KIEZEN
IN
ZUID-
AFRIKA
ABP
Géén krant, rampspoed in het land
'collaboratie
en verzet...
dans om
de miljoenen
x
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1984
PZC/ opinie en achtergrond 4
tDoor Kees Klaassem
ters van alle kabinetten. Daarnaast is
hij opperbevelhebber van het leger
(hij heeft in zijn eentje het recht tot
oorlogsverklaring) en beschikt hij
de macht het parlement te ont-
Eind deze maand zullen in Zuid-Afrika voor het eerst sinds het aan de macht komen van de
Nasionale Party (1948) niet-blanken hun stem mogen uitbrengen bij verkiezingen voor
een nieuw parlement. Woensdag mogen de Zuidafrikaanse kleurlingen hun eigen parlement binden. De president wordt met recht
kiezen, op dinsdag, een week later, gevolgd door de verkiezingen voor het parlement voor de streeks gekozen Dat gebeurt door een
1 v 7 7 f .te formeren kiescollege, waarin de
Indiërs. Het huidige exclusief blanke parlement verdwijnt. Aan de machtsverhoudingen in blanken ook weer een overheersende
Zuid-Afrika zal echter weinig veranderen. Voor de grote meerderheid van de inwoners van positie hebben (50 blanke parlamen-
Zuid-Afrika, de zwarten, is in het nieuwe politieke bestel van Zuid-Afrika geen plaats De^stèrke Uitvoerende" macht'van
ingeruimd. Zij worden naar „onafhankelijke" thuislanden gedeporteerd. De blanken blijven Zuid-Afrika's nieuwe president, ge-
de haas concentreerd in één man, op wiens
ue oaas. volmachten nauwelijks beperkingen
Premier Pieter W. Botha's nieuwe huisvesting, scholen, recreatie en ge- en door de onmogelijkheid van coali- rusten, wordt wel vergeleken met het
grondwet, die voorziet in deze histori- zondheidszorg. De (4,5 miljoen) blan- tievorming tussen groepen in de ver- Franse presidentiele systeem van De
sche manoeuvre van het apartheids- ken krijgen de grootste Kamer in het schillende Kamers, zullen de kleurlin- Gaulle of met de Amerikaanse presi-
regime wordt, op 3 september van parlement, met 178 zetels De Kamer gen en Indiërs nooit in staat zijn de dentiéle democratie. Die vergelijking
kracht Verwacht wordt dat Botha, de voor de 2.6 miljoen kleurlingen zal 85 apartheidswetgeving aan te tasten. klopt echter niet. Het Zuidafrikaanse
architect van die nieuwe grondwet, op zetels tellen. De Kamer voor de systeem verschilt enorm.
5 september tot president zal worden 850.000 leden tellende Aziatische Kabinet De Anti-Apartheids Beweging Neder-
gekozen. Hij krijgt als staatspresident (voornamelijk Indiase) gemeenschap land: „Hoezeer de Franse en Ameri-
een bijkans onaantastbare machtspo- krijgt 45 zetels. Bij elke Kamer hoort overigens een kaartöe presidenten ook met sterke
sitie. De functie van premier ver- Moeen de kleurlihcen en Indiërs nu e,?enministerraad. Uit deze drie uitvoerende macht zijn bekleed, toch
dwiint Mogende Kleurlingen en inaiers nu minist(.rraden wordt een overkoepc- WOrden zij nog altijd direct en door de
De nieuwe grondwet werd een klein ïooriS^nief HuS Kame^Ts de !f"d kab,inet g.evo7rmd' ivalfrtoe v00r gehele kiesgerechtigde bevolking van
- - - V00rl°P>g niel "un garner is ae hel eerst de Zuidafrikaanse ge- hun land Rekozen. Vooral in de bin-
h^°ntp v^ schiedenis ook enkele niet-blanke nenlandse politiek moeten zij terdege
blanke Volksraad, waarvoor in 1981 ministers zullen behoren,
verkiezingen zijn gehouden. De toen
jaar geleden (2 november 1983) goed
gekeurd door welbeschouwd slechts
4.5 procent van de inwoners van Zuid
met hun parlement en de publieke
Afrika. In een referendum werd alleen M^^i Wanke Darlément^iérs "die- De President vervult in het nieuwe opinie rekening houden - en dat is in
het oordeel gevraagd van de 2.7 mil- nen hun norma]e zittingsperiode uit constitutionele systeem een centrale dit Zuidafrikaanse model nu juist niet
Hpt IS me, de bedoeling dat de drie rol HÜ krijgl beslissende invloed op de bedoeling.
