IN DE VRUDAGKRANT:
DE RUITER: 'NOG GEEN BESLUIT'
vandaag
Koninklijk paar op
staatsbezoek in Italië
Ruim 200 ontslagen
bij Van Gend Loos
Van der Graaf
Gescheiden
BETALINGSGEDRAG
VAN VEEL
BEDRIJVEN
VERSLECHTERT
NOG STEEDS
Zuid-Afrika boycot Stevie Wonder
l
PROTESTDEMONSTRATIE IN KAAPSTAD
Regenachtig
228e jaargang no. 73
Woensdag 27 maart 1985
vrijdagkrant
INFORMATIE INCASSO
Zekerheid in Zaken
Ambtenaren
AOW
Kernenergie
Maertens
Nederland, Shell
en de Antillen
Wisselend, bewolkt en af en toe regen
of een bui. Maximum temperatuur 6
graden. De matige noordelijke wind
draait later naar noordwest en neemt
tot krachtig toe.
Visma '85 de voorjaarsbeurs
voor de sportvisser.
Elke vrijdag ander nieuws...
LOS ANGELES (UPI) - Een laser, die zo krachtig is dat hij staal doorboort,
maar tevens zo gevoelig dat hij een minuscul gaatje in papier kan maken
zonder het te schroeien, zal vermoedelijk spoedig ingrijpende en kostbare
hartoperaties overbodig maken.
Onderzoekers van het Cedars Sinai Medical Centre in Los Angeles werken
samen met ingenieurs van het Amerikaanse bureau voor ruimtevaart NASA
bij de ontwikkeling van dit op hoog technisch niveau staande alternatief voor
de conventionele behandeling van 'dichtgeslibte' aderen. De techniek is
oorspronkelijk ontworpen voor het militaire strategische defensieplan, bijge
naamd 'star wars'.
De nieuwe techniek zou de behandeling in een ziekenhuis van patiënten met
atherosclerose, vernauwing van slagaders, tot niet meer dan twee dagen
kunnen terugbrengen en de kosten met 75 procent doen dalen.
Bij de nieuwe methode wordt een soepele buis in een beenslagader gebracht en
vervolgens naar de plek geschoven waar de vernauwing zit. Vervolgens komt
de laser in actie.
Uitnodiging VS voor
Star Wars-onder zoek
LUXEMBURG (GPD) - De NAVO-ministers van defensie hebben zich gisteren 'unaniem'
achter het Amerikaanse onderzoeksprogramma naar een systeem voor ruimtedefensie
gesteld. Bovendien hebben de Amerikanen de bondgenoten uitgenodigd deel te nemen aan
dat onderzoeksprogramma. Minister De Ruiter (defensie) zei na afloop van de eerste
vergaderdag van de Nucleaire Plangroep van de NAVO in Luxemburg, dat er van zijn kant
geen bezwaren zijn tegen het ruimte-defensieprogramma, wanneer de doelstelling van het
onderzoek beperkt blijft tot verbetering en niet wijziging van het bestaande systeem van
wederzijdse afschrikking.
strategische kernraketten ook Euro
pa bescherming zal bieden.
Volgens minister De Ruiter hebben de
Amerikanen nu de verzekering gege
ven dat het programma zich zal rich
ten op verbetering van de stabiliteit
in de wereld.
De Ruiter wilde gisteren niet zeggen
of Nederland ook zal ingaan op de
Amerikaanse uitnodiging om aan het
onderzoeksprogramma deel te ne
men. De Amerikaanse defensieminis
ter Weinberger heeft de invitatie, die
behalve aan de NAVO-bondgenoten
ook is gericht aan Frankrijk (dat wel
lid van de NAVO is maar buiten de
militaire organisatie staat), Japan,
Australië en Israël in Luxemburg aan
zijn collega's uitgereikt. De brief werd
ook meteen ter publikatie vrijgege
ven.
Het is de bedoeling dat de uitgenodig
de landen binnen zestig dagen reage
ren. De Ruiter: „Ik zie dat niet als
pressie van de Amerikanen. Washing
ton heeft er immers nooit twijfel over
laten bestaan dat men toch zal door
gaan met het onderzoeksprogram
ma".
Anderszijds zien de Verenigde Staten
ook voordeel in deelneming van bui
tenaf. Een hoge Amerikaanse defen
siefunctionaris zei dinsdag: „Waarom
zouden wij opnieuw gaan ontwikkelen
wat andere landen reeds in hun bezit
hebben".
De deelnemende landen zouden an
derzijds van de Verenigde Staten toe
gang krijgen tot de hoogwaardige
technologie die de basis zal vormen
voor het ruimtesysteem.
