B en w Borsele: tipgeld
voor informatie bedrijven
Koos Alberts
Pijlerdam op tijd klaar
ondanks fouten in buizen
AMZ-lijndiensten
CONCENTRATIE WON
HET VAN TRADITIE
ERKPLAN ZOOS: HIA TEN IN LOKAAL BELEID
fse 'visprijs
w twee Zeeuwen
W LITIE RECHTE R:
Ixhibitionisme
iet boete van
Jijfhonderd
lulden bestraft
vrank
Begeleiding
mm
MINISTER ANTWOORDT D'66-KAMERLID TOMMEL:
HOORT.
Z,ETiMM
PZC/ provincie
17
Hedenavond presenteert
De Hooizolder
PETER KOELEWIJN
Tijdens de paasdagen (zaterdag, zondag en
maandag) van 21.00-04.00 uur geopend.
Dia-avond over
Oud-VIissingen
LQAG 5 APRIL 1985
eer aandacht begeleiding
an etnische minderheden
NEUZEN ZOOS, de
jwse Organisatie ter On-
teuning van het Sociaal-
|ureel Werk zal extra aan-
t besteden aan de bege-
idlng van etnische groepen
|e Zeeuwse samenleving,
let 'werkplan '86' wordt
asjgesteld dat het lokale be
id en aanzien van de min-
leden de nodige hiaten
loont. Dat heeft vooral te
■en met de opheffing van
Itichting Welzijn Buiten-
Ése Werknemers, alweer
lime tijd geleden.
|s heeft na de opheffing gedaan
trogelijk was, waardoor het werk
Buitenlanders binnen de instel-
T behouden bleef, wordt in het
Jan vastgesteld. De organisatie,
lie instellingen op sociaal-cultu-
Ij^ebied in Zeeland begeleidt, zal
imende tijd extra aandacht be-
|n aan het creëren van een pra
al platform, 'waarin plaatselijke
samenkomen en zaken op el-
ar|kunnen worden afgestemd'. De
elling van een drietal functiona-
jWELBURG/SCHERPENISSE
sportvissers uit Zeeland hebben
Ahoyhal te Rotterdam een on-
Uheiding ontvangen voor een bij-
Êere visvangst in Ierland. De heer
D. Breukel uit Middelburg kreeg de
Specimen Fish Award' voor de
hst van een grauwe poon van 700
I en R. Anemaet uit Scherpenisse
onderscheiden voor een zeepa-
pan negentien kilogram. De on-
Iheidingen werden uitgereikt
de secretaris van het Irish Speci-
MFish Comittee, de heer Des Bren-
MDDELBURG De politie-
I chter heeft donderdag een 48-
I rige man uit Ridderkerk voor
e<n in Kruiningen gepleegd ze-
Bndelict veroordeeld tot een
b iete van duizend gulden,
waarvan vijfhonderd gulden
■voorwaardelijk met een proef-
d van twee jaar. Het ging
tsluitend om een geval van
hibitionisme: de man had in
lei vorig jaar, zoals in de ten-
|stelegging stond, op een par-
erplaats langs de rijksweg
2! 8 bij Kruiningen zijn 'ontblo-
1 mannelijkheid' getoond aan
v er meisjes, allen vijftien jaar
o id, die daar op de fiets passeer-
d in.
Brder was hij met zijn vracht
auto de meisjes voorbijgereden,
id met claxonneren gepoogd
aandacht te trekken, zette de
igen daarna op de parkeer-
aats en ging toen, duidelijk
htbaar voor de naderende
eisjes, staan masturberen,
de zin van de wet betekende
it, dat hij 'opzettelijk ontuch-
en aanstotelijk voor de eer-
iarheid zijn ontblote manne
kheid had getoond'. De man C.
n K.probeerde gistermiddag
'or politierechter mr G. H. No
es nog wel de waarnemingen
n de meisjes te ontkrachten,
aar officier van justitie mr Nij-
eijer stelde in zijn requisitoir
'orop dat de vier meisjes er
en belang bij hadden te liegen:
1 man stond zich gewoon te
ivredigen. „We zijn heel wat
wend tegenwoordig", aldus de
ficier van justitie, „maar dit
istniet". De officier had dezelf-
i straf geëist, mede tegen de
htergrond dat de man uit Rid-
■rkerk al eens eerder zoiets had
Idaan.
