VLUCHTELINGEN
Nieuwe priesteropleiding in een oud jasje
I
angst voor terugkeer
groter dan heimwee
ZATERDAG 28 APRIL 1984
Tientallen jaren al vormt Zuidoost-Azié een bron van politieke en
militaire conflicten. Het Franse kolonialisme, de Vietnam-oorlog en.
recenter, de bezetting door Vietnam van landen als Cambodja en Laos,
hebben complete volken ontioorteld, culturen doen verdwijnen en een
rampzalige, steeds maar aanwassende stroom vluchtelingen tot gevolg
gehad De westerse wereld is gewend geraakt aan die beelden Oorlogsge
weld lijkt er bij te horen.
Een van onze verslaggevers reisde de afgelopen veertien dagen door het
grensgebied van Thailand met Cambodja en Laos. Hij bezocht er ae
speciale kampen waar vluchtelingen soms kort en vaker heel lang
bivakkeren. Hopend op een toekomst ver weg in een vrij land waar ze de
verschrikkingen van het verleden kunnen vergeten. Het wachten tot een
donorland bereid is hen op te nemen duurt vaak lang Te lang. maar ze
hebben geen keus, zoals een klein Cambodjaans meisje in Khao-I-Dang.
een kamp met 40.000 vluchtelingen in de grensstreek tussen Thailand en
Cambodja, pijnlijk duidelijk maakte: ,,Ik moet hopen en ik moet wachten".
Maar hoe lang nog?
tDoor Henk Ates)
vluchtelingen wonen staan grotere kaanse gezinde Lon Nol als landbou-
van rotan en riet opgebouwde onder- wer naar het platteland gestuurd.
De laatste kilometers naar het vluchtelingenkamp Khao-I-Dang duren lang. Tientallen komens. in één ervan huftt de genees- Ook zijn kinderen werden tewerk ge-
slagbomen, soms op nog geen driehonderd meter van elkaar, royaal bezet met zwaar S"™?-
bewapende Thaise militairen, maken duidelijk dat de grens met Cambodja niet meer ver weg sche handelingen worden aangeleerd werd duidelijk dat die aanpak de
kan zijn. Papieren worden uitgebreid gecontroleerd. De koppen worden voortdurend geteld. geneeskrachtige kruiden worden goede niet was. Er kwam steeds meer
bereid. Volgens een van de artsen hongersnood en toen begonnen de
Waar ligt die grens precies, vragen we bij een van de commandoposten. Een ruim armgebaar komen er vooral mensen met psyehi- demonstraties tegen Pol Pot. We leef-
en een onwetende blik bevestigen onze vermoedens: niemand weet het precies. Een sche problemen. Soms als gevolg van den alleen nog maar van knollen en
t T-» i j4ervaringen in vroeger jaren, soms twijgen van bamboe Mijn vrouw
natuurlijke grens is er met. De meest gehoorde schatting is een strook van veertig kilometer 00k mc*t wa, in we»ier5' jare„„ sttetr aan ondervoeding, veel vrienden
waar wordt gevlucht en gevochtebn, waar wordt gedood en geleefd. kampsyndroom heet. „Hoofdpijnen, en bekenden werden gedood toen in
Het kamp Khao-I-Dang ligt op de gerekend die Rode Khmer (Khmer aan het hoofd van een project dat nachtmerries. Daar hebben we geen mijn land de echte grote schoonmaak
uiterste grens van wat in elk geval Rouge, zoals de officiéle naam luidt) vooral ouderen en gehandicapten de medicijnen tegen. We proberen voor- begon. De Rode Khmers van Pol Pot
Thais grondgebied is. Prikkeldraad mogen zich verantwoordelijk noemen mogelijkheid biedt tot handvaardig- al te Praten gingen elkaar bevechten. Pot moord
en uitkijktorens geven nadrukkelijk voor het bloedige drama dat zich heid. Tegen vergoeding van 10 bath chhay Chea (43) komt hier vaak. Hij "e alles en ie<^?re5^1 Ult .,ie in °Sen
inhoud aan het woord kamp. Het tussen 1975 en 1979 in dit deel van per dag (ongeveer f 1,30) begeleiden arriveerde vorig jaar september in eni&szms verdacht was
Hoge Commissariaat voor de Vluchte- Zuidoost-Azië voltrok en waarvan an- andere vluchtelingen onder zijn lei- Khao-I-Dang en verblijft er dus ïlle-
lingen van de Verenigde Naties derhalf miljoen Cambodjanen het ding de diverse activiteiten gaaj zyn verhaal is het verhaal
(UNHCR), het Rode Kruis en de Thai- JJ
se regenng bepalen er de orde.
