DE STENEN
SPREKEN...
nieuw licht op de nachtwacht
ROYAL
TEA
op visite bij
de koningin
de harde acties van
de baskische obelix
14 ZATERDAG 28 JULI 1984
PZC/weekendkrant
19
Basken zijn er trots op. dat ze een apart volk vormen. Sommige
fanatieke nationalisten in Baskenland houden zelfs bij hoog en bij laag
vol. met verwijzing naar pseudo-wetenschappelijke studies, dal de Basken
een apart ras zijn. Wat daar ook van waar moge zijn, zeker is, dat wanneer
men 17 Spanjaarden uit evenzovele regio's op een rij zou zetten, het niet
zoveel moeite zou kosten om de typische Bask er tussen uit te halen: de
doorsnee Bask is klein en gedrongen, sterk behaard en met een potig
uiterlijk.
Basken lijken synoniem met kracht, broek werkt en een metschuimrub-
Vandaar dat het ook niet verwonder- ber verstevigde hes over zijn schou-
lijk is. dat alle Baskische cultuurui- ders trekt. Die band is hard nodig
tingen doorspekt zijn met mannelij- als bescherming van de nieren en de
ke krachtpatserij, terwijl wedstrij- rugwervels", ligt Perurena toe,
den met rammen, die elkaar kopsto- ,,want die krijgen het met zo'n ge-
ten uitdelen tot een van de twéé er wicht zwaar te verduren. Maar met
groggy bij neervalt, of wedstnjden de nodige voorzorgsmaatregelen en
met ossen, die kolossale brokken een goede training, gewichtheffen en
graniet over het dorpsplein slepen, gymnastiek om soepel te worden,
mateloos populair zijn, waar grote loop je in deze sport niet meer risi-
bedragen op gewed worden co's op blessures dan in andere spor-
De bevolking van Ochandiano. een ten"
dorpje op de hoogvlakte tussen Bil- Als in meditatie stelt Perurena zich
bao en Vitoria, is op het jaarlijkse vervolgens op voor een immens mas-
patroonsfeest dan ook massaal uit- sief blok van 261 kilo. „Mijn kracht
gelopen om op het dorpsplein de ligt ten dele in de concentratie Ik
huzarenstukjes van de Baskische probeer tegen mijn stenen te praten
Herculessen te bewonderen Een
zestal houthakkers („aiskolaris")
gaat met vlijmscherpe bijlen zes for
se boomstammen te lijf. die in een
ommezien van tijd aan splinters ge-
hakt worden Maar het hoogtepunt Dat verlicht een beetje het gewicht"
van het dorpsfeest vormt het optre- Maar 2ei kilo blijft toch 261 kilo. Na
den van een 28-jarige slager uit Lei- een di e zulM slaat de Baskische
za. Inaki Perurena, wereldrecord- reus zijn vingers onder het blok
trekt het zonder noemenswaardige
krachtinspanning op de gewatteerde
knieèn, kantelt het op zijn borst en
wipt het tenslotte soepel op de
schouders. De operatie wordt drie
maal herhaald, waarna het blok met
een doffe klap op een lege autoband
neerploft Als toegift heeft Perurena
nog iets extra's in petto met één
hand tilt hij vervolgens een blok van
gerrit jan hoek
houder steentillen.
obelix
Perurena is een soort vleesgewor
den Obelix uit het stripverhaal, zon
der vlechtjes weliswaar, maar
lompsterk. 124 kilogram spieren
bundels.
In januari van dit jaar slaagde Peru
rena erin om in San Sebastian een 200 kilo met, gemak omhoog
rotsblok van maar liefst 285 kilo op
zijn schouders te werken, waarmee Concurrenten heeft de massieve Pe-
hij een historisch wereldrecord ves- rurena dan ook nauwelijks meer. ..In
tigde „Maar toverdrank is er niet bet verleden hebben twee tillers wel
aan te pas gekomen merkt Perure- eens 250 kilo gehaald met twee han-
na minzaam op. „Het enige geheim is den. maar niemand is er ooit in
gezond eten en leven als een sport- geslaagd om meer dan 185 kilo met
man". één hand te tillen Daarom doe ik
Al op zijn tiende begon Perurena alleen nog maar exhibities, want
stenen van wat minder kaliber om- concurrenten heb ik allang met
hoog te werken. Dat ging hem zo meer'
gemakkelijk af dat hij 11 jaar gele
den besloot om voor publiek op te nmhitipUK
treden Ieder optreden begint met 'c" 5
hetzelfde ritueel: een helper gordt Maar ook Perurena is ambitieus
een meterslange zwarte band om het genoeg om zijn grenzen te verleg-
middel van Perurena, waarna hij gen. om nog meer te tillen. „Op dit
zich in een speciale eewatteerde moment is mijn limiet 285 kilo.
maar mijn illusie is de barrière van
de 300 kilo tedoorbreken. Maar
vergis je niet. dat verschil van 15
kilo is net zo moeilijk als een paar
centimeter verschil bij het hoog- of
verspringen. Dat record versprin
gen van Bob Beamon van 8,90 meter
is toch ook nog steeds niet gebroken,
al komen sommige springers er
dicht bij".
