barbaars
de onzekere
toekomst van
india
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
sikhs
willen
eigen
identiteit
behouden
l
M/EEK-UIT
PAGINA 1 7
ZATERDAG 10 NOVEMBER 1984
Zorgen om India, zorgen In India vooral. Hoe moet
het onmetelijk grote land verder na de bloedige
gebeurtenissen die volgden op de moord op
Indira Gandhi? Is s' werelds grootste democratie
in acuut gevaar?
HARD
Er zijn weer files in de
straten van New
Delhi, dus het leven is er
weer normaal. Het
anarchistische verkeer,
waar toeters en
duizenden handen de
plaats van regels
innemen, staat bumper
aan bumper, alsof er
nooit iets is gebeurd.
Hier en daar zijn de lidtekens nog te
zien. De uitgebrande wrakken van
bussen die nog langs de straten
liggen, de dichtgespijkerde winkels
die tijdens India's 'Kristallnacht'
geplunderd werden, de uitgebrande
huizen in sommige armoewijken.
En vooral de vluchtelingenkampen
waar meer dan 20.000 bange sikhs
het moment afwachten waarop ze
zich weer veilig genoeg kunnen
voelen om naar huis terug te gaan.
Naar huis, dat wil zeggen: naar de
buurten waar de hindoes vorige
week met stokken, stenen en messen
op hen afkwamen.
Is het allemaal een weliswaar
gruwelijke, maar op zichzelf staande
episode geweest? Is het geweld dat
volgde op de moord op premier
Indira Gandhi niet meer geweest
dan een plotselinge opwelling van
volkswoede, een incidenteel
program?
Men zal het bijna voor India hopen.
Men zou bijna hopen dat de meer
dan duizend sikhs die zijn vermoord
de volle prijs zijn die is betaald voor
de wandaad van hun geloofsgenoten,
die woensdag een weerloze premier
bij haar eigen huis doodschoten.
Want dan zou het leven weer gewoon
door kunnen gaan. De
gebeurtenissen van vorige week
zouden dan niet meer zijn dan een
van de vele bloedige verhalen in het
grote boek van het sub-continent.
Mensen, zoals de schrijver V.S.
Naipaul zo mooi heeft gezegd:
Si „Barbaarshard".
De tijd zal het leren. Het kan goed
I zijn dat de democratie in India, die
13 niet ouder is dan 37 jaar maar die
opmerkelijk sterk is gebleken, zich
i nu al andermaal heeft opgericht.
■A Immers, bleef de democratie ook niet
gehandhaafd toen in 1948 Mahatma
Gandhi werd vermoord als
I uitvloeisel van rellen die 200.000
mensen het leven kostte?
Aan de andere kant. er zijn enige
nj ontwikkelingen in de Indiase
[j samenleving aan te wijzen die nieuw
I zijn, en die gevaarlijke kanten
j hebben De moord op Indira Gandhi,
1 ondewrok van de sikhs dat aan die
J moord ten grondslag lag. vormen
J daar niet meer dan een symptoom
0 v,
merkwaardig
Sikhs hebben in het
veelstromenland dat India heet,
altijd al een wat merkwaardige
plaats ingenomen. De hindoes, die
"iel hun 500 mil joen 80 procentvan
delndiase bevolking uitmaken
j hebben hen steeds gezien zoals
(sommige Nederlanders de Belgen,
«sommige Britten de Ieren.
I Kortom, als wat dommige, botte
I mensen Het lange haar en de
J tulband die ze dragen, zou hun brein
iJ negatief beïnvloeden Vooral rond 12
uur 's middags zouden ze op hun
domstzijn. zo wil het volksgeloof.
Dat is zo ingeburgerd dat een
P hindoe-humorist die het over sikhs
heeft, maar op z'n horloge hoeft te
pjken om de lachers op zijn hand te
nijgen.
I ^nkhs. aan de andere kant. zijn
1 j trotse mensen die zich in stilte (en
I j*®15 ook niet in stilte) beter achten
I "de grote volksmassa's. Daar is
I reden toe. Sikhs nemen een
I buitenproportioneel belangrijke
P-aats in de Indiase samenleving in.
I Depresident van India is een sikh.
'J Hoewel ze met, 14 miljoen zielen
maar 2 procent van de totale
Behalve de twee genoemde
ontwikkelingen (seperatisme en
godsdiensttwisten) ligt er nog een
derde tijdbom onder de Indiase
samenleving: de armoede. Hoewel
de meeste mensen nu in ieder geval
te eten hebben, blijft het daarbij
voor de meerderheid. De
armoedegrens in India kan op een
jaarinkomen van 1500 gulden
worden gesteld. Meer dan de helft
van de mensen zit daar onder. Een
wandeling door het voor rijk
doorgaande deel van de toch al voor
rijk doorgaande stad Delhi, laat
niets aan duidelijkheid te wensen
over.