^>or twee maal rijden onder
Hvloed werd een inwoonster
Bn Terneuzen veroordeeld tot
'fee weken geheel voorwaarde-
Bke gevangenisstraf, een boete
»n twaalfhonderd gulden en
B'aalf maanden niet rijden,
■aarvan drie maanden voor
waardelijk.
■evrouw J. O. had in juni en
■tober in Hulst met de auto
■reden en na aanhouding lie-
Bn de bloedproeven uit op 1,75
H> 1,67 promille. De eerste keer
lel ze bij een routinecontrole
lor de mand, de tweede keer
r|ed ze heel langzaam en dat viel
1 politie op.
l'eneens voor rijden onder in-
Tgoed werd J. J. uit Hoofdplaat
Beoordeeld tot twee weken
worwaardelijke gevangenis-
B'af, een boete van vijftienhon-
rd gulden en één jaar niet
den, waarvan vier maanden
Borwaardelijk. In zijn woon-
pl ats was hij tegen een gepar-
lerde auto gebotst, was daarna
lorgereden en had toen al ge-
Bonken. In Terneuzen was hij
ler gaan drinken en werd toen
ingehouden met 2,29 promille
lc°hol in het bloed.
rissen wordt wat dat betreft toege
juicht.
Die instellingen die werken met bui
tenlanders kunnen, via ZOOS, reke
nen op actuele informatieverstrek
king en extra aandacht voor 'overleg
situaties' die kunnen leiden tot de
noodzakelijke aandacht voor activi
teiten voor buitenlanders binnen een
bepaalde plaats of regio.
ZOOS blijft ook extra aandacht be
steden aan sociaal-culturele activi-
HEINKENSZAND Het college van
burgemeester en wethouders van de
gemeente Borsele wil tipgeld uitlo
ven aan mensen die plannen bekend
maken van bedrijven die willen uit
breiden of investeren. B en w van
Borsele hebben geconstateerd dat er
genoeg van dergelijke bedrijven zijn,
maar dat er ook voldoende gemeen
ten zijn die deze ondernemingen bin
nen hun grenzen willen helpen. Om
er als gemeente zo snel mogelijk bij
te zijn zal, aldus het voorstel van b en
w, tipgeld worden uitgeloofd aan
mensen die de gemeente 'op het
spoor' van zo'n bedrijf kunnen zetten.
De gemeentelijke commissies voor
algemene en economische zaken en
voor financiën in Borsele buigen zich
in hun gezamenlijke vergadering van
dinsdag 9 april over het voorstel. Ze
zullen onder meer de voorwaarden
bekijken waaronder dat geld kan wor
den uitgekeerd. B en w willen de
tipgever een premie van tien procent
van de koopsom van de bedrijfsgrond
geven, exclusief btw. Het geld wordt
dan betaald nadat de koopsom in zijn
geheel is voldaan. Aan mensen die in
dienst zijn van de gemeente Borsele of
voor die gemeente werken wordt geen
tipgeld betaald. Bij meer dan één
aanmelding komt de eerste tipgever
in aanmerking voor de bijdrage. Inge
val van gelijktijdige aanmelding
wordt de premie evenredig verdeeld,
zo stellen b en w voor. De regeling is
van toepassing op alle aankopen van
gemeentelijk industrieterrein. Be-
drijfsverplaatsingen worden hiervan
uitgezonderd. De regeling zal gelden
tot 1 januari 1987.
In een poging om de werkgelegenheid
in de gemeente Borsele op te vijzelen
willen b en w ook een bedrijvenge-
bouw opzetten. De gemeente beschikt
over informatie dat er verschillende
belangstellenden zijn voor vestiging
in een dergelijk gebouw. Het college
moet zich nog buigen over de vraag
waar en hoe zo'n gebouw kan worden
opgezet.
De vergadering van de beide commis
sies wordt gehouden in het gemeente
huis te Heinkenszand op dinsdag 9
april en begint om 14.30 uur.
