KIND VAN EEN CANADEES vaders verdwenen en moeders bleven zwijgen als het graf LOU DE GROOT JL het is essentieel voor een mens te weten van wie hij afstamt PZC/ bevrijding 42 jZATI ZATERDAG 28 APRIL 1984 Bevrijding: na lege dagen vol onzekerheid en afwachting breekt de spanning. Een onwezenlijk feest barst los. Een zee van vlaggen bepaalt het straatbeeld. Kleurige slingers overspannen de wegen, het wemelt van de oranje linten. Inderhaast er erebogen opgetrokken. Uitbundig juichend haalt de bevolking de geallieerde legers in. Er wordt gehost en gezongen. Joelend beklimmen jongelui tanks, transportauto's en jeeps, die worden bestuurd door trotse bevrijders. Een krantebericht meldt: „De motorrijders met hun kolossale helmen stuiven over de weg, met achterop de lichte last van twee, soms drie meisjes. In elk geval nooit alleen". De mannen in de khaki-pakken zijn de grote helden. Ze doen gul met sigaretten, kauwgom en genegenheid ten opzichte van het jonge vrouwvolk Dat zich gretig laat koesteren door de warme belangstelling van wat ze ge makshalve onder één verzamelnaam brengen: Tommy uit Canada. Tot diep in de nacht dansen de meis jes met hun bevrijders op straat. Ze leren van Tommy de Cokey Cokey. een dans uit de salons van Westelijk Canada. Losjes huppelen, left arm in, left arm out and shakes about, dat is nog eens wat anders dan het Victor Sylvester-geschulfel Er wordt geflirt en gevreeën. Verkeringen worden af gesloten, afspraakjes gemaakt. En terwijl de jonge schonen hun kers vers aan de haak geslagen 'boy' kleine taalcursussen opdringen (weet je wat een zoentje is. een zoentje is little kiss) kijken de Nederlandse heren der schepping knarsetandend toe. Ze zijn even geen partij meer. In die stem ming ontstaan er liedjes over 'meisjes die met Tommies gaan'. Vriendelijk zijn voor de bevrijders, okey vinden de bedenkers van de liedjes. 'Een dansje, een lachje, dat kan heusch geen kwaad, maar gooi bij dat alles je eer niet op straat'. Die goed bedoelde waarschuwing komt lang niet bij alle bakvissen over. Allengs wordt duidelijk dat een al te gastvrije ontvangst niet zonder gevol gen blijft Nederlandse meisjes zwan ger. Op verschillende plaatsen wor den centra ingericht voor ongehuwde moeders met hun komende kinderen. Een deel van de meisjes blijft schrifte lijk contact houden met hun verder oprukkende helden. Daar komen later zelfs huwelijken uit voort. Maar daar naast blijven er ook veel meisjes ach ter met als herinnering aan die kort stondige relatie alleen een foto en een gevoel van nieuw léven dat zich in hun lichaam heeft gevormd. In de kranten verschijnen polemieken over de kwestie 'Hollandsche meisjes- Canadezen'. In het Deventer Parool neemt een 'modern zielkundige' het op voor de liefde zoekende jeugd. Als de Canadese invasie iets heeft ge leerd, dan is het wel dat het leven zich niet laat onderdrukken, zo betoogt George Lampe. En hij roept op om in plaats driewerf schande te laten klin ken over zoveel ontucht, medeleven te betuigen met de ongehuwde moeders. 'Men schreeuwt wel over 'onechte kinderen' maar men vergeet sexuele voorlichting hier veel had kunnen voorkomen, terwijl nu de geheime trek naar de aborteuses moet plaats vinden, die helaas - en dat is een heftige aanklacht- de eenige personen schijnen te zijn waarbij ten einde raad een oplossing gevonden wordt'. De zielkundige blijkt daarmee onge nadig op de ziel te trappen van de lezerskring van het Deventer Parool: er zeggen zevenduizend (7000) hun abonnement op! Kinderen van Canadezen: er lopen er dus nog heel wat van rond in Neder land. Inmiddels achter in de dertig geworden, een aantal van hen na zoveel jaar nog gebukt onder een knagende onzekerheid. Leeft mijn va der nog? heb ik karaktertrekken van hem? Zou hij eigenlijk wel weten dat hij een kind heeft in Nederland9 vragen Vanaf het moment dat Tiny er als kind vragen over was gaan stellen -'iedereen had een vader en ik had niks'- had haar moeder het haar steeds voorgehouden: je vader is dood. En daarmee was de kous af. „Later heeft ze me nog wel verteld dat hij was