Een extra obstakel vormt het strak
ke reglement, dat voor de Baskische
plattelandssporten geldt „Dat regle
ment schrijft voor. dat het materiaal
uitsluitend uit graniet rotsblok mag
bestaan en dat het niet verzwaard
mag worden met lood of ijzer. Stenen
van 300 kilo zijn er genoeg Alleen
krijgen die zo'n omvang, dat je er
bijna geen grip meer op hebt. Daar
om is het zaak om een steen van
graniet met een grote dichtheid te
vinden, van geconcentreerd rotsma
teriaal, die je nog goed kan omvat
ten"
De Baskische kolos weigert bijna
verontwaardigd het steentillen af te
doen als louter folklore „Het steen
tillen is een typisch Baskische sport,
die elders niet bedreven wordt. Maar
het sambo vind je ook alleen maar in
Japan. Laatst heb ik bij het Euro
pees kampioenschap gewichtheffen
m Vitoria een exhibitie gegeven en
de beste gewichtheffers uit de Sov
jet-Unie en Bulgarije hebben toege
geven, dat het steentillen wel dege
lijk een serieuze sport is".
Perurena ziet het als zijn missie het
steentillen ook buiten Baskenland
meer bekendheid te geven „Onlangs
is hier een Japanse filmploeg ge
weest om opnamen te maken en
vorige week ben ik nog op de Spaan
se tv in Madrid geweest Misschien
dat ik op die manier het steentillen
ook huiten Baskenland wat popu
lairder kan maken".
Maar voorlopig is het monopolie
van de Baskische Atlas nog onaan
getast. Terwijl een lokale favoriet,
roodaangelopen als een pompoen,
met grote moeite 125 kilo omhoog-
werkt, licht Perurena bijna achte
loos zijn twee menhirs van bij el
kaar 461 kilo in zijn karretje. Het
enige dat de kolos dwars zit, is dat
zijn record nog steeds niet vermeld
staat in het beroemde recordboek
van Guinness. „Misschien had ik die
heren moeten uitnodigen. Maar ik
ben bereid om waar ook ter wereld
een nieuwe recordpoging te wagen
in aanwezigheid van iemand van
Guinness".
De 21.000 trouwe onderdanen die er dit jaar bij zijn geweest, praten er nóg over. De rest
van het volk moet maar afwachten of dan misschien volgend jaar zomer de felbegeerde
blauwe uitnodigingskaart in de bus valt.
Elk jaar nodigt de Britse koningin Elizabeth een dwarsdoorsnee van haar volk uit om op het
koninklijk paleis in Londen, Buckingham Palace, een kopje thee te komen drinken. Drie keer
in de maand juli wordt zo'n tea-party gegeven, waarbij de majesteit steeds voor zo'n 7000
gelukkigen als gastvrouw optreedt.
Een nog Engelser plekje dan het gras- Rolls door de poort te laten rijden. Op Om het beeld af te maken het gras
veld achter het koninklijk paleis is er de binnenplaats wordt dan door een veld gaat geleidelijk over in de ko-
dan niette vinden Men stelle het zich iakej het portier geopend, en via een nïnklijke tuin (het hele complex van
voor: een paar duizend Britten met speciale ingang gaat het dan linea Buckingham Palace is 20 hectare
een kopje thee en een klein cakeje in recta naar het grasveld. groot), die arm aan bloemen maar rijk
de hand zich bezig houdend met Daar gaat men gewoon tussen de aan buitengewoon grote bomen blijkt
beschaafde conversatie waarbij „O geWone mensen in staan, met die al te te zijn, en die bovendien wordt opge-
dear of ..Good Gracious de krach- «erd door een vijver waarin hardroze
ügste termen zijn die worden ge- -
hoord.
Iedereen heeft zich aan de kledingin-
structies op de uitnodiging gehouden.
