VLUCHTELINGEN Nieuwe priesteropleiding in een oud jasje I angst voor terugkeer groter dan heimwee ZATERDAG 28 APRIL 1984 Tientallen jaren al vormt Zuidoost-Azié een bron van politieke en militaire conflicten. Het Franse kolonialisme, de Vietnam-oorlog en. recenter, de bezetting door Vietnam van landen als Cambodja en Laos, hebben complete volken ontioorteld, culturen doen verdwijnen en een rampzalige, steeds maar aanwassende stroom vluchtelingen tot gevolg gehad De westerse wereld is gewend geraakt aan die beelden Oorlogsge weld lijkt er bij te horen. Een van onze verslaggevers reisde de afgelopen veertien dagen door het grensgebied van Thailand met Cambodja en Laos. Hij bezocht er ae speciale kampen waar vluchtelingen soms kort en vaker heel lang bivakkeren. Hopend op een toekomst ver weg in een vrij land waar ze de verschrikkingen van het verleden kunnen vergeten. Het wachten tot een donorland bereid is hen op te nemen duurt vaak lang Te lang. maar ze hebben geen keus, zoals een klein Cambodjaans meisje in Khao-I-Dang. een kamp met 40.000 vluchtelingen in de grensstreek tussen Thailand en Cambodja, pijnlijk duidelijk maakte: ,,Ik moet hopen en ik moet wachten". Maar hoe lang nog? tDoor Henk Ates) vluchtelingen wonen staan grotere kaanse gezinde Lon Nol als landbou- van rotan en riet opgebouwde onder- wer naar het platteland gestuurd. De laatste kilometers naar het vluchtelingenkamp Khao-I-Dang duren lang. Tientallen komens. in één ervan huftt de genees- Ook zijn kinderen werden tewerk ge- slagbomen, soms op nog geen driehonderd meter van elkaar, royaal bezet met zwaar S"™?- bewapende Thaise militairen, maken duidelijk dat de grens met Cambodja niet meer ver weg sche handelingen worden aangeleerd werd duidelijk dat die aanpak de kan zijn. Papieren worden uitgebreid gecontroleerd. De koppen worden voortdurend geteld. geneeskrachtige kruiden worden goede niet was. Er kwam steeds meer bereid. Volgens een van de artsen hongersnood en toen begonnen de Waar ligt die grens precies, vragen we bij een van de commandoposten. Een ruim armgebaar komen er vooral mensen met psyehi- demonstraties tegen Pol Pot. We leef- en een onwetende blik bevestigen onze vermoedens: niemand weet het precies. Een sche problemen. Soms als gevolg van den alleen nog maar van knollen en t T-» i j4ervaringen in vroeger jaren, soms twijgen van bamboe Mijn vrouw natuurlijke grens is er met. De meest gehoorde schatting is een strook van veertig kilometer 00k mc*t wa, in we»ier5' jare„„ sttetr aan ondervoeding, veel vrienden waar wordt gevlucht en gevochtebn, waar wordt gedood en geleefd. kampsyndroom heet. „Hoofdpijnen, en bekenden werden gedood toen in Het kamp Khao-I-Dang ligt op de gerekend die Rode Khmer (Khmer aan het hoofd van een project dat nachtmerries. Daar hebben we geen mijn land de echte grote schoonmaak uiterste grens van wat in elk geval Rouge, zoals de officiéle naam luidt) vooral ouderen en gehandicapten de medicijnen tegen. We proberen voor- begon. De Rode Khmers van Pol Pot Thais grondgebied is. Prikkeldraad mogen zich verantwoordelijk noemen mogelijkheid biedt tot handvaardig- al te Praten gingen elkaar bevechten. Pot moord en uitkijktorens geven nadrukkelijk voor het bloedige drama dat zich heid. Tegen vergoeding van 10 bath chhay Chea (43) komt hier vaak. Hij "e alles en ie<^?re5^1 Ult .,ie in °Sen inhoud aan het woord kamp. Het tussen 1975 en 1979 in dit deel van per dag (ongeveer f 1,30) begeleiden arriveerde vorig jaar september in eni&szms verdacht was Hoge Commissariaat