'Door ons besparen de
gemeenten tonnen
'Axel wakker schudden
is de eerste opzet'
PZC/ streek
tijgende lijn
Boerenbedrijf
Uitstraling
SCHILLEN
oor vrouwenwerk niet in de wieg gelegd. Dat gevoel heeft ze altijd gehad. Ze is pas
twintig en gaat met schillen op pad, zegt ze. Catharina van Hoeve wilde eigenlijk
automonteuse' worden, maar daar lijkt het nu te laat voor. „Al verschillende keren bij het
rbeidsbureau geweest. Maar ja, een goeie schriftelijke cursus schijnt er niet te zijn. Moet je
eer een dagopleiding volgen en dat is ook moeilijk. Trouwens, hoe zou dat dan met de
eesten moeten, die kun je toch niet laten verhongeren? Nee, ik doe nu werk dat plezierig is.
n van opmerkingen die achter mijn rug worden gemaakt als ik op pad ben, trek ik me niks
an, ik doe het immers voor de beesten".
,Zo is het kind, nu kom je alle dagen
de buitenlucht", zegt moeder Marie
an Hoeve, zich achter het toekomst-
erspectief van haar dochter scha-
end. Getuige een kleurenkiek die
atherina op tafel legt, is het bestaan
an de schillenboerin best comforta-
el. Zie haar daar achter merrie 'Tilly'
p de bok van de schillenwagen,
ehuld in bloot t-shirt, met bronsge-
ruinde armen en een wielrenner
petje op. Toonbeeld van exotische
oom- en zorgeloosheid. Folklore die
n stand wordt gehouden door die
ekelijkse hun zakje groente- en fruit-
chillen aan het troittoir zetten. De
'an Hoeve's veestapel is er goed mee.
uist op het nippertje kreeg Jan Louis
an Hoeve (62) wegens 25-jarig trouw
ienstverband de enveloppe met in-
oud uitgereikt. Niet lang daarna
reeg hij ontslag. „Waarom ga je geen
chillen ophalen pa?" vroegen de kin
eren, vrezend voor een permanent
uimendraaien in de huiskamer. De
eestapel, bestaande uit een stuk of
even varkens, een paar koeien, kip-
en ganzen en een paard, leek dat ook
en goed idee. Van Hoeve vroeg in de
emeenten Sas van Gent en Terneu-
en vergunningen aan en begon met
et ophalen van schillen in Sluiskil,
e Zandstraat en Philippine. Het
uurde even voordat de mensen ver-
rouwd waren met deze nieuwe vorm
an gemeentereiniging. „Dat die
chillen er waren was duidelijk, prak-
isch niemand houdt nog een varken
chter in z'n tuin. Alleen gingen alle
chillen gewoon met het andere vuil
de vuilniszak. Drie weken lang
ebben we aangebeld en gevraagd of
en de schillen apart buiten wilde
etten. Dat is gelukt". Vader en doch-
er Van Hoeve hebben een dagtaak
an hun schillen. Het schijn voor de
ensen uiteindelijk geen probleem te
schillen en ander afval apart te
erpakken en bij de stoep te zetten,
el worden produkten van uiteenlo-
ende aard door de leek voor schillen
angezien. Acahteraf betekent dat
en uitzoekerij van jewelste. Cathari-
a somt de bijprodukten op die er bij
aar beesten niet ingaan: „Dopjes van
ierflesjes, sigarettenpeuken, thee-
akjes en spijkertjes en aardappel-
chilmesjes." De Van Hoeve's halen
ekelijks in Sluiskil 1000 kilo en in
hilippine 700 kilo 'schillen' op. Na
electie blijft daar netto 1500 kilo van
"ver. Sinaasappel- en bananenschil-
verdwijnen op de mesthoop.
had om de kosten van zijn rijdend
materieel, een tractor, te dekken. „Ik
heb er niet zo'n punt van gemaakt. Ik
zei: als jullie dat papier zo hard nodig
hebben, neem het dan maar. Ik heb de
gemeente niet nodig", loste hij het
geschil op. Eerder had hij al met lichte
tegenzin, maar naar zijn zeggen zon
der morren, Philippine en omgeving
afgestaan aan de familie Van Hoeve.
