MIJNSTAKING
Bureaucratie
Naar een Europees militair-industrieel complex
steeds meer Engelse
kompels aan het werk
KLACHTEN NAAR
VOREN BRENGEN
PZC/°P'n'e en achtergrond
DINSDAG 20 NOVEMBER 1984
Arthur Scargill
Door Henk Damt
De 56-jarige John Cunningham sr. uit noordoost-Engeland was een van de 2200
mijnwerkers die maandagochtend, nadat zij meer dan acht maanden hadden gestaakt,
weer aan het werk gingen. De tocht naar de poort van de Ellington-mijn was voor hem wel
bijzonder zwaar.
Want bij die poort stond zijn 28-jarige zoon, John Cunningham jr., te posten. Hij was een van
de kompels die door bleef gaan met staken. Voor de camera's van de Britse tv-ploegen
noemde hij maandag zijn vader, die hem zojuist was gepasseerd, een „scab", een
onderkruiper, een verrader.
Nee, zei junior, hij wilde nu niets meer met senior te maken hebben. Senior was toch al zwaar
gestraft voor zijn daad: op het moment dat hij de Ellington mijn binnenstapte, raakte hij zijn
erebaan als plaatselijk secretaris bij de vakbond van de mijnwerkers, de NUM, kwijt.
Het verhaal van de Cunninghams is de kolenproduklie in Engeland zelf. Daarom kun je je nu al afvragen:
maar éen kleine tragedie van de vele maar ook door de sterk toegenomen waarom heeft de NUM de staking
die er zijn te vertellen rond de staking invoer van kolen uit landen als Polen verloren? Waarom hebben de mijn-
van de Britse mijnwerkers, die nu die via alleriei kleine havens het land werkers, die sinds de oorlog altijd hun
volop in zijn nadagen is.. Elke dag binnenkomen, en de wijze waarop de zin hebben gekregen en die zelfs een
opnieuw voegen honderden, en soms centrales hebben bezuinigd op het regering (die van Edward Heath) tot
enkele duizenden mijnwerkers zich bij gebruik van kolen door olie te stoken, aftreden dwongen, het deze keer moe
de tienduizenden kompels die al Daar komt bij, dat de maanden sep- ten afleggen?
werken tember en oktober en de eerste helft Bij het antwoord op die vraag speelt
In vele gevallen in arren moede, onge- van november bijzonder zacht weer te het tijdstip waarop de staking werd
twijfeld. Bijna alle mijnwerkers die de zien hebben gegeven, en ook dat heeft uitgeroepen (maart, aan het begin van
afgelopen twee weken weer zijn gaan ervoor gezorgd dat de bres die in de de warme maanden) een rol. plus de
werken, doen dat omdat ze vinden dat kolenvoorraad van de centrales is omstandigheid dat de regering-That-
ze nu genoeg geleden hebben, en geslagen, lang niet zo groot is als nog cher zo verstandig is geweest conflic-
omdat ze niet langer in de eindover- maar enkele maanden geleden viel te ten in de mijnindustrie te voorzien en
winning van hun bond geloven. voorzien. ervoor te zorgen, dat de centrales
Alle mijnwerkers hebben sinds maart, steeds over grote voorraden kolen
toen aanvankelijk op kleine schaal de JzpfSterk beschikten.
staking begon die zou uitgroeien tot Maar de afgelopen maanden hebben
het grootste arbeidsconflict dat er in D't a,,es moet de lot dusver ijzerster- geleerd, dat de Britse mijnwerkers net
het na-oorlogse Engeland heeft ge- ke moraal van het overgrotedéet van als de .Jron Lady" aan het hoofd van
woed. vele tienduizenden guldens aan de stakers we! aantasten, en de NCB de regering, van stevig materiaal zjjn
inkomen verloren. Dat geld is voor- Plus de regering-Thatcher rekenen er gebouwd. Ze zouden uiteindelijk, on
goed weg. dan ook met reden op, dat rond de danks de genoemde handicap, ook
Bijna alle mijnwerkers zitten diep in kerst de "helft van de mijnwerkers wel gewonnen hebben, als van het
de schuld. Toen de directie van de weer aan het werk zal zijn, en dat begin af aan alle mijnwerkers hadden
staatsmijnen, de NCB. de financieel* alleen in de meest militante regio's meegestaakt.