verongelukt, maar dat was wel zo'n beetje alles wat ik te horen kreeg". Er waren al weer heel wat jaren verstreken toen Tiny het ware verhaal vernam. Waarschijnlijk bij toeval was ze met haar moeder op de plek ge raakt, waar destijds de eerste ontmoe ting had plaats gevonden Bij die gelegenheid kwamen de juiste feiten er bij stukjes en beetjes uit. Vader bleek niet dood te zijn. Tiny hoorde voor het eerst hoe haar vader heette, hoe oud hij was toen de ontmoeting plaats vond en nog een paar dingen meer. Vanaf dat moment zou Tiny nog wel vaker aan hem herinnerd worden. „Als ik eens een rottige bui had zei mijn moeder altijd: precies je vader1 Tiny haalde heel wat overhoop om te weten te komen wie de man was die haar op de wereld had helpen zetten. Ze schakelde een krant in, had con tact met de ambassade, correspon deerde met een club van oorlogsvete ranen, schreef met naar het bureau van dr Lou de Jong. Maar omdat haar moeder verzuimd zou hebben destijds een registratienummer van haar vriend te vragen was er geen houvast. Zo bleef vader wat hij al die tijd al was geweest: onbekend. In 1980 toen er ter gelegenheid van een herdenking in Amsterdam een groep Canadezen werd uitgenodigd, waagde Tiny andermaal een poging om een spoor naar haar vader te kunnen vinden Ze nam contact op met de organiserende instantie en informeerde of er bij de genodigden toevallig niet iemand was die (noemt een naami heette. Dat bleek te klop pen. ..Maar pas later kwam ik er achter, dat het een naam is waar daar in Canada de telefoonboeken van uit puilen. Zoiets als Jansen in Neder land. Ik schoot er niks mee op". verwijt Er valt even een stilte. Dan zegt Tiny: „Ik neem het mijn moeder niet kwa lijk dat zij verliefd is geworden en dat ze mij heeft gemaakt. Maar ver wijt dat een ander ook niet nader hand. Dat is bij mij wel gebeurd. Mijn moeder heeft me voortdurend het gevoel gegeven dat zij moest werken omdat ik geboren was en dat zij door mij niet de man meer heeft kunnen krijgen die ze had gewild. Ik werd beschouwd als een sta-in-de- weg: lastig, moeilijk op te voeden, overdreven gewoon. Dat heeft voor mij erg lang doorgewerkt". Kind van een Canadees: het is een onderwerp dat in de meeste daarbij betrokken families zorgvuldig is weg gestopt. Jan heeft dat goed gemerkt. Hij kent zijn vader alleen van wat grijzige kiekjes die hij als jonge jongen ooit eens thuis aantrof in een kast. Kiekjes van een groepje jonge Cana dezen. een foto van een van de man nen in khaki-pak, foto's ook van een graf op een militair kerkhof, ergens in Nederland. Aan de hand van enkele krabbels die achterop de foto's staan en van de vage verhalen die hij wel eens in de familie heeft opgevangen, indrukken ook uit zijn jonge jeugd van bezoeken van zijn moeder aan het erekerkhof heeft Jan er zich vele jaren nadien een beeld van gevormd: van de tijd van de bevrijding toen hij het levenslicht zag. Vragen over die periode waren in de familiekring steevast en angstvallig uit de weggegaan. Pas toen hij een eind in de twintig was had hij een tante zover kunnen krijgen dat ze hem tekst en uitleg verschafte over de tijd van toen. Zijn moeder was een meisje dat woon de op een boerderij. Toen bij de bevrijdingsbewegingen Canadese troepen waren neergestreken in de buurt, werden er soldaten ingekwar tierd op boerderijen in de omgeving. Zo kon het gebeuren dat het meisje Joke bevriend raakte met een van de militairen. Het was een contact dat niet zonder gevolgen bleef. Joke werd zwanger. De vader heeft het kind nooit kunnen zien: hij sneuvelde nog voordat Joke. het leven had geschon ken aan haar zoontje, aan Jan. Er zouden plannen zijn geweest om die relatie wat hechter te maken en tot een huwelijk te komen. De dood was echter spelbreker. Een paar jaar na de oorlog trad Joke in het huwelijk met een Nederlander. De nieuwe va der bleek niet erg veel op te hebben met het buitenechtelijke kind. Jan werd duidelijk achtergesteld bij de andere kinderen, die uit het huwelijk voortkwamen. Twaalf jaar was-ie toen zijn moeder kwam te overlijden. Geze ten aan het sterfbed