Sïnersooitais pXfentta wetgeving en benoemt de minis- ..Als al een historische vergelijking
joen blanke kiezers, van wie tweeder
de zich uitsprak voor de hervormin
gen.
Onder de kleurlingen en Indiërs is
gemeenschappelijke vergadering bij
eenkomen. Over zaken van algemeen
geen volksraadpleging gehouden. De belang als bijvoorbeeld buitenlands
regering besloot dat uit de opkomst beleid en defensie moeten alle drie de
bij de komende verkiezingen zal moe- Kamers zich apart uitspreken. Critici
ten blijken of deze bevolkingsgroepen van zuid-Afrika's nieuwe grondwet
instemmen met het nieuwe bestel. In WjjZen er0p dat hierdoor coalities over
een peiling van de mening van de de grenzen der gescheiden rassen
zwarte meerderheid (rond 70 procent heen niet mogelijlc zijn.
van de bevolking van Zuid-Afrika i is
niet voorzien
Troosteloos
De 21 miljoen zwarten worden geacht
geen Zuidafrikaanse staatsburgers
meer te zijn. maar inwoners van één
van de (tien) thuislanden, troosteloze
veraf gelegen gebieden, die samen
ongeveer dertien procent van het
Zuidafrikaanse grondgebied beslaan.
Daar mogen zij hun politieke rechten
uitoefenen. De meeste zwarten wo
nen daar echter niet en van echte
„onafhankelijkheid" is geen sprake.
De vijf inmiddels onafhankelijk ver
klaarde thuislanden worden door
geen enkel land ter wereld, behalve
Zuid-Afrika, erkend.
De tekst van de meuwe grondwet
refereert slechts eenmaal aan de aan
wezigheid van zwarten in de repu
bliek, In artikel 93 staat: „Het toe
zicht en bestuur over zwarte aangele
genheden zal berusten bij de presi
dent". De president en hij alleen re-
Raad
In de nieuwe opzet is een belangrijke
rol weggelegd voor de zogeheten Pre-
sidentsraad. Dit adviesorgaan van de
president komt in de plaats van de
opgeheven Senaat. De Presidents-
raad heeft het laatste woord als de
Kamers onderling in conflict raken.
Het ligt in de verwachting dat de
twee niet-blanke Kamers over tal
van „algemene zaken" anders zullen
stemmen dan de blanke Kamer,
waarin de regerende Nasionale Party
een zeer ruime meerderheid heeft.
Als de Kamers bijvoorbeeld verschil
lend geamendeerde versies
wetsontwerp aannemen, heeft de
Presidentsraad het laatste woord.
Het is deze 60 leden tellende raad. die
door premier Botha wordt gepresen
teerd als hét paradepaardje van zijn
hervormingsplannen. Voor het eerst
in Zuid-Afrika is immers een belang
rijk orgaan samengesteld op multi-
raciale grondslag. De vertegenwoordi-
indirect, dat van een echte
volksvertegenwoordiging geen sprake
is. Van de 60 leden worden er 35
„getrapt" gekozen. Dat wil zeggen
met door de kiezers, maar door de
leden van de drie verschillende Ka
mers. Van die 35 leden worden er 20
geert over dat deel van de Afrikaanse ft d'' topniveau geschiedt ech-
tor ir\ mHlropt Hot irart O on pphto
bevolking dat nog niet naar de thuis
landen is afgevoerd.