Vluchtelingenkamp Khao-I-Dang.
weer leraar kon worden.
de centrum. De meesten liggen hie flarei
slachtoffer werden. De vreugde
de 'bevrijding' door Vietnam was te
gen die achtergrond verklaarbaar.
Het vlagvertoon bij de ingang maakt maar verdween al snel toen bleek dat
duidelijk hoe de verhoudingen liggen: er nauwelijks iets veranderde. De hon-
in het midden, het nationale dundoek gersnood bleef, de onderdrukking
van Thailand, links en rechts daar- kreeg slechts een ander ideologisch
van. kleiner, vlaggetjes van UNHCR jasje.
en het Rode Kruis. Kinderen met En zo ploetert het Cambodjaanse volk
zelf-gemaakte eetstokjes, armbanden verder. Wie van huis en haard verdre-
en door de jaren waardeloos geworden ven, vaak zonder familie en soms met
Cambodjaanse bankbiljetten bieden een half gezin tenslotte terecht komt
hun waren te koop aan Een meisje in een vluchtelingenkamp, voelt zich
van hooguit twaalf jaar kijkt verwach- bijna uitverkoren De zekerheid van
tmgsvol omhoog Ze weet niet hoe een paar kopjes rijst per dag. wat
.Toen in 1979 de Vietnamezen kwa
men waren we eerst blij. We dachten
duizenden Cambodjanen. Ooit was hij dat er meer vrijheid zou komen, dat
leraar, maar nadat in 1975 de Rode we onze familie weer op mochten
Khmer onder Pol Pot de macht over- zoeken, maar alles bleef bij het oude.
Ve lopen verder het kamp in. Omge- namen werd hij op beschuldiging van Alleen de overheersing had een ander
en door kleinere hutten waar de vroegere collaboratie met de Ameri- gezicht gekregen. Ik hoopte dat ik
Kampsyndroom
lang ze hier al is. Te lang in elk geval.
Haar gebaartjes verraden een
droevige als zakelijke routine.
gedroogde vis. kleren, medische ver
zorging en een dak boven het hoofd,
geeft in elk geval een gevoel
veiligheid en hoop.
Ze is een van de bijna twaalfduizend
kinderen onder de vijftien jaar die l/jpfnnm
hier op een totaal van ruim 40.000 K
vluchtelingen verblijven. Echt harde Erna Henriksen komt uit IJsland en
cijfers zijn niet voorhanden. Sinds de
Thaise regering vorig jaar april be-
voor UNHCR verantwoordelijk
voor de dagelijkse gang van zaken
sloot tot een laatste regularisering het kamp Khao-I-Dang. Vrijwel dage
van de vluchtelingen in de kampen
het voor de internationale hulpverle
ningsorganisaties gevaarlijk gewor
den nog langer officiéle aantallen te
lijks wordt zij geconfronteerd met
het dilemma van de doorsnee-vluch
teling: wacht ik af in de hoop dat er
betere tijden aanbreken of probeer ik
T'fronten, radio en televisie zullen de komende dagen
xx de nodige aandacht besteden aan de Bevrijdings-
week. De gedachten gaan terug naar de tijd dat de
Tweede Wereldoorlog op zo'n schrijnende manier
duidelijk maakte wal het betekent niet meer vrij te zijn
en te moeten leven onder de druk van een bezetter. Hel
is geen toeval dat de Bevrijdmgsweek dit jaar in
Nederland samenvalt met een Vluchtelingenweek. Het
verband zal duidelijk zijn. Over de hele wereld worden
er nog altijd mensen opgejaagd, verdreven uit hun
land. Velen worden nooit bevrijd, anderen slagen er in
een nieuw leven op te bouwen. Zonder de hulp van
vluchtelingenorganisaties zou dat nieuwe leven een
illusie blijven Duizenden mensen zijn tot in de verste
uithoeken onder vaak de meest primitieve omstandig
heden bezig om slachioffers van onverdraagzaamheid
en onderdrukking een kans te geven.
