De paus naar Nederland - moeilijkste reis
PRODUKTIEMEDEWERKERS/
SCHOONMAKERS
STAALIEKENAAR
PIPING-TEKENAAR
Begrafenisonderneming
'Goes'
P. A. Rozeboom
Fa. J. HOEKMAN ZN.
iedereen
welkom!
herfst
K
scheepvaartberichten
1
L
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 6 OKTOBER 193HEF
Met blijdschap geven wij u
kennis van de geboorte
van
NELLIANNE
op 4 oktober 1984
Henk en Els
Dingemanse-Sinke
Zwartebessestraat 28
4413 DH Krabbendijke
FAMILIE
BERICHTEN
Geheel onverwachts is na een kortstondig ziek
bed overleden mijn lieve man, onze zorgzame
vader en opa
CORNELIS DE KAM
op de leeftijd van 56 jaar.
Middelburg: J. de Kam-Holleman
Vlissingen: Peter de Kam
Joke de Kam-Stolk
Christian
Daniel
Rotterdam: Marga de Reus-de Kam
Ruud de Reus
Middelburg: Cees de Kam
Jelle de Kam
Heidi de Kam
4336 GE Middelburg. 5 oktober 1984.
J. Magnusstraat 2.
De overledene is opgebaard in het 'Rouwcen-
trum Middelburg', Buitenhovelaan 1, Middel
burg.
Gelegenheid tot afscheid nemen dinsdag 9 okto
ber a s. van 19.30 tot 20.00 uur.
De crematie zal plaatsvinden op woensdag 10
oktober a.s. om 14.00 uur in het crematorium te
Middelburg.
Na afloop van de crematie is er gelegenheid de
familie te condoleren in de aula van het cremato-
Geen bezoek aan huis
Geen bloemen
Rust nu maar uit
je hebt je strijd gestreden
Wie kan voelen ivat je hebt doorstaan
wie kan begrijpen
watje hebt geleden
Je hebt het als
een moedig man doorstaan
Rust nu maar uit
Bedroefd, maar dankbaar voor wat hij in zijn
leven voor ons heeft betekend en tevens dank
baar dat hem een verdere lijdensweg bespaard is
gebleven, voorzien van het Heilig Oliesel, geven
wij u kennis dat zacht en kalm is overleden mijn
innig geliefde, zorgzame man en onze vader
RENÉ FREDERICUS BLOMMAERT
op de leeftijd van 61 jaar.
Zienkzee: W. C. C. Blommaert-
den Dekker
Thea en Ronald
4301 HS Zierikzee. 5 oktober 1984.
Steiltjesstraat 13.
De plechtige uitvaart zal gehouden worden op
dinsdag 9 oktober a.s. om 11.00 uur in de St.
Willibrorduskerk te Zierikzee, waarna de begra
fenis zal plaatshebben op de St Barbara be
graafplaats.
Voor zijn intentie zal een avondmis gehouden
worden op maandag 8 oktober a.s. in bovenge
noemde kerk, welke aanvangt om 19.00 uur,
waarna er afscheid genomen kan worden geno
men in de aula van het Herv. Ver. gebouw
't Vrije 2.
Diegenen die deze plechtigheid wensen bij te
wonen worden beleefd verzocht om op voor
noemd tijdstip aanwezig te zijn.
Gelegenheid tot condoleren na de begrafenis in
genoemd gebouw.
Liever geen bezoek aan huis
Geen bloemen,
liever een gift aan het
Koningin Wilhelminafonds
KEES GELUK
op de leeftijd van 67 jaar.
Biljartvereniging 'Cambrinus'
BEGRAFENISONDERNEMER
H. JOBSE
Rouwcentra beschikbaar
Dag en nacht bereikbaar
voor geheel Walcheren
Met droefheid, maar dankbaar voor wat hij voor
mij heeft betekend, geef ik hierbij kennis dat na
een kortstondige ziekte van mij is heengegaan
mijn geliefde man
CORNELIS JOZIASSE
in de leeftijd van 83 jaar.
P. A. Joziasse-Haaze
4382 GP Vlissingen, 5 oktober 1984
Schuitvaartgracht 235
Mijn man is opgebaard in het rouwcentrum
Overtoom-Groen, Van Dishoeckstraat 620 te
Vlissingen.
