nieuwe generatie
kleine computers
Nationale onderwij stentoonstelling:
de plaats van de computer in school
Austin Montego, veel méér
dan Maestro met kofferbak
Nieuw merk
GM: Saturn
elektronica
Peugeot-verkoop
scoort hoog
Compleet model
Schildpad
Uitgeverijen
Uitvoeringen
autovaria
fDoor Hugo van der Heem)
De computer staat zowel bij kleine bedrijven als bij particulieren compleet op
doorbreken: 1984 sloeg wat de verkoop van Personal Computers betreft ook alle records.
Naar schatting verkocht de industrie alleen al in Nederland 35.000 serieuze, kleinere
machines voor zakelijk gebruik. Geen wonder dat de computer-fabrikant, die zijn taak een
beetje verstaat, er als de kippen bij is om met nieuwe modellen, die nog attractiever zijn,
voor de dag te komen. Het centrale thema daarbij is voor de 'Personal': draagbaarheid. Wie
immers een computer op zijn werk gebruikt, zal graag een draagbare versie daarvan naar
huis willen meenemen of naar een vergadering elders.
WOENSDAG 23 JANUARI 1985
"PERSONALS'
Als ging het om afgesproken werk:
drie merken introduceerden tegelijk
hun nieuwe loten. Twee daarvan zijn
in min- of meerdere mate draagbaar.
Ze komen van Hewlett Packard en
Texas Instruments. In een geval gaat
het om een tafelmodel. Kaypro brengt
met 'Robie' een kantoor- en huiscom
puter omdat dat merk altijd alleen
draagbare modellen produceerde.
De Robie van Kaypro Europe is wel
een compacte tafelmachine. Het ge-
bestaat uit het beeldscherm met
daarin alle elektronica en los toetsen
bord. Er worden allerhande program
ma's bijgeleverd en het is mogelijk -
zoals trouwens bij alle computers -
een afdrukeenheid en communicatie
apparatuur aan te sluiten. Robie kan
direct communiceren met de draag
bare broertjes van Kaypro, maar hij is
ook in een uitvoering te krijgen waar
bij een zeer compacte de opslag van
gegevens mogelijk is. Door het ge
bruik van speciale schijven, met een
extra grote capaciteit, wordt het zake
lijke gebruik van de computer aan
zienlijk aantrekkelijker. De nieuwe
Kaypro behoort niet tot de modernste
generatie computers, maar wel tot de
groep die het bekende, wijdverbreide
CPM-systeem benutten, wat bij uit
wisseling van zakelijke gegevens een
voordeel is. Voorts is de prijs niet te
vergelijken met de nieuwste syste
men: ruim f 8300 tot circa f 9600 exclu
sief voor de twee uitvoeringen.
Hewlett Packard brengt ook een der
gelijk tafelmodel, maar gezien het
feit dat er een handvat aan zit,
spreekt men ook van 'portable'. In
veel opzichten is de 'Integral Perso
nal Computer', zoals hij voluit heet,
ook een opmerkelijk apparaat. Ten
eerste is hij voorzien van de modern
ste chips, die hem tot 16/32 bits
computer bestempelen, snel werkend
en met vele mogelijkheden. Dan is er
om ruimte te besparen, ook een erg
kleine schijfeenheid voor de opslag
van programma's en gegevens inge
bouwd. Desondanks kan men op het
acht centimer grote schijfje bijna
driekwart miljoen tekens kwijt.
Het kleine scherm, dat is toegepast, is
van een totaal nieuwe constructie.
Het is geen gewoon tv-scherm, maar
ook geen LCD-scherm met zilverkleu
rige kristallen zoals die in de meeste
horloge voorkomen. Het is een elektro
luminicentiescherm (EL) dat helder
verlicht is en toch weinig ruimte in
neemt omdat ook het plat is aan de
achterzijde. Het scherm laat 80 tekens
op een regel zien en omvat 25 regels, is
22,5 centimeter breed en circa 10
centimeter hoog.
Heel bijzonder is het feit dat de ver
plaatsbare computer ook een inge
bouwde printer heeft. Dit is een nieu
we inkt-spuit-afdrukeenheid, die een
fraaie letter paart aan een geruisloze
en snelle werking. De printer is inge
bouwd aan de bovenzijde van de
computer, die verder een los toetsen
bord telt, dat daarom makkelijk op
het bureau te verplaatsen is.