De arme sloebers die er bijvoorbeeld
bij wegenaanleg en huizenbouw
betrokken zijn. vervuilde, kromme,
zieke mannen en vrouwen die voor
een hongerloontje de hele dag met
stenen sjouwen of greppels graven,
en in tenten vlak bij het werk
bivakkeren, vormen een permanente
aanklacht tegen de samenleving.
Sommige politieke waarnemers
hebben er terecht op gewezen dat de
rellen van vorige week, die ernstiger
en wijd verspreider waren dan India
sinds de
onafhankelijkheidswoelingen van
1947 heeft gezien, dit allemaal in of
vlakbij armoewijken afspeelden.
Een van hen, een hooggeplaatste
buitenlandse diplomaat: „Voor mij
was dit een totale revolutie van de
laagste klasse van de samenleving
die vol ongenoegen zit, en nu in één
keer een doelwit op een
presenteerblaadje aangeboden
kreeg, de economisch over het
algemeen succesvollere sikhs".
nadeel
Wel, dat zijn zo de problemen
waarmee de nieuwe premier van
India, Rajiv Gandhi, te maken gaat
krijgen. Kan hij het aan? Er zijn in
ieder geval een paar zaken in zijn
nadeel aan te wijzen. Mevrouw
Gandhi duldde niemand naast zich.
Ze splitste enkele malen de Congres
Partij om zich van haar
tegenstanders te ontdoen, en stond
ook in de naar haar gemodelleerde
en zelfs naar haar genoemde
Congres (I) Partij geen mededingers
toe.
Als iemand te veel invloed leek te
krijgen, werd hij simpelweg
ontslagen of naar een van de
deelstaten verbannen. Vlijers.
jabroers, strooplikkers bleven over.
een noodlottig gevolg van haar
wantrouwen en van haar zeg maar
gerust keizerlijke allures.
Rajiv Gandhi staat aan het hoofd
van die party, en moet het land nu
zonder echt sterke of ervaren
medestrijders zien te runnen. Hij
heeft bovendien zelf ook weinig
ervaring, omdat hij pas vier jaar
geleden tegen zijn zin in de politiek
terechtkwam, nadat zijn jongere
broer Sanjay (die door Gandhi als
haar opvolger was bestempeld) bij
een vliegtuigongeluk om het leven
was gekomen.
Zo'n onervaren ploeg, bij zoveel
levensgrote zorgen - Rajiv Gandhi
zal het niet gemakkelijk krijgen. En
dat voor een man die veel liever
verkeerspiloot was gebleven, en die
de politiek inging „omdat ik mamma
niet in de steek kan laten". Het is een
heel apart soort tragedie.
Eén van Rajivs vrienden omschreef
hem onlangs in de Britse krant
Financial Times als „een van de
aardigste mensen die tk ken".
Aardigheid is niet een kwaliteit die
als eerste in je opkomt als je nadenkt
over het soort leider dat India nodig
lijkt te hebben.
Je denkt dan toch eerst aan de
vrouw van wie de stoffelijke resten
binnenkort boven de besneeuwde
toppen van het Himalayagebergte
zullen worden uitgestrooid, aan
Indira die, zoals haar fans zo vaak
schreeuwden, dan voorgoed India is
geworden.
henk dam
bevolking uitmaken, hebben ze een
buitengewoon grote
vertegenwoordiging als het gaat om
het aantal artsen, ingenieurs, hoge
ambtenaren en vooral politiemensen
en militairen.
Het zijn bovendien de sikhs geweest
die in de regio waar ze vandaan
komen, de Punjab in
Noordwest-India, de agrarische
revolutie startten die er voor heeft
gezorgd dat India, dat in de jaren '60
en '70 nog zovele rampzalige
hongersnoden kende, nu voldoende
voedsel produceert en zelfs wat kan
exporteren.
Hier beginnen we dus het hart van de
problemen rond de sikhs te raken.
De sikhs, die als bevolkingsgroep
succesvol waren, zagen zich de
afgelopen jaren geconfronteerd met
steeds meer eisen van de centrale
regering in New Delhi. Daarbij moet
in het oog worden gehouden dat de
sikhs hun eigen deelstaat tot voor
kort met een vrij grote mate van
autonomie konden besturen. Zo
hadden ze het ook graag: sikhs
hebben een eigen identiteit hier,
gebaseerd op hun eigen godsdienst,
het in de 15e eeuw gestichte
sikkhisme dat inhoudelijk
halverwege de islam- en de
hindoegodsdienst staat.
Toen New Delhi aan die autonomie
begon te tornen, en dus de identiteit
van de sikhs begon aan te tasten,
startten de problemen. Eerst waren
die er tussen de regering-Gandhi en
de reguliere politieke partij van de
sikhs, de Akali Dal.