éi
Advertentie)
*PZC
Uw afnemer betaalt niet. Wat doet
u nu? Wacht niet te lang. Geef uw
vordering in handen van Van der
Graaf Incasso. Voor een vriende
lijke of kordate aanpak. Tegen een
geringe provisie. Meer weten?
Een uitgebreide folder ligt voor u
klaar. Bel even (020) 934 934.
Sinds president Reagan zijn strate
gisch defensie-initiatief (in de volks
mond 'Starwars') aankondigde, heb
ben vooral de Europese bondgenoten
uiterst terughoudend gereageerd. De
vrees is niet alleen dat er een nieuwe
wapenwedloop' in de ruimte zal ont
staan, maar ook wordt als risico ge
zien dat het SDI de bestaande (nu
cleaire) machtsverhoudingen op zijn
kop zal zetten. Bovendien is men er in
de verschillende hoofdsteden niet van
overtuigd dat een Amerikaans defen
siesysteem in de ruimte tegen vooral
De Ruiter vond niet dat een eventueel
'ja' tegen deelneming aan het onder
zoek neerkomt op instemming met
een latere uitvoering van een ruimte-
defensiesysteem. „Die zaken zijn hier
strikt gescheiden; dat geldt ook voor
mijn collega's. De bondgenoten hou
den de mogelijkheid om zich na vol
tooiing van het onderzoek terug te
trekken", zo meende hij.
Aan de andere kant gaf hij toe dat bij
de beslissing over een Nederlandse
deelname naast de behoefte van de
Nederlandse industrie ook „een zeke
re politieke stellingname over dit
initiatief een rol zal spelen".
(Van onze
correspondent)
JOHANNESBURG - De
Zuidafrikaanse radio
en televisie - de door de
regering-Botha gecon
troleerde SABC - heeft
dinsdagmiddag Stevie
Wonder in de ban ge
daan.
Voortaan zal de populai
re Amerikaanse soul
zanger dus niet meer op
de staatsradio of -televi
sie te horen en te zien
zijn. Deze beslissing
werd genomen, omdat
Stevie Wonder de uitrei
king van een Oscar voor
de beste filmsong ('I just
called to say I love you'
uit de film 'Woman in
Red') accepteerde 'in de
naam van Nelson Man
dela'. De zwarte politi
cus en ANC-leider Man
dela zit al meer dan 22
jaar in Zuid-Afrika ge
vangen op beschuldi
ging van hoogverraad
Het ministerie van financiën
wil een half miljard extra op
de ambtenaren bezuinigen.
PAGINA 3
De Eerste Kamer heeft met 38
stemmen voor en 30 tegen het
wetsontwerp AOW-nieuwe-stijl
aangenomen.
PAGINA 5
Het VNO-Zeeland wil het aan
tal kerncentrales uitbreiden
en kiest Borssele als vesti
gingsplaats.
PAGINA 9
De Belgische wielrenner Fred
dy Maertens verdient het niet
om nog een coureur te zijn,
meent Lomme Driessens.
PAGINA 17
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenl.: 3 en 5
Opinie: 4
Beurs en financiën: 6
Varia: 7
Provincie: 9, 10, 13 en 15
Sport: 17
AMSTERDAM - In het Amsterdamse Concertgebouw is dinsdagavond een veiling gehouden, waarvan de
opbrengst zal worden gebruikt voor de renovatie van het gebouw. Een van de 'stukken' op de veiling was Jaap
van Zweden, die maar liefst 13.000 gulden opbracht. Voor dit bedrag krijgt de koper een avondje 'Van Zweden
privé'.
Koningin Beatrix en haar gastheer tijdens hun eerste ontmoeting in het
Quirinaal, het presidentiële paleis.
ROME (GPD) - In een geheel in het Italiaans uitgesproken rede heeft
koningin Beatrix zich gisteravond tijdens het staatsiebanket zeer
persoonlijk gericht tot haar gastheer, president Sandro Pertini (88). Zij
verklaarde verheugd nog tijdens Pertini's ambtsperiode dit officiële
bezoek aan Italië te kunnen brengen.
In haar tafelrede pleitte zij er bekeken beiden onder meer het
voorts voor de belemmeringen aan
de grenzen in het verkeer van per
sonen en goederen te slechten. Op
het vliegveld Ciampino werden Ko
ningin en prins 's morgens verwel
komd door minister Francesco For
te (gemeenschapsbeleid). Ook wa
ren daar twee vertegenwoordigers
van het Vaticaan aanwezig.