In Nederland is de Stichting Vluchteling zo'n organisa
tie, die louter uit humanitaire ovenvegingen hulp
probeert te bieden waar dat nodig is. Daarvoor is geld
nodig. De Stichting Vluchteling in Den Haag hoopt in
deze Vluchtelingenweek via giro 999 een bedrag van
acht miljoen gulden bijeen te krijgen om haar werk
voort te zetten.
Vietnamezen wilden dat ik voor hen twee tot maximaal vijf maanden ei
op een regeringsbureau ging werken moeten dan terug naar Cambodji
voor een-vijfde van het salaris dat ik voorzien van een prothese,
als leraar verdiende. Daar kon ik m'n Sinds twee jaar is er in Khao-I-Dam
gezin niet van onderhouden en boven- cen hulpprogramma dat de naai
dien wilde ik niet aan hun systeem operation Handicap International
meewerken. Ik werd schoenmaker, d,.aagt. De Belg Erik Vcrcautcret
maar na een tijdje kwamen ze weer. Ik lcert hier de vluchtelingen hoe
moest voor hun werken. Die druk prothesen kunnen maken van de ma
werd steeds groter". ierialen die in overvloed beschik
„Op 24 juli vorig jaar ben ik met drie baar zijn. h0ut. bamboe, oude meta
dochters op twee motorfietsen ge- len en autobanden. Waar voorheei
vlucht. Ruim 100 kilometer van de piastic prothesen a raison van 50W
grens met Thailand konden we met bath ,650 gulden) in Bangkok moea
verder. Toen zijn we gaan lopen. In de len worden besteld, worden ze nu zeil
bossen werden we opgepakt door gCmaakt en komen ze op hooguit 401
Khmer-soldaten. Die wilden 10.000 bath (52 gulden). Vercauteren: „Eei
bath (1300 gulden) in goud hebben om ander groot voordeel is dat hout ver!
ons door te laten. Ik had maar de helft gemakkelijker is aan te passen als
en daarvoor wilden ze ons na veel verloop van tijd de stomp een andeit
bidden en smeken naar de grens bren- vorm krijgt. Ons grootste probleen
gen. Maar toen we daar uiteindelijk js bjer de opleiding van mensen. Ab
kwamen hoorden we dat in Khao-I- ze goed en wel op de hoogte zijn
Dang geen mensen meer werden toe- zelfstandig kunnen werken, dan ise
gelaten. We hebben twee maanden in vaak een «pvangland en gaan ze wej
een kleiner kamp gezeten en zijn toen Daarom zijn we nu ook bezig met ea
illegaal met vijftien mensen hier bin- pr0gramma voor de Thai's, zodat
nengekomen. Nu weet ik het niet kennis hier blijft",
meer. Ik wil graag naar Amerika, daar jjoe noodzakelijk dat is blijkt wel
woont m n zuster al. Zij is in 1976 voor bet aantal van zestig prothesen da
Pol Pot gevlucht. Maar als ik en m n per maand wordt vervaardigd en aan
dochters niet als officiële yluchtelin- gemeten Sok Chheam (42) heeft zo
gen worden erkend, kan ik nergens jUist een onderbeenprothese gekrt
heen. Dan moet ik misschien wel gen. Hij is soldaat m het leger van dt
terug naar Cambodja" KPNLF. het nationale bevrijding*
Dat laatste zinnetje komt er nauwe- fj-ont onder leiding van de gematigd!
lijks hoorbaar uit. Het duurt even 30n sann. dat een coalitie vormg me;
voordat hijzelf een i
i opschrijft de aanhangers van Sihanouk en di besti
noemen. Vrijwel dagelijks komen er in een nieuw (westers) land een nieu-
nog mensen illegaal de kampen bir
toekomst op te bouwen. Erna
nen. Het zijn burgers, jong en oud, op Henriksen: „Diep in hun hart willen
de vlucht voor het Vietnamese bezet- ze terug naar hun eigen Cambodja,
tingsleger in Cambodja, maar ook Naar familie die misschien nog er-
gewonde guerrilla's van wie slechts gens leeft. Maar dan komen de herin
een deel in het verzet terugkeert. Wie neringen boven aan de terreur van de
op een mijn is gelopen en verder eindjaren zeventig en, meer recente-
rnoet leven met een arm- of beenpro- lijk. de onderdrukking door Vietnam,
these kan voor het verzet immers Het is moeilijk te zeggen wat erger is.
