SPORT EN
WETENSCHAP
tussen startschot
en finish is
alles mogelijk
zwarte markt
wimbledon
PZC/ weekendkrant
harm
kuipers:
de mens
zal
altijd
de
zwakste
schakel
zijn
WE ZIJN NET
ZO GOED EEN
STUKJE TRADITIE
9841 ZATERDAG 7 JULI 1984
23
Carl Lewis, de fenomenale
Amerikaanse atleet, acht
zich in staat straks in Los
Angeles negen meter door de
lucht te vliegen naar Olym
pisch goud. Verder dus dan de
8 meter 90 centimeter, de
|„eindeloze" sprong van Bob
Beamon, zestien jaar geleden
in de ijle Mexicaanse lucht.
Het record van Beamon
kreeg, toen het tot stand was
gekomen, dadelijk legendari
sche waarde. Verder leek een
mens cp eigen kracht onmo
gelijk te kunnen springen.
Maar Lewis is er al een paar
keer dichtbij geweest, zodat
ook dit, waarschijnlijk meest
tot de verbeelding sprekende
sportrecord, de langste tijd
heeft bestaan. Houdt het dan
nooit op? Ongetwijfeld, maar
voorspellingen over de uiter
ste grens van het menselijk
;Vermogen zijn altijd ondeug
delijk gebleken.
Koen Jaap Eden in 1895 de 1500 meter
lin 2,25,4 schaatste, geloofde toch nie
mand dat dezelfde afstand ooit bin
nen de twee minuten zou worden
afgelegd. Heden ten dage valt nog
steeds niet met zekerheid te zeggen
wanneer de fenomenen in de sport de
toele cijfers als een onneembaar ob-
itakel zullen tegenkomen. Ondanks
le intensieve bemoeienissen van we-
«nschappers, van wie Harm Kuipers,
lens wereldkampioen op de schaats
in sinds acht jaar verbonden aan het
llomedisch Centrum in Maastricht.
proefschrift
Francesco Moser: hand in hand met
wetenschap
Over het prestatievermogen van de
mens handelde het proefschrift van
doktor Harm Kuipers, de self-made
(vereldkampioen van 1975. Hij heeft
|ich gespecialiseerd in de spieren,
woonde onlangs een symposium bij
In San Diego en verhuist eind augus
tus met zijn gezin voor tien maanden
nuar de Verenigde Staten. Op een
Universiteit bij Indianapolis gaat
Kuipers onderzoekingen verrichten
tn uitnodigingen voor lezingen op
Midcre universiteiten hebben hem
reeds bereikt.
In het sportlaboratorium van de Lim
burgse universiteit is Kuipers, zoals
hij het zelf uitdrukt, „nu een beetje
aan het afbouwen" en prepareert hij
fich op zijn verblijf in Amerika. Tot
tijn voorlopig laatste werkzaamheden
In Maastricht behoort onder meer een
proef met enkele studenten, tevens
actieve wielrenners, die aan den lijve
pullen ondervinden wat het betekent
}m gedrogeerd op een racefiets te
otten. Ze leveren op verschillende
(Ijdstippen een inspanning op de ho
metrainer; de ene keer is een onschul
dig middel toegediend en de andere,
Seer amfetamine Wanneer is bij hen
Joch Kuipers bekend. „Ik weet niet
•*at ik geef, zodat ik niet kan manipu-
eren en je objectief kunt aantonen
fat het effect is. Het is bekend dat het
i(g]) mstekend kan werken als je er een
Wjuggestief verhaaltje bij vertelt. Pas
T achteraf hoor ik de code. Enkele resul-
jaten zijn inmiddels bekend, als je ze
Tji 1aast elkaar legt is er niet veel ver-
lehil".
«Sigentijdser is het gebruik van spier-
\f'ersterkende middelen (anabolicai en
Jormoonpreparaten, die het lichaam
J la een zware inspanning snel moeten
Vlerstellen, waardoor een intensievere
glïaimng mogelijk is. Een schemerig en
feieer discutabel terrein waar toppres-
V®hes worden voorbereid.
Panamerikaanse Spelen in Zuid-
«imerika gaven een aardige indicatie
"JSian het gebruik van de ongeoorloofde
I^Juddelen, want toen de controle wa
terdicht bleek vluchtte de ene (Ameri
kaanse) atleet na de andere „gebles-
Jjiierd" naar huis Toch is het en
^Wsplaatste gedachte dat hierdoor ie-
i ïreen is afgeschrikt. De gebruikers
I h vooral de bedenkers en verstrek-
h ars van de middelen verkeren in de
w ironderstelling de speurders naar
iregelmatigheden voor te zijn in een
Kuipers
eindeloos lijkende race. Los Angeles
lijkt daarom niet alleen de Spelen van
de boycot te herbergen, maar ook die
van de doping.
tendentieus
„Doping", zegt Harm Kuipers, „is een
tendentieus woord. Wij spreken liever
van farmacologie. Het zit erin dat die
een belangrijke rol zal vervullen".