Toen die partij gaandeweg door de
machiavellist Indira Gandhi met
allerlei machinaties de macht werd
ontnomen, stond een moeilijker
tegenstander op. een rebellenlegertje
onder leiding van Singh
Bhindranwale
De loop der gebeurtenissen daarna
schokte de wereld. De rebellen
verschansten zich in het heiligste der
heiligen voor de sikhs, de Gouden
Tempel in de hoofdstad van de
Punjab, Amritsai. Gandhi zette in
juni het leger in bij de ontzetting van
die tempel. Daarbij kwamen
tenminste 600 sikhs om het leven,
onder wie Bhindranwale.
Dat de Gouden Tempel door het
Gandhi-leger geschonden was, was
een zware belediging voor alle sikhs.
Het leidde tot een toenemende roep
om een onafhankelijke staat,
Khalistan. en - vooral - om wraak.
We hebben gezien waar dit vorige
week woensdag toe leidde.
De gebeurtenissen in de Punjab
staan niet op zichzelf. Ook in andere
Indiase deelstaten zijn er
seperatistische bewegingen: in
Assam in het noordoosten
bijvoorbeeld, en in Jammu en
Kasjmir in het noorden. Dat die
bewegingen een steeds luider keel
opzetten, moet vooreen belangrijk
deel op rekening van de
regering-Gandhi worden
geschreven. Die hevelde steeds meer
macht over naar de centrale
regering in Delhi, een historisch
gezien onverantwoordelijke gang
van zaken.
Want de deelstaten zijn veel ouder
dan India zelf. Die staten hebben
veelal eigen culturen, eigen
identiteiten die eeuwen teruggaan.
India is niet meer dan een
verzameling staten en staatjes, die
de Britten in de tijd van hun
imperium bezet hielden. Dat
gegeven is cruciaal.
Toen mevrouw Gandhi de gekozen
premier van Kasjmir tot aftreden
dwong ten faveure van iemand die
haar gunstiger gezind was. tastte de
identiteit van die deelstaat aan.
Datzelfde gebeurde toen ze in
augustus de premier van de
deelstaat Andrha Pradesh, de
filmster Rama Rao, aan de kant
wilde zetten, een poging die
overigens mislukte.
aanhangwagens
Daar kwam een tweede,
buitengewoon bedenkelijke
ontwikkeling bij. De seperatistisch
geaarde ruzietjes in de
verschillende deelstaten kregen
religieuze aanhangwagens. In de
Punjab ging het sikhs versus
hindoes, in Kasjmir om moslims
tegen hindoes.
Religieus geïnspireerde botsingen
liggen in India altijd op de loer Het
land. met zijn 500 miljoen hindoes, 80
miljoen moslims. 14 miljoen sikhs. 5
miljoen boeddhisten. 18 miljoen
christenen en volgelingen van nog
vele andere godsdiensten, geldt ais
religieus tolerant, maar dat is niet
onvoorwaardelijk juist.
Trevor Fishlock, die voor The Times
jarenlang correspondent in India is
geweest, schrijft,in zijn boek India
File: „De spanningen lopen vaak
hoog op. als hindoes en moslims
naast elkaar wonen. Een gerucht,
een duw, een ingebeelde belediging
die iets met een koe of een varken te
maken heeft, is al voldoende voor
botsingen waarbij massa's mensen
geslagen of doodgeschoten worden"
In mei dit jaar vielen 200 doden in
Bombay bij gevechten tussen
moslims en hindoes, en vorig jaar
kwamen meer dan 5000 mensen om
het leven in Assam toen de hindoes
daar het niet meer namen dat
moslims uit Bangla Desh zich in hun
staat vestigden, en hen met speren,
pijlen en bogen, geweren en
machetes te lijf gingen.
De grote politieke leiders van India.
Mahatma Gandhi, Nehru en diens
dochter Indira, hebben er altijd
nauwlettend op toegezien dat de
godsdienst buiten de politiek van
het land bleef Er bestaan in India
bijvoorbeeld geen politieke partijen
op religieuze grondslag
De vraag is of dat zo blijft. Kunnen
bijvoorbeeld de sikhs, de moslims en
andere minderheidsgroeperingen die
steeds de Congres (I) Partij van
Indira Gandhi hebben gesteund
omdat die voor minderheden heette
op te komen, nu nog wel op deze
partij stemmen?
Sikhs die in Oost-Delhi door het
geweld getroffen zijn geweest,
hebben me verteld dat plaatselijke
politici van de Congres (I) Partij
daadwerkelijk aan de rellen
meededen, kennelijk om hun steun
onder de hindoes te vergroten.
Dergelijke verhalen doen in India
razendsnel de ronde onder alle
minderheden