Advertentie
Volgende week (12 april)
Voorverkoop adressen
Brammetje Dump
in Middelburg en Vlissingen
teiten voor haanlozen. Hoewel 'Den
Haag' inmiddels heeft duidelijk ge
maakt dat die activiteiten niet lan
ger kunnen worden gesubsidieerd,
blijft ZOOS vechten voor 'een inte
grale aanpak/activiteiten én finan
ciering binnen het sociaal-cultureel
werk'.
Extra aandacht krijgt in '86 trouwens
ook het 'meidenwerk'. De bezuinigin
gen lopen als een rode draad door het
werkplan '86, maar ook door het
jaarverslag '84 heen. Het werkplan:
'Door het decentralisatiebeleid en de
bezuinigingen is het werk van de
lidinstellingen onder zware druk ko
men te staan. ZOOS hecht grote
waarde aan continuïteit van het werk
van deze instellingen, omdat zij ener
zijds gericht zijn op het opheffen van
achterstandsituaties, anderzijds een
basisvoorziening zijn waar bewoners-
groepen gemakkelijk toegang hebben
en waar zij zelf meebeslissen over
activiteiten voor zichzelf, de buurt of
het eigen dorp. We vinden het van
groot belang dat er gezocht wordt
naar samenhang (waar mogelijk) tus
sen de verschillende onderdelen van
het - algemene - werk. Verder pleiten
we voor een integrale aanpak van de
activiteiten'.
ZOOS gaat zich in de toekomst an
dermaal toeleggen op de begeleiding
van alle mogelijke reorganisaties en
de juridische problemen die daarmee
gepaard gaan.
Wat die beleidsombuigingen betreft
signaleert ZOOS in het werkplan '86
trouwens de nodige onrust binnen de
sociaal-culturele instellingen in Zee
land.
'Door de sociale en psychische span
ningen gaat er ongewild veel tijd
verloren voor inhoudelijke zaken. En
de vraag naar gerichte ondersteuning
aan ZOOS neemt als gevolg daarvan
toe. Onaangekondigde problemen en
plotselinge ontwikkelingen doen nog
al eens inbreuk op de planning van de
consulenten. Met als gevolg dat
ZOOS niet in staat is alle begelei-
dingstaken optimaal uit te voeren. We
zullen dan ook moeten roeien met de
riemen die we hebben. Een ideëel
werkplan kan dan ook niet van ons
worden verwacht'. Overigens maakt
ZOOS in het jaarverslag geen geheim
van de goede samenwerking met de
provinciale instanties, zeker ook waar
het de financiën betreft.
VLISSINGEN - Het club- en buurt
huis Scheldebuurt houdt vrijdag 12
april een dia-avond over Oud-Vlissin
gen in het VJV-gebouw in Vlissingen.
De bijeenkomst begint om 20.00 uur.
Golgojews kozakken op volbloedpaarden.
VLISSINGEN Circus Holiday
maakt zijn zesde tournee door Neder
land en doet volgende week ook
Zeeland aan. Daarbij biedt het circus
een nieuw programma. Eén van de
hoogtepunten van de tweeëneenhalf
uur durende voorstelling is een ko
zakken-nummer van de Gogoljews,
waarin zeven 'kozakken', vijf steppe-
paarden en twintig Russische Barsoi
honden optreden.
De Circus Holiday Flyers voeren een
luchtnummer op aan de vliegende
trapeze, een act die voor het eerst
sinds lange tijd weer te zien is in
Nederland. Ook zijn er verschillende
dierennummers, zoals het optreden
van tien Bengaalse tijgers en Afri
kaanse baby-olifanten. Verder brengt
het circus nog andere halsbrekende
toeren en ook de clowns ontbreken
niet.
Sinds dit jaar heeft circus Holiday
overigens een eigen bedrijfsbrand
weer, uitgerust met een blusvoertuig
en een scala aan kleine blusmiddelen.
Het kan gebeuren dat bezoekers Holi
day's brandweer met loeiende sirenes
zien uitrukken. In de meeste gevallen
zal het echter hier dan om een ver
plichte oefening gaan.