Tevens ligt hiermee vast dat het par
lement geen zeggenschap heeft over
zaken die de zwarten betreffen Want
Indiërs en kleurlingen krijgen nu wel
een eigen parlementaire vertegen-
woordiling, maar inde nieuwe grond- ,de illfnke Ka™er- 10 J°°r de
kleurlingenkamer en 5 door de Azia
ten aangewezen De overige 25 wor
den benoemd door de president (op
voordracht van de Kamers). Tien
daarvan zullen uit de oppositiepartij
en afkomstig moeten zijn.
De Presidentsraad. die in veel geval
len de knoop zal moeten doorhakken,
heeft dus een ingebouwde blanke
meerderheid van 45 zetels, die altijd
wet zijn tal van bepalingen inge
bouwd die moeten verzekeren dat de
uiteindelijke zeggenschap op veel be
langrijke terreinen in blanke handen
blijft.
De Anti-Apartheids Beweging Neder
land (AABN) „Het nieuwe racistische
drie-Kamerparlement is slechts on
derdeel van een poging om het apart
heidssysteem te moderniseren. Ter haar wil door kan dnjven. Zolang de
meerdere eer en glorie van een regime
dat zich steeds dieper ingraaft en
verschanst".
Elke Kamer krijgt beslissingsbe
voegdheid in de zaken die uitsluitend
Nasionale Party haar overwicht in het
blanke parlement behoudt, is deze
partij zeker van een sleutelpositie. Ze
is ook in staat alle de blanken onwel
gevallige plannetjes van de beide an-
de eigen gemeenschap aangaan, zoals dere Kamers te torpederen. Hierdoor,
Premier Pieter W Botha
mogelijk is (immers, een dergelijke
racistische grondwet is nog nooit ver
toond). dan moeten we vaarvoor erg
ver terug in de geschiedenis. Om
precies te zijn tot het jaar nul: de
slavenhoudersmaatschappij van het
oude Rome. Autocratische keizers re
geerden daar. niet gehinderd door een
uit de elite gekozen Senaat, met ijze
ren hand over een politiek rechteloze
massa".
Verzet
Het spreekt vanzelf dat de zwarte
meerderheid in Zuid-Afrika fel is
gekant tegen de nieuwe grondwet. De
bevrijdingsbeweging African Natio
nal Congress (ANC) en de zwarte
vakbonden hebben de kleurlingen en
Indiërs opgeroepen niet te „collabo
reren" met de blanke machthebber
en de komende verkiezingen te boy
cotten.
De uitsluiting van de zwarten en de
rassenscheiding tussen de drie Ka
mers leidden onder meer tot het ont
staan van de grootste legale anti-
apartheidsorganisatie in Zuid-Afrika
sinds het ANC in 1960 werd verboden.
Bij deze beweging, het United Demo
cratie Front (UDFi, zijn vele honder
den organisaties aangesloten (ook
van blanken, kleurlingen en Indiërs).
Dit UDF roept ook op tot een boycot
.van de komende verkiezingen en
oogst daarmee massale aanhang.
Zwarte leiders hebben hun vrees uit
gesproken voor toenemende raciale
onlusten, omdat de kleurlingen en
Indiërs door de zwarten zullen worden
gezien als „onderdeel van de onder
drukkende machinerie".
Ook onder de blanken veroorzaakten
de voorstellen hevige commotie. Bo
tha's hervormingsplannen leidden tot
een afsplitsing van de rechtervleugel
van de regerende Nasionale Party.
Een aantal politici vreesde dat de
oude apartheidswetten terzijde zullen
worden geschoven en stapte onder
aanvoering van Andries Treurnicht
uit de partij. Zij verenigden zich in de
extreem rechtse Conservatieve Partij.
Premier Botha heeft de blanken overi
gens de verzekering gegeven dat er
noch tijdens zijn leven, noch tijdens,
dat van zijn kinderen, een vierde
Kamer voor zwarten in het Zuidafri
kaanse parlement zal komen.