Gelegenheid tot afscheidnemen maandag 8 ok
tober a.s. van 19.00-19.30 uur.
De crematieplechtigheid zal plaatshebben dins
dag 9 oktober 1984 om 10.00 uur in het cremato
rium aan de Nieuwlandseweg te Middelburg.
Gelegenheid tot condoleren na afloop van de
plechtigheid in eerdergenoemd rouwcentrum.
Heden overleed nog vrij onveiwacht onze beste
zwager, oom en oudoom
CORNELIS JOZIASSE
echtgenoot van Paulina Angelica Haaze
in de leeftijd van 83 jaar.
's-Gravenhage. A. M. den Held-Haaze
Vlissingen: M. J. Boom-Haaze
J. C. Boom
Vlissingen. W Koster-Haaze
F. A. Koster
Vlissingen: J. Haaze-Spruijt
nichten en neven
achternichten en
achterneven
Vlissingen, 5 oktober 1984.
Na een kortstondige ziekte is heden overleden
mijn lieve zwager, onze beste oom en oudoom
CORNELIS JOZIASSE
in de leeftijd van 83 jaar.
C. Joziasse-Duijvekot
neven en nichten Jozlasse
W. P. de Klerk-Jobse
achterneven
en achternichten
Wij melden u het overlijden van onze geachte
voorzitter
NICOLAAS JANSSEN
Hij was een nobel mens.
Bach-comité Aardenburg
Begrafenis- en crematieverzorging
Overtoom-Groen
S. M. OVERTOOM
Rochussenstraat 3, Vlissingen
tel. 01184-13417, b.g.g. 12772
Wij vragen op korte termijn:
met LTS-opleiding voor één van
onze cliënten in de regio Walcheren.
met ervaring
Als u belangstelling heeft voor dit
werk, neem dan eens contact op met
ons kantoor te Middelburg,
Lange Geere 12/14, tel. 01180-29658.
UITZENDBUREAU WALCHEREN
Vestigingen te Goes, Middelburg, Terneuzen en
Zierikzee.
Voor directe hulp en alle
dienstverlening in
Goes en omgeving
Uitvaartcentrum en rouwkamer
beschikbaar
Zuidvlietstraat 37, 4461 GW Goes
Telefoon 01100-16363
(Dag en nacht bereikbaar)
STEENHOUWERIJ 'DE KUIJPER',
'afmonumenten met 15 jaar schriftelijke garantie
Catalogus vrijblijvend ter inzage
NIEUWSTRAAT 26, MIDDELBURG.
TEL. 01180-12579.
UITVAARTVERZORGING DE GROOT
voor begrafenis en crematie
Wellinkwervestraat 13, Middelburg
01180-12868, b.g.g, 25009
DAG EN NACHT BEREIKBAAR
Rouwcentra beschikbaar
BEGRAFENISVERZORGING
VOOR GOES EN OMGEVING
(P J. Hoekman)
v/h A A. Hillebrand - Goes
Langeweg 1 - 4431 CE 's-Gravenpolder
tel. 01103-1444 2408
Voor alle dienstverlening
Dag en nacht bereikbaar
Tevens beschikken wij over koeling
om ook thuis op te baren.
Begrafenis- en crematieverzorging
'De Voorzorg9
Rouwcentra te Vlissingen en Middelburg
beschikbaar.
P. Sinke H. G. van Zalen G. P. Sinke
Industrieweg 20 Molenwater 41 Zaanstraal 38
Vlissingen Middelburg Oost-Souburg
01184-12760 01180-27683 01184-62506
VEILING WOONHNIS TE BORSSELE
Notaris mr. A. J. Sauer te Vlissingen zal, in samenwer
king met notaris J. H. W. P. Ghijzels te Heinkenszand,
op woensdag 10 oktober 1984 te 14.00 uur in het
dorpshuis 'Vijverzicht', Plein 3 te Borssele, krachtens
artikel 1223 van het burgerlijk wetboek in het open
baar verkopen:
Het woonhuis met erf en tuin, staande en
gelegen aan de Westsingel 28 te Borssele,
kadastraal bekend gemeente Borsele sectie B
nummer 2066, groot 5 are 16 centiare.
