met zelfgebouwd vliegtuig de lucht in hobby compleet gebrek aan privacy PZC/ vrijdagkrant AUTO TELEFOON PH-SOM" zelfbouw werkwijze weekblad verregaand VRIJDAG 5 APRIL 1985 De autotelefoon van PTT, vooral model I, dat ge schikt is voor internationaal gebruik, is voor iedereen thuis makkelijk af te tappen. Door middel van een gewone huis computer is men bovendien in staat bepaalde personen en hun gesprekken door het land te volgen. Ook bijvoorbeeld voor aanstaande politici die zo'n ap paraat in de auto hebben. Door diezelfde huiscomputer kan men er bovendien achter ko men wie opbelt, naar welk nummer men belt, waar men rijdt, hoe laat het telefoonge sprek plaatsvindt, en wat de gespreksduur is. De privacy van de bezitter van zo'n mobie le telefoon is ver te zoeken. Maar het grootste gevaar is wellicht dat niemand waar schuwt - ook PTT zelf niet - dat alle gesprekken letterlijk op straat liggen. Dit is kort samengevat de me ning van de technicus en hoofd redacteur van Radio Amateur Magazine, Willem Bos in Nieuw koop. Hij heeft dezer dagen de kat de bel aangebonden en alle gegevens die hij verzameld heeft over 'spionage rond de autotele foon' in het aprilnummer van zijn blad afgedrukt. Zijn conclu sies zijn zo fantastisch, dat de slogan van George Orwell 'Big Brother is watching you' van toepassing verklaard moet wor den op 1985. Sommige mensen die het april nummer van Radio Amateur Magazine onder ogen kregen doen de publikatie af met: 'het is een 1-aprilgrap'. Maar dat is het allerminst. De feiten zijn de volgende: zowel autotelefoon 1 als de nieuwe, pas geïntrodu ceerde autotelefoon 2, zijn ge makkelijk door iedereen af te luisteren. Dat kan al met een eenvoudige ontvanger van f 150,- en een sprietje als antenne. Wil men een betere ontvangst en makkelijker naar alle kana len kunnen luisteren, dan zijn er fraaie scanners te koop die auto matisch van 'kanaal' wisselen, als daar niets gebeurt maar wel automatisch een verbin dingskanaal doorgeven als daar een gesprek op gevoerd wordt. De nieuwste bedreiging voor de privacy is de huiscomputer. Wanneer men namelijk de com puter - bijvoorbeeld een Com modore - aan de scanner kop pelt en hem voorziet van een speciaal programma en een beetje extra electronica (allebei gewoon te koop) kan men alles van de autotelefoonbezitter en zijn gesprekken te weten ko men. De pieptoontjes, die aan elk gesprek voorafgaan name lijk, bevatten alle gegevens. De huiscomputer kan die decode ren. Op die manier kan men op het scherm en de printer van de huiscomputer zien wie degene is Scherptediepte" is een van die vakkreten uit de foto wereld waar de amateur nogal eens moeite mee heeft. Het hangt van de lens-opening (diafragma) af welk deel van de foto, van vooraf gezien, scherp in beeld gebracht wordt. Bij een groot diafragma wordt de foto naar achter toe steeds wa ziger. Dit effect wordt in veel gevallen met opzet bewerkstelligd, om het hoofdmotief van het kiekje er scherp uit te laten komen, zonder dat de omgeving de aan dacht afleidt. Maar het kan ook de bedoeling zijn een totaalbeeld, tot aan de „einder" toe, helemaal scherp op de foto te krijgen. Hoe kunt u die scherptediepte regelen? Door instelling van de lensopening (diafragma). Een grote lensopening (laag diaf ragma-getal, bijvoorbeeld 4) geeft een kleine scherptediepte. Een kleine lensopening (bij voorbeeld diafragma-getal 16) geeft een grote scherptediepte. (N.B.: het landschap op de foto is met een hoog diafragma-ge- tal gefotografeerd. Als u van tevoren wilt weten wat scherp wordt, dus wat bin nen het scherptegebied ligt, drukt u de scherptediepteknop op uw camera in. U ziet dan door de lens waar de scherpte begint en waar hij ophoudt. Vrij wel alle moderne spiegelreflex camera's zijn voorzien van zo'n knop. zo heeft u een eenvoudige controlemogelijkheid. De scherptediepte is ook afhan kelijk van de cameralens. Een telelens heeft van zichzelf al een kleine scherptediepte, terwijl een groothoeklens zelfs bij een grote lensopening al een flinke scherptediepte geeft. Vandaar dat (landschaps)opnamen geno men met een groothoeklens vaak zo verbazend scherp zijn. Als u dat zelf wilt zien, vraag uf fotovakhandelaar dan eens om een demonstratie. Icarus was een van de eerste mensen die op eigen kracht als een vogel wilde vliegen. Blériot en Wright volgden eeuwen later in zijn kielzog. Ook nu zijn er nog mensen die zich de luchtvaartpionier van de jaren tachtig voelen. Met eigen handen sleutelen