voor de Vluchte- Zuidoost-Azië voltrok en waarvan an- andere vluchtelingen onder zijn lei- Khao-I-Dang en verblijft er dus ïlle- lingen van de Verenigde Naties derhalf miljoen Cambodjanen het ding de diverse activiteiten gaaj zyn verhaal is het verhaal (UNHCR), het Rode Kruis en de Thai- JJ se regenng bepalen er de orde. Vluchtelingenkamp Khao-I-Dang. weer leraar kon worden. de centrum. De meesten liggen hie flarei slachtoffer werden. De vreugde de 'bevrijding' door Vietnam was te gen die achtergrond verklaarbaar. Het vlagvertoon bij de ingang maakt maar verdween al snel toen bleek dat duidelijk hoe de verhoudingen liggen: er nauwelijks iets veranderde. De hon- in het midden, het nationale dundoek gersnood bleef, de onderdrukking van Thailand, links en rechts daar- kreeg slechts een ander ideologisch van. kleiner, vlaggetjes van UNHCR jasje. en het Rode Kruis. Kinderen met En zo ploetert het Cambodjaanse volk zelf-gemaakte eetstokjes, armbanden verder. Wie van huis en haard verdre- en door de jaren waardeloos geworden ven, vaak zonder familie en soms met Cambodjaanse bankbiljetten bieden een half gezin tenslotte terecht komt hun waren te koop aan Een meisje in een vluchtelingenkamp, voelt zich van hooguit twaalf jaar kijkt verwach- bijna uitverkoren De zekerheid van tmgsvol omhoog Ze weet niet hoe een paar kopjes rijst per dag. wat .Toen in 1979 de Vietnamezen kwa men waren we eerst blij. We dachten duizenden Cambodjanen. Ooit was hij dat er meer vrijheid zou komen, dat leraar, maar nadat in 1975 de Rode we onze familie weer op mochten Khmer onder Pol Pot de macht over- zoeken, maar alles bleef bij het oude. Ve lopen verder het kamp in. Omge- namen werd hij op beschuldiging van Alleen de overheersing had een ander en door kleinere hutten waar de vroegere collaboratie met de Ameri- gezicht gekregen. Ik hoopte dat ik Kampsyndroom lang ze hier al is. Te lang in elk geval. Haar gebaartjes verraden een droevige als zakelijke routine. gedroogde vis. kleren, medische ver zorging en een dak boven het hoofd, geeft in elk geval een gevoel veiligheid en hoop. Ze is een van de bijna twaalfduizend kinderen onder de vijftien jaar die l/jpfnnm hier op een totaal van ruim 40.000 K vluchtelingen verblijven. Echt harde Erna Henriksen komt uit IJsland en cijfers zijn niet voorhanden. Sinds de Thaise regering vorig jaar april be- voor UNHCR verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken sloot tot een laatste regularisering het kamp Khao-I-Dang. Vrijwel dage van de vluchtelingen in de kampen het voor de internationale hulpverle ningsorganisaties gevaarlijk gewor den nog langer officiéle aantallen te lijks wordt zij geconfronteerd met het dilemma van de doorsnee-vluch teling: wacht ik af in de hoop dat er betere tijden aanbreken of probeer ik T'fronten, radio en televisie zullen de komende dagen xx de nodige aandacht besteden aan de Bevrijdings- week. De gedachten gaan terug naar de tijd dat de Tweede Wereldoorlog op zo'n schrijnende manier duidelijk maakte wal het betekent niet meer vrij te zijn en te moeten leven onder de druk van een bezetter. Hel is geen toeval dat de Bevrijdmgsweek dit jaar in Nederland samenvalt met een Vluchtelingenweek. Het verband zal duidelijk zijn. Over de hele wereld worden er nog altijd mensen opgejaagd, verdreven uit hun land. Velen worden nooit bevrijd, anderen slagen er in een nieuw leven op te bouwen. Zonder de hulp van vluchtelingenorganisaties zou dat nieuwe leven een illusie blijven Duizenden mensen zijn tot in de verste uithoeken