uitgemergelde stakers een vette worst (Yorkshire, Schotland, zuid-Wales) Dat zouden ze ongetwijfeld hebben
voor de neus hing in de vorm van noe stakende meerderheden te vin- gedaan, als Scargill de leden van zijn
achterstallig vakantiegeld, achter- den zullen zijn. bond had laten stemmen en er een
stalhge bonussen en een kerstuitke- Als dat gebeurt, kan Scargill maar meerderheid voor een staking was
ring tot een totaal bedrag van 7000 beter gelijk een eind aan de staking geweest. Dat Scargill bang is geweest
gulden, inruil voor hervatting van het maken, want dan zal hij nooit en te voor de stembusuitslag ten onrechte,
werk, was die verleiding voor duizen- nimmer kunnen winnen. Elke dag zoals enquetes sindsdien overduide-
den te groot staking zal dan slechts verder afzien lijk hebben aangetoond) heeft hem de
Ze dachten aan het naderende kerst- voor zijn al half murw geslagen keur- overwinning gekost,
feest, hun vrouw, de kinderen, de troepen betekenen, en met meer dan Niet alleen omdat de mijnen in stre-
maaltijden in de gaarkeukens, en gin- dat. ken als Nottinghamshire gewoon ble-
gen weer naar de mijn. langs hun nog
stakende collega's die in vele gevallen
barricades opwierpen, stenen gooiden
en tot andere daden van geweld hun
toevlucht namen in een wanhopige
maar vergeefse poging om de gelede
ren gesloten te houden.
Gideonsbende
Wat tot eind oktober een Gideons
bende was van mijnwerkers die niet
wilden meedoen aan de staking van
hun bond. is nu uitgegroeid tot een
zeer substantiële minderheid van
mijnwerkers die, zoals een aardige
uitdrukking in het engels luidt, heb
ben besloten „met hun voeten te
stemmen".
Meer dan 60.000 van de 190.000 Britse
mijnwerkers werken weer. ondanks de
woorden van Arthur Scargill. de voor
zitter van hun bond, die hen heeft
gezegd dat zij zich tot de paria's van
hun klasse maken, en dat straks, als
de bond gezegevierd heeft, geen enke
le rechtgeaarde kompel meer met hen
wil werken.
En het aantal werkenden groeit dage
lijks. ten koste van de kans dat de
NUM ooit zal zegevieren. Immers: hoe
meer mijnwerkers weer naar de mijn
teruggaan, hoe meer kolen er gepro
duceerd worden, en dus hoe langer
het duurt voor het moment aanbreekt
waar Scargill cum suis wachten het
moment waarop de kolen van de
electriciteïtscentrales opraken.
Als dat moment al ooit aanbreekt, zo
maken de jongste berekeningen dui
delijk, dan zal dat op z'n vroegst in
mei of juni van het volgend jaar zijn.
De donkere, koude winter van kleu
men bij kaarslicht die de Britten was
voorspeld, zal er niet van komen. Dat
staat nu al vast
Dat komt niet alleen door de stijgen- Gehelmde politiemannen tegenover een groep stakende mijnwerkers maandagmorgen vroeg in Denabay in noord-oost Yorkshire.
ven produceren, maar ook omdat le
den van andere vakbonden niets voor
solidariteitsacties voelden, nu de
NUM zo duidelijk alle democratische
regels aan zijn laars had gelapt.
En dus deden de staalarbeiders niet
mee, was er maar weinig steun van de
spoorweglieden. voelden de haven
werkers niets voor acties, en werkten
de arbeiders in de electnciteitscentra-
les met alle soorten brandstof waarop
ze maar de hand wisten te leggen
Halve steun
Was er zo (ondanks de grote maar
lege woorden van de bonzen van de
overkoepelende vakfederatie TUC)
geen sprake van solidariteit van an
dere vakbonden, ook de Labourpartij
gaf (ondanks alle rethoriek tijdens
het jaarcongres van de partij) maar
halve steun.
Dat tastte de effectiviteit van de
staking vanaf het begin zeer aan.
Daar kwam bij dat de NUM zelf
onverstandige stappen nam: om geld
vragen in Libië bijvoorbeeld, en bij de
Russische ambassade. Dat versterkte
de indruk dat Scargill en zijn mede
standers met een politieke staking
bezig waren, en niet zozeer met de
belangenbehartiging van hun leden.
De NUM vervreemdde nog meer men
sen van zich door bij de reeksen
onderhandelingen met de NCB geen
milimeter prijs te geven, terwijl de
directie van de staatsmijnen onder
leiding van Ian MacGregor wel dege
lijk belangnjke concessies deed.