ze op zolderkamers en in garages aan een eigen vliegtuig, dat hen ooit de lucht in moet brengen. Icarus anno 1985 plakt geen veren met was op de armen om neer te storten, doordat de hete zon de was doet smelten. Hij freest, boort, vijlt, schuurt en klinkt aluminium van dezelfde kwaliteit als bijvoorbeeld een Fokker-toestel. „Maar we hebben dezelfde mentaliteit als de pioniers. Alleen hadden zij de ruimte en wij niet. Je mag niet experimenteren, want het is nog steeds verboden om in Nederland neer te storten." In de Kring Zelfbouw en Sportvliegen van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart zijn veertig mensen verenigd die hun eigen vliegtuig willen bouwen. Een vliegtuigontwerp van de Fransman Pottier is favoriet bij de zelfbouwers. Een assemblage van een „zelfbouwkit" van bijvoorbeeld Amerikaanse makelij geldt ook als zelfbouw, mits meer dan vijftig procent zelf wordt gedaan. De zelfbouwers hebben in hun kring zelfs een enthousiasteling die een oude Pander na wil bouwen (een voornamelijk houten toestel) en er lopen hooggeschoolde technici rond met plannen om een eigen vliegtuig te ontwerpen. Volgens Ben Seffmga van de technische adviescommisie van de zelfbouwers (en prakticumleider lucht- en ruimtevaarttechniek aan de TH in Delft) zijn er zelfbouwers die „pur sang" bouwen om te bouwen. „Maar de bedoeling is om ook te-vliegen. De belevenis om op eigen vleugels vrij in de lucht te vliegen. Zelfbouwers zijn Lone Rangers die een vrijheidsdrang heb ben". Geloven (pr-medewerkster bij Fokker) en echtgenoot Ron zich toen op het van de grond krijgen van de vereniging. Er is sindsdien een organisatieschema opgezet die een vereniging met een veelvoud dan de huidige veertig leden rechtvaardigt. Een voorzitter met Raad van Bestuur, een technische adviescommissie voor de contacten met de Rijksluchtvaartdienst en tal van andere commissies maken er onderdeel van uit. Eerst de vereniging van de grond en dan de vliegtuigen, zo was het motto. Vandaar ook dat de Kring Zelfbouw nu met de beurs Techniek in Vrije Tijd pas aan de weg gaat timmeren om meer leden te krijgen. „De basis is in twee jaar gelegd. We willen een serieuze organisatie en goed onderbouwde contacten met willen maken, het pad al geëffend. „We rekenen voorde, bouw nu 1500 uur, maar als je er één hebt gemaakt, bouwje de volgende in 500 uur. Dit kistje heeft voor ons geen geheimen meer", aldus Piet, Uit aluminium platen (ruw materiaal) wordt alles in de juiste vorm gemaakt. „We doen alles zelf, alleen de klinknagels maken we niet", zegt Joop. Door zoveel mogelijk zelf te doen, kunnen de kosten omlaag maar het bouwen van een toestel kost toch al gauw hetzelfde als een middenklasse auto. „Vliegeni een dure aangelegenheid en voor mij zijn de kosten ook een kardinaal punt om te besluite! zelf het toestel te bouwen. Die tweezitter van ons zal nu omei nabij de vijftien mille gaan kosten, maar als je een Cessna 152 koopt ben je meer dan een ton kwijt", aldus Joop Kraan, de Rij ksluchtvaartdienst. We Collega-bouwer Piet Boers Piet Boers en Joop Kraan zijn de „aanstichters" van de Kring Zelfbouw. Het duo bouwt aan een tweezitter Pottier. Omdat één zelfbouwer moeilijk met de Rijksluchtvaartdienst (RLD) kan onderhandelen over bijvoorbeeld een bewijs van luchtwaardigheid, zochten Piet en Joop mensen om een vereniging op te richten. Samen met een handjevol mensen stortten Lydia van hebben mensen van hoog technisch allooi die vaak wortels in de luchtvaart hebben", aldus Seffinga. „Die basis is nodig om te zorgen dat er niet alleen kisten worden gebouwd, maar straks ook zullen vliegen. Er moet door de RLD geen nagel achter te krijgen zijn. Het woord amateurs komt in onze naam bijvoorbeeld niet voor, want we bouwen professionele vliegtuigen die door de RLD professioneel worden beoordeeld". De Kring Zelfbouwers maakt misschien een einde aan de wildgroei in de vliegerij. Avonturiers bouwden zelf hun vliegtuig en gingen vliegen, heel simpel. Anekdotisch is de geschiedenis van een zelfbouwer die niet kon vliegen, maar wel een vliegtuig bouwde. In zijn achtertuin zette de man een paal van zes meter hoog en aan een touw maakte hij het vliegtuig vast. Hij starte de motor en vloog rondjes. Piet Boers en Joop Kraan zijn al twee jaar „professioneel" bezig om hun vliegtuig van de grond te krijgen. Zij gaan een lange weg en kiezen niet voor het gemakkelijkste. Tekeningen van het Pottiertoestel zijn door Piet voor 25 procent aangepast