L
de smalle
weg
naar wat
welvaart
om de
btw
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1984
De prijsverschillen tussen ar
tikelen in België en Luxem
burg worden voornamelijk
veroorzaakt door een verschil
in btw-tarieven.
Luxemburg kent drie tarie
ven: 2, 6 en 12 procent. Het
laatste percentage geldt voor
r drank, rookwaren en benzine.
J Daarvoor berekent België 25
P procent. Andere tarieven in
I Belgie: 6, 17 en 19 procent.
Nederland kent slechts twee
f tarieven: 5 en 19 procent. De
Belgische en Luxemburgse
franken zijn in ons land even
ry duur: rond vijfenhalve cent
1 moet beiaald worden voor één
H frank.
DlVlartelange een paar hon
derd meter langs de Luxem
burgs-Belgische grens. Die
pens wordt niet aangegeven
door slagbomen of loketten,
waarachter douaniers einde
formulieren stempelend
de dag doorbrengen.
scheidslijn is zichtbaar
de ononderbroken witte
streep over het midden van
de weg. Die zie je echter ook
buiten de grensstreken, waar
dewegbeheerders willen aan
duiden dat inhalen ter plaat
se een hachelijke zaak is.
In Martelange wordt de grens gete
kend door twaalf immense benzine
stations en negentien supermarkten-
op-rij aan de Luxemburgse kant van
de straat en de rits grauw ogende
burgermanswoningen aan de Belgi
sche kant. De grens tussen de twee
Europese buurlanden is tevens de
eens tussen rijkdom en armoede.
Nationaal 4 loopt van Namen naar
uaemburg, de hoofdstad van het
friijknamige groothertogdom. Even
■oorbij Bastogne, bekend uit de
Pweede Wereldoorlog, daalt die weg
n een serie bochten af tot in Marte
lange. Om dan in evenveel gevaarlijke
'bochten weer te gaan klimmen naar
Arlon (of Aarlen) richting Luxemburg.
De automobilist hoeft niet bang te
ajn, dat hij in volle vaart het dorpje
El passeren, want in negen van de
tongevallen zullen de remlichten van
r;r. voorgangers de vaart er wel uitha-
kn Midden in het dorp staat een
«oplicht, dat opvallend veel op rood
raat voor het verkeer op de rijksweg.
Katuurlijk is dat er ook om het ver
keer tussen het Luxemburgse en Bel
gische deel van Martelange de gele
genheid te geven de drukke rijksweg
te kruisen en veilig over te steken van
óe staminee aan Luxemburgse kant
naar de kerk in het Belgische gedeel
te.
Of andersom.
licht
De middenstanders aan Luxemburg
se kant eren het stoplicht als ware
het een heiligenbeeld. Want dit licht
vertraagt het drukke verkeer op de
rijksweg en geeft de automobilist
alle gelegenheid te bezwijken voor de
verlokkingen, die schreeuwend wor
den opgedrongen.
Een metershoog bord geeft in hard
blauw op knalgeel aan, dat de benzine
aan dit station zeven franken goedko
per is dan aan een normale Belgische
pomp. Of, om maar met concrete
cijfers in huis te vallen, de Luxem
burgse benzine kost tussen de 24 en 25
frank tegen 31 en 32 frank aan Belgi
sche zijde.
Is dat niet verleidelijk?
Kennelijk wel, want de twaalf pomp
stations op dit kleine stukje grond,
met elk tussen de tien tot twintig
zellbedieningspompen, weten de
maar 12. En dan zijn er nog verschil
len in accijnzen en andere belastin
gen. Kortom, Luxemburg is het land
waar belastingtechnisch gezien het
leven nog goed is. In ieder geval 20 tot
30 procent beter dan in Belgie.
Er zou dus eigenlijk van alles gesmok
keld kunnen worden tussen beide
landen, maar dat spreekt Clément
Gabriel heftig tegen ..Levensmidde
len zijn goedkoper in Belgié of even
duur Daar is meer mee te concurre
ren. Televisie en radio zijn wel duur
der in Belgié, maar die zijn niet zo
makkelijk te vervoeren als wat flessen
drank of een paar sloffen sigaretten.
Dus. het gaat hier hoofdzakelijk om
drank en sigaretten en de mensen
komen hier benzine tanken"
Hij vertelt daar niet bij, dat aan deze
pompen, bedoeld is de Luxemburgse
pompen, ook nog de grote 20-literjer-
rycans te koop zijn. die gretig worden
afgenomen en na gevuld te zijn in de
achterbak van de auto geplaatst wor
den. Waarmee vele auto's als rijdende
bommen de thuisreis richting Namen
maken.
wee, degene, die in handen valt van
een van die brigades. Hij moet niet
alleen alsnog de verschuldigde invoer
rechten betalen, doch kan ook nog
een boetebrielje thuis verwachten,
waarop een bedrag vermeld staat dat
het twintigvoudige is van de inkoop
prijs van de gesmokkelde drank ol
rookwaren.