Het perceel is in gebruik en genot bij de eigenaar. De
koper kan op zijn kosten de ontruiming door de
eigenaar bewerkstelligen krachtens de grosse van de
akte van veiling.
Zakelijke lasten 1984 (dijkgeschot en onroerend-goed-
belasting (eig. deel) 104,30.
Aan de koper kan een bankgarantie gevraagd worden.
Betaling van de koopsom uiterlijk 12 november 1984.
Bezichtiging in overleg met de kantoren van genoem
de notarissen op maandag 1 en 8 oktober 1984 telkens
van 14.00 uur tot 16.00 uur.
Nadere inlichtingen verkrijgbaar ten kantore van
voornoemde notaris Sauer, Badhuisstraat 181, Vlissin
gen, tel. 01184-18110 en ten kantore van voornoemde
notaris Ghijzels, Clara's Pad 4, Heinkenszand, tel.
01106-1297.
TE
Mr. W. van Wouwe, notaris te Middelburg ls voorne
mens om op woensdag 17 oktober 1984 des avonds om
19.30 uur in 'De Schakel' aan de Bachtensteene te
Middelburg, t.v.v. de heer J, van Eenennaam, publiek
bij opbod en afslag te verkopen:
PERCEEL 1: een woonhuis met achterplaats
aan de Seisstraat 3, groot 61 centiare;
PERCEEL 2: een autobox nabij de Mazzinilaan,
plaatselijk genummerd 91, groot 17 centiare,
met een/zeventiende onverdeeld aandeel in het
voorterrein, groot 2.87 are;
PERCEEL 3: een autobox nabij de Mazzinilaan,
plaatselijk genummerd 93, groot 17 centiare,
met een/zeventiende onverdeeld aandeel in het
voorterrein, groot 2.87 are.
Zakelijke lasten' perceel 1: 108,37 per jaar; percelen 2
en 3; elk 30,- per jaar.
Aanvaarding: terstond vrij van elk gebruik en ont
ruimd na betaling van al het verschuldigde.
Betaling koopsom: uiterlijk 17 november 1984.
Betaling onkosten: binnen 10 dagen.
Bezichtiging: 10 oktober van 10-12 en 2-4 uur; 13
oktober van 10-12 en 2-3 uur.
Nadere inlichtingen verkrijgbaar ten kantore van de
notaris, Bierkaai 5, Middelburg, tel. 01180-25456.
'S-GRAVENPOLDER
Notaris Van Dissel Goes zal op 19 oktober 1984 te 14 00
uur, in het Dorpshuis aan de Poelvoordestraat 3, te
's-Gravenpolder, krachtens art. 1223 b.w
publiek verkopen
de eengezinswoning met ondergrond, erf en tuin, aan
de Raadhuisstraat 30 te 's-Gravenpolder, kadastraal
bekend gemeente Borsele, sectie AG nr. 2441, groot
1.10 are.
Vrij van huur te aanvaarden bij betaling der koopsom.
Eventuele ontruiming krachtens de grosse der akte
van veiling, waarvan de kosten komen voor rekening
van de koper.
Betaling; kosten der akte van veiling en overdrachts
belasting, binnen 6 dagen na de veiling, de koopsom
binnen 1 maand na veiling.
Lasten: van 1 januari 1985 af.
Bezichtiging; de maandagen 8 en 15 oktober van
14.00-15.00 uur.
Nadere inlichtingen (eventueel m.b.t. aanvrage ge
meentegarantie) ten kantore van de notaris, Kleine
Kade 45. Goes, tel. 01100-27888
Y
in de welkomdienst
voor iedereen is
Zondag 7 oktober om
18.45 uur in de Getui-
geniskerk te Middel
burg.
Thema: 'Help, de
psalmist verdrinkt!'
Medewerking: ds.
Schüssler, Jim Burton
(zang, gitaar) en het
Welkombo.
Plaats uw
familieberichten
in de PZC
met lange avonden
gezellig met één van de
honderden tapijten, grote
en kleine maten, finse en
boerenhandweef fraaie
marokkaanse, oosterse en
perzische tapijten. luxe
handgeweven tapijten in
elke gewenste kleur en
maat sterke machinale
moderne en klassieke tapij
ten
nu volop
meeneemkorting.