had de nieuwe vader nog bezworen goed voor Jan te zullen zorgen. Na het overlijden van zijn moeder verslechterde echter de relatie met zijn stiefvader. De toestand werd na enkele jaren zelfs zo onhoudbaar dat Jan de deur uit werd gebonjourd. De vader werd uit de ouderlijke macht ontzet en Jan belandde zoals hij het zelf formuleert, 'in de grijpgrage klau wen van de kinderbescherming'. De jaren verstreken. Maar het knagende gevoel wat voor een man zijn vader nu precies is geweest is gebleven. Daar hoopt Jan nu eindelijk eens rust over te kunnen krijgen als hij erin zal slagen om contact te leggen met de familie in Canada. informatie Op het informatiebureau van het Nederlands Rode Kruis aan het Leeghwaterplein in Den Haag komen ze met regelmaat binnen: verzoeken van kinderen van Canadezen, die om bemiddeling vragen bij het opsporen van de vader. Vooral de laatste jaren lijkt het erop alsof men wat meer tijd PRIJS 90 ets. Het nieuwe .Succesnummer ALBERTdeBOQIJ TEK5T vAn (arrVillemCicre) Uitgevers ..RONIEPERS Rotterdam neemt om terug te kijken op het verleden. „Het blijkt dat de mensen er erg mee bezig zijn. En al lang. Meestal is het een obsessie voor ze", zegt mevrouw Helene Ravellis, me dewerkster bij de opsporing, Bij het Rode Kruis worden ze nogal eens voor onoplosbare puzzels ge plaatst. Mevrouw Ravelli: „Meestal hebben ze bijna geen gegevens. Ze weten geen geboortedatum, geen ge boorteplaats, geen adres. En dan is het vrijwel onmogelijk om iemand te vinden. Wat ze wel weten is vaak erg vaag. Zoals: 'Vader heette Jack en zijn achternaam begon met een J. Daar kan ik natuurlijk helemaal niets mee doen". Bij het doen van naspeuringen in Canada heeft het Rode Kruis in Den Haag zijn tot voor kort steeds kunnen verzekeren van de medewerking van het Rode Kruis in Canada. Sinds enkele maanden worden die verzoe ken echter niet meer in behandeling genomen. Volgens directeur Tjittes van het informatiebureau van het Nederlands Rode Kruis duet men dat om de vader in bescherming te ne men. Zo'n man heeft inmiddels al lang een eigen leven opgebouwd. Hij heeft als regel ook een gezin. En als wij dan - zo redeneert het Canadese Rode Kruis - na veertig jaar ineens met een dochter of een zoon aankomen, kan dat wel eens heel vervelende gevolgen geven. Zo'n huwelijk kan erdoor in gevaar komen. Het gezinsleven kan er ernstig door worden geschaad. Dat willen wij niet op ons geweten hebben Met respect voor het door het Canade se Rode Kruis ingenomen standpunt meent het informatiebureau van de heer Tjittes toch verder te moeten gaan met het behandelen van verzoe ken van kinderen van Canadezen. Dan inaar zonder hulp van de zuster organisatie. „Wij willen wanneer we een verzoek krijgen zo'n vader in ieder geval proberen op te sporen en te benaderen, buiten het gezin om. Maar wij alten dan wel altijd de beslissing aan die vader. Wil je contact ja of nee. Is het nee, dan verstrekt het Rode Kruis aan de aanvrager in Nederland niet het adres van de vader. Dan houdt het gewoon op. Zo hebben we dus de zekerheid ingebnouwd dat het gezin van die man niet de dupe wordt". naspeuringen Mevrouw Olga Rains, wonend in Pe terborough, Ontario, Canada, is al een paar jaar bezig om Nederlandse kinderen te helpen bij het zoeken naar hun vader. Nu het Canadese Rode Kruis het laat afweten en ook het Leger des Heils daar niet thuis geeft, komen veel opsporingsverzoe ken via het Nederlandse Rode Kruis en langs andere kanalen bij recht streeks bij haar terecht. Olga- echtge note van een Canadese bevrijder- was er vier jaar geleden bij toen in Amsterdam de triomfale intocht van de geallieerden nog eens werd over gedaan. Gezeten in een oud leger voertuig werd haar aandacht geves tigd op een tussen het publiek langs de weg omhoog gehouden spandoek met het opschrift 'are you my daddy'. Tijdens gesprekken met een aantal mensen raakte mevrouw Rains zo onder de indruk van de geestelijke last, waaronder veel kinderen van Canadezen leven door het gemis van allerlei wezenlijke achtergrondinfor matie over hun bestaan, dat ze be sloot zich in