Stal heeft het in Sas van Gent stilaan
wel bekeken. Een maandagje schillen
ophalen in Sas van Gent. Opbrengst:
300 kilo. Is de moeite niet, vindt Stal.
Binnenkort gaat hij met de gemeente
rond de tafel zitten. Zijn kritiek: „Er
verdwijnen nog teveel schillen in de
vuilniszak. Misschien kunnen ze eens
een advertentie plaatsen met het ver
zoek dat de mensen hun schillen
„Wil je varkens aardappelschillen
voeren, dan moet je die eerst ko
ken. Het is niet goed om ze rauw te
geven, omdat het zetmeel uitzet,
daar krijgen die beesten last van",
zegt Catharina van Hoeve uit
Zandstraat bij Sluiskil. Haar big
gen mogen blij zijn met zo'n diëtis
te die ook nog eens hele dagen op
pad is om de voedselvoorziening
van de kleine veestapel zeker te
stellen. Met haar vader haalt ze
schillen op in Sluiskil, Philippine
en de Zandstraat. Het schilienboe-
renbestaan bevalt haar uitstekend.
Ook voor Kees Stal uit Westdorpe
is het ophalen van schillen een
levensvervulling. „Want in het be
drijfsleven kom je tegenwoordig
toch niet meer aan de bak", luidt
zijn overtuiging. Nuttig werk, dat
vinden ook de gemeenten Sas van
Gent en Terneuzen. Zij hoeven al
die tonnen huisafval niet naar de
startplaats te brengen en dat
scheelt aardig in de portemonnee.
e opbrengst is net voldoende om
11e dieren te voederen. Er zit nog een
tijgende lijn in het schillenaanboed.
atharina: „De mensen hebben echt
ertrouwen in ons gekregen. Als we
oorbij zijn, komen ze soms nog
akken met schillen achteraan bren-
en. Vorige week nog een wijffie in de
ergaertstraat, dat kwam achter me
aangehold".
De Van Hoeve's hebben een vaste
oute. Op maandag en donderdag
alen ze schillen op in Sluiskil en op
oensdag en vrijdag in Philippine.
Vader en dochter Van Hoeve doen nu
al twee jaar lang onafgebroken hun
route. Als het mooi weer is, met paard
an wagen en als het slecht weer is, met
tractor. „Met die sneeuw, vorst en
tost hebben we veel afgezien. Maar
toch zijn we iedere keer gegaan. Je
tont niet zomaar wegblijven, de men
sen rekenen erop dat je komt", aldus
Catharina. Ook bij vader Van Hoeve
staat correct handelen voorop, zéker
aaar de gemeenten toe. Zo heeft hij
oehalve vergunningen voor het opha-
en van schillen ook een hinderwet
vergunning voor de opslag afval. Hij
iraagt de verguningen keurig op zak.
Veel moeite hoefde hij er niet voor te
toen om ze te krijgen, al moest hij in
"■as van Gent wel vijfentwintig gulden
'P tafel leggen. „Ach, die gemeenten
ijn er toch maar goed mee dat wij dit
'oen. Zij moeten minder tonnen naar
e vuilstortplaats brengen en dat
cheelt ze in de portemonnee. Ik ben
«n keer op een vergadering in Sas
an Gent geweest. Daar weten ze heel
'recies wat ons werk hun bespaart,
a, ze zitten daar echt op hun centen
n Sas van Gent", aldus Van Hoeve,
an Hoeve's collega Johannes Stal
59) in Westdorpe zegt precies hetzelf-
e: „Wat wij wegrijden steekt de ge
beente in haar zak". Het lijkt erop
at hij dat de gemeente Terneuzen
an harte gunt, maar Sas van Gent?
ee, daar heeft Stal niet zo'n hoge pet
sp op. En dat komt door die ene
ethouder die ten behoeve van de
laatselijke voetbalvereniging alle
Pd papier voor StaI's neus wegkaap-
Het papier dat hij zo hard nodig
Schillenboeren. Kees {linksen Teun Stal: 'Terneuzen gebied uitbreiding'.
buiten zetten. Met die drie kunstmest-
baaltjes redden we het echt niet".