Ondanks de vele mogelijkheden - ook
het interne geheugen is buitengewoon
groot - is het apparaat niet zo zwaar
geworden. Het weegt 11 kilo. De prijs
die voor dit geavanceerde apparaat
moet worden neergeteld is echter om
gekeerd evenredig aan zijn gewicht:
f22.500. Hewlett Packard verwacht
toch dat men met de Integral Perso
nal Computer hoge ogen zal gooien
gezien zijn vele toepassingsmogelijk
heden met zogenaamde Unix-pro-
grammatuur.
Tenslotte annonceerde Texas Instru
ments, ook al zo'n gigant op het
gebied van chips en computers, zijn
nieuwste: de Pro-lite. Bij het conci
piëren van deze draagbare computer
is men ervan uitgegaan dat de com
puter ook totaal onafhankelijk van
het lichtnet, dus op batterijen, moet
kunnen functioneren. De Pro-lite
kent dus eveneens een scherm van 80
karakters bij 25 tekens. Maar dit
scherm is wel opgebouwd uit stroom-
sparende LCD-kristallen, zoals ze in
de meeste horloges worden gebruikt.
Het interne geheugen van de Texas
Het complete,
printer.
maar dure systeem van Hewlett-Packard met ingebouwde
omvat een kwart miljoen tekens en de
diskdrive (schijfeenheid) kan drie
kwart miljoen tekens bergen op een
schijfje van eveneens acht bij acht
centimeter. Het compacte apparaat
weegt bijna vijf kilo en is gemakkelijk
in een aktentas mee te nemen. Wil
men ook de batterij-houder (de batte
rijen zijn niet in het apparaat opgeno
men) meenemen en nog een printer
(die ook op batterijen werkt) dan
wordt het toch nog een hele sjouw:
tesamen bijna 10 kilo.
Het draagbare apparaat heeft geen
afzonderlijk toetsenbord, wat bij zo'n
compacte computer ook niet handig
is. Hij kan met de overige Texas-
computers verbonden worden en zon
odig de programmatuur, nodig voor
het uitvoeren van zijn taak, overne
men. Er is heel veel kant en klare
programmatuur voor deze nieuwe
computer, omdat hij gebruik maakt
van het zogenaamde 16 bits-Microsoft
besturingssysteem (MS-DOS), dat
over de hele linie (ook IBM, Philips en
Olivetti gebruiken het) goed verkrijg
baar is. Een probleem kan daarbij
alleen het gebruik van kleur vormen,
dat natuurlijk niet mogelijk is met het
stroomsparende LCD-beeldscherm.
Afhankelijk van het benodigde werk
geheugen en andere bijkomende ap
paratuur kost de Pro-lite f12.600
off 18.800 exclusief.
Alle drie computers worden in fe
bruari of maart van dit jaar lever
baar. Daarmee is een nieuwe genera
tie, goed verplaatsbare computers
met soms geweldige capaciteiten, be
schikbaar gekomen op de computer-
markt. De prijzen zijn vooralsnog
hoog, maar de ervaring leert dat die
in de loop der tijd behoorlijk afkal
ven. Duidelijks is wel, dat heel veel
chip-intelligentie - waar men een
tiental jaren geleden nog een hele
computerzaal voor nodig zou hebben
gehad - is samen te brengen in een
betrekkelijk klein onderkomen, zo
dat het geheel transportabel wordt.
Een teken aan de wand, zeker als men
in beschouwing neemt dat de compu
terleveranciers verwachten dat er in
1985 55.000 van zulke zakelijke, per
sonal computers zullen worden ver
kocht.
BP
De ludieke introductie van de Texas Instruments Pro-Lite. De Kaypro Robie, een goedkope bureaucomputer.
(Door Ben Rogmans)
Het gebruik van computers in het
onderwijs zal centraal staan tij
dens de Nationale Onderwijstentoon
stelling 1985, die van dinsdag 5 fe
bruari tot en met zaterdag 9 februari
in de Utrechtse Jaarbeurshallen zal
worden gehouden. De beurs is een om
de twee jaar terugkerend verschijn
sel. Die van 1985 is groter dan ooit
tevoren: 277 exposanten presenteren
bun produkten op een oppervlakte
van bijna 14.000 vierkante meter.
Luidruchtig zullen ze hun koopwaar
aanprijzen: van schoolreisjes tot
speeltoestellen, van theater make-up
tot publicaties over de kortsluitan-
ber-motoren.