te zetten voor die speur tocht. Nu het oorlogsgebeuren weer vers in de herinnering komt tijdens herden kingen beginnen de opsporingsver zoeken weer bij tientallen binnen te stromen. Er is inmiddels in Nederland een centraal contactadres ingericht (postbus 3004, 2601 DA in Delft) en in Brabant kwam het onlangs zelfs tot een ontmoeting van een aantal kinde ren van Canadezen Dat waren ont roerende taferelen, daar in het Bos sche Casino. Alsof ze elkaar allang kenden: zo groot was het gevoel van verbondenheid, veroorzaakt door de wetenschap niet alleen te staan in die kwellende geestelijke pijn. „Het is voor ons niet alleen het zoeken naar die vader", zegt Catharine Oos- terhoff die de bijeenkomst organiseer de. „Het zit veel dieper. Als u eens wist wat voor emotionele problemen de mensen hiermee hebben gehad en wat voor leed een aantal van hen is aangedaan". Olga Rains, ook op die bijeenkomst aanwezig, verwijst r de verhalen die loskwamen daar in Den Bosch. Over kinderen die destijds werden aangeboden per advertentie. Wie be-' langstelling had kon er om komen. Daar moet ook geld een rol bij hebben gespeeld. Sommige kinderen zijn ge woon verhandeld in een portiek. Doorverkocht aan echtparen, die geen kindereri hadden of ze niet kon den krijgen. Ze noemt schrijnende gevallen, waar in dorpspastoors weinig begripvol hadden gehandeld door te beslissen dat zo'n meisje maar ergens ver weg moest bevallen. En ais de ouders dat niet toelieten werd de hele familie zonder pardon uit de kerk gezet. Ver halen ook over nonnen, die op de rk scholen kinderen van verdwenen va ders als verschoppeling behandelden en ze ergens achter in de klas plaat sten. Catharine Oosterhoff trok de afgelo pen dagen op met een Canadese tele visieploeg die gesprekken vastlegde met een aantal van die kinderen-van toen. Dat zal no nog heel wat losma ken, daarginds. Ze moeten het maar eens weten, vindt Catharine. „De mannen die voor die kinderlevens verantwoordelijk zijn, zijn mooi te rug gegaan, maar ze hebben hier in Nederland wel van het leven geno ten. Er zijn er bij die zelfs bigamie hebben gepleegd. En ik ken hier in de buurt van Den Bosch drie mensen, die van een en dezelfde Canadese vader zijn, maar die wel zijn verwekt bij drie verschillende vrouwen". Tientallen Canadese bevrijders, die in Nederland nieuw menselijk leven de den ontstaan, zijn nu achterhaald. Pas nog een man van 65. Een vader van zes kinderen Olga: „Hij schrok zich een ongeluk toen ik hem kwam vertellen dat hij in Holland nog twee dochters had". Naast de schok was er ook ergernis. Waarom rakelde dat mens toch dat soort dingen op. „Het is al zo lang geleden. Ik ben het allemaal verge ten". En daar had Olga op geantwoord: „Ja misschien bent u het vergeten, maar de kinderen die u achterliet zijn het niet vergeten". Het onderwerp bespreekbaar maken en uit de taboe-sfeer halen: mevrouw, Rains hoopt dat dat het effect zal zijn van de tv-reportage die half mei in Canada op het scherm komt. „Mis schien dat die mannen er dan eens; met hun vrouw over gaan praten. De meeste vrouwen weten niets van die voorgeschiedenis" Naast de wetenschap dat veel van die oud-strijders niet aan die relatie in het verleden herinnerd wensen te worden - er zijn er zelfs die dreigen met een proces- zijn er de reacties van man nen, die blij zijn dat ze na aandringen van mevrouw Rains om zich eens wat menselijker op te stellen toch weer dat afgesloten tijdperk zijn binnen gegaan Er zijn er die dolgelukkig zijn dat Olga Rains een vader en een kind nader tot elkaar heeft gebracht. Ze heeft nog heel wat puzzels op te lossen. Honderden kinderen van Ca nadezen zitten na zoveel jaren nog met duizendeneen vragen. En met emotionele problemen als gevolg van het feit, dat hun vader verdween en hun moeder over hem bleef zwijgen als het graf. Achtendertig lange jaren soms. Zegt een van hen: „Het is essentieel in een mensenleven te weten van wie je afstamt. Van honden hebben ze nog een stamboom. Van mij is er niks". Jacques cats

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1984 | | pagina 42