DELTAWERKEN
MENSENWERK
HOLLANDS
GLORIE
voorlichting
itc past
in rijtje
wijsmuller
en smit
successen in de
perzische golf
het voorlichtingscentrum over de stormvloedkering Oosterschelde aan de rand van de steeds leger rakende
op het werkeiland Neeltje Jans wordt binnenkort de miljoenste bezoeker verwacht. Een echte
Had elke belangstellende voor het kijkje achter de schermen entreegeld van 7500 gulden op tafel gelegd,
vas daarmee het Oosterscheldeproject krap betaald. Een ludiek rekensommetje, dat aan de ene kant nog eens
dat het project een lieve duit kost en aan de andere kant prima aangeeft dat de publieke belangstelling
het waterbouwkundige gebeuren bijzonder groot is. „We zijn sinds 1979 gegroeid van een centrumpjé tot één
van de grootste educatieve voorlichtingscentra in Nederland", zegt waarnemend-beheerder Ted Sluijter (net 28) met
enige trots. Hij stelt het zelf met enige verbazing vast. „Ik had nooit gedacht dat zoveel mensen naar een
waterbouwkundig werk willen komen".
De cijfers zijn het nuchtere bewijs voorlichtingscentrum in te richten. zuidwest-Nederland te vergroten „We
ZWN kon erin stappen dankzij het proberen daar wel duidelijk over te
vervoersaspect. Wel zorgt rijkswater- zijn, met onder meer de verwijzing
staat voor de accommodatie en de naar de watersnoodramp van 1953.
inrichting van het geheel. Beheerder Aan de andere kant is het
d dat de
Sluijter vindt het vanzelfsprekend dat stormvloedkering multifunctioneel is;
'de burger' informatie kan krijgen het gaat om méér functies dan alleen
voorlichtingscentrum opende
halverwege 1979 de deuren. De opzet
was een tijdelijk, klein centrum, be
doeld om jaarlijks zo'n 50.000 mensen
te kunnen ontvangen. In het eerste
i halfjaar kwamen er echter al ongeveei
40 000 bezoekers aanzetten, zodat over hetgeen met een flinke portie de veiligheid",
j meteen een flinke uitbreiding van de belastingcenten in de Oosterschelde- i
ruimte nodig was. En eigenlijk is ei monding plaats grijpt. „Het storm- VOOfOOrüccl
sindsdien voortdurend getimmerd, vloedkeringsproject is heel duidelijk De medewerkers
want de belangstelling bleef toenc een compromis tussen heel wat part-ij- ervaren vaak dat
men. In 1982 kwamen er 250.000 be- en. Het is een sterke afweging geweest zeker vooroordeel binnen stappen,
zoekers en in 1983 ruim 310.000. Sluij- tussen allerlei belangen. Dat moet je Ze zien het als een geldverslindend
ter verwacht dat die score in 1984 met iedereen die er belang in stelt laten karwei. Sluijter kan zich dat best
circa 20 percent overschreden zal wor- zien. En ook aangeven wat er geineen
den, mede mogelijk dankzij een recen- schapsgeld gebeurt en de indianen-
te verbouwing/uitbreiding.
jgeen miljarden guldens in een bodem-
oudmijntje Le put Besmeten".
'oor het streekvervoerbedrijf Zuid- In het voorlichtingscentrum 22 horen we ook wel verwijten'
Vest-Nederland (ZWN) is het voor- medewerkers, van wie het grootste meest voorkomende vraag slaat ook
lichtingscentrum een goudmijntje, deel op deeltijdbasis wordt gepro- op het kostenplaatje. Andere veelge-
^egelijk ook een propaganda voor beerd het gastheerschap voorop te vraagde informatie heeft betrekking
iet openbaar vervoer. De bezoekers stellen. Oók tijdens piekdagen, wan- op de toekomst van het werkeiland
iworden met bussen van ZWN aan- en neer het drukker en lawaaiiger is dan en wat er na het project met mensen
j^rtafgevoerd en over het werkeiland
rondgeleid. Bovendien is het ver-
^OOAyoersbedrijf uitbater van het cen-
iektrum.