onder vaak de meest primitieve omstandig heden bezig om slachioffers van onverdraagzaamheid en onderdrukking een kans te geven. In Nederland is de Stichting Vluchteling zo'n organisa tie, die louter uit humanitaire ovenvegingen hulp probeert te bieden waar dat nodig is. Daarvoor is geld nodig. De Stichting Vluchteling in Den Haag hoopt in deze Vluchtelingenweek via giro 999 een bedrag van acht miljoen gulden bijeen te krijgen om haar werk voort te zetten. Vietnamezen wilden dat ik voor hen twee tot maximaal vijf maanden ei op een regeringsbureau ging werken moeten dan terug naar Cambodji voor een-vijfde van het salaris dat ik voorzien van een prothese, als leraar verdiende. Daar kon ik m'n Sinds twee jaar is er in Khao-I-Dam gezin niet van onderhouden en boven- cen hulpprogramma dat de naai dien wilde ik niet aan hun systeem operation Handicap International meewerken. Ik werd schoenmaker, d,.aagt. De Belg Erik Vcrcautcret maar na een tijdje kwamen ze weer. Ik lcert hier de vluchtelingen hoe moest voor hun werken. Die druk prothesen kunnen maken van de ma werd steeds groter". ierialen die in overvloed beschik „Op 24 juli vorig jaar ben ik met drie baar zijn. h0ut. bamboe, oude meta dochters op twee motorfietsen ge- len en autobanden. Waar voorheei vlucht. Ruim 100 kilometer van de piastic prothesen a raison van 50W grens met Thailand konden we met bath ,650 gulden) in Bangkok moea verder. Toen zijn we gaan lopen. In de len worden besteld, worden ze nu zeil bossen werden we opgepakt door gCmaakt en komen ze op hooguit 401 Khmer-soldaten. Die wilden 10.000 bath (52 gulden). Vercauteren: „Eei bath (1300 gulden) in goud hebben om ander groot voordeel is dat hout ver! ons door te laten. Ik had maar de helft gemakkelijker is aan te passen als en daarvoor wilden ze ons na veel verloop van tijd de stomp een andeit bidden en smeken naar de grens bren- vorm krijgt. Ons grootste probleen gen. Maar toen we daar uiteindelijk js bjer de opleiding van mensen. Ab kwamen hoorden we dat in Khao-I- ze goed en wel op de hoogte zijn Dang geen mensen meer werden toe- zelfstandig kunnen werken, dan ise gelaten. We hebben twee maanden in vaak een «pvangland en gaan ze wej een kleiner kamp gezeten en zijn toen Daarom zijn we nu ook bezig met ea illegaal met vijftien mensen hier bin- pr0gramma voor de Thai's, zodat nengekomen. Nu weet ik het niet kennis hier blijft", meer. Ik wil graag naar Amerika, daar jjoe noodzakelijk dat is blijkt wel woont m n zuster al. Zij is in 1976 voor bet aantal van zestig prothesen da Pol Pot gevlucht. Maar als ik en m n per maand wordt vervaardigd en aan dochters niet als officiële yluchtelin- gemeten Sok Chheam (42) heeft zo gen worden erkend, kan ik nergens jUist een onderbeenprothese gekrt heen. Dan moet ik misschien wel gen. Hij is soldaat m het leger van dt terug naar Cambodja" KPNLF. het nationale bevrijding* Dat laatste zinnetje komt er nauwe- fj-ont onder leiding van de gematigd! lijks hoorbaar uit. Het duurt even 30n sann. dat een coalitie vormg me; voordat hijzelf een i i opschrijft de aanhangers van Sihanouk en di besti noemen. Vrijwel dagelijks komen er in een nieuw (westers) land een nieu- nog mensen illegaal de kampen bir toekomst op te bouwen. Erna nen. Het zijn burgers, jong en oud, op Henriksen: „Diep in hun hart willen de vlucht voor het Vietnamese bezet- ze terug naar hun eigen Cambodja, tingsleger in Cambodja, maar ook Naar familie die misschien nog er- gewonde guerrilla's van wie slechts gens leeft. Maar dan komen de herin een deel in