Toen de NCB eind oktober zei' en nvi'
willen we niet meer met Scargill pra
ten. tenzij hij ook iet-s geeft, ontstond
bij vele mijnwerkers terecht de indruk
dat het nog maanden en maanden zou
duren voor er een eind aan de staking
zou komen, zo ooit De duizenden die
deze maand zijn teruggaan, waren
moe van zo'n strijd zonder zichtbaar
perspectief.
Verliezers
Als straks de staking achter de rug is,
dan is er een heel rijtje verliezers. De
NUM natuurlijk, tot voor kort de fine
fleur, het vlaggeschip van de Britse
vakbeweging cn nu een hopeloos ver
deelde en dus krachteloze organisa
tie, die mogelijk in twee bonden (van
de wel- en de nict-stakers) uiteen zal
vallen.
De kolenmijnindustrie zelf is een gro
te verliezer. Het zal jaren duren voor
de slag van '84 financieel is goedge
maakt. en de sociale verhoudingen in
de mijnen, waar de mannen met het
oog op hun veiligheid zo van elkaar
afhankelijk zijn, lijken onherstelbaar
vernietigd.
Dat laatste zal ook het leven in de
mijnwerkersdorpen er een stuk on
aangenamer op maken Nu al is de
situatie ontstaan, dat in één dorp de
werkende mijnwerkers in de ene pub,
en de stakende in de andere drinken
Zoals vroeger, lief en leed met z'n
allen gedeeld, zal het nooit meer wor
den.
De vakbeweging in breed verband is
een grote verliezer. Solidariteit tussen
de arbeiders is een loze kreet geble
ken. Het raderwerk staat niet langer
stil als de machtige hand van de
vakbeweging dat wil. De onder de
regering-Thatcher toch al ernstig ge
reduceerde politieke macht van de
bonden is nu helemaal verdwenen.
De Labourpartij is een grote verliezer.
De linkervleugel van Labour vindt,
dat de partij niet genoeg voor de
mijnwerkers heeft gedaan, de rechter
vleugel dat onvoldoende afstand van
Scargill en zijn gewelddadige rode
gardisten is genomen. De kiezer vindt
óf het een of het ander en houdt
bovendien niet van een twistende
partij.
In de peilingen van de afgelopen tijd
is de Labourpartij dan ook drama
tisch gekelderd. Is de regering-That
cher dan de enige winnaar? Wat heet
winnaar, als de strijd je zeker tien
miljard gulden heeft gekost, het land
meer dan ooit heeft verdeeld, en voor
de opkomst van een grote groep
radicale burgers heeft gezorgd die,
als ze ooit de kans krijgen, wraak
zullen willen nemen?
Door dr. A. Hoogerwerf.
hoogleraar bestuurskunde TH
Twente)
De bureaucratie is in Nederland
een even gangbaar onderwerp
van gesprek als het weer geworden.
In beide gevallen is het oordeel
meestal niet erg positief. Het volk
zucht en mort onder de ambtenarij
van de overheid, zoals het moppert
over mist en regen. De klachten
over de bureaucratie die onder
meer de nationale ombudsman be
reiken, komen op het volgende neer.
Er zijn teveel, te ingewikkelde en te
star toegepaste voorschriften. Er
komen teveel formulieren en ande
re schriftelijke stukken aan te pas.
Het duurt allemaal te lang. De
overheid geeft te weinig dienstbe
toon, is te onpersoonlijk en te on
vriendelijk. En de burger ontvangt
te weinig informatie, soms ook een
volstrekt willekeurige behande
ling.
Ik geef hier maar één illustratie, die
het tekort aan informatie betreft.
Mijn telefoonboek bevat wel twaalf
kleurrijke bladzijden over nieuwe
telefoontoestellen en hun charmes,
maar over de tarieven voor binnen
landse gesprekken is er met meer
dan een halve pagina, waaruit niet
valt op te maken hoeveel telefone
ren van plaats A naar plaats B kost.
Het kabinet-Lubbers heeft de in
druk gewekt iets tegen de bureau
cratie te willen doen. De Troonrede
van 1983 zei het zo mooi: „Burgers
en bedrijven hebben recht op een
overheid die sober is in haar regelge
ving. Strikt waar het moet. maar
niet alomvattend en bureaucra
tisch". Bij een dergelijk beleid zou
den de zogenaamde grote operaties
passen. Vereenvoudiging en vermin
dering van regels ideregulering).
Overdracht van bepaalde overheids
taken aan bedrijven en het particu
lier initiatief (privatisering). Het
doorschuiven van sommige taken
van het Rijk naar provincies en
gemeenten (decentralisatie). Her
overweging van overheidsuitgaven
(zeg maar gewoon, bezuinigingen).