,p_.„De best lopende lijn in Nederland.
amet nog een flinke jaarlijkse groei.
'oor de ZWN een schot in de roos",
•toogt Ted Sluijter. Overigens is het in een bijenkorf. Een bezoek duur
iet alleen de lijndienst waarmee de ongeveer 1,5 uur bestaat doorgaans
[bezoekers reizen; ongeveer tweederde uit drie hoofdmoten: film. tentoon-
an het centrum
ervaren vaak dat de mensen met een
voorstellen. „Je zult maar in Lim
burg wonen en horen dat de weg
verhalen ontzenuwen er worden dichtbij huis niet hersteld kan wor
den omdat het geld voor de Ooster-
scheldewerken nodig is. In die sfeer
rinus antonisse
en ben jansen
en schepen gebeurt. Sluijter noemt
het opvallend dat de herkomst van
de naam Neeltje Jans eveneens
nieuwsgierigheid opwekt (de Zand
plaat is vermoedelijk genoemd naar
een schip met die naam, dat er ooit
strandde). Hij geeft grif toe dat er ook
ontevreden mensen zijn. „Daar ont
kom je niet aan. We hopen wel dat het
aantal verminderd. Er waren veel
aast komen veel mensen in groeps- het project van A tot Z te belichten,
(erband met touringcars. Sluijter: daarvoor is het te omvangrijk en te
Ideel maakt daarvan gebruik. Daar- stelling en rondrit. Bedoeling is niet klachten over lange wachttijden.
Daar proberen we wat aan te doen".
Een toenemend aantal bezoekers
►„Het werkeiland krioelt van de bus- complex. „We horen nogal eens van komt uit het buitenland. Belgen
sen. We hebben soms 40 excursies per de mensen dat het allemaal overrom- spannen de kroon, gevolgd door Duit-
dag en 20 lijnbussen. Dat is niet niks pelt. Daarom moet je ook niet teveel sers en Engelsen. Sluijter maakt dui-
in zo'n klein gebied waar volop ge- verwachten van wat mensen aan ken- delijk dat de belangstelling uit
werkt wordt. Ik kan me wel eens nis overnemen. We zijn al blij als ze de Frankrijk sterk groeit (dit jaar al een
voorstellen dat de bouwers ons last- hoofdpunten oppikken daar is de verdubbeling). Er zijn folders in di-
posten vinden. Gelukkig is er een heel informatie ook op afgestemd. Ze hoe- verse talen en
goede samenwerking". ven helemaal niet te weten dat
Aanvankelijk, toen er nog geen voor- pijler 18.000 ton weegt en dat er 5 dertitels. Voor de met nasynchronisa-
lichtmgscentrum was. verzorgden me- miljoen ton steen verwerkt wordt. Als tie verwende Duitsers en Fransen is
dewerkers van de aannemerscombi- ze maar duidelijk wordt dat wat hier dat even wennen, maar volgens Sluij-
natie Dosbouw en rijkswaterstaats gebeurt, op een serie unieke, nieuwe ter is het een praktischer oplossing
Deltadienst zelf de voorlichting (ze technieken berust en dat het wel eens dan het apart draaien van films in
doen dat trouwens nog, met name financieel anders kan uitpakken dan verschillende talen. De buitenlandse
voor meer gerichte groepen zoals bij- we in het begin dachten", vertelt Ted gasten moeten het tijdens de rondrit
voorbeeld bestuurders en technici). Sluijter. Hij vraagt zich af of de men-
Het dreigde boven de pet te groeien sen beseffen dat het project oorspron-
en vandaar het besluit een apart kelijk geboren is om de veiligheid in
r het eerst zijn de
films voorzien van buitenlandse
wel zonder toelichting in eigen taal
doen (tenzij het bezoek in groepsver
band wordt afgelegd).
