MIJNSTAKING Bureaucratie Naar een Europees militair-industrieel complex steeds meer Engelse kompels aan het werk KLACHTEN NAAR VOREN BRENGEN PZC/°P'n'e en achtergrond DINSDAG 20 NOVEMBER 1984 Arthur Scargill Door Henk Damt De 56-jarige John Cunningham sr. uit noordoost-Engeland was een van de 2200 mijnwerkers die maandagochtend, nadat zij meer dan acht maanden hadden gestaakt, weer aan het werk gingen. De tocht naar de poort van de Ellington-mijn was voor hem wel bijzonder zwaar. Want bij die poort stond zijn 28-jarige zoon, John Cunningham jr., te posten. Hij was een van de kompels die door bleef gaan met staken. Voor de camera's van de Britse tv-ploegen noemde hij maandag zijn vader, die hem zojuist was gepasseerd, een „scab", een onderkruiper, een verrader. Nee, zei junior, hij wilde nu niets meer met senior te maken hebben. Senior was toch al zwaar gestraft voor zijn daad: op het moment dat hij de Ellington mijn binnenstapte, raakte hij zijn erebaan als plaatselijk secretaris bij de vakbond van de mijnwerkers, de NUM, kwijt. Het verhaal van de Cunninghams is de kolenproduklie in Engeland zelf. Daarom kun je je nu al afvragen: maar éen kleine tragedie van de vele maar ook door de sterk toegenomen waarom heeft de NUM de staking die er zijn te vertellen rond de staking invoer van kolen uit landen als Polen verloren? Waarom hebben de mijn- van de Britse mijnwerkers, die nu die via alleriei kleine havens het land werkers, die sinds de oorlog altijd hun volop in zijn nadagen is.. Elke dag binnenkomen, en de wijze waarop de zin hebben gekregen en die zelfs een opnieuw voegen honderden, en soms centrales hebben bezuinigd op het regering (die van Edward Heath) tot enkele duizenden mijnwerkers zich bij gebruik van kolen door olie te stoken, aftreden dwongen, het deze keer moe de tienduizenden kompels die al Daar komt bij, dat de maanden sep- ten afleggen? werken tember en oktober en de eerste helft Bij het antwoord op die vraag speelt In vele gevallen in arren moede, onge- van november bijzonder zacht weer te het tijdstip waarop de staking werd twijfeld. Bijna alle mijnwerkers die de zien hebben gegeven, en ook dat heeft uitgeroepen (maart, aan het begin van afgelopen twee weken weer zijn gaan ervoor gezorgd dat de bres die in de de warme maanden) een rol. plus de werken, doen dat omdat ze vinden dat kolenvoorraad van de centrales is omstandigheid dat de regering-That- ze nu genoeg geleden hebben, en geslagen, lang niet zo groot is als nog cher zo verstandig is geweest conflic- omdat ze niet langer in de eindover- maar enkele maanden geleden viel te ten in de mijnindustrie te voorzien en winning van hun bond geloven. voorzien. ervoor te zorgen, dat de centrales Alle mijnwerkers hebben sinds maart, steeds over grote voorraden kolen toen aanvankelijk op kleine schaal de JzpfSterk beschikten. staking begon die zou uitgroeien tot Maar de afgelopen maanden hebben het grootste arbeidsconflict dat er in D't a,,es moet de lot dusver ijzerster- geleerd, dat de Britse mijnwerkers net het na-oorlogse Engeland heeft ge- ke moraal van het overgrotedéet van als de .Jron Lady" aan het hoofd van woed. vele tienduizenden guldens aan de stakers we! aantasten, en de NCB de regering, van stevig materiaal zjjn inkomen verloren. Dat geld is voor- Plus de regering-Thatcher rekenen er gebouwd. Ze zouden uiteindelijk, on goed weg. dan ook met reden op, dat rond de danks de genoemde handicap, ook Bijna alle mijnwerkers zitten diep in kerst de "helft van de mijnwerkers wel gewonnen hebben, als van het de schuld. Toen de directie van de weer aan het werk zal zijn, en dat begin af aan alle mijnwerkers hadden staatsmijnen, de NCB. de financieel* alleen in de meest militante regio's meegestaakt. uitgemergelde stakers een vette worst (Yorkshire, Schotland, zuid-Wales) Dat zouden ze ongetwijfeld hebben voor de neus hing in de vorm van noe stakende meerderheden