De „gekleurde" en Indische gemeen
schappen zijn diep verdeeld over de
gebeurtenissen van de komende we
ken. Een aanzienlijke stroming verzet
zich tegen medewerking aan de nieu
we grondwet, vanwege het feit dat aan
de zwarten geen politieke rechten
worden toegekend en het apartheids
systeem niet wordt verlaten. Grote
spanningen zijn echter opgetreden
door het besluit van Labour-i kleurlin
gen i-leider dominee Allan Hendnckse
om wel aan de verkiezingen deel te
nemen Labour (de Arbeiderspartij) is
de grootste deelnemende kleurlingen-
partij. De belangrijkste partij waarop
Indiërs kunnen stemmen is de Natio
nal Peoples Party.
Gezien de relatief geringe aanhang
waarop beide partijen kunnen bogen
en de massale steun die het UDF
ontvangt in zijn verzet tegen de ver
kiezingen, lijkt het aannemelijk dat
een grote meerderheid gehoor zal ge-
de oproep tot boycot van de
verkiezingen
Maar of cr op 22 en 28 augustus nu
veel of weinig mensen naar de stem
bus gaan, veel maakt dat allemaal
niet uit, zo meent de Anti-Apartheids
Beweging Nederland. „Botha's ver
kiezingen brengen een democrati
sche Zuidafrikaanse samenleving
geen stap dichterbij".
iDoor Martin Huppertz)
Je weet bij zo'n fraude-onder
zoek ongeveer waar je aan
begint. Maar je weet niet waar je
eindigt. Dat kan hier zijn; dal kan
daar zijn maar dat kan ook nog een
stuk verder zijn. Je weet ook niet
wie en wat er allemaal bij betrok
ken zijn. En je kunt een punt berei
ken waarop het gewoon niet meer
in het landsbelang is om het onder
zoek verder voort te zetten".
Zo kenschetst een bij het onderzoek
in de ABP-affaire betrokken ambte
naar de situatie, die bij dal om
vangrijke justitiële speurwerk kan
ontstaan. Of misschien al is ont
staan.
Wat kan bijvoorbeeld het landsbe
lang zijn, waarover werd gesproken?
Is dat het feit dat de geldstromen
van het Algemeen Burgerlijk Pen
sioenfonds naar bijvoorbeeld de (so
ciale) woningbouw in Nederland niet
meer zo rijkelijk vloeien dan vóór
juni 1983? Of komt het landsbelang
soms in het geding omdat ook minis
ters, staatssecretarissen en topfunc
tionarissen uit het bedrijfsleven ver
strikt blijken te zijn in de ABP-
affaire?
Maandag in Zwolle is er een kans.
dat er weer wat mist rond de ABP-
affaire optrekt. Dan begint voor
rechter-commissaris J. Schunck van
de rechtbank Zwolle het verhoor
van de eerste van in totaal twaalf
opgeroepen getuigen. Opgeroepen
door de in Engeland wonende, uit
Den Haag afkomstige zakenman
Willem Meijer.
Meijer diende in augustus vorig jaar
al bij het ABP een claim tot schade
vergoeding in omdat hij als chan
teur werd omschreven. Met die
claim van enkele miljoenen kwam
hij toen niet verder.
Maar Meijer, die ooit in Den Haag
begon als garagehouder, is niet voor
een gat te vangen. Omdat hij voor
het eerst door oud-minister Gruij-
ters. in diens eerste rapport over de
gang van zaken bij het ABP. werd
afgeschilderd als chanteur heeft hij
Gruijters, nu burgemeester van
Lelystad, aansprakelijk gesteld voor
de schade, die hij door aantasting
van zijn eer en goede naam zegt te
hebben geleden. En zijn claim is niet
mis. Tien miljoen gulden, plus 5000
voor iedere dag na sinds half augus
tus vorig jaar, plus eerherstel.
Meijer stapte naar de rechtbank
Zwolle omdat Lelystad, waar drs.
Gruijers heerst, onder justitie Zwol
le ressorteert. Daar bleek men wel
genegen te onderzoeken of Meijer
een poot heeft om op te staan.