het verzet terugkeert. Wie neringen boven aan de terreur van de op een mijn is gelopen en verder eindjaren zeventig en, meer recente- rnoet leven met een arm- of beenpro- lijk. de onderdrukking door Vietnam, these kan voor het verzet immers Het is moeilijk te zeggen wat erger is. weinig meer betekenen. Officieel De tijd is er tussen gekomen", moeten ze na behandeling worden Vorig jaar vertrokken er vanuit Khao- teruggestuurd, zoals ook de vluchte- I-Dang 119.000 vluchtelingen naar het lingen van na april '83 terug zouden buitenland. In het kamp werden zij op moeten. alle mogelijke manieren voorbereid op een nieuw leven. Via taalcursussen Dit leger van illegalen vormt de meest onder andere, maar sinds de Thaise kansloze groep in het kamp. Een autoriteiten de legalisering van de officiële vluchtelingenstatus hebben vluchtelingen heeft gestaakt is daar- ze niet en krijgen ze niet. Ze zijn voor op een verbod uitgevaardigd. In de het moment veilig in het kamp en Khmer-taal (het officiële Cambod- leven van illusies. Wie niet is geregi- jaansi mag wel les worden gegeven; streerd komt nooit in aanmerking die kennis is immers gericht op terug voor opname in donorlanden als Ca- keer en die oplossing prefereert Thai- nada, de Verenigde Staten. Australië land nadrukkelijk sinds het besluit of Frankrijk. Hun toekomst is uit- viel Khao-I-Dang binnen een jaar af te zichtloos en kan zich slechts richten bouwen op het land dat ze zojuist zijn ont- De vluchtelingenorganisaties probe- vlucht: Cambodja. ren binnen het kamp, dat vijf jaar Strijdtoneel van bezettende Vietna- geleden werd opgezet, zo veel moge- mese troepen en drie verzetsbewegin- lijk een normaal leefpatroon te hand gen die alleen op papier een eenheid haven. Talloze hulpverleningsorgani- vormen en waarvan de Rode Khmer saties hebben er programma's opge- in militair opzicht het sterkst is. Uit- zet. De Ier Dominic MacSoiley staat Prothesen gemaakt van materiaal dat ruim voorhanden is: hout. bamboe, oude metalen en autobanden. die we hem mogen geven. Èr staat Rode Khmer, die naar eigen zegget Chhay Chea. Zijn werkelijke naam bet communisme hebben afgezworen luidt anders, maai-het is te riskant om chheam's geschiedenis lijkt meer oj zijn werkelijke identiteit prijs te ge- die van een huurling dan op de vrij yen. De Thaise autoriteiten voeren heidsstrijd van een rechtgeaard! immers een bikkelhard beleid. Door- cambodjaan, maar is wel illustratii gaan met regularisering is in Thaise voor het beleid dat de vluchtelingen ogen een vorm van erkenning van de organisaties voeren: iedereen die hult Vietnamese bezetting en daarbij nodig heeft krijgt die hulp. Of het noi komt nog de vrees te worden opge- om burgers gaat of om militairen, scheept met een groep van tiendui- Tot 1975 was Sok Chheam soldaat zenden vluchtelingen. En die zouden, onder Lon Nol de man die destijdj zolang er geen absolute garanties zijn door de Amerikanen in Pnom Penï dat ze in donorlanden worden opgeno- was geïnstalleerd om de westerse b* men, wel eens kunnen uitgroeien tot langen te dienen. Na de val van Loi broeinesten van verzet op Thaise bo- Nol en de machtsovername van Pd dem. Zo'n ontwikkeling past niet in p0{g Rode Khmer liep hij over or de neutrale rol die het Thailand van Zjcb vervolgens aan te sluiten bij d generaal Prem voor zichzelf heeft weg- toen tégen Pot opererende Son Sann gelegd. Sinds 1979 is Vietnam de gemeen Binnen die smalle marges proberen schappelijke vijand. „Maar we vecll de vluchtelingenorganisaties hun ten gjs afzonderlijke