OPENBARE VERKOOP
VAN EEN WOON-WINKELPAND
TE TERNEUZEN
Mr. A. van Stee en mr J Everaert, notarissen
Terneuzen, Herengracht 10, zijn voornemens omdjloEi
dag 9 oktober 1984 des namiddags orri 14.00 uur int nPn£
du Commerce, Markt 2 te Terneuzen, over te b An
krachtens artikel 1223 lid 2 van het Burgerlijk Wetbi TY
tot de openbare verkoop van: P
het woon- winkelpand met verder aanbehoi
staande en gelegen te Terneuzen aan de Niei °°rz
straat 50, op- en met, het recht van erfnachlv
de-grond tot en met 31 december 1989. wj WIVI
grond eigendom ls van de gemeente Terneui
sectie L nummer 1627, groot 1 are 93 cent«
Betaling der kosten binnen 8 dagen na toewijd
Betaling der kooppenningen binnen 30 dagen
toewijzing.
'0i
Veiling Kapelle
VEILING TE AXEL
Notaris mr. J. Gmelich Meijling te Kapelle is voon
mens om op woensdag 10 oktober 1984 om 11.00 um
Hotel 'De Zwaan' te Kapelle, krachtens rechteft
bevel, publiek te verkopen:
Een perceeltje grond nabij de Stationsstraat
Kapelle, groot 44 centiare.
Te aanvaarden na betaling.
Betaling: veilingkosten: 16 oktober 1984. Koopsj
uiterlijk 7 november 1984.
Nadere inlichtingen ten kantore van genoemde nota
(tel 01102-3310). ,(jH
tZC 0
n
Notaris mr. G. Tj, R. Borgers te Axel zal op dinsdag „j
oktober 1984 des avonds om half 8 in het hotel-ca
restaurant's-Lands Welvaren' te Axel, Noordstraat n h<
krachtens artikel 1223 van het Burgerlijk Wetbof
publiek bij opbod verkopen:
Het woonhuis met aanbehoren, erf en tuin:
Axel, Oude Zeedijk 16, kadastraal bekend
meente Axel, sectie D, nummer 1797, groot 3i»ma
45 centiare. K do
Aanvaarding: de koper kan met de grosse der aktev geke
veiling voor eigen rekening de ontruiming bewerksi snorr
ligen.
Lasten: voor rekening van de koper vanaf 1 jamu
1985. i
Betaling: de onkosten binnen 6 dagen en de koops
binnen een maand na toewijzing.
Bezichtiging: op donderdag 11 oktober en maandag
oktober aanstaande, telkens tussen 3 en 4 uur.
\r.r-\
GROTE VAART
AB1DA 4 vn Rotterdam nr King-
north, ACILA 4 350 o Sri Lanka nr Bahrain;
ACTEON 4 80 nw Muscat nr Seychellen.
ALHËNA 4 25 wzw Quessant nr Kp Dello;
ALNATI 4 300 wnw Kp Blanc nr Rotter
dam, AMSTELDIEP 4 520 o Dondrahead nr
Mukalla; AMSTELDREEF 4 180 zw Dlego
Garcia nr Hodeidah; AMSTELVAART 4
500 nw Seychelles nr Port Elizabeth; AM-
STELVLIET 4 100 zw Bermuda nr Port
Said, AMSTELVOORN 4 300 wzw Christ
mas Eil nr Australië; BILDERDIJK 4 te
Rotterdam; BRITSUM 4 250 o Bermuda nr
Navorossisk; CARDISSA 4 te IJmuiden;
CORAL ISI 4 te Teesport, DAPHNE 4 vn
Flotten nr Teesport, DIADEMA 4 te Port
land, DOCKEXPRESS-12 4 ta nabij Jabal
Zugar EU.; DOCKEXPRESS-20 4 300 zw
Tokyo nr Ardesier: FULGUR 4 te Banjul,
HILVERSUM 4 390 zw Aleoeten nr Vancou
ver; HONOLULU 4 vn New York nr Cristo
bal: INCOTRANS SPIRIT 4 96 zw Mona
Passage nr Felixstowe, JO LOHN 4 ta
Karachi; JO OAK 4 280 wzw San Salvador
nr Los Angeles; LACONICA 4 125 nw