Terwijl het aftellen voor de miljoen
ste bezoeker begonnen is, wordt drif
tig gewerkt aan de totstandkoming
van een defintief voorlichtingscen
trum over het Deltaplan. Begin 1986
moet dat open gaan, met een jaarca
paciteit van 300.000 tot 400.000 gas
ten. Dit centrum komt bovenin het
gloednieuwe Topshuis. het bedie
ningsgebouw voor de stormvloedke
ring, op de grens tussen Noordzee en
Oosterschelde. Ook hier zal de ZWN
de exploitatie op zich nemen en be
last rijkswaterstaat zich met het be
heer. Nieuw is de bemoeienis van het
Nederlands Bureau voor Toerisme
(N'BT). Deze club gaat zich richten op
de promotie en productontwikkeling
van het nieuwe centrum (dat de hui
dige Delta-expo bij de Haringvliet-
sluizen overbodig maakt).
De hoofdlijnen voor de inrichting van
het definitieve centrum staan vast. Er
komen vijf moten: de historie en
uitvoering van het Deltaplan; de
invloed van water, bodem en lucht op
de Delta; samenwerking bedrijven,
instellingen en wetenschappers om te
komen tot realisatie van het Delta
plan; historie en uitvoering van het
plan, met uitzondering van de Ooster
schelde werken; de Oosterschelde
met uitvoering werken en het milieu.
Koffiehoek en filmzaal ontbreken
niet. Sluijter is verheugd over de
komst van een documentatiecen
trum, waar mensen die meer willen
weten terecht kunnen (in het huidige,
tijdelijke centrum ontbreekt dat). Hij
geeft aan dat daaraan veel behoefte
bestaat, dat blijkt onder meer uit de
gretigheid waarmee thans aanvullen
de informatie gekocht wordt. Ted
Sluijter beklemtoont dat aan een do
cumentatiecentrum meer behoefte is
dan aan een souvenirhoek. „Het pop
petje met kaas, klompen en bollen -
dat weet iedereen wel."
Mede aan de hand van de wassende
bezoekersstroom, constateert Sluij
ter dat Neeltje Jans een begrip aan
het worden is. „Je kunt er - zeker in
de toekomst - milieu, visserij en
technologie op een uitstekende wijze
presenteren. Daar heb je heel wat
meer aan dan aan een pretpark." De
waarnemend-beheerder tekent erbij
aan dat de groei van pretparken eruit
is. „Dat schijnt een beetje over te
zijn. De belangstelling richt zich
meer op de educatieve sfeer tegen
woordig. Dat is voor ons een gunstige
ontwikkeling."
foto's: wïm riemens
Geen krijsende meeuwen of stoere zeeslepers voor de deur, wel rustieke
kastanjes en het gebruikelijke stadsverkeer. De International Trans
port Contractors Holland BV (kortweg ITC) heeft het in het Haarlemse
Kenaupark uitstekend naar de zin. Een elf jaar oud bedrijf dat nu Iran en
Irak er niet voor terugdeinzen tankers en vrachtvaarders in de Perzische
Golf te beschieten ruim in het bergingswerk zit. Werk dat internationaal
de aandacht trekt.
Al tweemaal slaagde het bedrijf erin wordt, deels via satellietcommum-
brandende tankers in veiligheid te catie, rechtstreeks contact onder
brengen. Manager J. Boven van ITC houden met de meeste slepers waar-
vertelt over de korte doch bewogen van de 'Solano' op het moment in de
historie van de vrij onbekende maar 'erzische Golf vertoeft. Deze had
succesvolle onderneming, waarvan corte tijd niets te doen en lag bij de
de schepen tot de verste uithoeken ïolf op werk te wachten toen Iran
van de wereld opstomen. In ber- ;n Irak het drukke scheepvaartver-
gingsland zijn het niet alleen Wijs- keer onder vuur namen,
muller en Smit die het roer in han-
De olietanker 'Safina Al Arab' kreeg
op 25 april een voltreffer te
cor boos
den hebben.