Het door strenge veiligheidsmaat
regelen omgeven bezoek werd ver
volgd op het presidentiële paleis
van Pertini in Rome. 's Middags
bezochten Beatrix en Claus het
Instituto Centrale del Restauro. In
deze „school voor restaurateurs"
meer
beroemde beeld van keizer Marcus
Aurelius. Beatrix en Claus bewon
derden voorts het werk van studen
ten die nauwgezet bezig waren aan
het herstel van schilderijen.
Een Nederlands tintje had het be
zoek van het koninklijk paar aan
de Italiaanse Academie voor We
tenschappen in de Villa Farnesina
waar een expositie gehouden wordt
van Hollandse aquarellen uit het
Rijksmuseum.
Het middagprogramma werd afge
sloten met een receptie voor enkele
honderden in Italië wonende Ne
derlanders.
(Advertentie)
UTRECHT (ANP) - De directie van de
NS-dochteronderneming Van Gend
en Loos (VGL) wil tot eind 1986 in
totaal 216 werknemers gedwongen
ontslaan. De ontslagen betreffen in
direct personeel dat bij het binnen
landse vrachtvervoer is betrokken.
Door de overgang van rail-wegvoer-
voer naar volledig wegvervoer en
door automatisering is een kwart
van het indirecte personeel overbo
dig geworden.
Dit stelt de VGL-directie in het „Aan
passingsplan vrachtvervoer", dat
maandag aan vakbonden en centrale
ondernemingsraad is gepresenteerd.
Van de 216 ontslagen vallen er 80 op
het hoofdkantoor in Utrecht en 110
onder het administratief en technisch
personeel in de vestigingen. Het aan
tal vestigingen moet terug van 50
naar 27 dépots. Bij de concernstaf
(Slot zie pagina 5 kol. 7)
Advertentie
Beyers Naudé en Boesak
enkele uren vastgehouden
(Van onze correspondent)
JOHANNESBURG - Tweehonderd
negenendertig mensen, onder wie de
secretaris-generaal van de Zuidafri
kaanse Raad van Kerken, dominee
Beyers Naudé en de president van de
Wereldraad van Hervormde Kerken,
dominee Allan Boesak, zijn dinsdag
middag in Kaapstad enige uren gear
resteerd geweest. Hun arrestatie
volgde, toen zij een demonstratieve rechtbank moeten verantwoorden, of uitvoerend lichaam van het Verenigd
mars leidden in de richting van het
parlementsgebouw, waar zij een lijst
met eisen wilden overhandigen met
betrekking tot de dood van 19 men
sen, in Langa en Uitenhage, afgelo
pen donderdag.
's Avonds werden de beide leiders
weer vrijgelaten door de politie. Ze
zullen zich een dezer dagen voor de
anders beboet worden met 50 rand,
circa 100 gulden.
Eerder op de middag hadden de de
monstranten een herdenkingsdienst
gehouden in de Methodistenkerk aan
de Buitenkant, precies tegenover het
hoofdkwartier van de Zuidafrikaanse
politie.
Dominee Luckett, een lid van het
Democratisch Front (UDF), las een
lijst met eisen voor. De kerkgangers
eisten onder meer dat de Zuidafri
kaanse politie en het leger buiten
zwarte woonwijken worden gehouden,
met name tijdens begrafenissen en
herdenkingsbijeenkomsten. Even-
(Slot zie pagina 5 kol. 1)
Op het ogenblik is een
eensgezindheid uitstra
lende delegatie van de Ne
derlandse Antillen bezig in
Den Haag politieke en finan
ciële steun te mobiliseren voor een
acuut en nogal dreigend sociaal-eco
nomisch probleem op Curagao. Steun
bij verwoede pogingen om te voorko
men dat op zeer korte termijn de
olieraffinaderij van Shell in Willem
stad dichtgaat. Minister-president
Maria Liberia-Peters en haar gezel
schap zijn namelijk verstrikt geraakt
in ernstige problemen nu Shell tijdens
spijkerharde onderhandelingen heeft
geëist dat de Antilliaanse overheid
een tweederde meerderheid van het
aandelenpakket in de (nu verliesge
vende raffinaderij) overneemt. Wordt
aan die voorwaarde vóór 31 maart
(eind deze week dus) niet voldaan,
dan gaat Shell onherroepelijk tot slui
ting over. De olie-industrie was tot
voor kort op de Nederlandse Antillen
de sturende factor in de economie en
bovendien de belangrijkste bron van
overheidsinkomsten. En juist omdat
deze bedrijfstak al ongeveer zestig
jaar was geworteld en vergroeid met
de eilanden hielden maar weinigen er
rekening mee dat er zo snel en zo
grondig de klad in zou kunnen komen.