Lissabon nr Mina al Fahal; LANAI 5 te
Guayaquil; LOOSDRECHT 4 670 o BeUe
Eil nr Hallfax; MAASSLUIS 4 600 wzw
Managua nr Balboa; MAASSTROOM 4 265
zo Suez nr Suez, MEERDRECHT 4 te New
York; MOORDRECHT 4 408 o Taipei nr
Longbeach; NEDFREEZER 5 vn Dardanel
les nr Constanza, NEDLLOYD ALKMAAR
4 360 zo Port Moresby nr Surabaja, NEDL
LOYD AMERO 4 vn Acapulco nr Puerto
Quatzal: NEDLLOYD BAHRAIN 4 280 zw
Port Moresby nr Surabaja; NEDLLOYD
CLARENCE 4 vn Jeddah nr Suez; NEDL
LOYD COLOMBO 4 te Keelung; NEDL
LOYD DELFT 4 15 z Kreta nr Port Said,
NEDLLOYD FLEVOLAND 4 vn Bremen nr
Hamburg; NEDLLOYD GOOILAND 5 te
Paranagua, NEDLLOYD HOLLANDIA 4
320 wzw Fastnet nr Ponce; NEDLLOYD
HOORN 4 vn Port Elizabeth nr Kaapstad;
NEDLLOYD HOUTMAN 4 vn Fos sur Mer
nr Rotterdam, NEDLLOYD KATWIJK 4
1100 z Kamchatka nr Manzanillo;
KLEINE VAART
ADRIANA 4 v Rotterdam nr Gunness,
ALIDA SMITS pass 4 Azoren nr Marina di
Carrare, ANITA SMITS 4 te New Castle;
ANNA BROERE pass 4 Humber nr Gran
gemouth. ANTARCTICA 4 v Amsterdam
nr Colchester, ANTARES 4 90 w Algiers;
BEURSGRACHT 4 25 nno Cherbourg nr
hei
Kokkaia. UREEKADE 4 70 z Bemtóil^
Greenore. BROUWERSGRACHT 4 -
Casablanca nr Salemo; CARINE 4 K (tag
Aberdeen nr IJmuiden; CAROLA SMTIS OlSt:
v Miami nr Rio de Janeiro; CEDERBORf male
v Glasgow nr La Coruna, CHRIST!! art!
SMITS 4 400 z New Foundland nr New ,en
COMBI TRADER 4 60 n Vlllano nr Alglj
COMTESSE pass 4 Flamborough Head
Leeds; CORRIE BROERE 4 v Antweip 5 V!
nr Oristano; DANIEL 4 v Amsterdam da®
River Trent. EDGERMA 5 v Rotterdam MCh
St.Malo, ELGER 4 20 z Tokio nr Bus j vr
ELSBORG 5 v Rotterdam nr Hambu ;elg
EOS 6 te Slite verw, FAIRMAST 4 310si ,„ee,
Madeira nr Newport News; FRISIAN I
NER 4 te Constantza, FRISIAN TRAD!
4 90 zw malta nr Sfax, GEER.T DANI!
SEN 4 300 zw Azoren nr Engeland; HEES nflel
KERKGRACHT 4 v Sklkda nr Marin; i:
Carrare, HELGEZEE 5 v Rotterdam (ierl;
Gunness; HOUTMANGRACHT 4 v Jail ad b<
stad nr Vaija; HUGO BRINKMAN i
Sunderland; KARLSVIK 4 v Rotterdam
Antwerpen; KONINGSGRACHT 4 v Mi
tyluoto nr Walkom; LEIDSEGRACHI
160 o Aden nr Amsterdam; LIND1
GRACHT 4 te Bordeaux; LIJNBAAJ
GRACHT 5 1020 nw Galapagos IsL
Kopenhagen; MANGEN 5 te Tyne sa
MARE BONUM 4 te Rotterdam; MA £jj°;
GRIET DANIELSEN 4 270 nno Mal 4
Plata nr Valparaiso, MARJAN 4 v Arrfl Frinst
dam nr River Trent; MAYA 4 30 zo Tora j*1?15'
Rostock, MERWEGAS 4 12 z PIj'iiïK
Tees; NAUTIC 4 v San Remo nr Si! [y h
NEPTUNUS 4 25 w IJmuiden nr Gr l'l !«ecd
mouth; NORBRIT VRIES pass 4 P"™
St.Vincent nr Vlissingen; ORCA 4 (4
Scheveningen nr Rotterdam; PACIFIC1 Y
DY 4 225 w Flnisterre nr Cuba, PACïï Vr, p,
VIOLET 450 z Plymouth nr Sheemfl
PIONIER 5 te Rotterdam; REALE ™'1
GRACHT 4 rede Archangel; REGULIER lnn
GRACHT 4 75 ono Moermansk nr Delt ïmm
SAHIWAL EXPRESS 4 40 z Makassar:
Kuching; SALINEKE 4 te Rotterdam, SI
GELGRACHT 4 270 nw Dakar nr La Sp k
zia, SLOTERGRACHT 3 te Bordes!
