FLEVOHOF: VREEMD BEDRIJF
alles wat leeft scoort hier hoog
iS
Ik zou de derde of vierde generatie
Eshuis worden die met schoenlappen
zijn brood zou gaan verdienen. Ik heb
dat ook heel even gedaan. Bij de
keuring voor de militaire dienst
werd ik getest en daar kwam uit dat
ik organisatorische kwaliteiten had.
Dat is later wel uitgekomen. Ik heb
werktuigbouwkunde gestudeerd,
waar ik later bij het ontwikkelen van
de plannen voor de Flevohof veel
profijt van heb gehad. Ik ben on
danks mijn studie toch in de schoe
nen terechtgekomen. Drie schoenen
zaken had ik op een gegeven moment.
Maar erg leuk vond ik dat niet. Je
moest je te barsten werken".
„Toen er in Wierden een wolspinnerij
failliet ging en de fabriek leeg kwam
te staan, heb ik dat gebouw gehuurd
en heb daar mijn eerste handelsbeurs
in georganiseerd Twen the Troef, was
dat. Man. dat liep als een trein Daar
had ik nou echt plezier in. Die beurs is
eigenlijk het keerpunt in mijn leven
geworden. Vervolgens moest ik op
verzoek van de burgemeester van
Vroomshoop ter gelegenheid van het
honderdjarig bestaan van zijn dorp
ook een manifestatie organiseren
Daarin moest Vroomshoop centraal
staan Dat is ook een succes gewor
den. Zo rolde ik in een interessant gat
in de markt, namelijk grote evene
menten op touw zetten in de sfeer van
de public relations. Belangstelling
proberen te kweken voor een bepaal
de gemeente. Daar was gewoon veel
vraag naar"
„Een grotere opdracht leek van de
burgemeester van Wageningen te ko
men. Nou moetje even goed opletten,
want dat project in Wageningen is in
feite het begin van de Flevohof gewor
den. Die burgemeester wilde dat ik
een soort permanente expositie zou
gaan opzetten die Wageningen moest
gaan verkopen. Ik zag het allemaal
een beetje anders dan de burgemees
ter. Bovendien was er veel te weinig
grond beschikbaar. Om een lang ver
haal kort te maken dat project in
Wageningen is niet doorgegaan, maar
het heeft mij wel op het idee gebracht
een grote permanente land- en tuin-
bouwexpositie te realiseren. Samen
met de heer Van Bommel van Vloten,
die indertijd voorzitter was van de
Landbouwhogeschool in Wageningen.
en een later gevormd comité heb ik
dat idee verder uitgewerkt"
..Dat we hier tenslotte in de polder
terecht zijn gekomen is natuurlijk
niet zo vreemd Hier is ruimte zat en
bovendien ligt Biddinghuizen nogal
centraal. Vooral nu al die grote brug
gen over de randmeren klaar zijn en er
een dijk tussen Lelystad en Enkhui
zen is aangelegd. We zijn aan ons
project begonnen zonder dat we ook
maar een cent achter de hand hadden
Het hele project hebben we zelf gete
kend We hebben zelf de begroting
gemaakt en ik heb bovendien een
uitneembare maquette gebouwd, die
ik achter in de auto overal mee naar
toe heb gesleept".
in het rood
„Omdat ik niks verdiende aan het
promoten van de bouw van de Flevo
hof. moest ik er in die beginperiode
andere dingen bij gaan doen om toch
brood op de plank te krijgen. Ik was
onder andere adviseur voor de bouw
van sporthallen en bungalows en ik
was ook betrokken bij de organisatie
van een groot evenement in Utrecht.
Tussen de bedrijven door heb ik
jarenlang stad en land afgereisd om'
steun te zoeken voor ons project. Ik
maakte natuurlijk wel onkosten. De
eerste folder heb ik zelf voorgefinan
cierd. Op een gegeven moment stond
ik 65.000 gulden in het rood bij mijn
bank in Wageningen. Maar ik was
toen al koopman genoeg om daar
geen slapeloze nachten van te krij
gen".