Reorganisatie van de rijksdienst. En
tenslotte vermindering van het aan
tal rijksambtenaren met twee pro
cent per jaar (de min 2 procent
operatie),
Andersom
Nu staan er onder dit kabinet wel
vaker dingen in de Troonrede die
niet helemaal kloppen. Een feit is
dat de dienstverlening aan de bur
gers sneller krimpt dan de bureau
cratie. terwijl dit andersom zou moe
ten zijn. Een overzicht van de stand
van de grote operaties, dat premier
Lubbers onlangs aan de Tweede
Kamer heeft toegezonden (stuk
18315 nr.3) vermeldt in telegramstijl
het volgende. Heroverweging: de
derde ronde is in uitvoering. Er zijn
bescheiden aanzetten. Deregule
ring: er is een enkel eigen initiatief
van een departement. Min twee pro
cent: de meeste departementen ha
len dit jaar de vermindering van het
aantal ambtenaren met 2 procent
niet. Gedecentraliseerd is er nog
weinig.
Terwijl er over minder regels wordt
vergaderd, stuurt alleen het ministe
rie van onderwijs en wetenschappen
jaarlijks al meer dan 200 circulaires
met voorschriften naar de gemeen
ten. In het jaar 1900. toen ons land
nog maar weinig departementen
had. waren op het ministerie van
binnenlandse zaken 12 ambtenaren
belast met onderwijszaken, 9 met
verkeer en waterstaat en 6 met
landbouw. Volgens de Miljoenenno
ta 1985 is het aantal ambtenaren op
onderwijs en wetenschappen (zon
der de onderwijsinstellingen) nu
3509. op verkeer en waterstaat
19.721 en op landbouw en visserij
13.942. Een bezoeker aan het nieuwe,
gigantische gebouw van het ministe
rie van O, en W. in Zoetermeer
merkte op dat de architect één
geniaal idee heeft gehad: de ambte
naren lopen in de doolhof van gan
gen zo lang naar elkaar te zoeken,
dat zij weinig tijd hebben om nieuwe
regels te maken.
Kenmerken
Waar begint en eindigt de bureau
cratie? Het moderne ambtelijke ap
paraat heeft volgens Max Weber
vier kenmerken. Er zijn vaste, offi
ciële bevoegdheden, dus plichten en
rechten. Er is een hiërarchie, e«
rangorde van hogere en lagere func
tionarissen. en een hiërarchieke
weg voor de besluitvorming. Het
bestuur berust op schriftelijke
stukken. En het bestuur verloopt
volgens min of meer vaste en volle,
dige regels.
Een moderne staat kan niet zonde
een bureaucratie De groei van d-
hedendaagse bureaucratie is in d>
hand gewerkt door de opkomst vaa
de verzorgingsstaat in wisselwet,
king met de politieke democratie
De problematische kant van de bu
reaucratie is vooral de overdrijving
de ziekelijke uitwas van verschijnse
len die op zichzelf zinvol zijn. De
klachten ontstaan als er teveel amb-
tenaren zijn met teveel macht er
bevoegdheden, teveel hiërarchie, te
veel schriftelijke stukken en teveel
regels. Van een teveel kan men
spreken als de bureaucratie voorde
burgers problemen schept in plaats
van ze op te lossen. Bureaucratie
ontaardt in bureaucratisme als aj
te gast
niet doeltreffend is, niet doelmatigu
en schadelijke bijwerkingen heelt
De norm is daarbij het democratisch
vastgestelde overheidsbeleid.
De wortels van de uitwassen ligge
grotendeels in het ambtelijk appa
raat zelf. Bekend is de half senein
bedoelde wet van Parkinson,
inhoudt dat ambtenaren hun eigen
promotie trachten te bevorderen
door uitbreiding van het aantal per
soneelsleden dat aan hen onderge
schikt is. De groei van het aanla.
ambtenaren kan ook worden veroor
zaakt door het streven van ambte
naren naar uitbreiding van de finan
ciële middelen van hun bureau, naar
macht, inkomen en prestige of naar
uitbouw van het beleid.
Hoe kunnen de uitwassen van de
bureaucratie worden afgekapt?