weinig meer betekenen. Officieel De tijd is er tussen gekomen",
moeten ze na behandeling worden Vorig jaar vertrokken er vanuit Khao-
teruggestuurd, zoals ook de vluchte- I-Dang 119.000 vluchtelingen naar het
lingen van na april '83 terug zouden buitenland. In het kamp werden zij op
moeten. alle mogelijke manieren voorbereid
op een nieuw leven. Via taalcursussen
Dit leger van illegalen vormt de meest onder andere, maar sinds de Thaise
kansloze groep in het kamp. Een autoriteiten de legalisering van de
officiële vluchtelingenstatus hebben vluchtelingen heeft gestaakt is daar-
ze niet en krijgen ze niet. Ze zijn voor op een verbod uitgevaardigd. In de
het moment veilig in het kamp en Khmer-taal (het officiële Cambod-
leven van illusies. Wie niet is geregi- jaansi mag wel les worden gegeven;
streerd komt nooit in aanmerking die kennis is immers gericht op terug
voor opname in donorlanden als Ca- keer en die oplossing prefereert Thai-
nada, de Verenigde Staten. Australië land nadrukkelijk sinds het besluit
of Frankrijk. Hun toekomst is uit- viel Khao-I-Dang binnen een jaar af te
zichtloos en kan zich slechts richten bouwen
op het land dat ze zojuist zijn ont- De vluchtelingenorganisaties probe-
vlucht: Cambodja.
ren binnen het kamp, dat vijf jaar
Strijdtoneel van bezettende Vietna- geleden werd opgezet, zo veel moge-
mese troepen en drie verzetsbewegin- lijk een normaal leefpatroon te hand
gen die alleen op papier een eenheid haven. Talloze hulpverleningsorgani-
vormen en waarvan de Rode Khmer saties hebben er programma's opge-
in militair opzicht het sterkst is. Uit- zet. De Ier Dominic MacSoiley staat Prothesen gemaakt van materiaal dat ruim voorhanden is: hout. bamboe, oude metalen en autobanden.
die we hem mogen geven. Èr staat Rode Khmer, die naar eigen zegget
Chhay Chea. Zijn werkelijke naam bet communisme hebben afgezworen
luidt anders, maai-het is te riskant om chheam's geschiedenis lijkt meer oj
zijn werkelijke identiteit prijs te ge- die van een huurling dan op de vrij
yen. De Thaise autoriteiten voeren heidsstrijd van een rechtgeaard!