Op deze enorme onderwijskermis ver
dringen allerlei fabrikanten, actie-
Poepen, adviesbureaus, organisaties
en instanties zich om de gunst van de
onderwijsconsument. Het thema van
de NOT '85 is de plaats van de
computer in school en maatschappij.
Niet de apparaten zelf, maar de ge
bruiksmogelijkheden ervan zullen
centraal staan. De soft-ware dus.
Computerfabrikanten leveren naast
de apparatuur soms ook de program
ma's om het spul te gebruiken. Het
aanbod van de fabrikanten is noodza
kelijkerwijs erg beperkt. Elk land, elk
schooltype, elk niveau en elk vak
vraagt zijn eigen programmatuur. Wil
men leerlingen vertrouwd maken met
de moderne techniek en tegelijkertijd
die techniek gebruiken om andere
vaardigheden aan te leren, dan zal de
komende jaren een hele berg soft
ware ontwikkeld moeten worden.
De eerste aanzetten daartoe zijn op de
NOT al te zien. Het centraal instituut
voor toetsontwikkeling maakt pro
gramma's voor het opstellen en nakij
ken van proefwerken. Uitgeverij
Malmberg brengt Nederlandstalige,
leerzame en toch leuke computerspel
letjes. In de stand van fabrikant Ap
ple zijn programma's te zien voor het
leren van Franse werkwoorden en het
geven van natuurkunde onderwijs.
De firma Valiant brengt een levens
grote electronische schildpad op de
markt. Het beest reageert op een
computer die geprogrammeerd is
met de taal LOGO van de Amerikaan
se computergoeroe Seymour Papert.
Oorspronkelijk is de schildpad in
LOGO een klein figuurtje dat op het
beeldscherm op bevel bewegingen
uitvoert. Lagere schoolkinderen le
ren spelenderwijs met de moderne
techniek om te gaan door de „turtle"
over het scherm te laten lopen. De
grote schildpad, die niet over het
scherm maar -bestuurd via een kabel
of infraroodstraal- door de huiska
mer loopt, is bedoeld voor nog kleine
re kinderen.
De Nederlandse Spoorwegen heeft
een computerprogramma ontwikkeld
aan de hand waarvan kinderen kun
nen „spoorzoeken". Via de computer
worden instructies gegeven voor het
opzoeken van de juiste trein in het
spoorboekje.
Toch zijn het niet meer dan wat
aanzetten. Iedereen is het erover eens
dat er nog veel te weinig soft-ware
voor het onderwijs is. En zonder die
soft-ware zijn computers waardeloos.
Het heeft geen enkele zin om alle
scholen micro-computers te geven, als
er onvoldoende programma's zijn om
die dingen te gebruiken.
In dit verband wordt vaak de vergelij
king getrokken met de talenpraktika,
die in het begin van de jaren zeventig
op talrijke scholen zijn geintrodu-
ceerd. Na een paar jaar aanmodderen
door welwillende docenten, zijn de
meeste talenpraktika in de vergeet
hoek geraakt. Oorzaak: er was te
weinig op de apparatuur afgestemd
lesmateriaal om alle mogelijkheden
uit te buiten. Toen dat lesmateriaal er
eenmaal was, was het al te laat.
Bergen frustraties hadden zich opge
hoopt bij de gebruikers. Het talen-
praktikum, hoe nuttig het ook had
kunnen zijn, heeft vrijwel afgedaan als
wondermiddel bij het talenonderwijs.
Over het „talenpraktikumeffect"
wordt veel gesproken als het gaat om
de invoering van computers in het
onderwijs. Wacht met invoering tot er
voldoende soft-ware is, zo luidt het
devies. En meestal wordt er dan zwij
gend in de richting van de commercië
le educatieve uitgeverijen gekeken.
Die uitgeverijen nemen echter even
eens een afwachtende houding aan.
Als er nauwelijks scholen zijn die over
een computer beschikken, is het zake
lijk gezien onzinnig om veel geld te
investeren in de ontwikkeling van
onverkoopbare soft-ware.
De tentoonstelling wordt gehouden
in de Bernhardhal van de Jaarbeurs
in Utrecht. De openingstijden: dins
dag 5, donderdag 7 en vrijdag 8
februari: van 09.30 tot 17.00 uur.
Woensdag 6 februari van 09.30 tot
20.00 uur. Zaterdag 9 februari: van
09.30 tot 16.00 uur.