Kritisch bekijken
Het aantal ambtenaren moet
jaar kritisch worden bekeken. Bezui
nigd moet er eerst worden op de
bureaucratie, daarna pas zo nodig
op onderwijs en andere wezenlijke
taken. Het parlement en de Reken
kamer kunnen daar elk jaar een vast
punt van maken. De bevoegdheden
van ambtenaren en de regelingen
die zij maken, kunnen worden inge
perkt als het parlement zijn mede
wetgevende taak meer sene
neemt en minder aan ministers
ambtenaren overlaat. De traagheid
van de bureaucratie kan men ver
minderen als men de beslissingen
over minder schijven laat lopen. De
top moet meer overlaten aan lagere
onderdelen. Het ambtelijke rapport
Zelfbeheer heeft stappen in die nch
ting bepleit. De stroom van schrille
lijke stukken en regelingen kan men
indammen door ambtenaren die in
dit opzicht doelmatig werken extra
te belonen en de echte bureaucraus-
ten met voorrang te verwijderen. De
ingewikkeldheid kan worden be
perkt door een regeling eerst m de
praktijk te testen.
Maar de belangrijkste macht die de
bureaucratische draak de kop kan
afhakken, is waarschijnlijk toch
macht van de burgers. Zij moeten
meer nog dan nu al gebeurt hun
klachten over nodeloos ingewikkel
de regels, teveel formulieren, tevee
traagheid, te weinig informatie et
een oryuiste behandeling naar vore:
brengen. Dat kan in een bezoek of
een brief aan de overheidsinstantit
waarom het gaat, aan een hulpverle
nende instantie (bijvoorbeeld eer,
bureau voor rechtshulp) of in be
paalde gevallen via de rechter. Sinds
enkele jaren kan de burger zich ook
tot de nationale ombudsman wen
den met een schriftelijk verzoek os
een 'onderzoek te doen naar de wijze
waarop een administratief orgaan
zich in een bepaalde aangelegenheid
jegens een natuurlijk persoon o!
rechtspersoon heeft gedragen, tena)
sedertdien meer dan een jaar s
verstreken'. Het adres is Nationals
ombudsman, dr. J. F. Rang. Postbus
30200, Den Haag 2500 GE.
Vermoedelijk zijn de groeiend*
klachten over bureaucratie ook een
uiting van de groeiende mondig
heid van de burgers. Dat geeft hoop
op vermindering van bureaucratie
Want bureaucratie is geen natuur
verschijnsel dat wij moeten aan
vaarden zoals mist en regen.
(Door Hans Geleijnse)
Wordt deze week in Den Haag het
fundament gelegd voor een
machtig Europees militair-indus
trieel complex? Een bundeling van
de nu nog verbrokkelde en elkaar
soms tegenwerkende nationale de
fensie-industrieën, die moet leiden
tot een Europese vuist tegen de
Amerikaanse (en Japanse) w apenfa
brikanten?
De vroegere Amerikaanse president
generaal Eisenhower heeft m de ja
ren vijftig al gewaarschuwd tegen de
macht van militairen en industrië
len. die bijvoorbeeld in staat waren
parlement en regering voor het blok
te zetten bij de vaststelling van
defensieprogramma's. Aan de voor
avond van de eerste ministersconfe
rentie van de Independent European
Program Group (IEPG) - donderdag
en vrijdag in de Haagse Ridderzaal -
wuiven de promotors van meer Euro
pese samenwerking op het gebied
van defensiematerieel dit spook
beeld luchtigjes weg.
Economische recessie, de voortjak
kerende technologische vernieuwing
en de angst voor een niet meer in te
halen achterstand op Amerika, die
zou leiden tot steeds grotere politie
ke en economische afhankelijkheid,
hebben, zo zegt een defensiewoord
voerder in Den Haag, de voornaam
ste impuls gegeven voor concrete
Europese defensiesamenwerklng Al
leen al onderzoek en ontwikkeling
van wapensystemen voorzien van de
nieuwste technologische snufjes kos
ten handenvol geld
Dat levert In Amerika reeds politieke
en economische problemen op. laat
staan in het verdeelde Europa Geen
enkel Europees land is in staat „hi-
lech"-wapensystemen. of het nu om
conventionele raketten, tanks, ge
vechtsvliegtuigen of. in de toekomst,
ruimtewapens gaat. zelfstandig te
financieren en produceren.
Becijferd wordt dat dc Europese
NAVO-landen, inclusief Frankrijk,
dc komende tien jaar rond 275 mil
jard gulden aan defensiematerieel
zullen uitgeven. Een astronomisch
bedrag, dat aangewend kan worden
om Europese eeonomieen te stimu
leren, banen te scheppen of te be
houden, een concurrentie- en ex
portpositie te verwerven. Want het
alternatief is, dat een groot deel van
die 275 miljard naar de Verenigde
Staten vloeit. De nieuwe wapens,
zeggen de militairen, zijn nodig
voor de Europese veiligheid en wat
we niet in Europa zelf maken moet
in de Verenigde Staten worden ge
kocht.