STELLA CASTOR 3 v Verdon nr Bra
STELLA ORION pass 4 Kp Tenes nrOn *dt'
STELLA PROCYON 4 te Rotterds
STELLA SIRIUS 4 40 zo Athene nr Tar ter|
gona; SUPER SERVANT 1 4 v Chi: [Yd
SUPER SERVANT 4 4 te Djibouti: TA B-4*
MANZEE 4 v Fawley nr Stenungsua
UNDEN 4 v Hamburg nr Karlstad; VALK
NIER 4 240 no Okinawa nr Malmoe, 1 cam
KING 4 v Rotterdam nr Shields, VS friuis
COUNT 4 dw Washbay nr Gunnfl -S|B
YQ9LANDA 5 v Rotterdam nr Tilbury,
In dit weekeinde (6 en 7 oktober) wordt in de
katholieke kerken van Nederland een brief van de
bisschoppen voorgelezen, waarin uiteen wordt ge
zet waarom de paus in 1985 van 11 tot 15 mei naar
Nederland komt. Op zich is dat een goede zaak,
want tot nu toe heeft de aandacht voor dit pausbe
zoek zich bij de meeste mensen waarschijnlijk
beperkt tot de oerhollandse vraag hoeveel het
allemaal wel zal kosten en wie dat moet betalen en
voorts zijn er de gebruikelijke grapjes die nu
eenmaal rondom een dergelijk gebeuren gemaakt
worden. Nu gaat het hier om een brief van de
gezamenlijke bisschoppen, al te persoonlijke stand
punten zijn dus bij voorbaat uilgesloten.
Los van de vraag of dit pausbezoek nu veel of weinig
kost. het is erg belangrijk dat het slaagt, want er
staat heel wat op het spel er kan een grote positieve
invloed van uitgaan op de Nederlandse kerkprovin
cie. het kern echter ook de toch al bestaande heilloze
polarisatie nog verder opvoeren Men moet dus goed
weten waaraan men begint. De vraag is daarom
terecht: wie is op de gedachte gekomen de paus uit te
nodigen? Of heeft men vanuit Rome duidelijk laten
doorschemeren dat de Nederlandse bisschoppen er
goed aan zouden doen de paus onderhand ook maar
eens te vragen naar Nederland te komen? Het zou
natuurlijk erg naïef zijn te denken dat op een
dergelijke vraag een duidelijk antwoord verwacht
kan worden. De bisschoppen nemen in ieder geval de
verantwoordelijkheid voor dit bezoek op zich want ze
schrijven dat ze in deze brief willen toelichten,
waarom ze de paus hebben uitgenodigd. Kennelijk
willen ze ook niet de ogen sluiten voor het zojuist
genoemde gevaar want ze beginnen met te zeggen
dat velen van de gelovigen oprecht verheugd zijn dat
de paus komt, terwijl anderen ook blijk hebben
gegeven van oprechte bezorgdheid. Of het ook
andersom zou kunnen zijn, namelijk dat velen blijk
van bezorgdheid hebben gegeven en dat anderen blij
zijn dat* de paus komt, zal wel tot de mysteries
gerekend moeten worden, waaraan de kerk zo rijk is1
De bisschoppen geven aan de reizen van paus
Johannes Paulus II een duidelijke theologische
fundering: apostolische dienstreizen in navolging
van Petrus en Paulus. De paus is onderweg om het
evangelie te verkondigen, mensen in het geloof te
bevestigen en in hun streven naar het goede te
bemoedigen. Tegelijk kan op deze manier ook onze
verbondenheid met de wereldkerk tot uitdrukking
worden gebracht. We hebben het geloof ooit van de
kerk elders ontvangen en we zijn ook bereid het aan
anderen door te geven.