Acht koeien, acht paarden en enkele
varkens, dat is de veestapel van de
familie Stal. Omdat het kopen van
voedsel een onbetaalbare zaak werd,
startte zoon Kees (22) zeven jaar gele
den met een karretje achter zijn fiets
het ophalen van schillen. Inmiddels
wordt hij geassisteerd door zijn broer
Teun (27).
Vader Stal afkomstig uit Dordrecht
had vroeger een boerenbedrijf met
vijfhonderd varkens en meer dan
dertig runderen. Wegens problemen
met de varkens, stootte hij het af. Hij
verhuisde met zijn gezin naar West
dorpe en hield nog wat vee op een
weiland in Brabant.
Omdat het transport van de schillen
naar Brabant te duur werd en er
voortdurend dieren door allerlei
vreemde oorzaken om het leven kwa
men, zette hij het vee op een stuk
grasland bij de brug van Westdorpe.
Een kennis, waarvoor Stal eens een
karweitje had gedaan, stelde het gra
tis beschikbaar. De eigenares van het
land was het daarmee achteraf echter
niet eens. De omwonenden bleken
last te hebben van de mestgeur. „Die
vrouw verweet ons dat we daar zo
maar op ons eigen houtje waren be
gonnen en tja, wat die mestlucht
betreft, dat was gewoon afgunst. Ze
konden het niet verdragen dat wij
mooie paarden en koeien hebben",
luidt Stal's verklaring.
„Het is onbegrijpelijk, doordat die
beesten daar stonden knapte die wei
zo op. In het begin stond het er vol
brandnetels en stekels", voegt zoon
Kees eraan toe.
Inmiddels staan de dieren alweer een
half jaar op stal in een weiland bij de
Axelse Sassing. „Dat is grond van een
groot bedrijf. Niemand mag er komen
en we hebben alles zwart op wit", zegt
Stal tevreden. Een nieuwe fase in het
gevecht om het schillenboeren be
staan is uitbreiding van het territo
rium in Terneuzen. Kees: „Daar doen
we nu de Bomen- en Bloemenbuurt en
de Oranjebuurt. Op woensdag en za
terdag gaan we de Zuidlandpolder
erbij doen. We blijven voortaan op
woensdag in Sas van Gent weg. Maan
dag en vrijdag komen we in Westdor
pe en Sas van Gent. Over die wijzigin
gen krijgen de mensen nog een folder
tje in de bus". Op de vraag of het de
bedoeling is meer schillen op te halen
dan de dieren kunnen consumeren,
antwoordt vader Stal ontkennend.
„Als dat echt regelmatig voor zou
komen, dan zetten we er een magere
koe of een paard bij. Maar je moet niet
denken dat wij met die schillen een
handeltje kunnen drijven. Daar zijn
onze kosten veel te hoog voor. Ik
geloof dat je voor een ton gedroogd
voer nu zestig gulden betaalt. Nou,
daar kunnen wij het nooit voor doen.
Nee hoor, hoewel veel mensen het
denken, doen wij dit niet uit winstbe
jag. Ze vragen wel eens, waarom heb
je zoveel paarden? Kijk maar in de
kast, die lintjes heeft m'n zoon op
concoursen gewonnen. Een enkele
keer verkopen we eens een koe voor
de slacht en uit de opbrengst kunnen
we dan weer materiaal kopen. We
worden met het schillen ophalen be
slist geen kapitalist. Ik ben maar een
arme man. Ik denk dat in de eerste
plaats de gemeenten goed zijn met
ons werk".
Waldemar Ysebaert
Jan Louis van Hoeve en dochter Catharina: „Je doet het voor de beesten'
VRIJDAG 5 APRIL 1985
BEURS
Bij de organisatie van de expo's in
de jaren zeventig heeft Jaap Schie
man de nodige ervaring opgedaan.
Zegt: „Ik liep alweer enkele jaren
rond met het plan opnieuw een
beurs op te zetten. Maar het kwam
er nooit van, totdat ik vorig jaar
ontdekte dat het pand van de meu
belzaak Pot in de Oranjestraat
voor de organisatie van een expo
zeer geschikt zou zijn. Dat pand
stond toch al jaren leeg....".