Onder druk van deze ontwikkelingen
greep Van Houwelingen begin dit
jaar de kans de IEPG. die sinds de
oprichting in 1976 een slapend be
staan leidde, nieuw leven in te bla
zen Onder het Nederlandse voorzit
terschap kwamen in april de staats
secretarissen van de twaalf Europese
NAVO-landen en Frankrijk in Den
Haag bijeen. Waar het jaar daarvoor
in Lissabon nog pessimistische gelui
den over de Europese samenwerking
vielen te beluisteren, klonk nu het
optimisme door
Het besef dat Europa ruwweg zeven
keer meer aan defensiematerieel in
Amerika kocht dan Washington in
Europa bestelde overheerste. En Van
Houwelingen kon daarbij wijzen op
de Nederlands-Amerikaanse balans,
die binnen het bondgenootschap één
van de meest ongunstige is. eén op
tien
Van Houwelingens pleidooi voor een
evenwichtiger balans (in jargon: de
two waystreet) tussen Europa en
Amerika, vond vooral gehoor bij de
Britse defensieminister Heseltine.
Hij zo zegt een diplomatieke bron.
porde zijn collega's persoonlijk op
om de IEPG op ministersniveau te
brengen
Van Houwelingen was met die rug
dekking de afgelopen twee maanden
in staat bij bezoeken aan de IEPG-
hooldsteden met succes te hameren
op de wens het op de conferentie in
Den Haag niet bij woorden te laten,
maar concrete stappen te zetten.
..Het lag vrij eenvoudig", zegt een
ingewijde. ..wanneer de ministers
niet tot concrete afspraken zouden
komen, kon de IEPG wel worden
afgeschreven"
Die projecten zijn er nu. Twee of drie.
zegt een defensiewoordvoerder Uit
NAVO-bronnen verluidt dat het om
een nieuwe Europese tank. een nieu
we grond-luchtdoelraket en een Eu
ropees transportvliegtuig gaat. In
Den Haag wordt dat niet bevestigd,
omdat er niet vooruitgelopen kan
worden op het slotcommuniqué van
vrijdag.
Het afspreken van deze projecten
wordt beschouwd als een ..korte ter
mijn-maatregel Voor de middellan
ge termijn is. alweer op initiatief van
Heseltine. een lijst van 35 projecten
opgesteld. De directeuren materieel
van de IEPG-landen hebben geïn
ventariseerd welk defensiematerieel
de komende jaren moet worden ver
vangen en geprobeerd die schema's
op elkaar af te stemmen, zodat de
IEPG-landen gezamenlijk bestellin
gen bij de Europese defensieindus
trie kunnen plaatsen.
Krachten bundelen
Tenslotte zal in het slotcommuni
qué worden aangekondigd dat de
Europese landen hun krachten zul
len bundelen op het terrein van de
Emerging Technologies (ET), de pe
perdure ultra-moderne techniek die
in de nabije toekomst in nieuwe
wapensystemen wordt verwerkt.
Schattingen willen dat alleen aan
onderzoek en ontwikkeling naar de
ze technieken (electronica, laserwa
pens etc.) meer dan 100 miljard
gulden moet worden besteed.
Net als het geval was bij de wederop
standing van de Westeuropese Unie
(WEU) eind vorige maand, wordt ook
bij de IEPG onderstreept dat liet I
streven naar een evenwicht tussen
Amerika en Europa niet mag leiden
tot een Europese „Alleingang". De
noodzaak van een Transatlantische
dialoog over materieelsamenwer-
king staat hoog op de agenda, aldus
een defensiewoordvoerder.
Tijdens Van Houwelingens recente
bezoek aan de Verenigde Staten is
afgesproken dat die dialoog doorlo
pend gevoerd zal worden tussen het
comité van de nationale directeuren
materieel en de Pentagon-stuur
groep NAVO-materieel onder leiding
van onderminister Taft. De IEPG-
ministers zullen, zo is de verwach
ting, nogmaals aandringen op een
opener opstelling van de Amerika
nen, die hun technologie weigeren te
delen met de Europese bondgenoten
omdat Washington bang is dat die
via Europese „lekken" in handen
van de Sowjets valt.