.Bovendien, als het fout was gegaan
met dat plan voor de Flevohof. waren
er in land- en tuinbouwkringen best
wel mensen geweest die voor mij de
henk kuipers
portemonnee zouden hebben getrok
ken. Man. ik heb wat af moeten praten
om land- en tuinbouworganisaties
achter mijn plannen te krijgen Ik had
eéht het gevoel dat ik het Evangelie
aan het verkopen was. dat ik zieltjes
aan het winnen was Alles met elkaar
heb ik met honderden besturen ge
praat. met duizenden mensen dus Ik
had soms drie afspraken achter elkaar
met boerenorganisaties. Die wilde
voor vierduizend gulden meedoen, die
voor achtduizend"
slachtoffer
„In 1971 zijn we open gegaan. Het
werd al meteen een succes. Zeven
honderdduizend bezoekers kregen
we! Maar wij werden tegelijkertijd
een beetje het slachtoffer van ons
succes. Want het parkeerterrein
bleek veel te klein, de restaurants
waren te klein, de opzet van onze
agrarische bedrijven was te beperkt.
Dus moésten we al direct gaan uit
breiden. Dus moesten wc leterlijk
opnieuw de boer om op om nog weer
wat geld los te krijgen. Ook dat is ons
gelukt".
..Sindsdien hebben we de verbeterin
gen en uitbreidingen steeds met eigen
middelen kunnen financieren Met wij
bedoel ik overigens de Stichting Fle
vohof. waarvan het WD-kamerlid
Waalkens de voorzitter is en waarbij
ik in dienst ben getreden als direc
teur We bezitten nu 150 hectare
grond, waarvan veertig hectare toeris
tisch is ingericht. De rest wordt agra
risch gebruikt. Naast directeur van de
Flevohof ben ik dus ook eigenlijk een
grote boer met 110 bunder grond, met
een grote rundveehouderij en een var
kensfokkerij. We doen ook veel aan
akkerbouw'
„Vorig jaar was het door het warme
weer geen best toeristenseizoen. Het
aantal bezoekers is onder de maat
gebleven. Maar ik heb met mijn aard
appelteelt toch nog heel wat goed
kunnen maken. haha. Die aardappe
len stonden er door het slechte voor
jaar niet zo best bij Toen ze gerooid
moesten worden had ik geen ruimte in
een van de schuren, omdat die voor
een manifestatie gebruikt werd De
aardappelen zijn toen langer op het
veld blijven staan en zijn daar vervol-
gehs als gekken gaan groeien. Dat is
ons geluk geweest. We hebben ten
slotte meer dan een miljoen kilo bin
nengehaald. Dat kwam ons heel goed
van pas, mag ik wel zeggen
„Zie je nou wat voor vreemd bedrijf
dat Flevohof is en wat voor vreemde
directeur ik ben? Een directeur die
zijn eigen restaurants ontwerpt en die
een paar weken geleden tijdens een
volkomen verregende vakantie op
Terschelling ook nog even een nieuwe
reclamecampagne in elkaar draait.
Wij zijn ontzettend veelzijdig en dan
heb je minder last van een slecht
toeristisch seizoen. Wij zoeken het in
de breedte en dan ben je als grote
attractie gewoon minder kwetsbaar
Gemiddeld trekken we een half mil
joen bezoekers per jaar. Dat geeft een
bruto-omzet van zes miljoen gulden.
Dan halen we vier miljoen gulden uit
onze restaurants, die we ook gebrui
ken voor congressen en de ontvangst
van buitenlandse groepen".
„De verpachtingen op het terrein van
patattentjes, pannekoekenhuis en
dergelijke plus onze eigen slagerij en
onze eigen bakkerij leveren een bru
to-omzet op van nog eens vier mil
joen. Uit de exposities halen we an
derhalf miljoen, onze agrarische be
drijven zetten ook nog eens twee en
een half miljoen om. Met elkaar dus
een omzet van een kleine twintig
miljoen. Als je nu alles opnieuw
moest bouwen en aanleggen, zouden
Flevohof tachtig miljoen gulden
moeten kosten. Dat is wat, tachtig
miljoen als je met niks bent begon
nen. Daar ben ik als eenvoudige
Twentse schoenlapperszoon best wel
trots op".