Vliegende brigades tegen de stoute
wim breedveld
toerist die meer heeft ingeslagen dan
de toegestane anderhalve liter per
persoon? Is dat niet schieten met een
kanon op een mug, mijn waarde Clé
ment?
Verontwaardigd slaat hij de armen
ten hemel. Weet mijnheer wel. dat we
hier ook praten over lieden die vijf
tienhonderd. ja, wel twee duizend liter
ineens inslaan0 En dan zonder langs
zijn bureel te gaan afreizen?
..Ce sont des voleurs1" Dieven zijn het.
En Clément Gabriél maakt heftig
gesticulerend duidelijk, waar moreel
Daar sloeg, om een triest voobeeld te
noemen, de dag na Hemelvaart, dus
op vrijdag 1 juni de 39-jarige Yvon
Vandenbroeck uit het Vlaamse Bor-
nem ruim 1000 flessen sterkedrank in.
Om precies te zijn laadde hij in zijn
gehuurde bestelwagentje: 240 flessen
'Bisquit'. 240 'Grand Marnier 240
Cointreau'. 120 Bacardi 60 'Martell',
60 'Ricard' en 60 'Pernod' Een stevige
drankvoorraad, waarvoor hij de lieve
som van 427 620 francs voor afrekende
aan de kassa
Vandenbroeck keerde niet snel naar
huis, maar wachtte het donker van de
nacht af. Hij had meer voorzorgs
maatregelen getroffen. In zijn wagen
had hij een Oibi geïnstalleerd, een
'bakkie' waarmee hij in contact stond
met een medeplichtige voorrijder, die
de weg naar huis moest controleren
op de aanwezigheid van vliegende
brigades van de Belgische douane
dienst
Om half drie in de nacht gebeurde,
wat velen in Martelange al lang had
den verwacht. Yvon Vandenbroeck
rijden, deze openden het vuur op de
smokkelaar.
Douanier Dominique Thomas schoot
verschillende keren vanuit zijn wa
gen Na drie schoten blokkeerde zijn
"karabijn, waarop hij op last van zijn
supeneur in de wagen diens karabijn
moest gebruiken Uiteindelijk werd de
smokkelaar geveld na een tweede
kogel in het hoofd.
nering
Waar heel Belgié zich geschrokken
afvraagt hoe het mogelijk is. dat een
op de banden richtende douanier tot
twee keer toe het hoofd van de ach
tervolgde smokkelaar kan raken,
vraagt de bevolking van Martelange
zich af of de 'kleine smokkel' niet
grotelijks uit de hand is gelopen.
Naast de met grote borden aangepre
zen waar prijken nu ook borden, waar
op nadrukkelijk staat aangegeven tot
welke hoeveelheden vrijelijk inge
voerd kunnen worden.
In de supermarkt van Arthur van de
Abbeel. een van de vele Belgen, die
lucratief nering doen aan de Luxem
burgse kant van het dorp. wordt zo
op zijn nek te nemen, doch incasseert
franken En des te meer frankskes in
de kassa rinkelen, des te beter is de
dag.
Arthur van de Abbeel weet dat eens
de vette jaren zullen vergaan „Over
twee jaar is de autosnelweg Brussel-
Namen-Luxemburg klaar en zal het
grote verkeer ons mijden Dan is het
gedaan met de handel hier"
Hij zegt het gelaten, het lot van de
ondernemer, die zijn kansen weet te
benutten. De gelegenheid in Marte
lange is goed uitgebuit. „Als het ver
keer hier wegvalt, het vrachtverkeer
en de gewone automobilist wordt ge
dwongen de snelweg te nemen, dan
zullen wij of verhuizen of andere ne
ring dienen te zoeken. Dat is meer
gebeurd".
plakkaat
J/Tartelangeeen vriendelijk
lil At dennen dorp. Het riviertje
Sure stroomt geeuwend door het
al. Aan zijn boorden de cara
vans en bungalowtenten van de
kampeerders, die veelal tever-
geefs trachten een forel uit het
sachtstromende watertje te
slaan.
Nee, sprankelend en bruisend is
het leven in dit dorp niet. De
uitbundigheid dient de toerist
vooral te zoeken in de vele kleu-
Ten groen van de bossen, die
hoog uit kleigrond langs leis-
teenrotsen omhoog zijn gescho
ten. De regen is hier voomame-
hjk zuur voor de vakantiegan
ger. die het weelderige groen het
hefst ziet afgetekend tegen een
strakblauwe lucht.