Waarmee niet is gezegd dat Kuipers
volledig achter die ontwikkeling
staat.
Eerst legt hij uit; „Het gebruik van
anabolica is begonnen bij de kracht
sporten. Door hoge doseringen ont
staan grote spiermasssa's en aange
zien kracht tot op zekere hoogte even
redig is aan spiermassa, resulteert,
resulteert dat in betere prestaties. Bij
duursporten waren de ervaringen heel
tegenstrijdig. In feite lukte het niet de
prestaties op die wijze gunstig te
beïnvloeden De laatste jaren is er een
andere visie gekomen, de toepassing
van anabole hormonen, die we zelf
ook hebben onderzocht".
Ter opheldering legt Kuipers uit:
„Het hele wezen van training is her
stel Je schopt als het ware je lichaam
in de war en bepaalde klieren schei
den hormonen af die het herstel rege
len. Door dat proces ontstaat een
hoger prestatievermogen dan daar
voor mogelijk was, daarom word je
van training beter. Alleen wat blijkt
nu? Als je de Inspanning behoorlijk
hoog opdrijft, zeg maar over de rooie
gaat, blijft de hormoonafscheiding
achter. Dat zou kunnen betekenen
dat je herstel het laat afweten en je
training geen effect meer heeft. Je
pleegt dan afbraak. De tegenwoordige
filosofie is zo'n beetje; Wat het li
chaam weigert te doen geef je gewoon
bij, zodat je toch goed herstelt en je
aan kunt wat eigenlijk niet kon".
grens
Een kanttekening en een gewetens
vraagstuk daarbij: „De ene atleet
heeft van nature een sterke hormo-
nenrespons, een ander niet. En in
hoeverre mag je dan de natuur een
handje helpen? Wat wij geven noe
men we een substitutiedosis, datgene
wat het lichaam tekort komt. Dan
doseer je niet over. Bijwerkingen zijn
eigenlijk niet aanwezig, als je met
lage doseringen werkt, maar waar
ligt de grens? Ik vind het een heel
moeilijk probleem. Voor mezelf ben
ik er niet uit".
Sportmensen die hoge doseringen
hebben gekregen moeten daarmee al
zijn gestopt willen ze in Los Angeles
niet tegen de lamp lopen. Kuipers;
„Je kunt precies uitrekenen hoe lang
harry hesseling
een bepaalde hoeveelheid nog aan
toonbaar is. Toch blijven daarna de
positieve effecten nog aanwezig, al
moet ik eraan toevoegen dat de we
tenschappelijke onderzoeken in die
richting tegenstrijdig zijn. Het is ook
een heel moeilijk onderzoek We heb
ben bij een atleet die over de rooie is
gegaan wel ontdekt dat de
hormooninvloed uitblijft en we den
ken slechts dat hierdoor op een nade
lige manier het herstel wordt bein-
vloed. We zijn nu bezig te onderzoe
ken of dat zo is. Tot dusver is dat niet
onomstotelijk bewezen".
Topsporters lopen, springen, fietsen
(Moser), schaatsen en zwemmen om
het hardst aan de hand van de weten
schap. Op het gewenste moment kun
nen de records uit de laboratoria
rollen, zo schijnt het. Kuipers „Ik heb
niet zoveel vertrouwen in de weten
schap dat die het leveren van records
volledig kan regelen. Je kunt wel
ongeveer zeggen wat iemand gaat
lopen op grond van de tijden die hij
regelmatig heeft, gemaakt en bij hei
schaatsen is het ook wel zo'n beetje te
voorspellen als de een al heeft gereden
en je de onderlinge krachtsverhou
ding kent. Maar om te zeggen, ik test
hem hier en morgen gaat hij daarom
dat doen. dat laat zich heel moeilijk
voorspellen. We zetten wel eens men
sen op de lopende band en meten een
aantal dingen Je kent dan bepaalde
eigenschappen en kunt stellen, als het
meezit moet-ie tussen die en die tijd
kunnen komen. Maar om precies te
zeggen wat het wordt, daar zou ik me
niet aan durven wagen".
..Er zijn wel mensen die het proberen.