eenheden. Ik w werk te doen. De Canadese Dianne nooit samen met de Rode Khmel Thompson werkt in het hospitaal vechten" van Khao-I-Dang. Bijna 80 procent Tijdens een actie tegen de Vietnam* van de patiënten is direct slachtoffer zen een kilomeler of zestig landii» van de oorlog in het grensgebied. De waarts jiep Chheam op een mijn. HJ rest komt uit het kamp. Ze kijkt wil ondanks zijn handicap terug in hel verrast op naar het bord dat aangeeft ieger ajs bet niet anders kan op eei hoeveel bedden er die dag bezet zijn: kanto0r. want soldaat wil hij blijven 76. zo weinig waren het er de laatste Cambodja is mijn land" maanden nog niet. Drie dagen na ons ,^js we teruglopen naar de plek bij d» bezoek puilt het hospitaal volgens p0ort waar we eerder die dag zijs kranteberichten, uit als gevolg van uitgestapt, klinkt er plotseling eer het Vietnamese offensief in dit ge- kinderstemmetje. „Mister, mister, Ai> bied. De gewonden worden dan bij stralia my land". Ze heeft de handet tientallen binnengebracht. Drie chi- nog steeds vol armbanden en eetstok rurgen doen hun werk in twee opera- jes waarvan ze ons er eerder die da( tiekamers. Amputaties worden hier een paar heeft verkocht. „Heb je wai dagelijks routine. gehoord, mag je naar Australië'" Op de zalen liggen mannen, vrouwen „Nou, misschien, ik hoop het Ik moei en kinderen door elkaar op houten wachten En ze huppelt weg in dl britsen. Wie medisch gezien is her- richting van het prikkeldraad. Verder steld verhuist naar een onderkomen mag ze niet. Verder is ze al een aan de overkant: het rehabilitatie- jaar niet geweest. ring kend Scho het I Hij is voor Raac presi In een brochure van 2 december 1983 heeft bis schop Ernst van Breda de in oktober 1983 gestarte nieuwe priesteropleiding in het voormalig Groot- Mevrouw Ras, die in haar open brief zichzelf omschrijft als een theologiestudente met baan en een academische werkstudentenopleiding volgt aan Seminarie Bovendonk in Hoeven (N'.-Br.) van het de Theologische Faculteit van Tilburg, verwijt de bisdom Breda onder de aandacht willen brengen. In oprichters van deze nieuwe opleiding dat op geen fpilp 7Ün trtpn 1? IfnniiiHüfpn uit pphppI VpHprLnH 1.,,In„ni.r „,l j„, 1.1.1. feite zijn toen 17 kandidaten uit geheel Nederland met een theologiestudie begonnen. Was er dan elders geen plaats meer? Dat niet, maar het gaat hier om mannen op 'rijpere' leeftijd die weliswaar niet gehuwd zijn. maar wel een volledige betrek king hebben. Het zijn in feite weekendstudenten. Om de 2 weken komen ze van vrijdagavond tot enkele manier gemotiveerd wordt dat het hier toch weer gaat om een opleiding tot het uitsluitend celibatair priesterschap. Zij is van mening dat dit soort opleiding inmiddels al lang door de tijd is achterhaald. Men mag dan wel een moderne opleiding starten, modern zowel wat zondagavond naar Hoeven voor een wetenschappe- inhoud als werkvorm betreft, toch zal. aldus me- lijke en geestelijke vorming, studeren doen ze thuis naast hun werk. Alleen de laatste 2 jaren van hun opleiding (het 5e en vrouw Ras. een gezelschap van louter kinderloze, partnerloze mannen nooit een vruchtbare omgeving kunnen zijn om priesters op te leiden voor een leef- 6e jaar) zullen ze een full-time opleiding moeten en geloofsgemeenschap waarin persoonlijke relaties volgen. Deze brochure van Emst heeft naar mijn indruk relatief weinig reactie opgeroepen. Wel vielen over de vraag of het celibatair priesterschap nu wel of met verplicht gesteld moet blijven, opnieuw in de doofpot gestopt te worden, om maar niet