En dus zijn dc mannen bij voorkeur narimktfpliikp
trekleer! in ineket nlus hnee hoed naarUkKellJKe_
henk dam
flamingo's op hun dunne pootjes doen
alsof ze elders zijn
'gang
gekleed in jacket plus hoge hoed waarin de nnuse standen z0 Terug naar het grasveld. Al pratend,
(hoewel de majesteit sinds emge jaren exceIleren En dan ls het wachten op al lhee drinkend en al peinzend over
ook donkere pakken uiteraard met dj, k0nmgln die om vler uur precles de vraag waarom Britlen in jacket
|t overhemd en met te opzichtige haar ma doorgaPa^ in ■-
stropdas, goed vmdtl De dames dra- gezelschap van enkelen van haar
gen een cocktailjurk en altijd een „ordende familieleden,
hoed.
toch zoveel op pinguïns lijken, zie je
voor je ogen een hoefijzervormige
gang ontstaan, omgeven door de
feestgangers. Dat is het pad dat de
koningin straks zal kiezen.
Om vier uur precies spelen de twee-
Jammer toch dat men overal mensen tentet!
vindt die zich niet weten te gedragen. Het graSveld (met gras dat zo te
een van de parties van dit jaar was minstens twee keer per weck flink bands eindelijk hetzelfde: het i» net
een onderwijzeres die de oprecht met de maaier ervan langs krijgt) volkslied, dat wordt ingezet op hel
verbaasde menigte pamfletten in de WOrdt aan twee kanten omzoomd moment dat de in een zeer geel man
handen drukte waarop te lezen stond: door ecn lange, groen-blauw ge- telpakje gestoken koningin, in het
„Greenham Common vrouwen zijn streepte tent' Een daarvan is voor de gezelschap van haar man Philip, op
overal" gewone mensen, de andere voor het ^monumentale trappen achter het
a corps diplomatique plus de konink-
Maar dat is een risico dat men loopt jjjk familie.
als men besluit het volk op de paleis-
gronden toe te laten En incidenten
als deze zijn trouwens schaars de eer Ln de wordt thee geschonken.
paleis verschijnt
Iedereen wacht beleefd tot de laatste
tonen van ..God Save Our Gracious
Queen" verklonken zijn. en dan be
geeft Elizabeth Regina zich onder de
te zijn uitgenodigd plus de enorme En een thee zetten dat kan de mensen Eerst wordt ze aan enkele
sociale controle van de overige thee- majesteit. Geurige, krachtige India- hooggeplaatsten (diplomaten, hoge
drinkers is zo groot, dat men, hoe thee' geschonken in witte kopjes met geestelijken, hoge militairen) voorge-
radicaal ook, het wel uit zijn hoofd een gouden rand van het eigen merk stejd Qan i00pL ze de rijen wachten-
laat de stem van zijn hart te volgen van de koningin (Elizabethan fine den af
bone china, staat er tenminste op de Iedereen hoopt dat het oog. van dE
onderkant van de kopjes te lezen). koningin op hem haar valt Sommige
J Daarbij kan men zich naar wellust onderdanen zijn daar zo kien op. dat
Hoe gaat het op zo'n koninklijk feest- (hoewel gadegeslagen door de overige zp met eens een kopje thee hebben
i, toe? Het feest beeint al, als de gasten, dus toch ook weer met hele- Eedronkela maar al dlrect dl, z,,„
Sasten zich vanaf een uur ol drie maal naai wellust) bedienen van de gaan staan Maar slechts enkelen valt
mogen bezighouden met die meest hoog opgetaste cakejes, dunne boter- de eer daadwerkelijk te beurt
Engelse aller bezigheden: het hammetjes, soesjes, vruchtengebak- bezdj van uniform en rolstoel
queucn, in dc rij staan dus. Kwart jes en dergelijke Die zijn niet erg blijkt tol voordeel te strekken Deze
over drie precies zwaaien de poorten smakelijk, want duidelijk van de mensen worden vrijwel steeds aange-
van het paleis open. en komen de grootbakker
rijen langzaam in beweging.