De stichters van ITC zijn twee oud- ln brand Boye„ Qnze
werknemers van concurrent Wijs
muller uit IJmuiden: de heren Jonk
man en Burghout, die het aan het
begin van de jaren zeventig bij hun
baas voor gezien hielden. Manager
Boven over dat vertrek. „Zij waren er sleper is daar meteen naartoe ge-
heilig van overtuigd dat het trans- stuurd. De tanker lag brandend in
port van zware objecten met afzink- z-n eigen olie collega Smit had ook
bare pontons de toekomst had. Wijs- een schip in de buurt en heeft ons als
muller geloofde daar toen nog niet zo sub-contractor, een soort onderaan-
in. Jonkman en Burghout zijn daar- nemer, geholpen bij het bergen van
om in 1973 voor zichzelf begonnen. de Safina Al Arab'. Die ligt ïnmid-
Achteraf gezien een goede zet. want dels voor anker bij Bahrein",
juist dat zware transport met die Daar kreeg de tanker al snel gezel-
pontons leverde ITC veel werk op". ÖCiiap van een tweede pechvogel: de
Het ITC-succes deed Wijsmuller la
ter alsnog van koers veranderen.
Daar kwamen de Super Servants in
de vaart. Afzinkbare en zichzelf
voortbewegende kolossen waarmee
het IJmuidense bedrijf internatio
naal hoge ogen gooit. Boven la
chend: „Wij hebben op dit punt niet
langer het alleenvertoningsrecht"
'Chemical Venture', waarvan de op-
zeven slepers
De klein begonnen onderneming
ontpopte zich al snel tot een gestage
groeier. Elf jaar na de oprichting
beschikt ITC over kantoren in Haar
lem (waar dertig mensen werken),
Houston, Singapore en Tokio en kan
gebruik worden gemaakt van zeven
vrijwel identieke oranje zeeslepers.
Gebouwd in Japan en ieder met een
vermogen van zo'n 15.000 pk en
vijftien man aan boord.
Zij vormen het driftig kloppend ITC-
hart, om financiële redenen val-end
onder de Panamese vlag. Dat laatste
heeft voor veel mensen een negatieve
klank, erkent Boven. „Niet geheel
onbegrijpelijk, want vroeger gebeur
den er in Panama regelmatig vreem
de dingen. Maar tegenwoordig zijn
de autoriteiten daar onzettend ver
velend. Het gaat er heel streng en
secuur aan toe Ik denk dat we met
de Nederlandse Scheepvaartinspec
tie veel minder problemen zouden
hebben".
Liggen bij Wijsmuller in IJmuiden en
Smit Tak in Rotterdam regelmatig
slepers aan de kade, ITC moet het
zonder dat directe contact stellen
Boven ..We zitten nu in Haarlem,
maar het had ook Maastricht of een
andere stad kunnen zijn. U moet het
zo zien: onze schepen hebben geen
thuishaven. Als het goed is zijn ze
altijd op pad. Het enige wat we in
Haarlem nodig hebben, is een tele
foon en een telex Daarnaast be
schikken we in Amsterdam over een
magazijn. Daar gaan de schepen
naartoe wanneer er onderhoudswerk
moet worden gedaan"
brand
Vanuit de statige villa in Haarlem
bouw in brand werd geschoten. Het
vuur kon door de ITC-bergers wor
den bedwongen, de schade bleef be
perkt ITC redde voor het oog van de
met ingehouden adem meelevende
wereld twee tankers van de onder
gang. Met de eigenaren van de sche
pen werd overeengekomen dat de
'Solano' voorlopig ter plekke blijft
om een oogje in het zeil te houden.
Boven: „Onze sleper ligt nu tussen
de twee tankers waarvan er op het
moment eentje wordt gelost. Zodra
daarbij iets mis gaat, kunnen wij
opnieuw aan de slag".