te vin- gedaan, als Scargill de leden van zijn achterstallig vakantiegeld, achter- den zullen zijn. bond had laten stemmen en er een stalhge bonussen en een kerstuitke- Als dat gebeurt, kan Scargill maar meerderheid voor een staking was ring tot een totaal bedrag van 7000 beter gelijk een eind aan de staking geweest. Dat Scargill bang is geweest gulden, inruil voor hervatting van het maken, want dan zal hij nooit en te voor de stembusuitslag ten onrechte, werk, was die verleiding voor duizen- nimmer kunnen winnen. Elke dag zoals enquetes sindsdien overduide- den te groot staking zal dan slechts verder afzien lijk hebben aangetoond) heeft hem de Ze dachten aan het naderende kerst- voor zijn al half murw geslagen keur- overwinning gekost, feest, hun vrouw, de kinderen, de troepen betekenen, en met meer dan Niet alleen omdat de mijnen in stre- maaltijden in de gaarkeukens, en gin- dat. ken als Nottinghamshire gewoon ble- gen weer naar de mijn. langs hun nog stakende collega's die in vele gevallen barricades opwierpen, stenen gooiden en tot andere daden van geweld hun toevlucht namen in een wanhopige maar vergeefse poging om de gelede ren gesloten te houden. Gideonsbende Wat tot eind oktober een Gideons bende was van mijnwerkers die niet wilden meedoen aan de staking van hun bond. is nu uitgegroeid tot een zeer substantiële minderheid van mijnwerkers die, zoals een aardige uitdrukking in het engels luidt, heb ben besloten „met hun voeten te stemmen". Meer dan 60.000 van de 190.000 Britse mijnwerkers werken weer. ondanks de woorden van Arthur Scargill. de voor zitter van hun bond, die hen heeft gezegd dat zij zich tot de paria's van hun klasse maken, en dat straks, als de bond gezegevierd heeft, geen enke le rechtgeaarde kompel meer met hen wil werken. En het aantal werkenden groeit dage lijks. ten koste van de kans dat de NUM ooit zal zegevieren. Immers: hoe meer mijnwerkers weer naar de mijn teruggaan, hoe meer kolen er gepro duceerd worden, en dus hoe langer het duurt voor het moment aanbreekt waar Scargill cum suis wachten het moment waarop de kolen van de electriciteïtscentrales opraken. Als dat moment al ooit aanbreekt, zo maken de jongste berekeningen dui delijk, dan zal dat op z'n vroegst in mei of juni van het volgend jaar zijn. De donkere, koude winter van kleu men bij kaarslicht die de Britten was voorspeld, zal er niet van komen. Dat staat nu al vast Dat komt niet alleen door de stijgen- Gehelmde politiemannen tegenover een groep stakende mijnwerkers maandagmorgen vroeg in Denabay in noord-oost Yorkshire. ven produceren, maar ook omdat le den van andere vakbonden niets voor solidariteitsacties voelden, nu de NUM zo duidelijk alle democratische regels aan zijn laars had gelapt. En dus deden de staalarbeiders niet mee, was er maar weinig steun van de spoorweglieden. voelden de haven werkers niets voor acties, en werkten de arbeiders in de electnciteitscentra- les met alle soorten brandstof waarop ze maar de hand wisten te leggen Halve steun Was er zo (ondanks de grote maar lege woorden van de bonzen van de overkoepelende vakfederatie TUC) geen sprake van solidariteit van an dere vakbonden, ook de Labourpartij gaf (ondanks alle rethoriek tijdens het jaarcongres van de partij) maar halve steun. Dat tastte de effectiviteit van de staking vanaf het begin zeer aan. Daar kwam bij dat de NUM zelf onverstandige stappen nam: om geld vragen in Libië bijvoorbeeld, en bij de Russische ambassade. Dat versterkte de indruk dat Scargill en zijn mede standers met een politieke staking bezig waren, en niet zozeer met de belangenbehartiging van hun leden. De NUM vervreemdde nog meer men sen van zich door bij de reeksen onderhandelingen met de NCB geen milimeter prijs te geven, terwijl de directie van de staatsmijnen onder leiding van Ian MacGregor wel dege lijk belangnjke concessies deed. Toen de NCB eind oktober zei' en