Maandag begint het verhoor van de
eerste getuigen. Opgeroepen zijn de
aan de kant gezette hoofddirecteur
van het ABP dr. Jan-Willem van der
Dussen en, in de namiddag, de ge
schorste directeur beleggingen van
het ABP mr. drs. Ed Masson
En voor laatstgenoemde is het voor
het eerst sedert ruim drie maanden
dat hij nog eens buiten het huis van
bewaring dn Limburg noemt men
het 't Hilton-hotel) in Maastricht
komt. Want nadat mr. Masson op 11
mei van dit jaar in hotel Babylon in
Den Haag werd gearresteerd is hij
niet meer buiten de muren van dat
gebouw geweest.
Na Van der Dussen en Masson zijn
nog tien andere getuigen opgeroe
pen. De rechtbank gaat er serieus
werk van maken, want niet minder
dan vijf zittingdagen zijn uitgetrok
ken om te bekijken of de miljoenen
claim van Willem Meijer kans van
slagen heeft.
Meijer dankt zijn reputatie
„chanteur" aan de brief die hijopt
november 1980 aan Masson schnrf
en waarmee hij de ABP-affairet
feite aan het rollen bracht li-
schreef daarin dat hij een vorderaf
van 12 miljoen gulden had opp
kocht, die de Nuenense onderaan
A. F. Poot op het ABP meenden
hebben.
Poot was in de jaren zeventig mr,
hypotheken van het ABP een aartë
tennishallen begonnen. Het AB1
trok zich echter na verloop van ij
terug als financier. Poot beweerti
dit gebeurde omdat hij nog lange
weigerde steekpenningen te beuk
aan ABP-bemiddelaar ir. Sjaakns
Zon. Masson echter verklaarde 5
dertiid. toen hij nog op vnje voed
was, dat dit gebeurde omdat Poj
met het geld voor de tennisbals
hele andere dingen was gaan doer,
De schade die Poot persoonlijk lts
bedroeg naar zijn zeggen ongev«
12 miljoen, nog afgezien van
schade voor de onderneming, rit
eveneens op 12 miljoen werd 1»
groot. En ook daarvoor zijn scbaa
claims ingediend bij het ABP
Willem Meijer „kocht" de schade
claims van A. Poot op en ging
proberen daar een flinke slag met;
slaan. Hij schreef Masson een 02
waarin hij een compromis voorsla
de: het ABP zou van hem onroeral
goed kopen, en de winst daaruitai
als schadeloosstelling voor Poos
vordering dienen. Meijer op zp
beurt zou er dan voor zorgen date
over de kwestie-Poot geen „diepgii
vende artikelen met de daan»
onvermijdelijk verbonden const
quenties" in de pers zouden versc&i
En die zinsnede nu werd door 6
directie van het ABP. en ookdw
juridische medewerkers van ós
pensioenfonds als een poging
chantage opgevat en als rods
ook door burgemeester Gruijtersa
zijn rapportage afgescliildui
Gruijers raadpleegde noch Po#
noch Meijer, maar beperkte zich ld
gesprekken met de advocaat
stafleden van ABP.
De schadeclaim van Willem Meljei
overigens niet de enige die spfi'
rond dc ABP-affaire In totaal
voor'zo'n veertig miljoen guldenaz
schadeclaims gedeponeerd
Meijer, Poot, de curatoren var
tennisimperium Sport en Spel a
door aannemers die zich te kee
gedaan voelen.
Directie
En nadat de onverkwikkelijke
nier, waarop kennelijk in Neder-
land in de wereld van grote aan»
mers en handelaren in onroerwi
goed zaken worden bedreven,
de schadeclaim van Meijer voord
rechtbank in Zwolle uitgebreid»*
de orde zal zijn gekomen, komli
rol van ABP-direteur Ed Masson#
diens zakenvriend en eompap*
ir. Sjaak van Z011 voor de rechthui
te Maastricht in de openbaarheii
Dat zal waarschijnlijk pas gebeu®
op 20 oktober. Dan wordt, naar te
zich nu laat aanzien, het pro»
tegen Masson en Van Zon g
Mr. J. van Opstal, fraude-officierK
de rechtbank in Maastricht, b*'
vrijdag 3 augustus al, toen hij 5'
pleidooi hield om de rechtbank 5
van te overtuigen dat Masson#
Van Zon beslist niet uit voówjg
hechtenis mochten worden
gen. een beetje van hel door hs
verzamelde bewijsmateriaal aan®
openbaarheid prijsgegeven.