NL'
Austin Montego
(Door Jan de Vos)
Austin Rover Nederland in Gouda heeft de introductie van het
nieuwste Britse produkt, de Montego, groot aangepakt: het sluitstuk
van het eerherstel van de Britse autogigant die eens Leyland heette en
daarna gezond naar de benaming Austin Rover is overgestapt. De
winstgevende Jaguar is inmiddels „geprivatiseerd".
lijn. Een prachtige middenklasser
van rond de f 25.000 met erg opval
lend rij comfort, met een rustige
rijstijl en met zoveel moderne tech
niek erin gestopt dat het 'rijden
zonder zorgen' kan zijn.
De topmanager Edwardes met zijn
keiharde saneringen en zijn vijfja
renplan, dat miljarden aan investe
ringen heeft gekost, kan tevreden
zijn. De Metro is er gekomen, daar
na de Maestro en nu de Montego.
Een soort opbouw van kwaliteit en
techniek die startte met de Metro,
met de Maestro al bijna rond zat,
maar de bekroning heeft gevonden
in de Montego. Alles is gelukt, men
is door de hel heen. Voor Austin
Rover een nieuwe toekomst.
De Montego als sluitstuk. Een vijf-
persoons limousine met klassiek
uiterlijk: namelijk met een koffer
bak. Dat klassieke is met een kor
reltje zout te nemen. De fraaie style-
ring - kijk eens naar die gebogen
vorm van de zijkant - is héél mo
dern, maar tevens erg aërodyna
misch. De laag toelopende voorkant
duidt ook al op een modernisme dat
we bij vroegere klassieke sedans
nimmer zagen.
Het is al eerder geschreven dat er
een soort opbouwcurve heeft gele
gen in de produktie van die nieuwe
lijn, de Metro-Maestro-Montego. La
ten we wel vaststellen: dat gold de
technologie en dat gold het wijze
besluit van Austin Rover om zoveel
mogelijk wat het vorige model aan
goeds had, mee te nemen naar het
nieuwe model.
Dat men dus veel van de Maestro
('83) terug zou kunnen vinden (on
derhuids dan wel) bij de Montego
moet waar zijn, want de fabrikant
zegt het zelf. Maar het is buitenge
woon denigrerend om de Montego
een Maestro-met-een-kontje te noe
men. Volkomen misplaatst, omdat
de Montego allereerst zijn eigen
speciale vormgeving heeft en omdat
niet het „kontje" maar de verdere
technologie die in de Montego is
toegepast het karakter van deze
nieuweling bepaalt.
Het is 67 jaar geleden dat Gene
ral Motors er een merk bij
kreeg met de naam Chevrolet.
Sinds die tijd opereerde deze groot
ste fabrikant van auto's wereld
wijd met namen als Pontiac, Olds-
mobile en Cadillac. Uiteraard
hoort ook Opel onder de vlag van
GM. Deze maand is bekend gewor
den dat GM er nog een merk bij
neemt, onder de naam Saturn zal er
een eigen fabricage en assemblage
complex worden gebouwd. Het ligt
in de bedoeling om te verkopen
vanaf de band en geen voorraad bij
de dealers te hebben die daarmee
op kosten worden gejaagd.
Volgens de voorzitter van GM, Ro
ger B. Smith moet het een uiterst
moderne onderneming worden die
vooral als een soort laboratorium te
werk zal gaan, door tijdens de pro
duktie steeds de efficiency proberen
te verbeteren.
De directeur van Saturn, Joseph J.
Sanchez die werkzaam was bij Olds-
mobile, zal in de beginperiode twee
modellen op de markt kunnen bren
gen. De 2-deurs coupé en de 4-deurs
sedan zullen compacter en daar
door minder zwaar zijn dan de zoge
heten 'J' cars. Dat betekent auto's
die al aardig dicht in de buurt van
Europese middenklas-auto's ko
men. Het is nog niet bekend of er al
een duidelijke exportpolitiek ont
wikkeld is. Dat is uiteraard volledig
afhankelijk van de hoogte van de
dollarkoers. Op dit moment worden
er meer Europese topmodellen in
Amerika verkocht, dan dat er van
de „gewone" Amerikanen op ons
continent de showrooms verlaten.
Saab, Volvo en Mercedes maken in
Amerika een geweldige sprong
voorwaarts, mede door het imago
van de veiligheid dat ze hebben
opgebouwd.
Een van de GM-mensen verwacht
dat er bij het Saturn-project minder
grondstoffen, voorraad, fabrieks-
ruimte en zélfs minder kapitaal no
dig is dan in elk vergelijkbaar pro
ject van die omvang. De aparte
maatschappij die is opgericht zal
dan ook sterk afwijken in organisa
tiestructuur met die van bestaande
GM-divisies.