nvi' willen we niet meer met Scargill pra ten. tenzij hij ook iet-s geeft, ontstond bij vele mijnwerkers terecht de indruk dat het nog maanden en maanden zou duren voor er een eind aan de staking zou komen, zo ooit De duizenden die deze maand zijn teruggaan, waren moe van zo'n strijd zonder zichtbaar perspectief. Verliezers Als straks de staking achter de rug is, dan is er een heel rijtje verliezers. De NUM natuurlijk, tot voor kort de fine fleur, het vlaggeschip van de Britse vakbeweging cn nu een hopeloos ver deelde en dus krachteloze organisa tie, die mogelijk in twee bonden (van de wel- en de nict-stakers) uiteen zal vallen. De kolenmijnindustrie zelf is een gro te verliezer. Het zal jaren duren voor de slag van '84 financieel is goedge maakt. en de sociale verhoudingen in de mijnen, waar de mannen met het oog op hun veiligheid zo van elkaar afhankelijk zijn, lijken onherstelbaar vernietigd. Dat laatste zal ook het leven in de mijnwerkersdorpen er een stuk on aangenamer op maken Nu al is de situatie ontstaan, dat in één dorp de werkende mijnwerkers in de ene pub, en de stakende in de andere drinken Zoals vroeger, lief en leed met z'n allen gedeeld, zal het nooit meer wor den. De vakbeweging in breed verband is een grote verliezer. Solidariteit tussen de arbeiders is een loze kreet geble ken. Het raderwerk staat niet langer stil als de machtige hand van de vakbeweging dat wil. De onder de regering-Thatcher toch al ernstig ge reduceerde politieke macht van de bonden is nu helemaal verdwenen. De Labourpartij is een grote verliezer. De linkervleugel van Labour vindt, dat de partij niet genoeg voor de mijnwerkers heeft gedaan, de rechter vleugel dat onvoldoende afstand van Scargill en zijn gewelddadige rode gardisten is genomen. De kiezer vindt óf het een of het ander en houdt bovendien niet van een twistende partij. In de peilingen van de afgelopen tijd is de Labourpartij dan ook drama tisch gekelderd. Is de regering-That cher dan de enige winnaar? Wat heet winnaar, als de strijd je zeker tien miljard gulden heeft gekost, het land meer dan ooit heeft verdeeld, en voor de opkomst van een grote groep radicale burgers heeft gezorgd die, als ze ooit de kans krijgen, wraak zullen willen nemen? Door dr. A. Hoogerwerf. hoogleraar bestuurskunde TH Twente) De bureaucratie is in Nederland een even gangbaar onderwerp van gesprek als het weer geworden. In beide gevallen is het oordeel meestal niet erg positief. Het volk zucht en mort onder de ambtenarij van de overheid, zoals het moppert over mist en regen. De klachten over de bureaucratie die onder meer de nationale ombudsman be reiken, komen op het volgende neer. Er zijn teveel, te ingewikkelde en te star toegepaste voorschriften. Er komen teveel formulieren en ande re schriftelijke stukken aan te pas. Het duurt allemaal te lang. De overheid geeft te weinig dienstbe toon, is te onpersoonlijk en te on vriendelijk. En de burger ontvangt te weinig informatie, soms ook een volstrekt willekeurige behande ling. Ik geef hier maar één illustratie, die het tekort aan informatie betreft. Mijn telefoonboek bevat wel twaalf kleurrijke bladzijden over nieuwe telefoontoestellen en hun charmes, maar over de tarieven voor binnen landse gesprekken is er met meer dan een halve pagina, waaruit niet valt op te maken hoeveel telefone ren van plaats A naar plaats B kost. Het kabinet-Lubbers heeft de in druk gewekt iets tegen de bureau cratie te willen doen. De Troonrede van 1983 zei het zo mooi: „Burgers en bedrijven hebben recht op een overheid die sober is in haar regelge ving. Strikt waar het moet. maar niet alomvattend en bureaucra tisch". Bij een dergelijk beleid zou den de zogenaamde grote operaties passen. Vereenvoudiging en vermin dering van regels ideregulering). Overdracht van bepaalde overheids taken aan bedrijven en het particu lier initiatief (privatisering). Het doorschuiven van sommige