Verval van verdraagzaamheid is verval van de democratie on verdraagzaamhei I Waakzaam blijven voor Zandkorrels voorkwamen bloedbad van Domburg' 'CHELATIE- NOS-DOCUMENTAIRE BEVRIJDING WALCHEREN DR. W. DUISENBERG BIJ HERDENKING BEVRIJDING: PZC/provincie RECTOR BIJ PRIJSUITREIKING: THERAPIE' MIDDELBURG - „Verval van verdraagzaamheid is verval van de democratie." Dr. W. F. ■Duisenberg, directeur van de Nederlandse Bank en centrale inleider bij de negenendertigste ■herdenking van de bevrijding, heeft dat zaterdagmiddag voorgehouden aan een gehoor van ■honderden genodigden. In de Middelburgse Nieuwe Kerk, met koningin Beatrix, prins Claus, K/Jjninister-president Lubbers en andere leden van het kabinet onder de aanwezigen, stelde hij: ,De belangrijkste doelstelling van de democratie is het verzekeren van de fundamentele rechten van de burgers. Het is om die reden daj de democratie intolerant, onverdraagzaam moet zijn tegenover iedereen die dat fundament ondergraaft". Als deze democratie wordt aangetast, gese jood. Surinamer of Staphorster. zou kunnen zijn. Duisenberg: ..Als wij moet er desnoods met harde hand homosexueel. ambtenaar, werkloze er echter mee moeten rekenen, en dat verzet worden gepleegd. „Wie de tem- kortom een ieder is weieens lid van doe ik, dat ecomisch herstel vele, vele pel ontheiligt, vraag je met om te een minderheid, en dat kan hier met jaren zal vergen, dan moeten wij ook 'vertrekken, die gesel je eruit. Wie opgeheven hoofd. Niet altijd van har- rekenen met het gevaar dat de verhar- onverdraagzaamheid predikt, vraag te, met altijd zonder wrijving, zelfs ding in de samenleving zich vastzet in je met om zijn mond te houden, die niet altijd zonder strijd, maar uitein- ons cultuurpatroon". Waarna hij tot snoer je de mond," aldus dr. Duisen- delijk is er toch tolerantie", zo zei hij. zijn waarschuwing kwam: ..Verval berg. „In dit land moeten wij, onze Een toenemende verharding van de van verdraagzaamheid, is verval van (onderen en onze gasten alleen maar verhoudingen echter, signaleerde de de democratie", opgeheven hoofden zien, en nooit heer Duisenberg. de harmonie van na meer opgeheven armen. Dóérvoor zijn de oorlog lijkt verdrongen door polari- X\[ pprwprk wij bevrijd". satie, verbroedering door verkette- v r t?w rVc/#v Tot de oorlogsherinneringen uit zijn ring, gastvrijheid door vijandigheid. Zijn inleiding kreeg nog tijdens de jeugd hoorde het wegvallen van Voor een deel hangt die hardheid naar officiële bijeenkomst enig weerwerk, [scheidsmuren op basis van geloof, zijn inzicht samen met de economi- Het kwam uit het jongerenforum met maatschappelijke positie of afkomst, sche malaise: „Men voelt zich be- de Vlissingse scholier Marco Ooster- En vrij snel na de oorlog: „de verwon- dreigd in zijn levenswijze, men slaat veld. de Molukse Mona Saija en de dering en teleurstelling over het weer terug, men slaat van zich af. men slaat werkloze Frans Ravensteijn uit Tho- terugkeren van die scheidsmuren, er soms op". Dat men niet kan behou- len. dat onder leiding van de journa- I Duisenberg vatte die ervaring aldus den wat men heeft, of met kan verwer- liste Catherine Keijl kort discussieer- samen: „In de oorlog was mijn wereld ven waarop men rechtheeft, werk. de over het thema .bevrijding en een lange straat met dicht opeen- stellen volgens hem de samenleving verdraagzaamheid". Frans Raves- i staande huizen. Achter ieder huis een onder grote; gemeenschappelijk ge- teijn was het „niet eens" met de dooi [langgerekte tuin. De avondklok, die voelde druk. Als de economische in- Duisenberg geschetste economische bedoeld was om de mensen van de zinking een verschijnsel van voorbij- achtergrond van toenemende onver straat te houden, werd snel en effec- gaande aard zou zijn, mag men ver- draagzaamheid. „Verdraagzaamheid tief ontdoken: in de afscheidingen wachten dat de vermindering van moet uit je karakter komen en niet uit tussen de tuinen verschenen poortjes, verdraagzaamheid snel verdwenen de economie," stelde hij. Het gaat waardoor de verbindingen intensiever !e te» waren dan ze ooit waren geweest. Een paar jaar na de bevrijding