Cicus Holiday geeft voorstellingen in
Vlissingen op zondag, eerste paasdag
om 15.00 uur en 19.00 uur, maandag
tweede paasdag om 13.00 uur en 16.15
uur; in Middelburg op dinsdag 9 april
en woensdag 10 april, aanvang 15.00
uur en 20.00 uur; in Goes op donder
dag 11 en vrijdag 12 april, aanvang
5.00 en 20.00 uur.
CVan onze Haagse redacteur
DEN HAAG - De stormvloedkering
in de monding van de Oosterschelde
komt volgens schema gereed in okto
ber 1986, ondanks de gebreken die
geconstateerd zijn in de buizen die
verwerkt zijn in de schuiven van de
pijlerdam. Wat er precies is misge
gaan tijdens het fabriceren van de
buizen is nog niet duidelijk Rijkswa
terstaat bestudeert een en ander.
Duidelijk is in ieder geval, dat er
onderdelen moeten worden vervan
gen en dat de verzekering de - nog
onbekende - kosten daarvan dekt. De
schuiven met gebrekkige buizen die al
zijn ingehangen in de kering hoeven
voorlopig niet te worden gerepareerd.
Materiaalmoeheid zal niet op korte
termijn optreden, zodat reparatie na
oktober 1986 kan plaatsvinden.
Een en ander antwoordt minister
Smit-Kroes (verkeer en waterstaat)
op schriftelijke vragen van het Twee
de Kamerlid D. Tommei (D'66). Vol
gens de bewindsvrouw heeft onder
zoek naar de structuur en eigenschap
pen van de buizen aangetoond, dat
uitsluitend een deel van de warm
gewalste buizen een materiaalfout
heeft. Van het totale aantal buizen is
circa dertig procent warm gewalst. De
rest bestaat uit naadloze en koudge-
walste buizen.
In bijna alle schuiven worden echter
warm gewalste buizen verwerkt, aldus
Smit-Kroes.
Zo'n vijftig procent van die buizen
heeft een te grove structuur en moet
worden vervangen. Een deel van dat
aantal is verwerkt in de reeds in het
sluitgat Hammen ingehangen schui
ven. Drie schuiven zijn reeds aanwe
zig in het sluitgat De Schaar. Alle
overige schuiven zullen volgens de
minister worden gerepareerd voordat
zij in de stormvloedkering worden
ingehangen.
Noordbevelandse schoolkinderen maakten in 1961 in AMZ-bussen een drielandentocht.
De streekvervoerbussen op de Bevelanden rijden hun gewone gan
getje. De kleur is hetzelfde gebleven - streekgeel zoals dat in
vaktermen heet. De oude, vertrouwde gezichten zitten nog achter het
stuur. Alleen de naam AMZ is verdwenen en vervangen door ZWN. De
grote broer is er dan uiteindelijk toch in geslaagd het kleine, particuliere
Bevelandse zusje op te slokken. De directie van de Autobus Maatschap
pij Zeeland in Goes is uit commercieel oogpunt niet rouwig om het
verlies van dit bedrijfsonderdeel. Emotioneel hangt de vlag er anders
bij: de AMZ heeft tenslotte haar bestaan te danken aan het openbaar
vervoer en heeft zich zo ook vanaf 1946 gemanifesteerd op de Bevelan
den.
Bijna twee jaar na de bevrijding van
Zeeland (behalve Schouwen-Duive-
land) sloegen vier Zuidbevelandse
busondernemers de handen in el
kaar: J. C. Krijger (Goes), De Baar
en Leendertse (Wemeldinge), L.
Leendertse (Hansweert) en firma
wed. J. de Muijnck-Boone (Borsse-
le). Een gedwongen zet op het
schaakbord. Gebrek aan materieel
en benzine had de particuliere be
drijfjes in de oorlog al dichter bij
elkaar gebracht. Nederland begon
opnieuw na 1945. Concentratie was
het credo van de overheid. De
slechts een paar lijnen exploiteren
de dorpsfirma's moesten verdwij
nen.
De commissie vergunningen perso
nenvervoer voerde dat beleid uit.