Er wordt in de brief op gewezen dat de kerkgemeen
schap van een bepaald bisdom niet alleen maar een
soort filiaalkerk is, enkel een bestuurlijk onderdeel
van de éne grote wereldkerk. In de plaatselijke kerk
is de éne katholieke kerk echt aanwezig, maar de
plaatselijke kerken met hun eigen bisschop worden
bijeengehouden en voorgegaan door de bisschop van
Rome als opvolger van de apostel Petrus. De paus
als bisschop van Rome is daarom geroepen tot
dienst aan de eenheid van de kerk. Het geloof
immers, zeggen de bisschoppen, hebben we niet uit
ons zelf, maar het is overgeleverd door de apostelen,
onder wie Petrus als leider van de anderen door
Jezus werd aangesteld. Het gaat dus om een daad
werkelijke trouw aan dit apostolisch getuigenis.
Verbondenheid
Het is nauwelijks denkbaar dat er gelovigen zijn die
met bovengenoemde uiteenzetting van de bisschop
pen moeite zullen hebben. Problemen ontstaan er
pas wanneer het gaat om de interpretatie en
praktische invulling van deze verbondenheid. In de
brief wordt daar ook op gewezen: „Het is overigens
een gegeven dat ook onder Rooms-katholieken, die
de paus als leider aanvaarden, verschillend gedacht
wordt over de wijze waarop het ambt van de paus
praktisch gestalte zou moeten krijgen. In wezen gaat
het daarbij steeds om de spanning tussen wereldwij
de eenheid en rechtmatige verscheidenheid".
Helaas, maar tegelijk ook begrijpelijk, willen de
bisschoppen in hun brief niet op dit probleem
ingaan. Wel schrijven ze dat deze vragen niet
kenmerkend zijn voor de kerkelijke situatie in onze
tijd, echter wel tot veel conflicten en spanningen
leiden. Toch denk ik dat juist bij deze laatste
opmerking nogal wat kanttekeningen gemaakt zou
den moeten worden. Naar mijn mening gaat het hier
wel degelijk om een typisch Nederlands probleem
met een typisch Nederlands verleden.
Ulrramontanen
De tijd van na de reformatie tot 1853, het jaar waarin
de kerkelijke hiërarchie in Nederland werd hersteld
en Nederland weer eigen bisschoppen kreeg (maar in
feite ook nog lang daarna) heeft het Nederlandse
katholieke volksdeel sterk onder druk gestaan. En
juist in die moeilijke tijd heeft het katholieke
stemmen uit de kerken
volksdeel sterk tegen Rome aangeleund. Men zocht
zijn steun aan gene zijde van de Alpen (in Rome), wat
onder meer tot gevolg had dat de niet-katholieken in
Nederland de rooms-katholieken vaak als ultramon-
tanen aanduidden, een meer spottende dan vleiende
benaming! Naarmate de emancipatie van de katho
lieken in Nederland voortgang maakte, keerde het
zelfbewustzijn onder deze gelovigen terug. Het eeuw
feest van het herstel van de hiërarchie in Nederland
in 1953 (honderd jaar kromstaf) heeft duidelijk
gemaakt in welke etappes zich deze emancipatie
voltrokken heeft, maar het Tweede Vaticaans Conci
lie en het daarop volgend Nederlands Pastoraal
Concilie in Noordwijkerhout hebben pas duidelijk
gemaakt dat dit proces nu geheel voltooid is. Maar
niet iedereen, noch in Nederland noch in Rome. heeft-
dit proces op eenzelfde weldadige manier ervaren.
Voor sommigen ging deze ontwikkeling te snel,
anderen vonden het te gevaarlijk of zagen daarin
zelfs een directe aanval op het voortbestaan van de
kerk die hen dierbaar was. Dit heeft tot de bekende
conflicten geleid binnen de Nederlandse kerk, niet in
de laatste plaats sterk bevorderd door de benoeming
van nieuwe bisschoppen die wel representanten
bleken te zijn van het centralistisch denken van
Rome, maar geen aansluiting meer vonden bij het
kerkbeeld, zoals zich dat inmiddels in grote delen
van de Nederlandse kerkprovincie had ontwikkeld.