taken van het Rijk naar provincies en gemeenten (decentralisatie). Her overweging van overheidsuitgaven (zeg maar gewoon, bezuinigingen). Reorganisatie van de rijksdienst. En tenslotte vermindering van het aan tal rijksambtenaren met twee pro cent per jaar (de min 2 procent operatie), Andersom Nu staan er onder dit kabinet wel vaker dingen in de Troonrede die niet helemaal kloppen. Een feit is dat de dienstverlening aan de bur gers sneller krimpt dan de bureau cratie. terwijl dit andersom zou moe ten zijn. Een overzicht van de stand van de grote operaties, dat premier Lubbers onlangs aan de Tweede Kamer heeft toegezonden (stuk 18315 nr.3) vermeldt in telegramstijl het volgende. Heroverweging: de derde ronde is in uitvoering. Er zijn bescheiden aanzetten. Deregule ring: er is een enkel eigen initiatief van een departement. Min twee pro cent: de meeste departementen ha len dit jaar de vermindering van het aantal ambtenaren met 2 procent niet. Gedecentraliseerd is er nog weinig. Terwijl er over minder regels wordt vergaderd, stuurt alleen het ministe rie van onderwijs en wetenschappen jaarlijks al meer dan 200 circulaires met voorschriften naar de gemeen ten. In het jaar 1900. toen ons land nog maar weinig departementen had. waren op het ministerie van binnenlandse zaken 12 ambtenaren belast met onderwijszaken, 9 met verkeer en waterstaat en 6 met landbouw. Volgens de Miljoenenno ta 1985 is het aantal ambtenaren op onderwijs en wetenschappen (zon der de onderwijsinstellingen) nu 3509. op verkeer en waterstaat 19.721 en op landbouw en visserij 13.942. Een bezoeker aan het nieuwe, gigantische gebouw van het ministe rie van O, en W. in Zoetermeer merkte op dat de architect één geniaal idee heeft gehad: de ambte naren lopen in de doolhof van gan gen zo lang naar elkaar te zoeken, dat zij weinig tijd hebben om nieuwe regels te maken. Kenmerken Waar begint en eindigt de bureau cratie? Het moderne ambtelijke ap paraat heeft volgens Max Weber vier kenmerken. Er zijn vaste, offi ciële bevoegdheden, dus plichten en rechten. Er is een hiërarchie, e« rangorde van hogere en lagere func tionarissen. en een hiërarchieke weg voor de besluitvorming. Het bestuur berust op schriftelijke stukken. En het bestuur verloopt volgens min of meer vaste en volle, dige regels. Een moderne staat kan niet zonde een bureaucratie De groei van d- hedendaagse bureaucratie is in d> hand gewerkt door de opkomst vaa de verzorgingsstaat in wisselwet, king met de politieke democratie De problematische kant van de bu reaucratie is vooral de overdrijving de ziekelijke uitwas van verschijnse len die op zichzelf zinvol zijn. De klachten ontstaan als er teveel amb- tenaren zijn met teveel macht er bevoegdheden, teveel hiërarchie, te veel schriftelijke stukken en teveel regels. Van een teveel kan men spreken als de bureaucratie voorde burgers problemen schept in plaats van ze op te lossen. Bureaucratie ontaardt in bureaucratisme als aj te gast niet doeltreffend is, niet doelmatigu en schadelijke bijwerkingen heelt De norm is daarbij het democratisch vastgestelde overheidsbeleid. De wortels van de uitwassen ligge grotendeels in het ambtelijk appa raat zelf. Bekend is de half senein bedoelde wet van Parkinson, inhoudt dat ambtenaren hun eigen promotie trachten te bevorderen door uitbreiding van het aantal per soneelsleden dat aan hen onderge schikt is. De groei van het aanla. ambtenaren kan ook worden veroor zaakt door het streven van ambte naren naar uitbreiding van de finan ciële middelen van hun bureau, naar macht, inkomen en prestige of naar uitbouw van het beleid. Hoe kunnen de uitwassen van de bureaucratie worden afgekapt? Kritisch bekijken Het aantal ambtenaren moet jaar kritisch worden bekeken. Bezui nigd moet er eerst worden op de bureaucratie, daarna pas zo nodig op onderwijs en andere wezenlijke taken. Het parlement en de Reken kamer kunnen daar elk jaar