Het is, zou men kunnen zeggen,
bijna een overgang tussen de Metro-
Maestro-lijn en de jongste Rover-
Peugeot heeft het vorig jaar uit
stekend gedraaid als we kijken
naar autoverkopen van dit merk in
Nederland. Met een marktaandeel
van 4.7 procent heeft Peugeot in '84
0.7 procent meer behaald dan het
jaar daarvoor. Tevens is het de
gezamenlijke organisatie waarbij
Talbot ook (nog) hoort gelukt om
de grootste omzetstijging (17.25
procent) te behalen onder de meest
verkochte tien merken in ons land.
Met name de 205 die, ondanks de
late introductie hier, toch een spec
taculaire verkoop liet zien. De vele
versies van deze kleinste Peugeot,
onlangs kwam de 3-deurs X-serie er
nog bij, slaan kennelijk goed aan en
dat geldt niet in de laatste plaats
voor de rappe dieseluitvoering.
Er zijn verschillende uitvoeringen:
met een 1,3 motor, met een twee
liter, maar ook met die aantrekkelij
ke 1,6 motoruitvoering. Een geheel
gemoderniseerde motor met alle
elektronica erin die op de dag van
vandaag het rijden zonder stoornis
mogelijk maakt. Dat blijkt dan ook
wel als je net in de week van de
meest extreme kou zo'n wagen voor
een test kan beproeven.
Een nachtje in het oosten van het
land: het vroor toen zo'n 17 graden.
Starten alsof de motor al warm was
gelopen, en mooi ronddraaiend zon
der bokkig te willen doen bij het
rijden tijdens de opwarmperiode.
Binnen de kortste keren was het
interieur aangenaam verwarmd. En
de vrees dat de „verzonken" ruiten
wissers het niet zouden doen omdat
er bevroren sneeuw in de gleuf zat,
bleek helemaal op niets te berusten.
Met gemak kwamen de wissers het
werk doen om de pekel weg te
vegen, met nog eens een comforta
bele keus om de interval van één
keer per minuut tot tien keer p.min.
te regelen.
VW Santana heet voortaan 'Passat'
Kennelijk doet de Santana het in de toekomst beter in China, getuige
de grootse plannen om daar in Sjanghai dit VW-model te gaan
assembleren. In ons land wordt de Santana echter opgenomen in de
'Passat-familie' omdat volgens de importeur hij daar eigenlijk thuis
hoort.
Dus het vierdeursmodel met aparte kofferbak heet voortaan gewoon
Passat en die modellenserie is voor '85 nog het een en ander veranderd.
Door het aanbrengen van verder doorgetrokken bumpers tot aan de
wielkasten, met aan de voorzijde een geintegreerde spoiler en brede
stootlijsten aan de zijkanten zien de nieuwe Passats er een stuk vlotter uit.
Ook werden radiatorgrille en de halogeen koplampen aangepast aan deze
lijn. Topmodel in de Passat-serie is de Carat. Met alle luxe die er maar
denkbaar is standaard uitgevoerd, o.m. elektrisch te stellen en verwarmde
buitenspiegels, in hoogte te verstellen bestuurdersstoel en leer bekleed
sportstuur, is deze Passat met een 85 kW (115 pk) motor uitgerust. Deze
5-cilinder inspuiter is in staat om 184 km/h op de teller te krijgen.
Nissan begint het jaar met een speciale aanbieding in de Micra, Cherry
en Sunny-uitvoeringen. Onder de naam Trend zullen deze modellen
voor eenzelfde prijs als de goedkoopste in deze series worden verkocht,
zij het met een fors aantal extra's.
Speciale stoelbekleding, tapijt vloerbedekking, extra spiegels, openen van
kofferklep van binnenuit, interval op ruitewisser, grotere hoofdsteunen,
achterruitwisser met sproeier, speciale stoelen zijn zo een aantal zaken die
in de diverse types als extra aangetroffen kunnen worden.
In totaal gaat het om 36 extra's verdeeld over de drie Nissans. De
Trend-serie omvat de Micra 1.0 3-deurs, Cherry 1.3 en 1.7 beide 3-deurs en
de Sunny 1.3 en 1.7 D. allebei met vier deuren. De prijzen van de wagens
variëren van ruim 14.500 tot bijna 22.000 gulden.
Nissan Cherry Trend
t