Eén vergunning voor Noord- en
Zuid-Beveland was onder meer
haar streven. De door J. C. van
Haringsveldt in zijn boek 't Reis-
vaerdig Beveland' als 'de grote vier'
gekenschetste busbedrijven speel
den daarop in. Op 8 oktober 1946
vroegen zij gezamenlijk een tijdelij
ke vergunning aan voor het hele
gebied. De collega's G. J. de Jager
(Ellewoutsdijk) en De Koster
(Noord-Beveland) stonden schaak
mat. Krijger voegde zich een tijdje
later bij hen. De strijd die zich voor
de tweede wereldoorlog had afge
speeld, werd langs een juridische
weg voortgezet. Op 22 januari 1947
passeerde de AMZ-oprichtingsacte
de notaris. Wagens met een licht
blauwe kap en crème wagenbak
werden het visitekaartje tot eind
jaren zestig het streekgeel kwam.
De Goesenaar Krijger was de eerste
busondernemer op Zuid-Beveland,
Hij verzorgde vanaf 1914 een lijn
dienst op het schiereiland. De veer
haven Wolphaartsdijk (boot naar
Noord-Beveland) was zijn bestem
ming. Zes jaar later voegde hij daar
een rit naar het Katsche Veer - waar
de boot naar Zierikzee vertrok - aan
toe. Concurrentie bleef niet uit. De
tochten leverden blijkbaar een aar
dige bijverdienste op. Corn, van
Strien reed vanaf 1923 in het kielzog
van Krijger naar het Schouwse
veer. De rijksverkeersinspectie trok
-in 1937 een streep door beider reke
ning: de twee firmanten moesten
om de week gaan rijden. De Kroon
deed hetzelfde begin jaren vijftig.
Krijger kreeg in Den Haag het recht
op de lijn Goes-Wilhelminadorp-
Katsche Veer. Traditie won het van
de nieuwe combinatie AMZ. De lijn
kwam pas in 1960, na de opening
van de dam in de Zandkreek, in
handen van de AMZ.
De Bevelandse busgeschiedenis
begint pas goed na de eerste
wereldoorlog. „Men ging de grote
oorlog in met paarden en kwam er
met motoren uit", luidt een gevleu
gelde uitspraak. De benzinemotor
werd ook op Zuid- en Noord-Beve
land geïntroduceerd. Henry Ford
zette in de Verenigde Staten de
eerste lopende band in elkaar en
zijn T-Fordjes rolden er vanaf. Ze
bereikten Europa en zelfs Zeeland.
De reislust nam toe en in ieder
Zuidbevelands dorp stond wel een
ondernemer op die daar een graan
tje van mee wilde pikken. Zo ook J.
Leendertse uit Wemeldinge. Oor
spronkelijk was hij van beroep
scheepsjager: met paarden trok hij
schepen door het kanaal van We
meldinge naar Hansweert en terug.
De Zak van Zuid-Beveland was het
domein van timmerman J. de
Muijnck uit Borssele. Hij zette in
1923 zijn twee zonen, Aernoud en
Abraham, op een bus. De firma van
De Muijnck, de Borsselse Autobus
dienst Onderneming (BADO), reed
evenals Krijger op een veer, dat van
Hoedekenskerke naar Terneuzen.
De derde partner in de AMZ was
Leendertse uit Hansweert. Hij voer
de het bewind over de in 1924
opgerichte Nieuwe Hansweertse
Autobusdienst. Dit bedrijf werkte
alleen vanuit zijn thuisbasis. Goes
was één van de bestemmingen. On
derweg werden Schore, Kapelle en
Kloetinge aangedaan. De huidige
ZWN-lijn 28 rijdt hetzelfde traject.
De dienst Hansweert - station Krui
ningen - Yerseke was ook in zijn
handen.
De busondernemers op Zuid-Beve
land waren zonder twijfel hard
werkende mensen. Zeker toen de
bedrijven nog door familieleden
werden gerund. Onderscheid tussen
vrouwen en mannen werd niet ge
maakt, althans niet door Wemeldin-
genaar Leendertse. Zijn dochtger
Maaitje bestuurde één van de bus
sen. Zij trouwde met J. J. de Baar,
de naam die later aan de firma werd
toegevoegd. Lange werkdagen,
overdag rijden, administratie bij
houden en de boel repareren. Een
hard bestaan, zeker omdat de spoe
ling dun was. Er werd om klanten
gevochten. J. de Baar, één van de
twee huidige AMZ-directeuren,
weet zich te herinneren dat op het
station van Goes zich wilde tafere
len konden afspelen. „De één had
soms een koffer beet en smeet die
op zijn bus", vertelt hij, „terwijl de
klant door een ander was meege
lokt". De lijn Goes - station Krui-
ningen/Yerseke stond met name be
kend als een 'vechtlijn'.