Met een rekenkundige benadering
van een prestatiecurve, waar een ze
kere lijn in zit, kun je zeggen waar het
moet uitkomen. Maar dat is zuiver
theoretisch. Het feit dat ze er steeds
naast zaten heeft ervoor gezorgd dat
het niet in de openbaarheid is geko
men De mens is nog altijd geen
machine. Je hebt met de vorm van de
dag te maken, waar we nog steeds
geen vinger achter hebben gekregen.
Zolang we dat niet in de hand hebben
laat zich een prestatie niet voor hon
derd procent voorspellen. En ik voor
spel dat het ook niet lukt Ik ben daar
blij om hoor Met welke middelen je
het ook doet. de mens zal zelf de
zwakste schakel in het geheel blij
ven".
De futuristische accommodatie die
topsporters in staal stelt nieuwe re
cords op de lopende band te zetten.
Iaat zich moeilijk voorspellen. Veren
de kunststofbanen. waarover atleten
zich nog sneller kunnen voortbewe
gen, zijn echter geen utopie. En de
schaatsers gaan over vier jaar in
Calgary op een overdekte baan om
olympische medailles duelleren, zo
dat weersinvloeden worden uitge
schakeld. Kuipers: „Dan heb je het
klimaat in de hand, dus ook het ijs. Je
zult alle records weer moeten herzien
en splitsen' in buiten- en binnenba
nen, zoals er nu officieus een verschil
is tussen hoogland- en laaglandba-
nen".Juist schaatsrecrods zijn zeer
betrekkelijk, omdat dc hooggelegen
Medeo-baan het exclusieve bezit is
van de Sowjet-rijders en soms van
Oostduitsers. Daarom is voor anderen
de lol er af. Kuipers „Ja. je kunt het
daar bovendien treffen dat je de wind
twee keer in de rug hebt. Wat ben je
dan aan het doen? Ik kan ook wel
fantastische tijden rijden van een
berg af met de wind in de rug, Dan
kan ik ook boven de vijftig kilometer
per uur komen. Je moet natuurlijk wel
eerlijk kunnen vergelijken."
De Italiaanse wielrenner Francesco
Moser profiteerde bij zijn dubbele
uurrecordverbetering van de gerin
gere luchtweerstand in Mexico. Zijn
succes werd vooral toegeschreven
aan de wetenschap. Kuipers: „Hij is
begeleid door een dokter. Ik weet
niet precies hoe het record tot stand
is gekomen, maar de ervaring die wij
met wielrenners hebben is dat er een
heleboel aan de training te verbete
ren valt. Men doet vaak maar wat en
is niet optimaal bezig. Moser heeft in
die dokter iemand gevonden die hem
goed begeleidt en in de hand houdt".
praktijk
In Nederland lukt het wetenschap
pers maar moeilijk direct invloed uit
te oefenen op de gedragingen van
topsporters. Dat vindt althans Harm
Kuipers. „De praktijk wil van ons
alleen maar pasklare oplossingen.
Een recept dat voor iedereen geldt
hebben we niet. We hebben een aan
tal algemene regels wetmatigheden,
en daarbinnen heb je verschillen,
omdat niet iedereen gelijk is. Wij
dragen onze kennis over aan trainers,
die dat moeten interpreteren, maar
de vertragende factor is vrij groot.
De praktijk loopt vaak vijf jaar ach
ter bij wat wij weten".
Zo heeft het Oostduitse damesschaat-
sen, dat ver boven andere landen is
verheven, niet zo bar veel geheimen
voor Kuipers Dat daar de toevoeging
van hormoonpreparaten mede tot het
hoge niveau heeft geleid wil hij niet
publiekelijk beamen („Ik heb het niet
uit de eerste hand"i. maar op de
gewetensvraag of hij Nederlanders
harder kan laten schaatsen met de
kennis en wetenschappelijke moge
lijkheden waarover hij en zijn colle
ga's beschikken, zegt Kuipers ronduit
•ja".
Kuipers: „Er is veel aandacht ge
schonken aan de bloedprikken bij de
DDR-sporters. Die zijn niet het be
langrijkste, die leveren alleen aan
vullende gegevens op. Er gebeurt
daar in principe niets meer dat hier
ook mogelijk is. Trainen tegen het
maximum aan. dat kunnen we hier
ook. Maar dan moet je die sporters
wel 24 uur per dag onder jc hoede
hebben. Je kunt hier wel priktoestan-
den doen, maar als je ze maar drie
uur per dag ziet en niet onmiddellijk
kunt ingrijpen als de eerste sympto
men van overbelasting zichtbaar
zijn, win je er niks mee".
Wie vanaf het metrostation Southfields in Londen via de Church Road
de kleine wandeling maakt naar Wimbledon, wordt over een afstand
van 100 meter minstens tien keer ietwat samenzweerderig aangesproken.