Tijwei steeds aange-
sproken door huit vorstin. Wat ze
Maar men begrijpt dat die concessie twMn dle „aar ,och volsIage„ onb(..
kende mensen zegt' Het antwoord
- ivcuuc ni'riiecjt hcki. net atiL-vvjuiu
j depoort geef je aan een. .Yeoman staf nu eenmaal kwalijk opdracht daarop werd twee laar geleden gege-
=n in een nrehaiceh rnnrl pn oppI trei.-en *7plf GOftn ciarHhtHnntudbUnc
ven in het boek „The Royal Book Of
een in een archaisch rood en geel geven zelf 5000 aardbeientaartjes,
gekleurd uniform gestoken lakei, ook 7000 stukjes cake en 10.000 gebakjes LTsts*'*
wel bekend staand als ..beefeater") je te maken. De mensen hebben het al
itaart af. en dan gaat het door een druk genoeg met het distribueren van De twee vragen die de koningin het
binnenplaatsje, een gang en een zaal de 1800 liter thee die er op een zo'n meest stelt, zijn Hoe lang wacht u
waarlangs zich grote kasten vol ko- dag doorgaat hier al?' en „Waar komtu vandaan7'
ninklijk porselein bevinden, naar de Op het grasveld staan her en der Prins Philip, aldus dit zelfde en
ton. groene opklapstoeltjes. alsmede twee hoogstvermakelijke boek, vraagt
De geprivilegeerden in de Britse sa- ronde tenten waarin zich een bandje meestal „Wat voor beroep heeft u?
tnenleving ontsnappen aan dit stukje bevindt (waarvan er op elk gegeven Als dan het antwoord op die vraag
tolklore. Zij mogen hun chauffeur de tijdstip altijd wel een bezig is met luidt „Ik ben postbode" zegt de
opdracht geven hun van een speciale het spelen van het onvermijdelijke prins-gemaal weei „Ah. dus u bent
sticker voorziene Bentley, Daimler of „Tea For Two"). postbode
De vraag waarom er op Buckingham
Palace elk jaar weer drie tea-parties
worden gegeven, is snel beantwoord:
omdat het hier om een traditie gaat
(dat is in Engeland het beste ant
woord op elke vraag). Koningin Vic
toria begon ermee, in 1865, toen ze
enkele zorgvuldig gekozen diploma
ten. politici en juristen op de thee
uitnodigde.
Rond 1900 had het idee al flink wortel
geschoten Elk jaar werden toen de
tuinfeesten gegeven, en er werd be
hoorlijk bij geserveerd ook. Boter
hammetjes met rosbief, ham, kip en
tong gingen in die jaren grif van de
hand. evenals aarbeien-compote, ijs,
wijn en fruit
In die eerste jaren was het beste nog
niet goed genoeg voor de gasten van
de koninklijke familie Zilveren be
stek en kostbaar porselein waren toen
nog heel gewoon. Daar maakte ko
ning Edward VII een eind aan toen in
één zomer bij de geleidelijk uitgedijde
feesten niet minder dan duizend thee
lepeltjes bleken te zijn gestolen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
werden er geen tea-parties in het
koninklijk paleis gegeven, maar di
rect daarna werd dc goede gewoonte,
weer hervat. In die eerste jaren na de
oorlog waren het spectaculaire bij
eenkomsten vol exotisch geklede gas
ten uit de Gemenebest-landen.
Het protocol beheerste deze tea-par
ties nog van begin tot einde. Dat is in
deze tijden van vergravende zeden
iets minder geworden, al is er nog
steeds de merkwaardige regel dat
uitgenodigde echtparen wel hun on
getrouwde dochters van 18 Jaar en
ouder mogen meenemen, maar niet
hun zonen
straatveger
Wat wél veranderd is, is dat er door
het koninklijk paleis steeds meer
naar gestreefd wordt, een dwars
doorsnee van het hele volk uit te
nodigen, in plaats van alleen de up
per-ten. In 1967 haalde straatveger
Ben Railton nog alle kranten omdat
hij door de koningin was uitgeno
digd, nu is zoiets heel gewoon.
Op een tea-party in de tuin van
Buckingham Palace kan men nu bis
schop naast, kantoorklerk zien staan,
en admiraal naast kippenslachter. Al
len doen nadrukkelijk hun best zo
gewoon mogelijk te doen, allen pre
tenderen dat het de normaalste zaak
van de wereld is. dat ze hier „cucum
ber sandwiches" aan het eten zijn.
Allen ook beleven hun mooiste mo
ment pas na het feest. Dan mag men
door de immense poorten van Buc
kingham Palace weer naar buiten,
door de afzettingen waarachter hon
derden dagjesmensen zich staan te
vergapen. Dat maakt het lange wach
ten en de droge cakejes meer dan
goed...
Je kunt de intimiteit
'liitect W. G. Quisl de man die het
Rijksmuseum heeft ontdaan van no
deloze betimmeringen en stoffering.
Hij heeft De Nachtwacht en dc grote
verwante schilderijen van de Schut
terij geplaatst tegen een achtergrond
van crèmekleurig linnen. Ecn helder
licht glijdt over hel schilderij van
Rembrandt en niemand vraagt zich
oog langer af of het van boven of van
opzij komt, of het zuidwestelijk dan
wel koel noorderlicht is.