immers een bikkelhard beleid. Door- cambodjaan, maar is wel illustratii
gaan met regularisering is in Thaise voor het beleid dat de vluchtelingen
ogen een vorm van erkenning van de organisaties voeren: iedereen die hult
Vietnamese bezetting en daarbij nodig heeft krijgt die hulp. Of het noi
komt nog de vrees te worden opge- om burgers gaat of om militairen,
scheept met een groep van tiendui- Tot 1975 was Sok Chheam soldaat
zenden vluchtelingen. En die zouden, onder Lon Nol de man die destijdj
zolang er geen absolute garanties zijn door de Amerikanen in Pnom Penï
dat ze in donorlanden worden opgeno- was geïnstalleerd om de westerse b*
men, wel eens kunnen uitgroeien tot langen te dienen. Na de val van Loi
broeinesten van verzet op Thaise bo- Nol en de machtsovername van Pd
dem. Zo'n ontwikkeling past niet in p0{g Rode Khmer liep hij over or
de neutrale rol die het Thailand van Zjcb vervolgens aan te sluiten bij d
generaal Prem voor zichzelf heeft weg- toen tégen Pot opererende Son Sann
gelegd. Sinds 1979 is Vietnam de gemeen
Binnen die smalle marges proberen schappelijke vijand. „Maar we vecll
de vluchtelingenorganisaties hun ten gjs afzonderlijke eenheden. Ik w
werk te doen. De Canadese Dianne nooit samen met de Rode Khmel
Thompson werkt in het hospitaal vechten"
van Khao-I-Dang. Bijna 80 procent Tijdens een actie tegen de Vietnam*
van de patiënten is direct slachtoffer zen een kilomeler of zestig landii»
van de oorlog in het grensgebied. De waarts jiep Chheam op een mijn. HJ
rest komt uit het kamp. Ze kijkt wil ondanks zijn handicap terug in hel
verrast op naar het bord dat aangeeft ieger ajs bet niet anders kan op eei
hoeveel bedden er die dag bezet zijn: kanto0r. want soldaat wil hij blijven
76. zo weinig waren het er de laatste Cambodja is mijn land"
maanden nog niet. Drie dagen na ons ,^js we teruglopen naar de plek bij d»
bezoek puilt het hospitaal volgens p0ort waar we eerder die dag zijs
kranteberichten, uit als gevolg van uitgestapt, klinkt er plotseling eer
het Vietnamese offensief in dit ge- kinderstemmetje. „Mister, mister, Ai>
bied. De gewonden worden dan bij stralia my land". Ze heeft de handet
tientallen binnengebracht. Drie chi- nog steeds vol armbanden en eetstok
rurgen doen hun werk in twee opera- jes waarvan ze ons er eerder die da(
tiekamers. Amputaties worden hier een paar heeft verkocht. „Heb je wai
dagelijks routine. gehoord, mag je naar Australië'"
Op de zalen liggen mannen, vrouwen „Nou, misschien, ik hoop het Ik moei
en kinderen door elkaar op houten wachten En ze huppelt weg in dl
britsen. Wie medisch gezien is her- richting van het prikkeldraad. Verder
steld verhuist naar een onderkomen mag ze niet. Verder is ze al een
aan de overkant: het rehabilitatie- jaar niet geweest.
ring
kend
Scho
het I
Hij is
voor
Raac
presi
In een brochure van 2 december 1983 heeft bis
schop Ernst van Breda de in oktober 1983 gestarte
nieuwe priesteropleiding in het voormalig Groot-
Mevrouw Ras, die in haar open brief zichzelf
omschrijft als een theologiestudente met baan en
een academische werkstudentenopleiding volgt aan
Seminarie Bovendonk in Hoeven (N'.-Br.) van het de Theologische Faculteit van Tilburg, verwijt de
bisdom Breda onder de aandacht willen brengen. In oprichters van deze nieuwe opleiding dat op geen
fpilp 7Ün trtpn 1? IfnniiiHüfpn uit pphppI VpHprLnH 1.,,In„ni.r „,l j„, 1.1.1.
feite zijn toen 17 kandidaten uit geheel Nederland
met een theologiestudie begonnen. Was er dan
elders geen plaats meer? Dat niet, maar het gaat
hier om mannen op 'rijpere' leeftijd die weliswaar
niet gehuwd zijn. maar wel een volledige betrek
king hebben. Het zijn in feite weekendstudenten.
Om de 2 weken komen ze van vrijdagavond tot
enkele manier gemotiveerd wordt dat het hier toch
weer gaat om een opleiding tot het uitsluitend
celibatair priesterschap.
Zij is van mening dat dit soort opleiding inmiddels al
lang door de tijd is achterhaald. Men mag dan wel
een moderne opleiding starten, modern zowel wat
zondagavond naar Hoeven voor een wetenschappe- inhoud als werkvorm betreft, toch zal. aldus me-
lijke en geestelijke vorming, studeren doen ze thuis
naast hun werk.