waren de oude afscheidingen weer opgetrok- ken. De straat was weer open en vrij, t| maar de verbindingen waren weer verbroken". Vliesdun De inleider herinnerde eraan, dat Nederlanders zichzelf graag een volk 4. „van grote verdraagzaamheid" noe men en dat die trek ook wel door buitenlanders is gesignaleerd. „La ten wij ons ervoor hoeden," waar schuwde hij. „te denken dat ver- draagzaamheid een aangeboren ol echt ingebakken karaktertrek van ons volk is, die ons onderscheidt, ol met een vreemd woord, discrimi neert van anderen. Het is een eigen schap, die vliesdun over ons volk ligt". Wèl. vond dr. Duisenberg. is het een eigenschap voor wier behoud het i waar is je in te zetten. „Vrijheid, noch verdraagzaamheid, zijn er als vanzelf. J Ze moeten bewaakt, verdedigd, be vochten worden. „Hugenoot of Portu- erom of densen veranderen, met of de economie verandert er wordt aan van alles al teveel geproduceerd, tot en met kernwapens". Eerder tijdens de bijeenkomst, in zijn welkomstwoord, had voorzitter mr Th. J. A. M van Lier van het nationale comité bevrijdingsherdenking de rela tie vrijheid-verdraagzaamheid aldus verwoord: Vrijheid betekent de ver plichting van iedereen om de ander, van welke afkomst, aard, of levensop vatting ook de ruimte te geven, die hij of zij nodig heeft voor de eigen zelfont plooiing" De drie jongeren in het forum gaven een indruk van eigen ervaringen met onverdraagzaamheid. „Iedereen," zei Marco Oosterveld, „heeft er mee te maken, al is het maar het snijden in het verkeer". Toen Frans Ravensteijn in een tweede ron de over de relatie verdraagzaamheid- kernbewapening begon, was de uitge trokken tijd verstreken en maakte Catherine Keyl „langzamerhand, maar zeker" onder hier en daar opkla- terend applaus een einde aan de dis cussie. Muzikaal werd de officiële herden- kingsbijeenkoms herdenking - onder meer ookjgewoond door de ministers De Ruyter. Rietkerk, Korthals Altes en Brinkman - opgeluisterd door het Promenade-orkest, de Zeeuwse koor school, de sopraan Thea van der Put ten en Wieteke van Dort. Onder lei ding van dirigent Jan Stulen klonken Beethovens 'Egmont'-ouverture, 'Pie Jesu' uit Fauré's Requiem en een selectie Vera Lynn-melodieen als its- mijter'. Wieteke van Dort - „Neder- lands-Indie werd op 15 augustus be vrijd, maar wij herdenken dat ook vandaag" - zong enkele liedjes over Indiè. De Koorschool zong werkjes van Handel en Purcell, organist An ton de Vries verzorgde een orgel intermezzo. Ontroering tADVERTENTIE1 Bij de genodigden voor de bevrijdingsherdenking hoorde ook premier Lubbers; hier bij zijn aankomst in het Middelburgse stadhuis. Tot de genodigden in de fraai met licht-geel, geel en oranje boeketten opgeleurde kerk hoorden ook de Zeeuwse en Noorse 'deelnemers' aan de NOS-documentaire rond de bevrij ding van Walcheren. Negen van de éénennegentig op Walcheren gelande Noorse commando's zagen er, met de genodigden in de kerk en de tv- kijkers thuis de beelden uit 1944 en de in Bergen en Oostkapelle gefilmde reacties, bijna veertig jaar later. Bij verschillende van de Noorse genodig den was, bij het weerzien van die beelden, sprake van ontroering. Na de groet van Koning Olaf V. waarmee de documentaire eindigde - „Ik wens u veel voorspoed, geluk en vrede voor de volgende generaties" - stelde de Noorse ambassadeur P. Graver de negen commando's voor aan konin gin Beatrix. De groep Noorse oud-commanco's in de Nieuwe Kerk Het bloedbad van Domburg' had het incident kun- nen heten. De geweerlopen waren gericht op een groepje onbekende voetgangers. De Noorse commando's dachten een aantal Duitse militairen onder vuur te nemen. Het gefluit van afgevuurde kogels bleef echter uit. In plaats daarvan een doffe klik. Een handjevol zandkor rels had de Noorse wapens onklaar gemaakt. De onbeken de voetgangers bleken geen soldaten van het wankelende Derde Rijk, maar geboren en getogen Domburgers. Als door een mirakel hebben zij hun leven aan dat beetje zand te danken. Rolf Evensen één van de Noorse van 92 Noren, die half lopend, half deelnemers aan de bevrijdingsope- zwemmend voet aan land zetten bij ratie. vertelt dit