Toch is er regelmatig opwinding
'ond dit dorp aan de Belgisch-
Luxemburgse grens. Want Mar
telange heet het laatste en groot
ste smokkelnest van de Europe
se Gemeenschap te zijn. Drank,
sigaretten en benzine zijn in Lu
xemburg een vijfde tot een kwart
goedkoper.
En dat trekt de smokkelaar, die
n iedere mens schuilt. Doch niet
alleen de schalkse toerist, die
een flesje of pakje meer in zijn
auto verstopt dan volgens de
geldende regels is toegestaan,
wordt naar Martelange getrok
kenOok de beroeps; de zware
tangens, die proberen heimelijk
een paar duizend liter whiskey
toin Luxemburg naar Belgié te
Snoeren. Die werken met bak-
les in de auto en voorrijders in
ae strijd tegen de vliegende bri
gades van de Belgische douane.
Een felle strijd, waarin twee
"taanden terug de eerste dode is
gevallen aan de kant van de
woepssmokkelaars.
klandizie nauwelijks te verwerken. In
drie ploegen wordt gewerkt om de
tankende klanten te helpen Niet met
het tanken, maar met het innemen
van de frankskes, om het even of het
Belgische dan wel Luxemburgse fran
ken zijn, want die zijn gelijk in waar
de.
Met het tanken zelf wordt niet gehol
pen. want enige kennis van een mo
torvoertuig is aan deze stations niet
voorhanden. Voor het simpele vervan
gen van een kapot achterlicht wordt
verwezen naar de dichtstbij gelegen
garage, op vijf kilometer afstand.
Daar is ook geen tijd voor. Er moet
worden geteld en afgerekend. Twee.
drie man bij de kassa's en twee. drie
man bij de rekken met overige artike
len in de autoshop. Daar moet ook
weer niet gezocht worden naar een
moertje, boutje, V-snaar, reserve
lampje of welk ander auto-onderdeel,
want dat is niet voorradig. Nee, de
autoshop heeft alleen maar sterke
drank of sigaretten.
De sigaret in Luxemburg is 44 tot 48
frank het pakje tegen 60 frank aan de
overzijde van de straat. En waar in
dat bescheiden kruidenierswinkeltje
bij den Bels voor een liter sterkedrank
460 frank betaald moet worden, kan
bij het oversteken van de straat de
zelfde hoeveelheid drank van dezelfde
kwaliteit verkregen worden door het
neertellen van 400 frank.
Dat verschil lijkt al kleiner. Toch is
het blijkbaar voldoende om geld ver
liefde lieden te verleiden om tegen alle
regels van een eerzame grensganger
in. per keer 1500 tot 2000 flessen
sterkedrank in te slaan en daarmee
schielijk te verdwijnen naar het
Vlaamse Sint Job in 't Goor of omstre
ken.
Schielijk, want eigenlijk dient deze
innemer het bureel van Clément Ga
briel te passeren, de plaatselijke
douanier. Hij heeft zijn gemoedelijke
dienstigheid verhuurd aan twee lan
den, want hij werkt voor zowel de
Luxemburgse als de Belgische doua
ne.
Rap pratend, zelf-gerolde sigaret in
de mondhoek, wil Clément Gabriél
wel uitleggen hoe dat allemaal komt
van die smokkel. Uiteindelijk komt
het allemaal, omdat de regering van
het groothertogdom Luxemburg haar
450.000 inwoners aanzienlijk minder
belasting hoeft op te leggen dan de
ministeriële collega's in België.
Om maar eens een voorbeeld tenoe-
men. De btw op verkochte drank is in
België 25 procent, in Luxemburg
Vlak bij het stoplicht staat een sim
pel bordje, dat de grensgangers met
een pijl verwijst naar het kantoortje
van Clément Gabriél, maar wie ziet
nu dat verveloze, half-verstopte bord
staan?
Nee. als er controle is, dan is dat op de
Nationaal 4 richting Namen. En op de
vele kleine, kronkelende dorpsweg
getjes. die zich van gehucht tot ge
hucht door het Ardennenland slinge
ren.
Op die wegen slaan de vliegende
brigades toe van de Procureurs des
Konings en de Belgische Douane
dienst. Ze slaan regelmatig toe. En
gezien bij hem de grens ligt tussen
eerzame grensgangers en dieven. Glo
baal wordt die grens gepasseerd bij
het inslaan van meer dan het drievou
dige van wat is toegestaan
Begrijp wel dat we hier te maken
hebben met Clément als mens en als
douanier, zoals hij dat zelf aangeett
wanneer hij zegt officieel te praten en
„ook maar als vader van een gezin"
En dieven moeten dus gezocht wor
den onder de lieden, die met groot
geld inkopen. In Martelange, de ove
rige dorpjes langs de Luxemburgs-
Belgische grens of in de super-super
markt Match vlakbij de Luxemburg
se hoofdstad.
reed de grens over richting Arlon-
Martelange Tussen beide plaatsen in
werd hij opgevangen door vier wagens
van de vliegende brigade van de Bel
gische douane, die daar en die nacht
kennelijk niet toevallig patrouilleer
den.