Toch is dat laatste tot grote schrik
van iedereen ginds gebeurd. En 1985
dreigt nu voor de economie van de
Nederlandse Antillen een rampjaar te
worden. Ook al per 31 maart staakt op
Aruba de olieraffinaderij van het
Amerikaanse Exxon-concern (Esso)
de produktie. Gevolgd dus door het
dreigende vertrek van Shell op Cura
gao.
Het was eigenlijk al van het begin
af duidelijk dat het Antilliaanse
kabinet en het eilandsbestuur van
Curagao het gevecht met Shell over
het behoud van de raffinaderij niet op
hun eentje zouden kunnen klaren. De
Nederlands-Britse multinational
heeft onomwonden laten weten dat de
vestiging in Willemstad voor haar
geen strategisch commercieel belang
vertegenwoordigt. Bovendien is Shell
sinds 1975 in een volstrekt afhankelij
ke positie ten opzichte van de leveran
cier van olie voor deze raffinaderij
terechtgekomen: in dat jaar nationali
seerde de overheid van Venezuela alle
Shell-belangen in dat land. Als gevolg
van weggevallen markten in de Ver
enigde Staten en een beperking van
de olie-aanvoer vanuit Venezuela
raakte de Shell-vestiging op Curagao
in de rode cijfers. Louter uit een
oogpunt van werkgelegenheid is Shell
bereid om de slecht renderende pro-
diiktie in Willemstad voort te zetten,
maar dan moet er wel een soort van
vrijwillige nationalisatie tot stand ko
men. Voor de Antilliaanse overheid
een onmogelijke opgaaf. Om te begin
nen is het geld voor de overname van
het aandelenpakket er eenvoudig
niet. Bovendien mist het Antilliaanse
bestuursapparaat elke ervaring om
op een zo moeilijk terrein als de
wereldoliemarkt commercieel bezig te
zijn. En dan is er nog het principiële
punt dat afgedwongen overheidsdeel-
name in een multinational, die vorige
week nog meedeelde een record-winst
van 15 miljard te hebben geboekt,
nauwelijks te verdedigen valt.
Nederland heeft zich aanvankelijk
op flinke afstand van de Curagao-
se problemen met de Shell-raffinade-
rij opgesteld. Recente ervaringen met
overheidsbemoeienis in een onover
zichtelijk internationaal opererend
bedrijfsleven (zoals de RSV-affaire)
waren aan die houding niet vreemd.
Vanuit de Antillen en vanuit de Twee
de Kamer is - naarmate de perikelen
ernstiger werden - sterke aandrang
om steun op het kabinet-Lubbers uit
geoefend. De overhaaste komst van
de delegatie uit Curagao heeft nog
eens aangetoond dat er echt wat moet
gebeuren. Het is Shell kennelijk me
nens. En voor de economie van de
Nederlandse Antillen staat geweldig
veel op het spel. Ruwe becijferingen
hebben al aangegeven dat de werk
loosheid op een Curagao-zonder-Shell
met een schok zou kunnen oplopen
tot boven de dertig procent. Ook in
andere bedrijfstakken namelijk (het
toerisme en het financiële centrum als
belasting-vrijhaven) zijn de vooruit
zichten vrij somber.
Het zou daarom een goed ding zijn
wanneer de Nederlandse regering
in deze kwestie van economisch le
vensbelang voor de Antillen overleg
tot stand zou kunnen brengen met
Shell en Venezuela. Venezuela is ten
slotte op tweeërlei manier nauw be
trokken bij de gang van zaken op de
Nederlandse eilanden vlak voor de
kust van dat land. Vertrek van de
Shell-raffinaderij van Curagao zou op
termijn zeker verstorend kunnen
werken voor de oliebelangen van Ve
nezuela. Bovendien is Venezuela ge
baat bij politieke en economische
stabiliteit op de eilanden. Waartoe
een economische terugval en sociale
onrust kunnen leiden in het interna
tionaal zo ingewikkelde Caribische
gebied hebben de gebeurtenissen op
het kleine eiland Grenada laten zien.
De Antilliaanse delegatie heeft de
laatste dagen in Den Haag duidelijk
gemaakt dat zij rekent op een sterke
bemiddelende rol van Nederland. Het
is op zich al een voordeel dat zowel
aan Nederlandse als aan Antilliaanse
kant in deze kwestie geen politieke
meningsverschillen bestaan. Shell
heeft in de afgelopen zestig jaar op
Curagao verplichtingen gemaakt en
Nederland zal er nog geruime tijd
verplichtingen houden. Daarom moet
het mogelijk zijn deze affaire zonder
sociaal-economische ongelukken af te
wikkelen.
vdM.