De ITC-directie overweegt om een
tweede sleper naar de brandhaard te
sturen. Boven „Op het moment ligt
er een in het Verre Oosten, bij Hong
kong. Die zouden we naar de Perzi
sche Golf kunnen dirigeren, maar
dat is nog altijd zo'n vierduizend mijl
varen Bovendien laat je dan het
vaste werk schieten en dat kost geld.
Vandaar dat we er nog even goed
over na willen denken".
geen angst
Bang om in het oorlogsgebied aan de
slag te gaan is ITC niet De redene
ring van Boven klinkt vrij eenvou
dig. „Iran en Irak beschieten hoofd
zakelijk tankers en koopvaardijsche
pen omdat die voor de aanvallende
partij van grote waarde zijn. Met het
vernietigen van dergelijke vaartui
gen hopen ze de vijand flink te
treffen. Is zo'n schip eenmaal onder
handen genomen, dan heeft het wei
nig zin meer om nog eens terug te
komen en de sleepboten te beschie
ten Daarom denken wij geen extra
risico's te lopen'Wel moet ITC net
als alle andere scheepseigenaren ho
gere verzekeringspremies betalen.
Maar één geslaagde berging kan die
tegenvaller volledig teniet doen.
Terugblikkend op de twee geslaagde
bergingen zegt Boven het een mira
kel te vinden dat het beschieten van
volstrekt weerloze schepen niet tot
een grotere catastrofe heeft geleid
Het aantal slachtoffers bleef tot nog
toe beperkt en bovendien is het
gelukt een olieramp te voorkomen
De ITC-manager ,,Je moet er niet
aan denken wat er gebeurt wanneer
zo'n gigant doormidden breekt. Dan
is er ook voor ons echt geen redden
meer aan"
nuchter
Over de onverwachte belangstelling
voor ITC toont Boven zich nogal
nuchter. Natuurlijk, de pers weet de
weg naar het Haarlemse Kenaupark
wat beter te vinden, maar hoe mooi
en positief de verhalen ook mogen
zijn, ze zetten weinig zoden aan de
dijk.
Boven droogjes: „In de vakliteratuur
stonden wij al veel langer goed aan
geschreven. ITC wordt doorgaans in
één adem genoemd met Wijsmuller
en Smit. Niet alleen onze slepers,
maar ook de pontons en transport
schepen trekken vaak de aandacht".
Op de snelvarende afzinkbare sche
pen van ITC kunnen twee booreilan
den tegelijk vervoerd worden. Soms
gaat zo een complete fabriek de
oceaan over. Een dergelijk ITC-
transport langs Vuurland trok on
langs de aandacht van de hele Ame
rikaanse pers. Bekendheid kreeg de
Haarlemse onderneming ook met
het slepen van de Griekse tanker
Assimi die in de Straat van Hormoez
in brand was gevlogen. Het schip
brak doormidden en is daarna ver uit
de k5nt op grote diepte afgezonken
Door vier jaar lang rotsblokken te
vervoeren van Ras el Kaina naar de
nieuwe havenstad Jubail aan de Per
zische Golf, kreeg ITC ook aandacht
Voorts zijn enorme hoeveelheden
pijpstukken voor oliepijpleidingen
van Duitsland naar Argentinië ge
sleept en werden indrukwekkende
hoeveelheden grind uit Finland naar
de Oosterschelde vervoerd. De olie
industrie en natte bouwsector zijn de
grootste klanten voor het dynami
sche bedrijf dat behoort tot de vijf
grote slepers in de wereld Nederland
telt er drie. De andere mededingers
in internationale wateren zijn te vin
den in Japan en Frankrijk
„Een klein wereldje" verduidelijkt
Boven, zittend in zijn Haarlemse
kantoor waar een kamerbrede we
reldkaart laat zien hoe groot het
werkterrein van ITC is.