote
rompslomp bij het invullen van
alle formulieren dat men
besloot deze kostenrisico's uit
het eigen aanvullingsfonds te
"bekostigen. Elk ziekenfonds
heeft zo'n aanvullingspot waar
de verzekerden al premie voor
betalen. Daaruit worden allerlei
risico's gedekt die niet in het
men verzekerd is bij een
bekend concern. „Anders laten
ze je bij wijze van spreken op
straat liggen", aldus een
woordvoerder. Voor dergelijke
reizen kan men niet zonder een
verzekeringsbewijs van een
concern met
vertegenwoordiging in het
vakantieland.
Nagenoeg alle ziekenfondsen
hebben volgens een
woordvoerder van de landelijke
daarbuiten tot maximaal 6500
gulden.
In de EG bestaat al een regeling
dat verplichtverzekerden
binnen de gemeenschap
dezelfde rechten geeft als de
burgers van het land waar men
verblijft. Nu zijn de sociale
voorzieningen in de EG-landen
lang niet even goed, dus ook
niet de kostenvergoedingen.
Daarom was deze EG-regeling
nogal beperkt. Bovendien
gewone ziekenfondspakket
zitten. De ziekenfondsen in
Twente en de Achterhoek
hebben de vergoeding voor
medische behandeling in het
buitenland nog niet in hun
pakket opgenomen. Verplicht
verzekerden kunnen alleen
terecht bij het fonds in hun
eigen woongebied.
De extra regeling van de meeste
ziekenfondsen betekenen
eveneens concurrentie voor de
reisverzekeraars die zich een
jaar of drie al beklaagden over
het feit dat ook de Postgiro zich
op hun terrein begaf en
bovendien met tarieven die zelfs
door de grote concurrenten als
goedkoper en voordeliger
worden gekenschetst. Alleen
het verzekeringsconcern Stad
Rotterdam vond zichzelf nog
goedkoper. Andere concerns
vroegen zich zelfs af of de
Girodienst het wel zou lukken,
wanneer de schadeclaims van
vakantiegangers zouden
binnenstromen. Dat was in 1982
en nog steeds is de Postgiro
actief. Toen al zeiden de
concurrenten dat zij niet in
staat waren iets van hun
premies af te trekken. Een
verzekeraar moet de tarieven
natuurlijk aanpassen aan de te
verwachten schadeclaims die in
de afgelopen jaren eerder zijn
toegenomen dan gedaald.
Daarom zal de vakantieganger
niet hoeven te rekenen op een
echte prijzenoorlog in
reisverzekeringen. Mensen die
de moeite nemen om de polis
van hun eigen verzekering wat
nauwkeuriger te bekijken
zouden wel voordeliger kunnen
uit zijn bij de keuze van hun
verzekeringspakket.
HARRY BOUTS
De rek is er duidelijk uit
bij de Nederlandse pret
parken. Werd vorig jaar door
de vijftig attractiepunten in
ons land nog 27 miljoen gul
den geinvesteerd; het bezoe
kersaantal steeg nauwelijks
en bleef rond de achttien a
negentien miljoen schomme
len.
Aan de ongebreidelde groei
van attractieparken lijkt dan
ook een eind te zijn gekomen,
stelt algemeen directeur H.
ten Bruggencate van De Efte
ling. Toch presenteerde hij
gisterochtend heel enthou
siast de nieuwste sensatie in
Kaatsheuvel: de Bob, een
metalen piste waarop pret-
zoekers in razende vaart kun
nen bobsleeën.
Schnapps, jodelgeschal, vro
lijke klanken van Die Edel
weiss Kapelle en de aanwe
zigheid van het nationale
bobsleeteam konden echter
niet verhullen dat ook een
befaamde toeristische trek
ker als De Efteling zich ern
stig beraadt op de toekomst.
De kosten lopen gigantisch
op, terwijl het publiek steeds
meer verwend raakt.
Na de achtbaan Python, de
wildwaterrivier Pirana en het
Carnaval Festival, legde De
Efteling nu 7,5 miljoen gul
den op tafel voor de in Zwit
serland gebouwde Bob. En in
'86, als het geesteskind van
Anton Pieck 35 jaar bestaat,
kunnen we een Arabisch
sprookje van vijftien miljoen
aanschouwen.
Bij het dingen naar de gunst
van de bezoekers, was de
attractieparken tot dusverre
niets te dol. Hij zei het niet
met zoveel woorden, maar
directeur Ten Bruggencate
liet doorschemeren dat
nu echt een strijd on
overleven is geworden,
is ook de reden dat attra
parken in verscheidene
den een federatie, E
parks, hebben opgericht
ze club zoekt naar wegen
samen in goede harmonii
hoofd boven water te
den.
Ondanks het feit dat het
zoekersaantal vorig jaar
record van '83 (iets meer
twee miljoen) net niethai
ziet Ten Bruggencate
zijn Efteling nog wel
puntjes. „Wij hebben een
de naam opgebouwd, dit
ook in het buitenland sti
vaker valt. Een kwart
onze bezoekers komt al
het buitenland, voornam
België, Frankrijk en Dt
land. Op die markt zullei
ons nog meer gaan rich
omdat we daarvan de g
ste groei verwachten".
Een enquête leerde de
bantse trekpleister dat
poppen van het Carn
Festival en het waterges
ter in de Pirana het hoog:
scoren onder de bezoek
Doornroosje en de loze vi:
tjes uit het Sprookje!
slaan echter ook nog st<
aan (8,4).
Ten Bruggencate: „Dat is
tuurlijk de kracht van
Efteling. Wij bieden niet
leen die moderne sensatie
hebben daardoor een
rieerder aanbod. Het k
dan ook nooit in ons hooft
om die oorspronkelijke
ling te laten varen. Zoal:
ook vinden dat het park
natuurschoon moet biet
Je moet hier tussen de bot
en de planten wandelen
bocht omgaan en weer
leuks ontdekken".
JOHN l
Uit een enquête die vorig seizoen onder de bezoekers van
Efteling werd gehouden, blijkt dat 65 procent van de Net
landers boven de dertien jaar al eens een kaartje It
gekocht voor dit attractiepark.
Van die bezoekers is 89 procent al eens eerder in Kaatshen
geweest, terwijl maar liefst 35 procent ieder jaar terugkomt
Kaatsheuvel verwacht men voor het komende seizoen tl
een miljoen gulden aan abonnementen te kunnen slijten
Onder de Nederlanders is 97,6 procent tevreden tot
tevreden over het gebodene. Bij de Belgische bezoekers lij'
cijfer (99,3) nog ietsje hoger.
JUi /Girl