een vast punt van maken. De bevoegdheden van ambtenaren en de regelingen die zij maken, kunnen worden inge perkt als het parlement zijn mede wetgevende taak meer sene neemt en minder aan ministers ambtenaren overlaat. De traagheid van de bureaucratie kan men ver minderen als men de beslissingen over minder schijven laat lopen. De top moet meer overlaten aan lagere onderdelen. Het ambtelijke rapport Zelfbeheer heeft stappen in die nch ting bepleit. De stroom van schrille lijke stukken en regelingen kan men indammen door ambtenaren die in dit opzicht doelmatig werken extra te belonen en de echte bureaucraus- ten met voorrang te verwijderen. De ingewikkeldheid kan worden be perkt door een regeling eerst m de praktijk te testen. Maar de belangrijkste macht die de bureaucratische draak de kop kan afhakken, is waarschijnlijk toch macht van de burgers. Zij moeten meer nog dan nu al gebeurt hun klachten over nodeloos ingewikkel de regels, teveel formulieren, tevee traagheid, te weinig informatie et een oryuiste behandeling naar vore: brengen. Dat kan in een bezoek of een brief aan de overheidsinstantit waarom het gaat, aan een hulpverle nende instantie (bijvoorbeeld eer, bureau voor rechtshulp) of in be paalde gevallen via de rechter. Sinds enkele jaren kan de burger zich ook tot de nationale ombudsman wen den met een schriftelijk verzoek os een 'onderzoek te doen naar de wijze waarop een administratief orgaan zich in een bepaalde aangelegenheid jegens een natuurlijk persoon o! rechtspersoon heeft gedragen, tena) sedertdien meer dan een jaar s verstreken'. Het adres is Nationals ombudsman, dr. J. F. Rang. Postbus 30200, Den Haag 2500 GE. Vermoedelijk zijn de groeiend* klachten over bureaucratie ook een uiting van de groeiende mondig heid van de burgers. Dat geeft hoop op vermindering van bureaucratie Want bureaucratie is geen natuur verschijnsel dat wij moeten aan vaarden zoals mist en regen. (Door Hans Geleijnse) Wordt deze week in Den Haag het fundament gelegd voor een machtig Europees militair-indus trieel complex? Een bundeling van de nu nog verbrokkelde en elkaar soms tegenwerkende nationale de fensie-industrieën, die moet leiden tot een Europese vuist tegen de Amerikaanse (en Japanse) w apenfa brikanten? De vroegere Amerikaanse president generaal Eisenhower heeft m de ja ren vijftig al gewaarschuwd tegen de macht van militairen en industrië len. die bijvoorbeeld in staat waren parlement en regering voor het blok te zetten bij de vaststelling van defensieprogramma's. Aan de voor avond van de eerste ministersconfe rentie van de Independent European Program Group (IEPG) - donderdag en vrijdag in de Haagse Ridderzaal - wuiven de promotors van meer Euro pese samenwerking op het gebied van defensiematerieel dit spook beeld luchtigjes weg. Economische recessie, de voortjak kerende technologische vernieuwing en de angst voor een niet meer in te halen achterstand op Amerika, die zou leiden tot steeds grotere politie ke en economische afhankelijkheid, hebben, zo zegt een defensiewoord voerder in Den Haag, de voornaam ste impuls gegeven voor concrete Europese defensiesamenwerklng Al leen al onderzoek en ontwikkeling van wapensystemen voorzien van de nieuwste technologische snufjes kos ten handenvol geld Dat levert In Amerika reeds politieke en economische problemen op. laat staan in het verdeelde Europa Geen enkel Europees land is in staat „hi- lech"-wapensystemen. of het nu om conventionele raketten, tanks, ge vechtsvliegtuigen of. in de toekomst, ruimtewapens gaat. zelfstandig te financieren en produceren. Becijferd wordt dat dc Europese NAVO-landen, inclusief Frankrijk, dc komende tien jaar rond 275 mil jard gulden aan defensiematerieel zullen uitgeven. Een astronomisch bedrag, dat aangewend kan worden om Europese eeonomieen te stimu leren, banen te scheppen of te be houden, een concurrentie- en ex portpositie te verwerven. Want