Schieman ging daarop bij onderne
mers de animo peilen en conclu
deerde dat een beurs kans van
slagen had. Maar zijn plan de expo
onder te brengen in het leegstaan
de pand mislukte, omdat Pot er
opnieuw een verkooppunt voor
meeneem-meubelen begon. Schie
man werd daarmee gedwongen tot
de huur van een tentencomplex,
„waardoor het financiële risico wel
groten werd".
Maar ook nadat b. en w. van Axel
hem de benodigde vergunningen
voor de huishoud- en hobbybeurs
hadden verleend, bleven er proble
men. Die problematiek had dan
met name betrekking op zondag 7
april (eerste paasdag). Die dag zou
de beurs tussen 13.00 en 17.00 uur
zijn geopend, maar nauwelijks was
dat in Axel bekend geworden of er
kwam oppositie. Eerst tekenden de
gezamenlijke christelijke kerken
protest aan, eind januari stak er
over datzelfde onderwerp in de
Axelse raad een fikse storm op.
De GPV-fractie kwam daarin met
een motie de zondagrust te handha
ven. Dat voorstel haalde het niet:
de motie kreeg slechts de steun van
drie CDA-leden. Het was in januari
voor de GPV-fractie en de christen
democraten aanleiding het onder
linge vertrouwen in de. gemeente
raad ter discussie te stellen. Ach
tergrond daarvan: in een besloten
raadsvergadering, twee jaar gele
den, ondertekenden veertien van
de vijftien huidige raadsleden een
overeenkomst waarmee de zon-
Alsof ze nooit weg zijn geweest: de immense tenthallen op het
Szydlowskiplein in Axel. Tot halverwege de jaren zeventig stonden
ze er elk jaar. Axel had destijds nog een naam op te houden wat betreft de
organisatie van (huishoud)beurzen. Toen was dat nog nieuw, en Axel
beet in de Zeeuws-Vlaamse regio het spits af. Voor ondernemers was het
dringen er een plaatsje te bemachtigen: succes was eigenlijk bij
voorbaat verzekerd.
Negen expo's op rij waren er, maar
problemen bij de organisatie ston
den de tiende expo Axel in de weg.
Een vervolg leek er nooit meer te
zullen komen, óók als gevolg van de
economische recessie die in Axel
diepe sporen achterliet. Krantek
nipsels van enkele jaren terug her
inneren nog aan die rampspoed
voor de plaatselijke middenstand.
Twee achtereenvolgende devalua
ties van de Belgische frank deden
de kooplustige zuiderburen wegblij
ven. En wie nog wel kwam, besteed
de minder.
In die jaren bleek hoe zeer het
Axelse winkelapparaat afhankelijk
was van buurman en buurvrouw
Belg. Een fikse overbewinkeling
dus, die met de economische reces
sie al snel zijn tol eiste. Middenstan
ders sloten voorgoed de deuren.
Eind jaren zeventig, begin jaren
tachtig bood de Noordstraatprome-
nade, Axels belangrijkste winkel
straat, een trieste aanblik. Negen
dichte winkelpanden, witgeschil
derde ramen of, ook al hielp dat niet
veel, de etalage van het lege pand
opgevuld met materiaal van een
winkelier die zijn zaak nog wel in
stand kon houden.
Maar inmiddels zijn de tijden weer
veranderd. Wie nu door de Noord-
straatpromenade wandelt, of dook
de aangrenzende passage en de
Weststraat, ziet geen spoor meer
van het leed van enkele jaren terug.
De winkels zijn weer bevolkt, sinds
enkele maanden is er in de Noord
straat zelfs een ultramodern over
dekt winkelcentrum: de Cité. Kort
om: Axel heeft het dal verlaten en
profiteert mee van het economisch
herstel. En dat is ook te merken aan
het toenemende bezoek aan de za
terdagse weekmarkt.
Het is in die entourage dat dan toch
nog de tiende huishoudbeurs er is
gekomen. Het is een initiatief van
de Axelse winkelier Jaap Schieman.