Alleen de laatste 2 jaren van hun opleiding (het 5e en
vrouw Ras. een gezelschap van louter kinderloze,
partnerloze mannen nooit een vruchtbare omgeving
kunnen zijn om priesters op te leiden voor een leef-
6e jaar) zullen ze een full-time opleiding moeten en geloofsgemeenschap waarin persoonlijke relaties
volgen. Deze brochure van Emst heeft naar mijn
indruk relatief weinig reactie opgeroepen. Wel vielen
over de vraag of het celibatair priesterschap nu wel
of met verplicht gesteld moet blijven, opnieuw in de
doofpot gestopt te worden, om maar niet te spreken
over de vraag of het ambt ook toegankelijk moet zijn
voor de vrouw. Als het celibaat al zo'n groot goed is
als men eeuwenlang 'in koor' herhaald heeft, dan
moet het ook maar uit de praktijk blijken, Immers
men mag ervan uitgaan dat er altijd mensen zullen
blijven die. overtuigd van een dergelijke goede zaak,
op basis van vrijwilligheid die keuze ook zullen
maken, zoals er ook in onze dagen nog steeds mensen
voor het kloosterleven kiezen, ook al loopt het niet
stemmen uit de kerken
eens aanzienlijke problemen zou kunnen oproepen,
is de ongelijkheid in opleidingsniveau. Het feit dat
de opleiding in Bovendonk alleen een kerkelijk
diploma oplevert, waaraan de geslaagden geen
rechten kunnen ontlenen en hen financieel geheel
van de kath. gemeenschap alhankclijk maakt, hoeft
naar mijn mening niet onoverkomelijk te zijn. Juist
mensen op rijpere leeftijd, zou men kunnen redene
ren. weten immers waarvoor ze kiezen! Belangrij
ker en op den duur misschien wel onoverkomelijk,
lijkt mij dat Bovendonk straks (celibataire) pries
ters aflevert, die zoals mevrouw Ras het noemt, een
hogere beroepsopleiding hebben gehad, maar dan
collega's, lekenpastores, naast zich krijgen die
veelal een academische of vergelijkbare opleiding
hebben genoten, met andere woorden hen in theolo-
van wantrouwen aan het adres van de Werkstuden
tenopleiding van Tilburg. Bovendonk zou deze de
pretentie hebben een betere opleiding te bieden. Ik
denk dat hier twee verschillende grootheden met
elkaar vergeleken worden. Immers het uitgangs
punt van Bovendonk is nu eenmaal geheel anders
dan dat van de Werkstudentenopleiding.
Ook haar verwijt dat Bovendonk kandidaten met
voldoende verstandelijke capaciteiten zou moeten
doorverwijzen naar de theologische faculteit, lijkt
mij ongegrond. Men mag immers aannemen dat de
keuze voor Bovendonk een bewuste keuze is ge
weest. bovendien kunnen zwakkere kandidaten zich
ook nog wat optrekken aan de bollebozen, zo immers
functioneert dat toch in het onderwijs! Ook stelt
en relatieproblemen zo'n grote rol spelen. Is zo'n
opleiding opnieuw starten inderdaad zo anachronis- storm. Als het celibaat werkelijk die betekenis heeft.
mij enkele naïeve en daarom des te gevaarlijkere tisch en absurd als mevrouw Ras meent? Hoewel ik die de kerk er graag aan toeschrijft, zal de overtui-
opmerkingen op van mensen die doorgaans als het woord 'absurd' niet wil onderschrijven, denk ik gingskracht ervan pas duidelijk worden, wanneer er
gewone gelovigen worden aangeduid. Het waren dat haar kritiek in hoofdzaken terecht is. Om te echt sprake is van een vnje keuze en niet onder hpt
opmerkingen zo in de trant van het gaat toch weer beginnen is het mij eveneens opgevallen dat de mom van koppelverkoop plaatsvindt (priester wor
de goede kant op, nog een tijdje en dan is de grootste motivering van de oprichters niet duidelijk is. Men- den, dan ook celibatair leven). Hoewel ik mij
nood wel weer voorbij. Het heeft mij eerlijk gezegd sen op rijpere leeftijd (en kandidaten
de zijds realiseer dat deze gedachte niet nieuw is en
nogal verbaasd dat er zo weinig kritische geluiden oudste reeds 54 is, zijn inderdaad van rijpere leeftijd) anderzijds dat onze paus niet meer van een discussie
werden vernomen van die mensen die straks eventu- alsnog een kans geven priester te worden, daar is op over het celibaat wil weten, blijft het toch belangrijk
eel met afgestudeerde kandidaten van deze nieuwe
opleiding als collega moeten gaan samenwerken.