te spreken over de vraag of het ambt ook toegankelijk moet zijn voor de vrouw. Als het celibaat al zo'n groot goed is als men eeuwenlang 'in koor' herhaald heeft, dan moet het ook maar uit de praktijk blijken, Immers men mag ervan uitgaan dat er altijd mensen zullen blijven die. overtuigd van een dergelijke goede zaak, op basis van vrijwilligheid die keuze ook zullen maken, zoals er ook in onze dagen nog steeds mensen voor het kloosterleven kiezen, ook al loopt het niet stemmen uit de kerken eens aanzienlijke problemen zou kunnen oproepen, is de ongelijkheid in opleidingsniveau. Het feit dat de opleiding in Bovendonk alleen een kerkelijk diploma oplevert, waaraan de geslaagden geen rechten kunnen ontlenen en hen financieel geheel van de kath. gemeenschap alhankclijk maakt, hoeft naar mijn mening niet onoverkomelijk te zijn. Juist mensen op rijpere leeftijd, zou men kunnen redene ren. weten immers waarvoor ze kiezen! Belangrij ker en op den duur misschien wel onoverkomelijk, lijkt mij dat Bovendonk straks (celibataire) pries ters aflevert, die zoals mevrouw Ras het noemt, een hogere beroepsopleiding hebben gehad, maar dan collega's, lekenpastores, naast zich krijgen die veelal een academische of vergelijkbare opleiding hebben genoten, met andere woorden hen in theolo- van wantrouwen aan het adres van de Werkstuden tenopleiding van Tilburg. Bovendonk zou deze de pretentie hebben een betere opleiding te bieden. Ik denk dat hier twee verschillende grootheden met elkaar vergeleken worden. Immers het uitgangs punt van Bovendonk is nu eenmaal geheel anders dan dat van de Werkstudentenopleiding. Ook haar verwijt dat Bovendonk kandidaten met voldoende verstandelijke capaciteiten zou moeten doorverwijzen naar de theologische faculteit, lijkt mij ongegrond. Men mag immers aannemen dat de keuze voor Bovendonk een bewuste keuze is ge weest. bovendien kunnen zwakkere kandidaten zich ook nog wat optrekken aan de bollebozen, zo immers functioneert dat toch in het onderwijs! Ook stelt en relatieproblemen zo'n grote rol spelen. Is zo'n opleiding opnieuw starten inderdaad zo anachronis- storm. Als het celibaat werkelijk die betekenis heeft. mij enkele naïeve en daarom des te gevaarlijkere tisch en absurd als mevrouw Ras meent? Hoewel ik die de kerk er graag aan toeschrijft, zal de overtui- opmerkingen op van mensen die doorgaans als het woord 'absurd' niet wil onderschrijven, denk ik gingskracht ervan pas duidelijk worden, wanneer er gewone gelovigen worden aangeduid. Het waren dat haar kritiek in hoofdzaken terecht is. Om te echt sprake is van een vnje keuze en niet onder hpt opmerkingen zo in de trant van het gaat toch weer beginnen is het mij eveneens opgevallen dat de mom van koppelverkoop plaatsvindt (priester wor de goede kant op, nog een tijdje en dan is de grootste motivering van de oprichters niet duidelijk is. Men- den, dan ook celibatair leven). Hoewel ik mij nood wel weer voorbij. Het heeft mij eerlijk gezegd sen op rijpere leeftijd (en kandidaten de zijds realiseer dat deze gedachte niet nieuw is en nogal verbaasd dat er zo weinig kritische geluiden oudste reeds 54 is, zijn inderdaad van rijpere leeftijd) anderzijds dat onze paus niet meer van een discussie werden vernomen van die mensen die straks eventu- alsnog een kans geven priester te worden, daar is op over het celibaat wil weten, blijft het toch belangrijk eel met afgestudeerde kandidaten van deze nieuwe opleiding als collega moeten gaan samenwerken. open brief van me- nog moeite mee zal hebben. De Moedermavo (Marie gische kennis de meerdere zijn. Dat dit het geval zal mevrouw Ras vragen waarop ze zelf waarschijnlijk zijn, ligt vrijwel zeker voor de hand. het antwoord weet. Ze vraagt zich onder andere af waarom toekomstige priester-pastores meer kerkelij- Ten eerste zijn de eisen van vooropleiding in Boven- ke aandacht krijgen dan leken-pastores. Daarop zijn donk minder streng, ten tweede kun je in een waarschijnlijk verschillende antwoorden te beden-, zesjarige part-time opleiding nu eenmaal niet zoveel ken, misschien ook dit: zodra een artikel schaars kennis verwerven als wanneer je je full-time aan wordt, krijgt het meer aandacht, een marktmecha-* dezelfde studie kunt wijden En welk mechanisme nisme dus' Overigens onderschrijf ik graag haar- treedt dan in werking? Naar de basis toe is het opmerking dat het dreigend (lees: feitelijk) tekort' immers nog steeds zo (en dat zal nog wel lange tijd zo aan priesters het gevaar met zich meebrengt dat men Daarentegen verscheen e zich niets op tegen. Dit verschijnsel is immers al zo de argumenten op hun juiste waarde te toetsen, ingeburgerd in onze samenleving dat niemand daar Dingen die echt waardevol zijn. zullen altijd wel weer zo geobsedeerd kan worden door de vraag: hoe kom ik aan toekomstige priesters, dat men al te gemakke- vrouw drs. Ras uit Nijmegen, een brief die gericht gaat weer naar school) heeft op dit punt baanbre- was aan alle betrokkenen bij de priesteropleiding te kend werk gedaan! Ik kan me echter niet aan de waarin de mensen nauwelijks nog gevoelig zijn voor Bovendonk. Daarin worden een aantal opmerkingen indruk onttrekken dat het initiatief mede of voorna- deze waarde, dan moeten we dat maar aanvaarden, gemaakt, waarvan ik er enkele graag in mijn kriti- melijk ingegeven is door de gedachte: als we deze het priesterschap is immers voor iets anders bedoeld sche kanttekeningen wil betrekken, daar ik van vorm van priesteropleiding (naast andere opleidin- mening ben dat ze de moeite waard zijn. Haar brief gen die in ruime mate voorhanden zijn) in het leven OnlpidinQSnivpniJ afdoen met de constatering dat het hier alleen maar roepen, kunnen we Rome in ieder geval tevreden ^yPlc'ul'1 goniicuu om wat feministisch gekrakeel gaat, is niet alleen stellen. Ik vraag me af of daarmee geen al te hoge blijven) dat, de gewijde celibataire priester de eigen lijke pastor is. Dus zal men hem, of hij dat wil of niet, de belangrijkste en meest verantwoordelijke rol Hjk concessies doet. Het lijkt mij daarom erg belang- opnieuw ontdekt worden, laten we met te snel in toekennen. De gevolgen liggen voor de hand: binnen riJk deze opleiding nieuwe stijl kritisch te blijven paniek raken Als we nu eenmaal in een tijd leven, ae kortst mogelijke tijd sullen velen van hen (hoe volgen. talrijk zullen ze overigens worden?) met een levens groot minderwaardigheidscomplex zitten opge- Het scheept. goedkoop, maar ook onjuist. prijs betaald is. Op deze dreigt de discussie Een ander aspect dat mevrouw Ras in haar open brief naar voren brengt en dat in de toekomst wel In dit verband maakt mevrouw Ras ook enkele opmerkingen die mij niet kunnen overtuigen. Zo is in haar ogen de opleiding van Bovendonk een motie zaak die iedereen aangaat, zowel pastores als gelovigen, want goed leiderschap is nu eenmaal onmisbaar, anders zal de plaatselijke kerk al spoe dig tot een soort sektarisme vervallen. 1 Dr. G. H. Buijssen Met En d Mee lOtU' date Ube S1.01 onze boen bigh wore he Ho 06

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1984 | | pagina 4