I tink
'Door Ronald Fnsart>
/n de jaren vijftig introduceerde het Centraal
Bureau voor Courantenpubliciteit (Cebuco) de
gevleugeld geworden slagzin: „De krant kunt U niet
missen, geen dag". Natuurlijk was dat bedoeld als
reclame voor de dagbladen. Uit onderzoek blijkt
echter dat lezers inderdaad heel slecht buiten hun
krant kunnen. I11 een onlangs verschenen boek
schrijft de Westduitse Petra Dorsch zelfs dat lezers
perioden waarin kranten niet verschijnen, onder
gaan als crisistijden. U kunt dc krant kennelijk dus
inderdaad niet missen. Geen dag.
Dorsch baseert zich in haar boek op tien onderzoe
ken die zijn uitgevoerd tussen 1945 en 1978 Drie
stammen uit New York, vijf uit West-Duitsland
(onder meer Munchen en Hamburg) en twee uit
Nederland Van die Nederlandse onderzoeken is het
ene in 1977 door de NOS gedaan, het andere werd dat
zelfde jaar in Nijmegen door het regionale dagblad
De Gelderlander uitgevoerd.
Alle onderzoeken zijn gedaan in tijden dat kranten
door stakingen niet konden verschijnen. In de mees
te gevallen waren dat acties van grafici, in twee
gevallen hadden de bezorgers in New York het werk
neergelegd De vraag was steeds of de lezers hun
dagblad misten, en zo ja, hoe erg en waarom.
Verreweg de meeste ondervraagden bleken hun
krant inderdaad te missen en heel erg bovendien.
Dat gevoel nam meestal toe naarmate de krant
langer niet verscheen De eerste (en meest logische)
reactie op het uitblijven van de krant, is het vaker
raadplegen van radio en televisie. Veel mensen gaan
meer tijdschriften lezen, sommigen wenden zich tot
buitenlandse dagbladen. En er is een groep die naar
boeken en zelfs uit wanhoop naar allerhande recla
mefoldertjes grijpt om toch in vredesnaam maar wat
te lezen te hebben.
Het dagelijkse levenspatroon van mensen raakt
danig 111 de war als er geen krant in de bus glijdt.
Voor abonnees op een ochtendblad begint die ellen
de al bij het ontbijt en in tram. trein of bus op weg
naar het werk. Daar zitten ze. met lege handen en
nogal ontredderd. Op net eerste gezicht lijkt het een
overdreven uitspraak, maar Dorsch toont overtui
gend aan dat steden en dorpen min of meer ont
wricht raken als er geen dagbladen verschijnen.
Gat
Wanneer mensen zich bij gebrek aan een krant voor
hun informatie en verstrooiing wenden tot radio en
televisie blijkt dat die media te kort schieten. Ze
kunnen het gal dat door dagbladen is achtergelaten
doodgewoon niet vullen. Datzelfde geldt voor tele
fonische nieuwsdiensten (zoals die van het ANP) en
voor allerhande noodkranten die door de dagblad
bedrijven, door vakorganisaties of politieke partij
en worden verzorgd. Blijkbaar vinden mensen hun
dagblad zó rijk geschakeerd, zó actueel en zó
handzaam in het gebruik dat niets die krant afdoen
de kan vervangen.
Lezers worden daarom ook ontzettend boos als de
krant wegvalt. Ze schrijven verbolgen brieven of
bellen woedend op, ze zeggen (meestal tijdelijk) hun
abonnement op of ze vragen een deel van hun
abonnementsgeld terug. Maar dat alles kan de
bittere pil blijkbaar alleen maar vergulden. Het
verlies wordt er niet écht mee goedgemaakt.