Vandenbroeck zag geen andere oplos
sing dan snel te keren en te proberen
naar Luxemburg terug te rijden. De
wild-west-tafereien, die zich pal daar
op in het donkere Ardennengebied
ontwikkelden, speelden zich af met
een snelheid van meer dan 120 kilo
meter per uur. De smokkelaar pro
beerde de douaniers de berm in te
juist een elektronisch apparaat geïn
stalleerd, dat als een mini-licht kran
tje aan de kassa moet waarschuwen
tegen het te veel inslaan van drank en
sigaretten.
Arthur: „Maar ik ben toch geen poli
tieman. Hoe kan ik weten dat de klant
zijn flessen of rookwaar naar Belgié
voert Daar waarschuw ik toch ook
eerlijk tegen
Zijn ogen staan met op menens als hij
dit zijn bezoeker voorhoudt De drank
en sigaretten slijtende winkelier hoeft
niet het geweten van de smokkelaar
Douanier Clement Gabriel
Dan zal Martelange weer het stille,
wat slaperige dorpje tussen het groen
en de leisleenrotsen van de Ardennen
zijn. Met aan de Belgische kant op
het gemeentelijke aanplakbord nog
steeds het plakkaat, dat officieel
meldt wanneer de plaatselijke werk
lozen op vakantie mogen gaan. En
aan de Luxemburgse kant het ge
meentelijke plakkaat, dat alleen
maar waarschuwt tegen het opdrin
gen van de bokkever.
Daarboven staat dan wel vermeld dat
die waarschuwing uitgaat van de ge
meente martelange-Rambrouch.
Want het zijn uiteindelijk twee ge
meenten. al is het één gemeenschap,
die in 1839 door de Hollanders werd
verdeeld. Dat was ter uitvoering van
het verdrag van Londen van 1831, dat
een scheiding tussen de zuidelijke en
noordelijke Nederlanden tot gevolg
had. Slechts aan de uitgeslapen toen
malige burgemeester van Martelange.
Martin Kubom is het te" danken dat
de scheiding van de gemeenschap
zich beperkt heeft tot die twee. nu
steenrijke straten van het dorp.
De Hollanders hadden de grens willen
trekken langs het riviertje de Sure,
waar een oude uit de Romeinse tijd
stammende grensweg lag. Het gevolg
van een oude kaart die voor de confe
rentie van de grote mogendheden uit
een ambtelijk bureau was getrokken.
De burgemeester kon deze fout her
stellen. maar kon niet verhinderen
dat de twee straten ten oosten van de
nieuwe noord-zuid-verbinding in Mar
telange werden afgescheiden naar Lu
xemburg en daar vervolgens onder
Hollands bestuur kwamen. Het waren
dan ook Hollandse soldaten en grens
beambten die langs deze straten de
nieuwe grenspalen sloegen. Waarover
de gemeentegids nog wat wrang op
merkt „Voor het eerst sinds achttien
eeuwen wordt een gemeenschap on
der één bestuur, die dezelfde gebrui
ken kent, hetzelfde Moezel-dialect
spreekt en een gelijke geschiedenis
kent, verdeeld in twee groepen"
Overigens worden de Hollanders hier
zonder enige rancunes begroet als
toeristen, die een redelijke hoeveel
heid franken uitgeven.
Die toerist, verwacht Martelange. zal
ook bij de komst van de met een grote
boog om martelange aan te leggen
nieuwe weg. het dorp wél weten te
vinden.
De nieuwe weg baart eerder opluch
ting dan zorgen in Martelange In dit
dorp zal immers nooit vergeten wor
den. dat deze weg. die nu zoveel
rijkdom heeft gebracht, in 1967 een
ramp veroorzaakte Op diezelfde
bochtige weg verloor de chauffeur van
een met gasflessen beladen vrachtwa
gen de macht over het stuur. De
wagen ramde de brug over de Sure,
explodeerde en de brokstukken be
landden in een benzinestation. Een
nieuwe explosie en brandende benzi
ne, die langs de tien-procentshelling
naar het dorp in het dal zijn weg vond.
Twaalf doden, veertig verminkten en
vijftien uitgebrande huizen waren het
gevolg
Met enige huiver wordt in Martelan
ge gedacht hoe hoog de prijs van de
welvaart van twaalf naast elkaar
gelegen pompstations nu zou zijn, als
opnieuw een dergelijk ongeluk zich
zou voordoen op de Nationaal 4, de
plaatselijk weg der rijkdom.