Conflict
De vraag is nu hoe je met dergelijke conflicten
omgaat. De bisschoppen schrijven in hun brief dat
conflicten niet altijd tot groei leiden, maar dat ze
ook verlammend kunnen werken, het hangt er maar
vanaf welke motieven in het spel zijn, zoals ijdel-
heid of enghartig provincialisme. En dan volgt er in
de brief een hele mooie zin: „Openhartigheid houdt
zeker vrijmoedigheid in, maar veronderstelt ook
een open hart voor dé eigen gaven en verantwoorde
lijkheden van de ander".
Als er sprake is van een conflict, en dat dit het geval
is, daar zullen we het wel over eens zijn, dan moet dit
soort uitspraken ook omkeerbaar zijn, dat wil zeg
gen: voor beide partijen in gelijke mate gelden. Toch
kun je hier vraagtekens zetten, vooral wanneer je
leest dat er bijna onmiddellijk op volgt dat de
bisschop van Rome, de paus dus, een eigen onver
vangbare zending en verantwoordelijkheid heeft
ontvangen. Wanneer men daarbij verdisconteert dat
juist de laatste tien jaar vanuit Rome zoveel over ons
maar zonder ons beslist is, mag terecht de vraag
gesteld worden wat onder een openhartige dialoog
verstaan wordt.
Oecume
In ditzelfde licht moet ook de passage gelezen
worden, waarin de bisschoppen schrijven dat de
ontmoeting tussen de paus en de leiders van de
andere kerken in Nederland van bijzondere beteke
nis zullen zijn. De bisschoppen zouden eigenlijk
toch beter kunnen weten. Als er één paus is die
sinds het Eerste Vaticaanse Concilie (1870-1871),
waarin het ambt van de paus gedefinieerd werd,
onder het trauma van deze ambtsopvatting gebuKI
gaat, is het toch wel dp huidige paus. Dat kwam
onlangs bij zijn bezoek aan de Wereldraad van
Kerken in Genève opnieuw naar voren. Het leek wel
of hij zich de historische woorden van Luther had
eigengemaakt: Hier sta ik, ik kan niet anders!
Het lijkt er meer op dat paus Johannes Paulus II een
andere inhoud wil geven aan het begrip oecumene,
namelijk proberen de afzonderlijke katholieke kerk
provincies weer op één lijn te krijgen met de
opvattingen zoals die leven in de bestuurlijk, s
centralistisch denkende kerk van Rome. En danf^
kunnen de leiders van de andere kerken in Neder-
land beter thuis blijven, dan is de teleurstelling|iio
achteraf niet zo groot.
Er wordt ook vaak kritiek geuit op de reizen van de
reislustige paus als zou het een vertoning zijn vi
ultramontaans triomfalisme. Ik denk dat men de
paus daarmee onrecht aandoet. Paus Johannes
Paulus is ongetwijfeld een man die zeer sterk
pastoraal bewogen is met een rotsvast geloof in de
juistheid van het kerkbeeld dat hem voor ogen staat
Door de franje die de voorafgaande reizen van de
paus, vooral in de zuidelijke landen, sterk t
heeft, is dit waarschijnlijk tot de grote menigte met
of nauwelijks doorgedrongen. Met het bezoek van de
paus aan Nederland ligt het heel anders. In plaats sist:
van uitbundig en enthousiast juichende menigten msc
zal de paus geconfronteerd worden met mensen die tdar
zeker niet minder dezelfde kerk ter harte gaat, maar ifn(]
die minder behoefte hebben aan geprefabriceerde i i,r
lange monologen en graag eens de kans zouden nh(
hebben echt met de eerste onder de bisschoppen tot im
een echt gesprek te komen. Daarom zal het bezoek m0t
van de paus aan Nederland ongetwijfeld de moeilijk
ste reis worden die deze paus tot nu toe heet
ondernomen. En toch mag dit pausbezoek niet
een mislukking uitlopen, want dat zou rampzalige
gevolgen kunnen hebben voor de Nederlandse kerk
provincie die zich toch al van de ene crisis naar de
andere voortsleept.
it in
«ta
lm,
dr. G. H. Buijsm