Petra Dorsch. wetenschappelijk medewerkster bij
het Institut für Kommumkationswissenschaften van
de universiteit van Munchen. heeft het in haar boek
trouwens niet alleen over de ruimte die door de
redacties wordt gevuld. Heel nadrukkelijk betrekt ze
er ook de advertenties bij. Zelfs de kleinste adverten
tie bevat voor de lezer nieuws, zo is haar stelling
De gevolgen van het uitblijven van kranteadverten
ties blijken zeer groot. Mensen weten niet meer waar
koopjes te halen zijn, ze worden niet meer op
bepaalde artikelen attent gemaakt en ze veranderen
daardoor hun kooppatroon. Voor de middenstand
heeft dat soms rampzalige gevolgen. Bij een kranten
staking kort na de Tweede Wereldoorlog waren de
omzetten van de Newyorkse middenstand per week
17 miljoen dollar lager dan normaal.
Maar ook theaters en bioscopen ondervinden de
nadelige gevolgen 6Xn het uitblijven van dagbladen.
Mensen krijgen de uitgaansagenda met meer onder
ogen en trekken er daardoor 's avonds minder op uit.
Gebleken is dat slechts heel weinigen speciaal de
stad in gaan om bij bioscopen en theaters te kijken
wat er te doen is.
Ader
Hoewel hierboven werd aangeduid dat lezers bij het
ontbreken van de krant voor hun informatie te rade
gaan bij radio en televisie, blijkt na verloop van tijd
dat in het algemeen ook minder van die twee media
gebruik wordt gemaakt. De simpele reden daarvan
is dat men niet meer dagelijks (tenzij door middel
van omroepgidsen) beschikt over de radio- en
tv-programmagegevens. In het algemeen geldt dat
van andere media minder gebruik wordt gemaakt
wanneer het medium dagblad uitvalt.
„De krant", zo schrijft Dorsch, „is niet alleen gang
maker in het dagelijkse leven van de lezers, maar ook
een belangrijke levensader die het stedelijke organis
me aandrijft en in beweging houdt". Het stadsleven
komt op een laag pitje te staan, zo concludeert
Dorsch, wanneer er geen kranten zijn. Mensen praten
minder met elkaar omdat er minder gespreksonder
werpen zijn. de autohandel die zo afhankelijk is van
dagbladadvertenties loopt vast. de politie onder
vindt moeilijkheden bij opsporingen omdat van
misdaden niet meer dagelijks melding wordt ge
maakt. Dat betekent dat veel tips ook uitblijven
Gezien die onderzoeksresultaten is het met verwon
derlijk dat lezers de plaatselijke en regionale pap
na's het meest missen, juist omdat het lokale nieuw
niet of nauwelijks via andere media dan de eigen
plaatselijke of regionale krant te krijgen is. Date
naast ontberen krantelezers de algemene politiekej
berichtgeving zeer, evenals de agenda van radio. tt.
bioscoop, theater en dergelijke. Op enige afstand
volgen dan zaken als sport, economie en vertrooitog
Alles te zamen ziet Dorsch voldoende aanleiding os
te waarschuwen tegen overhaaste voorspellingen dte
de traditionele dagbladen zouden worden achter
haald door de moderne communicatietechniek®
De krant heeft eigenschappen die andere medj»
missen „Zou het dagblad verdwijnen, of zouden»
plaatselijke en regionale pagina's worden vervang®
door elektronische media, dan zal een toenemen#
aantal mensen niet meer kunnen deelnemen aan»
maatschappelijke communicatie, omdat ze de infor
matievloed via het beeldscherm niet kunnen bijbe
nen", zo besluit Dorsch haar boek. Er is dus maart®
conclusie mogelijk: De krant kunt U inderdaad nj»
missen, geen dag. En dat is nu eens meer dan louter
reclame
Dr. Felra E Dorsch Die Zcitung. Medium des MUafi
Monographic zum Zeitungsstreik Verlag Oelschlager,
chen 1984. 146 p DM 28.80 (In Nederland f 39.15