open brief van me- nog moeite mee zal hebben. De Moedermavo (Marie
gische kennis de meerdere zijn. Dat dit het geval zal mevrouw Ras vragen waarop ze zelf waarschijnlijk
zijn, ligt vrijwel zeker voor de hand. het antwoord weet. Ze vraagt zich onder andere af
waarom toekomstige priester-pastores meer kerkelij-
Ten eerste zijn de eisen van vooropleiding in Boven- ke aandacht krijgen dan leken-pastores. Daarop zijn
donk minder streng, ten tweede kun je in een waarschijnlijk verschillende antwoorden te beden-,
zesjarige part-time opleiding nu eenmaal niet zoveel ken, misschien ook dit: zodra een artikel schaars
kennis verwerven als wanneer je je full-time aan wordt, krijgt het meer aandacht, een marktmecha-*
dezelfde studie kunt wijden En welk mechanisme nisme dus' Overigens onderschrijf ik graag haar-
treedt dan in werking? Naar de basis toe is het opmerking dat het dreigend (lees: feitelijk) tekort'
immers nog steeds zo (en dat zal nog wel lange tijd zo aan priesters het gevaar met zich meebrengt dat men
Daarentegen verscheen e
zich niets op tegen. Dit verschijnsel is immers al zo de argumenten op hun juiste waarde te toetsen,
ingeburgerd in onze samenleving dat niemand daar Dingen die echt waardevol zijn. zullen altijd wel weer
zo geobsedeerd kan worden door de vraag: hoe kom
ik aan toekomstige priesters, dat men al te gemakke-
vrouw drs. Ras uit Nijmegen, een brief die gericht gaat weer naar school) heeft op dit punt baanbre-
was aan alle betrokkenen bij de priesteropleiding te kend werk gedaan! Ik kan me echter niet aan de waarin de mensen nauwelijks nog gevoelig zijn voor
Bovendonk. Daarin worden een aantal opmerkingen indruk onttrekken dat het initiatief mede of voorna- deze waarde, dan moeten we dat maar aanvaarden,
gemaakt, waarvan ik er enkele graag in mijn kriti- melijk ingegeven is door de gedachte: als we deze het priesterschap is immers voor iets anders bedoeld
sche kanttekeningen wil betrekken, daar ik van vorm van priesteropleiding (naast andere opleidin-
mening ben dat ze de moeite waard zijn. Haar brief gen die in ruime mate voorhanden zijn) in het leven OnlpidinQSnivpniJ
afdoen met de constatering dat het hier alleen maar roepen, kunnen we Rome in ieder geval tevreden ^yPlc'ul'1 goniicuu
om wat feministisch gekrakeel gaat, is niet alleen stellen. Ik vraag me af of daarmee geen al te hoge
blijven) dat, de gewijde celibataire priester de eigen
lijke pastor is. Dus zal men hem, of hij dat wil of niet,
de belangrijkste en meest verantwoordelijke rol Hjk concessies doet. Het lijkt mij daarom erg belang-
opnieuw ontdekt worden, laten we met te snel in toekennen. De gevolgen liggen voor de hand: binnen riJk deze opleiding nieuwe stijl kritisch te blijven
paniek raken Als we nu eenmaal in een tijd leven, ae kortst mogelijke tijd sullen velen van hen (hoe volgen.
talrijk zullen ze overigens worden?) met een levens
groot minderwaardigheidscomplex zitten opge- Het
scheept.
goedkoop, maar ook onjuist.
prijs betaald is. Op deze
dreigt de discussie
Een ander aspect dat mevrouw Ras in haar open
brief naar voren brengt en dat in de toekomst wel
In dit verband maakt mevrouw Ras ook enkele
opmerkingen die mij niet kunnen overtuigen. Zo is
in haar ogen de opleiding van Bovendonk een motie
zaak die iedereen aangaat, zowel pastores
als gelovigen, want goed leiderschap is nu eenmaal
onmisbaar, anders zal de plaatselijke kerk al spoe
dig tot een soort sektarisme vervallen.
1 Dr. G. H. Buijssen
Met
En d
Mee
lOtU'
date
Ube
S1.01
onze
boen
bigh
wore
he
Ho
06