De architect zegt „Het is een avon
tuur Maar zo durven wij het aan de
mensen voor te stellen Eerlijk gezegd
Seloof ik dat De Nachtwacht het ook
goed zou doen in een fabriekshal,
maar die gelegenheid zal zich wel
nooit voordoen". Rijksmuseumdirec
teur dr. Levie zegt over zijn bestseller:
..Het doek is ooit gemaakt voor een
schemerige ruimte En ons uitgangs
punt is nu alleen dat je de donkere
partijen in het schilderij goed kunt
lezen. Dat die met dichtvloeien
Het geharrewar over de juiste belich
ting van De Nachtwacht is al honderd
iaar aan de gang Er is een tijd
geweest dat het doek samen met de
Schuttersmaaltijd van Van der Helst
In het Trippenhuis in het centrum van
Amsterdam kon worden bewonaerd.
Bij de opening van het Rijksmuseum
in 1885 had De Nachtwacht echter een
ereplaats gekregen
proeflokaal
Schilders en schilderijen hadden,
meende men toen, noorderlicht nodig
en in De Nachtwacht-zaal was de
zuidzijde van het plafond dichtge-
roeli meijer
maakt. Maar die opvatting verander
de toen het grote schilderij tijdens de
inhuldiging van koningin Wilhelmi-
na in 1898 werd uitgeleend aan hel
Stedelijk Museum.
Daar zag men de donkere schutters
rond het kleine meisje plotseling in
een ander licht: zijlicht De kritiek op
de sombere Nachtwacht-zaal groeide
en de koningin benoemde een deskun
dige commissie die uit 26 leden be
stond onder wie de schilders Breitner.
Mesdag en Jozef Israels In het
proeflokaal - een apart gebouw met
een draaibaar plafond - is geëxperi
menteerd met het licht en na een jaar
adviseerde de commissie dat er een
nieuwe zaal moest komen niet 4,mu-
westelijk zijlicht In 1906 werd die zaal
in het Rijksmuseum geopend en daar
na bleef het schilderij rustig hangen
lot in de jaren '20 een ander museum
beleid ontstond.
De Nachtwacht keerde terug naar de
eigen zaal waarin een glazen kap was
aangebracht Derüg jaar geleden ls
De Nachtwacht-zaal gemoderniseerd
en de marmeren zuilen en gouden
decoraties verdwenen onder een ver
laagd plafond. In de sobere zaal hing
het schilderij op de westwand Tot hel
in 1975 door een bezoeker werd be
schadigd. Na de restauratie konden
duizenden binnen- en buitenlandse
bezoekers hel door schijnwerpers ver
lichte schilderij De Nachtwacht bekij
ken in een verduisterde zaal en op
gepaste afstand.
inbraak
Architect Quist heeft De Nacht
wacht-zaal terug gebracht in de stijl
van zijn negentiende eeuw se voor
ganger P. J. H. Cuypers. Quist zegt:
„Cuypers had toen geen problemen
met vochtigheid cn temperatuur. Hij
kon zich concentreren op een goede
ruimte. Hij bouwde mooie raampar-
tijen met enkel glas en ijle raamstij-
len. Een modern museum heeft nu
een pakket glas nodig dat vier keer zo
dik is cn zowel uv-stralen als inbre
kers tegenhoudt
In de eregalerij die is gebouwd boven
de onderdoorgang van het Rijksmu
seum vormde de vloer een groot pro
bleem De ouderwetse stenen con
structie fungeerde als een koude bui
tenmuur Dit jaar heeft men de par
ketvloer verwijderd en een schil van
de stenen vloer weggehakt Na isola
tie werd een nieuwe betonvloer ge
stort en het hoogteverschil met de
Kabinetten aan weerszijde werd weg
gewerkt. Nu is de eregalerij waar de
grote internationale meesters hangen
een mooie heldere ruimte geworden
Er zijn parketvloeren en gekalkte mu
ren en ieder kabinet is afgewerkt met
een zacht tapijt. De toegang tot de
galerij is voorzien van glas. waardoor
de ruimte luchttechmsch dicht is
maar toch een open indruk maakt
Vanuit De Nachtwacht-zaal kijkt ar
chitect Quist tevreden naar de nieu
we eregalerij en zegt: „I)e mystiek is
weg. maar veel architectonische ele
menten zoals zuilen, dragende heel
den en balken zijn in ere hersteld. Zo
hebben we ons respect kunnen betui
gen aan Cuypers. de bouwer van dit
mooie r