Herman Eshuis, bedenker, mede-stichter en directeur van de Flevohof in Oostelijk
Flevoland, heeft wel eens een gulden fooi gekregen van een dankbare bezoeker. „Hier,
koop er maar een lekker pilsje voor", zei de man. die de bus in Harderwijk nog moest halen en
die, zonder te weten dat hij met de baas van het complex van tachtig miljoen van doen had,
door Eshuis tijdig bij de bushalte was afgezet. De directeur heeft de gulden in dank aanvaard.
Herman Eshuis, directeur van de Fle
vohof
Dit voorbeeld typeert Herman Eshuis'
ongecompliceerde inborst en de door
hem bij herhaling gepredikte gastvrij-
El van het Kijk-, Speel- en Doe
park. Eshuis is ondanks zjjn bijna
ongeëvenaarde succes nog steeds die
eenvoudige Twentse schoenmakers-
zoon die liever dialect dan Nederlands
praat en die niet houdt van uiterlijk
vertoon als dure kostuums of indruk
wekkend diplomatenkoffertjes.
Sinds 1971 bestaat de permanente
landbouwmanifestatie Flevohof nu al
weer. Maar nog steeds is bij Eshuis
het heilige vuur met gedoofd. Zes
dagen per week en soms wel vijftien
uur per dag werkt hij met zichtbaar en
aanstekelijk plezier. „Ik voel me als
een spin in een web. Dat web probeer
ik heel te houden en ik zorg ervoor dat
er geen verkeerde vliegen in komen",
js zijn credo. Zijn medewerkers weet
j voortdurend te motiveren. Mis
schien is het wel daarom dat in deze in
economisch opzicht nogal donkere
dagen de Flevohof zich, zonder een
cent subsidie, vrij gemakkelijk kan
handhaven in de top-drie van onze
grote attractiepunten.
•■De stadsmensen groeien steeds ver
der van de natuur af. Als je eens wist
hoeveel kinderen denken dat melk
gewoon uit de fabriek komt. Dat het
een echt fabrieksprodukt is. Veel kin
deren weten echt niet dat er een koe
aan te pas komt die eerst veel gras
moet eten voordatje er melk uit kunt
halen. We hebben eens een rondlei
ding van tachtig stadsvrouwen gehad
Die maakten zich nogal zorgen over
ccn paar kippen die alsmaar gepikt
werden door een veel grotere kip. Ze
vonden dat nogal zielig. Of de be
drijfsleider die grote kip niet in een
ander hok kon doen. Dat het om een
haan ging die zijn echtelijke plichten
aan het nakomen was. dat was bij die
vrouwen niet opgekomen".
■Alles wat leeft haalt hier de hoogste
score. De kalfjes, maar ook de zeugen
en de biggetjes, die zijn nog steeds het
meest in trek bij de stadsmensen. Hoe
wordt ons brood gebakken, hoe werkt
een slager, hoe worden onze tomaten
en champignons geteeld? De mensen
weten het niet en ze kunnen het bij
ons allemaal zien. Ik geloof dat wij er
beslist in geslaagd zijn om onze be
langrijkste doelstellingen te verwe
zenlijken. De Flevohof slaat een brug
tussen de stad en het platteland en
laat zien waartoe onze agrarische sec
tor in staat is. Toen we pas open
waren zag je hier vooral boeren. Die
willen natuurlijk met eigen ogen zien
wat die gekke Eshuis met hun centen
had gedaan. Maar tegenwoordig zijn
het vooral de stedelingen die ons
bezoeken Die mensen zijn natuurlijk
wel veiwend. Om hun aandacht te
blijven prikkelen investeren we voort
durend in nieuwe dingen. De markt
waarop wij werken is verzadigd. Daar
om hebben sommige grote attractie-
punten het moeilijk om het hoofd
boven water te houden. Er is maar een
manier om het te redden en dat is
kwaliteitsverbetering"
echte twentenaar
„Ik ben een echte Twentenaar. Mijn
vader was schoenmaker in M ierden.