wondelijke verhaal de doorgebroken Westkappelse in een documentaire over de bevrij- Zeedijk. De Duitse kustbatteryen ding van Walcheren, die de NOS- worden onschadelijk gemaakt. Op televisie zaterdagmiddag uitzond, een vernietigde Duitse tank wordt De documentaire bevat originele de Noorse vlag geplaatst. De com- opnamen, die de Noorse camera- mando's rukken op naar Domburg, man Per Jonson in oktober 1944 Doel van de operatie is het verdrij- maakte van de landing aan de Wal- ven van de Duitse bezetter van cherse kust en de daaropvolgende Walcheren; het laatste gebied dat opmars van een groep Noorse com- moet worden bevrijd voor de geal- mando's. NOS-regisseur Rudolf lieerde troepen toegang hebben tot Spoor spoorde naar aanleiding van de strategisch uiterst belangrijke deze opnamen een aantal -nu be- haven van Antwerpen. De aanvoer jaarde- Noren op, die een actieve rol van troepen en voorraden naar Ant- hebben gespeeld bij de bevrijding werpen was voor een gunstig ver van Walcheren. In een studio in het loop van de verdere strijd van het Noorse Bergen praatten zij met allergrootste belang Joop van Zijl. De Noren zetten zich met gemengde De authentieke beelden en de te- gevoelens voor hun opdracht in Ze rugblikkende gesprekken zond de dachten namelijk dat de lokale be- NOS zaterdag uit tijdens de Natio- volking boos was op de geallieer- nale Herdenking van de Bevrijding den. daar deze kort tevoor met Omdat Middelburg als centrale bombardementen op dijk en duinen plaats voor deze Herdenking was het grootste deel van het eiland aangewezen, bracht Koningin Bea- onder water hadden gezet, om tnx een bezoek aan de Zeeuwse letterijk - de grond onder Duitse hoofdstad Dankzij deze 'voortrek- voeten weg te halen. Al snel echter kersrol'van Middelburg, werd extra merkten de commando's, dat de aandacht besteed aan de bevrijding bevolking het verdrijven van de van het -toen nog- eiland Walche- bezetter belangrijker vond dan het ren. drooghouden van hun landerijen. Met name de inwoners van Dom burg wezen de Noren op de plaatsen waar Duitse sluipschutters zich ver borgen hielden. Dankzij deze hulp Landing Oktober 1944. Noorse, Engelse, Schotse, Belgische, Franse, Cana- bleef het verlies aan mensenlevens dese en Nederlandse troepen ma- bij deze bevrijders beperkt tot één ken zich op voor een landding aan De beelden van Per Jonson -in 1975 de Walcherse kust bij Westkapelle. overleden- tonen haarscherp de be- Met zijn loodzware camera bevindt legering van het Domburgse Bad- Per Jonson zich tussen een groep paviljoen, de beschieting van de watertoren waarin een Duitse sluip schutter een vermeende 'helden daad' met de dood moest bekopen, en de beschieting van een villa, die de Duitsers als opslagplaats voor munitie gebruikten. Op het moment dat de Noren zich voorbereidden op de doormars naar Oostkapelle, viel het doek voor de bezetter Dankzij de bemoeienis van de Noor die naar de naam Pedro luisterde, gaf de Duitse gene raal Daser zich in Middelburg over Deze Pedro stond centraal in een documentaire, die eveneens zater dagmiddag werd uitgezonden. De inhoud hiervan kwam overeen met dat van het vraaggesprek, dat deze krant afgelopen Saterdag heeft ge publiceerd. Indentificeren Bij het identificeren van de Noren die destijds aan de bevrijding heb ben meegewerkt, werd gebruik ge maakt van stilgezette beelden uit de opnamen van Per Jonson. Op dezelfde wijze konden ook de na men van de mensen worden achter haald, die in het najaar van 1944 verheugd de intocht van de Noren in Oostkapelle gadesloegen. Met enkele zinnen mochten Jaap en Marie Vos, Tine, Ko en Jannie Wondergem, Koos Polderman, Bram Maljaars en Paula Meijers uitleggen hoe zij die intocht inder tijd hebben ervaren. De documentaire over het Noorse aandeel in de bevrijding van Wal cheren werd besloten door Koning Olaf V van Noorwegen, die zich vanuit zijn paleis in Oslo tot Konin gin Beatrix en het Nederlandse volk wendde. De documentaire kenmerkte zich, zo maakten presentator Joop van Zyl en zijn collega Petra van Seven- ter duidelijk, door zijn 'sobere ka rakter'. Toch had de Noorse com mando Kasper