Telkens is de onopvallend bedoelde, maar overduidelijke vraag hetzelfde:
of meneer misschien „spare tickets" heeft, kaartjes die hij te koop
aanbiedt dan wel op zoek is naar een toegangsbiljet, om vele uren
wachten in de kilometerslange mensenrij aan de overkant van de weg te
vermijden.
Kortom, je bent beland tussen de
zwarthandelaren, die zich qua uiter
lijk weliswaar in niets onderschei
den van de gewone man, maar on
dertussen wel dusdanig (financieel)
zaken doen, dat elke rechtgeaarde
jan-met-de-pet uit de fabriek of op
kantoor zich ongelovig en hoofd
schuddend over zoveel onrecht zijn
rijtjeshuis zal opzoeken. De wereld
van de „touts" of de „spivs". zoals de
illegale kaartjesver- en opkopers in
de Britse volksmond worden ge
noemd, kent zijn eigen regels en
wetten, waarbij - hoe kan het ook
anders - alles draait om geld.
Dat blijkt eens te meer tijdens po
gingen om de heren aan de praat te
krijgen over hun handel en wandel.
Twee van hen willen best een sappig
verhaal afsteken, „maar dan kost
het je wel honderd pond de man".
De verbaasde grijns wordt beant
woord met een voor-niets-gaat-de-
zon-op-gebaar, waarna het duo zich
weer even snel omdraait en zich
richt op eventuele klanten.
Het „normale" interviewtarief blijkt
20 pond te zijn, ongeveer 90 gulden.
Elke zwarthandelaar, verzocht om
wat meer achtergrondinformatie en
helderheid, heeft dat bedrag voor in
de mond liggen, als een ingestu
deerd antwoord op een bekende
vraag. Maar kennelijk stoort de be-
jeroen te nuijl
langstelling van die „Dutch repor
ter" de aanvankelijk gesloten gele
deren toch meer dan men wil toege
ven en al gauw meldt de eerste
publiciteitsgevoelige „afvallige"
zich. Chris Fowley (.ja hoor. je mag
mijn naam rustig noemen") wil voor
tien pond best tijd vrij maken, waar
na de deal schoorvoetend zijn beslag
krijgt. Tot wrevel van enkele passe
rende collega's, die eerst zeker wil
len weten of hij wel betaald heeft
gekregen en hem vervolgens bij het
horen van het ontvangen bedrag
mopperend beschuldigen van valse
concurrentie. „Jij zou het bij wijze
van spreken nog voor niets doen
ook".
pakken in deze veertien dagen zelfs
40 a 50.000 pond".
traditie
De straat-spivs komen op alle moge
lijke manieren aan hun handels
waar. Ze kopen niet alleen toegangs
bewijzen via het publiek, maar o.a
ook van de 375 officiële All-England-
Clubleden. van internationale ten
nis vertegenwoordigers, spelers en
zelfs scheidsrechters, die allen recht
hebben op een aantal kaarten Met
enige diepgaande speurwerkzaam-
heden moet het voor de arm der wet
dus een koud kunstje zijn om het
zwarte circuit goeddeels te ontman
telen. „Maar ach, we maken ook deel
uit van het circus, wij zijn net zo
goed een stukje traditie geworden",
beseft Fowley. „En helemaal uitban
nen kunnen ze dit toch met".
Desondanks heeft de Britse politie
een speciale eenheid van 20 recher-
cheurs-in-burger rond Wimbledon
geposteerd om al te opzichtig en
vooral opdringerig zaken doen te
gen te gaan. Tijdens het gesprek
draait Fowley zich ineens om en
begint hij nonchalant leunend over
een hekje in het oneindige te turen.
„Daar heb je ze al", fluistert de
Londenaar, wanneer twee heren
vlak achter ons langslopen, maar
verder geen enkele aansalten ma
ken om enige actie te ondernemen.
„Meestal knijpen ze een oogje toe",
weet Fowley.
Wat niet wegneemt dat over de
eerste week al 60 tot 80 van 2ijn
collega's gearresteerd zijn wegens
„illegal touting". En dat kan flink in
de papieren lopen. „Als ze je pakken
moet je 52 pond boete betalen, de
tweede maal 60 en dat kan zo door
gaan tot maximaal 100 pond. Een
vriend van mij is in Oxford zelfs zes
keer op een dag meegenomen, maar
hij was net zo snel weer terug. Er
lopen hier nu ongeveer 60 jongens
rond die hetzelfde werk doen als ik,
onder wie zelfs iemand uit Amerika.