het alternatief is, dat een groot deel van die 275 miljard naar de Verenigde Staten vloeit. De nieuwe wapens, zeggen de militairen, zijn nodig voor de Europese veiligheid en wat we niet in Europa zelf maken moet in de Verenigde Staten worden ge kocht. Onder druk van deze ontwikkelingen greep Van Houwelingen begin dit jaar de kans de IEPG. die sinds de oprichting in 1976 een slapend be staan leidde, nieuw leven in te bla zen Onder het Nederlandse voorzit terschap kwamen in april de staats secretarissen van de twaalf Europese NAVO-landen en Frankrijk in Den Haag bijeen. Waar het jaar daarvoor in Lissabon nog pessimistische gelui den over de Europese samenwerking vielen te beluisteren, klonk nu het optimisme door Het besef dat Europa ruwweg zeven keer meer aan defensiematerieel in Amerika kocht dan Washington in Europa bestelde overheerste. En Van Houwelingen kon daarbij wijzen op de Nederlands-Amerikaanse balans, die binnen het bondgenootschap één van de meest ongunstige is. eén op tien Van Houwelingens pleidooi voor een evenwichtiger balans (in jargon: de two waystreet) tussen Europa en Amerika, vond vooral gehoor bij de Britse defensieminister Heseltine. Hij zo zegt een diplomatieke bron. porde zijn collega's persoonlijk op om de IEPG op ministersniveau te brengen Van Houwelingen was met die rug dekking de afgelopen twee maanden in staat bij bezoeken aan de IEPG- hooldsteden met succes te hameren op de wens het op de conferentie in Den Haag niet bij woorden te laten, maar concrete stappen te zetten. ..Het lag vrij eenvoudig", zegt een ingewijde. ..wanneer de ministers niet tot concrete afspraken zouden komen, kon de IEPG wel worden afgeschreven" Die projecten zijn er nu. Twee of drie. zegt een defensiewoordvoerder Uit NAVO-bronnen verluidt dat het om een nieuwe Europese tank. een nieu we grond-luchtdoelraket en een Eu ropees transportvliegtuig gaat. In Den Haag wordt dat niet bevestigd, omdat er niet vooruitgelopen kan worden op het slotcommuniqué van vrijdag. Het afspreken van deze projecten wordt beschouwd als een ..korte ter mijn-maatregel Voor de middellan ge termijn is. alweer op initiatief van Heseltine. een lijst van 35 projecten opgesteld. De directeuren materieel van de IEPG-landen hebben geïn ventariseerd welk defensiematerieel de komende jaren moet worden ver vangen en geprobeerd die schema's op elkaar af te stemmen, zodat de IEPG-landen gezamenlijk bestellin gen bij de Europese defensieindus trie kunnen plaatsen. Krachten bundelen Tenslotte zal in het slotcommuni qué worden aangekondigd dat de Europese landen hun krachten zul len bundelen op het terrein van de Emerging Technologies (ET), de pe perdure ultra-moderne techniek die in de nabije toekomst in nieuwe wapensystemen wordt verwerkt. Schattingen willen dat alleen aan onderzoek en ontwikkeling naar de ze technieken (electronica, laserwa pens etc.) meer dan 100 miljard gulden moet worden besteed. Net als het geval was bij de wederop standing van de Westeuropese Unie (WEU) eind vorige maand, wordt ook bij de IEPG onderstreept dat liet I streven naar een evenwicht tussen Amerika en Europa niet mag leiden tot een Europese „Alleingang". De noodzaak van een Transatlantische dialoog over materieelsamenwer- king staat hoog op de agenda, aldus een defensiewoordvoerder. Tijdens Van Houwelingens recente bezoek aan de Verenigde Staten is afgesproken dat die dialoog doorlo pend gevoerd zal worden tussen het comité van de nationale directeuren materieel en de Pentagon-stuur groep NAVO-materieel onder leiding van onderminister Taft. De IEPG- ministers zullen, zo is de verwach ting, nogmaals aandringen op een opener opstelling van de Amerika nen, die hun technologie weigeren te delen met de Europese bondgenoten omdat Washington bang is dat die via Europese „lekken" in handen van de Sowjets valt.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1984 | | pagina 4