Gudmundseth nog steeds duidelijk schik, toen hij ver telde hoe hij -koud en doorweekt door de landing vanuit zee- een Duitse militair dwong zich uit te kleden en hem zijn warme wollen onderkleding af te staan... MIDDELBURG - „Het aantal werklo zen is nu weer ontstellend hoog en de onverdraagzaamheid neemt toe. Men zoekt een zondebok. Niet bij zichzelf, maar bij de Turken of wie dan ook. De democratieën van Europa staan wel wat steviger, maar het is toch geboden waakzaam te blijven. Het Ihema 'bevrijding en verdraagzaam heid is daarom niet slecht gekozen". Dit zei drs H. J. Vader, rector van de stedelijke scholengemeenschap in Middelburg zaterdagochtend tijdens de jongerenmanifestatie in de Mid delburgse stadsschouwburg, ter gele genheid van de nationale viering van de bevrijding. I Voor de bijeenkomst waren met name de jongeren uitgenodigd, die een prijs I hebben gewonnen in de opstel- en I tekenwedstrijd over het thema 'be- I V-Tijding en verdraagzaamheid', die was georganiseerd voor schoolkinde ren en jongeren van 9 tot 25 jaar. Voorzitter mr Th. J. A. M. van Lier van het Comité Nationale Viering Bevrij ding overhandigde de winnaars hun prijzen. De eerste prijs bestond onder meer uit het boek Zeeland '40-'45 en werd gewonnen door de 13-jarige Jelle Bronnwasser uit Sas van Gent, met het stripverhaal dat hij inzond. Drie Middelburgse scholieren wonnen een tweede prijs met een prenten boek. Dat zijn Iris van Druenen (10) met 'De peer en de banaan'. Ingeborg Daamen (9) met 'De hark en de schop' en Michael Jellema (9) met 'Het rond je en het vierkantje'. Bianca Kloosterman. Laan Bruijnzeel en Judith Matthijsse van de openbare lagere school 'De Schakel' in Oude- lande wonnen een derde pnjs met een gezamenlijk werkstuk Derde prijzen waren er ook voor Erwin Frank (9i uit .1 en Karien van Herk <11) uit Oostburg. Dennis Selen, Femke Hartog en Daphne van Gent van de Vlissingse Schoolvereniging wonnen een geza menlijke vierde prijs, evenals Jolanda Everaars en Aryan Kraayen-Brink. Ook jorrls Hoske uit Middelburg won een vierde prijs. De vijfde prijs werd gewonnen door Daniël den Herder uit Middelburg en de derde en vierde klas van de Christelijke Lagere School uit Waarde. Leraar G. van Veldhuizen mocht een boek voor de schoolbiblio theek in ontvangst nemen, terwijl alle leerlingen ook een geschenk kregen. De prijswinnaars konden vervolgens de film 'Bertus en Achmed' zien, waar in werd getoond hoe verschillend een Nederlander en een buitenlander wor den behandeld. De Amsterdamse hoofdpersoon het zich namelijk om- schminken tot een Turk, waarna hij opnieuw werd gefilmd in dezelfde da gelijkse bezigheden. Aan de hand van deze film volgde daarop een discussie rond het thema 'bevrijding en ver draagzaamheid'. De prijswinnaars werden daarvoor verdeeld in groepen van 9 tot 12 en van 15 tot 20 jaar. De leeftijd van 13 tot 15 jaar was namelijk niet vertegenwoordigd. Uit die cate gorie waren ook nauwelijks inzendin gen voor de wedstrijd ontvangen. De tekeningen en opstellen zijn beoordeeld door een jury. bestaande uit mevrouw M. Rijken uit Middel burg. de heren F. van Dixhoorn en J. Smeekens uit Middelburg en J. Kruit te Biggekerke, die tijdens de bijeen komst werden bedankt. Het jurylid N. Out uit Oostburg kon niet aanwe- zig zijn tijdens de manifestatie, die Judith Matthijsse. Lian Bruijnzeel en Bianca Kioo sterman van rechts naar links, krijgen de derde prijs in de teken- en werd afgesloten met een lunch. opstelwedstrijd uit handen van mr Th J. A. M van Lier. voorzitter van het Comité Nationale Viering Bevrijding MAANDAG 7 MEI 1984 Te bestellen bij: DR. KEULEN KLINIEK Enthovenseweg 65 5017 JP Tilburg Tel. 013-420672 Begin van de herdenkingsbijeenkomst in de Nieuwe Kerk: het Wilhelmus. Van links op de foto dr. C. Boertien. prins Claus, koningin Beatrix en burgemeester P. A. Wolters. Geheel rechts dr. W F. Duisenberg. die de herdenkingsrede over het thema 'bevrijding en verdraagzaamheid' uitsprak. Praktijkervaringen en -resultaten bij hart- en vaatziekten. U.W.B.M. Keulen, cardioloog

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1984 | | pagina 7