Ja. natuurlijk heerst er onderling
veel rivaliteit, maar vechten of zo is
er nooit bij. Het blijft beperkt tot zo
nu en dan wat verbaal geweld".
rijke kerel
schemerig
Fowley, een veertiger met een sym
pathiek gezicht, zit al vijftien jaar
„in het vak". Het zogeheten „tou
ting" is zijn dagelijks werk, want de
schemerige handel in toegangsbe
wijzen blijft niet beperkt tot twee
weken rondstruinen voor de hek
ken van het Wimbledoncomplex.
„Ik vertrek zo naar Wembley, daar
is een popconcert met Elton John.
Maar we komen ook wel in het
buitenland. Ik was in Rotterdam
toen de Rolling Stones daar optra
den en binnenkort kun je mij weer
zien bij de Formule-I-races op
Zandvoort".
Wimbledon betekent financieel ge-
zaen echter het jaarlijkse hoogte
punt voor de Britse zwarthandela
ren, wat gezien de normale ticket
prijzen niet zo verwonderlijk is. Voor
een centre-courtkaartje op een
maandag in de eerste week staat een
bedrag van zes pond. Wie het even
wel niet lukt die te bemachtigen,
moet op de zwarte markt maar liefst
100 pond neertellen. Voor dinsdag is
hetzelfde hoge bedrag vastgesteld:
woensdag, donderdag en vrijdag
„doen" 150 pond en de zaterdag zelfs
175. De mannenfinale, die legaal 16
pond kost om een zitplaats rond de
hoofdbaan te krijgen, is na het aan
spreken van niet-officiêle bronnen
minstens pas voor de lieve somma
van 250 pond (zo'n 1250 gulden) per
persoon toegankelijk. De goedkoop
ste staanplaatsen bedragen nog al
tijd 30 pond
Prijzen, die de laatste vijf jaar
onveranderd zijn gebleven. „Busi
ness is good", roept Fowley dan
ook. „Al had ik duizend tickets tot
mijn beschikking, ik zou ze alle
maal kwijtraken. Maar helaas, de
kaartjes komen minder makkelijk
los dan vroeger. Ik heb er tot dusver
24 verkocht, wat betekent dat ik er
nog 47 over heb voor de tweede
week. OvVrn de hele periode ver
dien ik minstens 2500 pond. maar
met wat geluk kan het ook 5 a 6000
pond zijn. De echt grote jongens
De reacties van het publiek op het
zwarthandelen loopt volgens Chris
Fowley nogal uiteen. „De Engelsen
zelf zfjn „shocked", die roepen dat ze
ons allemaal meteen in de gevange
nis moeten zetten. De buitenlanders
maken er over het algemeen geen
probleem van en aan hen raken we
dan ook het leeuwedeel van de kaar
tjes kwijt. Vooral Amerikanen. Ita
lianen en Fransen zijn goede kopers
Ik had net een rijke kerel die ook
voor zijn twee kinderen honderd
pond betaalde Aan Australiërs heb
ik de meeste hekel, om welk evene
ment het ook gaat Die zijn arrogant
en gemeen, proberen je altijd te
bedonderen"
Dat het Wimbledonbestuur zich niet
erg druk maakt om de dubieuze
transacties voor haar statige terrein,
komt ook door de enorme winst die
„The championships" opleveren.
Vorig jaar bleek dat ibruto-bedrag)
zeifs de 2,7 miljoen pond te over
schrijden, ondanks hoge posten aan
de uitgavenkant als onderhoud (bij
na twee miljoen) en prijzengeld (1.1
miljoen). De overblijvende netto
winst van ruim 1.8 miljoen pond
werd gebruikt om het Britse tennis
in al zijn geledingen te ontwikkelen.
En de inkomsten van Wimbledon
zullen nog wel verder stijgen. Het
bezoekersrecord in 1983 (360.000)
wordt dit jaar waarschijnlijk over
troffen, want halverwege passeer
den. mede dank zij het mooie weer.
al bijna 210.000 mensen de kassa's.
Dit gevoegd bij de almaar toene
mende belangstelling van radio en
tv - vorig jaar leverde dat de orga
nisatie bijna vier miljoen pond op -
kan het niet anders, of Wimbledon
gaat het prijzengeld straks opnieuw
verhogen. Voorzitter Buzzer Ha-
dingham maakt daar geen enkel
probleem van. „We willen de spe
lers en speelsters graag laten mee
profiteren van de goede zaken die
we doen. Bovendien stijgen de reis-
en-verblijfskostcn enorm en heeft
Wimbledon een reputatie hoog te
houden. Dat mag best wat geld
kosten".