Ondanks de strubbelingen moet
het in die tijd gemoedelijkheid
troef zijn geweest. J. M. Schipper,
oud-directiesecretaris bij de AMZ
en momenteel nog adviseur, weet
daarover mee te praten: ,,'t Was
vroeger allemaal veel menselijker.
Iedereen kende iedereen. Mensen
die met de eerste bus mee moesten,
plaatsen bijvoorbeeld een vlag
getje in hun tuin. De chauffeur
stopte voor hun deur, gaf een dreun
op de claxon en de passagier stapte
zo uit het huis de bus in". Stapels
fietsen werden ook bovenop mee
genomen. A. Spruit, de andere di
recteur van de tegenwoordige
AMZ, merkt nu op dat over de
buslijndiensten vaker klachten
binnenkwamen dan dankbetuigin
gen. „De bus was weer eens te
vroeg vandaag", is er één die hem
bekend in de oren klinkt.
De AMZ en zijn drie onderdelen
Leendertse, De Muijnck en De
Baar-Leendertse stonden midden in
de Bevelandse samenleving. De drie
letters waren iedere dag weer op
nieuw te zien in alle dorpen. Plaat
selijke muziek- en vrouwenvereni
gingen klopten bij de firma aan voor
het jaarlijkse reisje. Voor alle
Noordbevelandse kinderen werd in
1961 ter gelegenheid van de opening
van de Veerse Dam een drielanden
tocht gemaakt over Walcheren en
de Bevelanden.
Slechts vijfjaar lang heeft het Goe-
se bedrijf al het openbaar vervoer
voor zijn rekening genomen op de
Bevelanden en wel van 1960 tot
1965. Weduwe Krijger deed de lijn
op de Katsche Veer pas in 1960 over.
De Rotterdamse Tramweg Maat
schappij die op Schouwen reed,
kwam in 1965 op de Bevelanden. De
Zeelandbrug maakte het mogelijk
direct op dat voormalige eiland te
rijden vanaf Goes. De RTM en de
AMZ gingen dat gezamenlijk doen.
Deze lijn (10) werd, nadat in 1972 het
veer Hoedekenskerke-Terneuzen
was opgeheven, doorgetrokken
naar Sas van Gent, later tot Zelzate.
Streekvervoer Zuid-West-Neder
land (ZWN) slokte in 1978 het Rot
terdamse bedrijf op (evenals de
Zeeuws-Vlaamse Tramweg Maat
schappij, Stoomtram Breskens-
Maldegem en Streekvervoer Wal
cheren) en bleef lijn 10 rijden.
AMZ-directeur Spruit en De Baar
kunnen zich nu volledig op hun
reisbureaus, het groepsvervoer en
het touringcarbedrijf storten. Ne
gatieve reclame over te vroeg of te
Iaat vertrokken lijnbussen hebben
ze niet meer te duchten. Het streek
vervoer laat hen toch nog niet los.
Het streven van de rijksoverheid
naar grote bedrijven wordt naar
hun mening een fiasco. Te duur en
inefficiënt. „Openbaar vervoerbe
drijven krijgen sinds 1969 hun te
korten door het ministerie van ver
keer vergoed", legt De Baar uit.
„Ze hoeven minder op de centen te
letten. De overheid zou beter een
bepaald bedrag voor een lijn kun
nen geven en daar zou je het als
bedrijf dan maar mee moeten rooi
en". Hij voorspelt dat het departe
ment kleinschaliger zal gaan den
ken. Een nieuwe kans voor de
AMZ.
Harmen van der Werf
MK'-
ZWN- en AMZ-lijnbussen gebroederlijk naast elkaar op het Goese busstation.