aan de eisen van de Rijksluchtvaartdienst, dit in samenwerking met de Fransman zelf. Hiermee hebben ze voor andere bouwers die hetzelfde type vindt overigens datje het zelfbouwen niet louter uit financieel oogpunt moet bekijken. „Ieder onderdeel moetje met hart en ziel maken want anders houd je het niet vol. Als je alleen maar denkt aan het eindresultaat dan red je het niet". De professionele werkwijze die zelfbouwers aan de dag hebbel gelegd, blijkt voornamelijk (nog) in het buitenland. In het' Amerikaanse Oshkosh in Wisconsin komen jaarlijks duizenden zelfbouwers bij elkaar op hun vliegshow. Tegen de veertienduizend vliegtuigen komen dan naar Oshkosh en er worden per dagi 30.000 vliegbewegingen geregistreerd. Amerikaanse zelfbouwers hebben het dan ook ver geschopt. Jim Bede ontwierp zijn vijfde toestelletje, de Bede-5, en verkocht op een beurs in korte tijd 12.700 vliegtuigen. Een andere toestelletje de VariEzs (fonetisch voor very easy) heeft alle records in zijn klasse gebroken. De vliegtuigfabrikanten nemen de „amateur"-bou\vers in ieder geval volop serieuse! plegen daarvoor een soort bedrijfsspionage. „De constructeurs van Beech, Piper en Cessna weten hoe inventief zelfbouwers zijn. Dif staan op de show in Oshkosh alles te fotograferen en te noteren". RIEN FLOR'i 4g"4* f I y; Jto f: et'!: 1 die opbelt. Men krijgt namelijk het nummer van autotelefoon die het gesprek aanvraagt. Hoort men een bekende stem - van een belangrijke politicus of bekend zakenman - dan is de associatie met het nummer gauw gelegd en kan men bij voorbeeld zo iemand conse quent blijven volgen en die be paalde gesprekken opnemen. Daarnaast worden de gegevens van de telefoonaansluiting die opgebeld wordt op het scherm zichtbaar. Aan de hand van het netnummer kan men zien waar dat is en wie wordt gebeld (tele- foonnumer). Voorts wordt de steunzender vastgelegd (dat wil zeggen dat men weet waar de auto ongeveer rijdt) de tijd waarop het gesprek wordt ge voerd en de tijdsduur (noodza kelijk in verband met het afre kenen van de gesprekskosten door PTT). Dezelfde elektronica kan ook automatisch een cas setterecorder starten, die alle gesprekken vastlegt. door gewone scannerluisteraars zal worden aangeschaft. De prijs van een dergelijk autotelefoon decoder is circa f 1250; geen ongewone prijs voor mensen die als hobby het afluisteren van politie en brandweer hebben. Volgens een ruwe schatting zijn er zo'n 600.000 scanners in Ne derland verkocht. Met al die apparaten kan men de Autote lefoon 1 in de 160 MegaHertz- band en de Autotelefoon 2 in de 450 MegaHertzband horen. Fa voriet bij de meeste 'scanner- gekken' is nog altijd de politie- radio. Vaak weet men dan heel snel waar iets gebeurd is. Een Een redacteur van een van de meest prominente geïllustreer de weekbladen, die een pri meur aan het afluisteren van de autotelefoon te danken heeft, zei eens over het medium: „De tonnen (gelds) en de wijven vliegen je om de oren". Inder daad komt het voor dat men een zakenman zijn vrouw hoort melden dat hij moet 'overwer ken' en dat men zo iemand even later een afspraak met een vriendin hoort maken. Voorts dat men voor vele duizenden gulden handel koopt en ver koopt via de autotelefoon. Het is merkwaardig dat zo wei nig over het totale gebrek aan privacy van 'de openbare mobi- lofonie' bekend is, dat menigeen zich veilig genoeg waant om de meest intieme zaken via de ether aan anderen toe te ver trouwen. Zeker is dat de PTT, mogelijk om markttechnische redenen, buitengewoon verdoe zelend is opgetreden op dit ge bied. HUGO VAN DER HEEM goede tweede is de autotelefoon. Daarbij gaat het niet om de zakelijke gesprekken maar wel om emotionele en dubbelzinni ge gesprekken, die men kan afluisteren. Deze verregaande aantasting van de privacy was al bekend in kleine kring, maar is - zo blijkt uit het onderzoek van Radio Amateur Magazine - nu binnen het bereik van iedereen. Willem Bos ontdekte de toege paste computer-programma- tuur, die alle gegevens deco deert, in Duitsland op een 'secu rity beurs'. Tevens bleek hem dat er erg veel belangstelling voor dit soort spullen is van de zijde van opsporings-instellin- gen. Waarschijnlijk ook van de andere zijde, de onderwereld. Wie nu wie in de gaten houdt, is onduidelijk. Vast staat echter dat deze appa ratuur in toenemende mate Willem Bos van Radio Amateur Magazine bezig met zijn computerapparatuur.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1985 | | pagina 48