Hij heeft met de organisatie van de
expo 'Huishoud en Hobby '85' de
roos geraakt. Van zaterdag 6 tot en
met woensdag 10 april presenteren
68 bedrijven zich in een tentencom
plex van 2500 vierkante meter. Uit
Axel zelf nemen 38 ondernemers,
van klein tot groot, deel en uit de
rest van Nederland komen dertig
bedrijven. Schieman: „Ik heb met
de opzet van deze beurs een risico
genomen. Er gaat in zo'n organisa
tie nogal wat geld om: alleen al de
verwarmingskosten komen op on
geveer tien mille. Maar goed, blijk
baar heb ik een goede keus gedaan,
anders krijg je niet zoveel deelne
mers. In februari ben ik gestart met
de werving, half maart was ik volge
boekt. En daarna heb ik vele aan
vragen moeten afwijzen....".
Naast de expositieruimte staat er
ook een amusementshal van 500
vierkante meter, waar tijdens de
duur van de beurs een aantal be
kende Nederlandse artiesten zullen
optreden. Op de openingsdag, za
terdag dus, komt de complete KRO
play-backshow van presentator
Henny Huisman. Die show begint
om 20.00 uur en duurt tot midder
nacht. Dinsdag 9 april (aanvang
21.30 uur) komt de Amsterdamse
groep Drukwerk ('Je loog tegen mij
alsof ik 'n kind was') en woensdag 10
april staan de Havenzangers in Axel
op de bühne. Voor de kinderen is er
woensdagmiddag een optreden van
de televisieclown Flappie, voorts
verzorgt de vrije radiozender Tijger
vanaf de beurs uitzendingen en is er
zondagmiddag een optreden van
een dixielandband en maandag
(tweede paasdag) een concert van
de Zeeuws-Vlaamse John White's
Big Band. De expo wordt tenslotte
omlijst met een aantal kermisat
tracties.
dagsrust in de kern Axel onaan
tastbaar zou zijn geworden. Met
andere woorden: de meerderheid
van de raad zou woordbreuk heb
ben gepleegd.
Inclusief de openstelling op eerste
paasdag (Schieman: „In de wijde
omgeving van Axel is dan alles
gesloten") hoopt de organisatie op
een toeloop van zeker 20.000 bezoe
kers. „Het is onze bedoeling van de
expo weer een jaarlijks terugke
rend evenement te maken. Tenmin
ste, als de beurs aanslaat. Want in
dat geval zullen de ondernemers
ook volgend jaar weer deelne
men
Overigens onderkennen ook b. en
w. van Axel het belang van de expo
en de uitstraling die het evenement
op de Zeeuws-Vlaamse regio heeft.
Het college ontvangt de deelne
mers morgen om 13.30 uur op het
gemeentehuis; een half uur later
verricht burgemeester A. Hack de
officiële opening.
Op zijn beurt stelt Jaap Schieman
vast: „Het was hard nodig dat Axel
weer eens duidelijk in beeld kwam.
Vroeger was de expo toch ook altijd
een grandioos evenement. Axel
moest wakker worden geschud: dat
is eigenlijk de primaire opzet van de
huishoudbeurs, zeker nu het Axel
weer beter gaat. En vooral hoop ik
ook te bewijzen dat het publiek ook
op zondag in Axel kan komen. Want
persoonlijk vind ik het heel jammer
dat we tien of vijftien jaar geleden al
niet zijn begonnen met de openstel
ling van winkels op zondag. Het
publiek heeft als gevolg daarvan de
route verlegd naar plaatsen als
Sluis en Hulst. En daarmee heeft
Axel in economische zin een fikse
tik gekregen".
De beurs 'Huishoud en Hobby '85' is
zaterdag geopend van 14.00 tot
18.00 uur en van 19.00 tot 22.00 uur.
Zondag zijn de openingstijden:
13.00-18.00 uur, maandag 13.00-18.00
uur, dinsdag en woensdag van 14.00
tot 18.00 uur en van 19.00 uur tot
22.00 uur. De indeling op de expo is
gerangschikt naar de verscheidene
branches. Voorts is er een aparte
modehoek, waar Axelse bedrijven
gezamenlijk modeshows houden.
Organisator Jaap Schieman: .Axel in beeld....
De Noordstraatpromenade tijdens de zaterdagse weekmarkt: toenemend aantal bezoekers
