CHILI
m
volk wil dat
pinochet
verdwijnt
V
nrftell
inst:
tflïk'
de perzik is zuur
4#
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Sér-w-'T
pocmco5
CAI
u
IC
UI
t w 1
LA GASA DE
P[
ffl
4
PZC
PAGINA 19
elevt
i lie
Bru
da£i
CHILI
Koper
MSpoorweg
POLITICOS
Achter de hand wordt in de cafés in Santiago de Chile besmuikt
gelachen om verhalen over de wijze waarop de familie van dictator
Augosto Pinochet meeregeert en profiteert van de macht. De vrouw
van de machthebber. Lucia heeft al eens tegen diplomaten gezegd dat
zij, als ze zelf president zou zijn, veel harder zou optreden dan haar
man. Zij zou de staat van beleg al veel eerder hebben afgekondigd. De
liefde voor haar volk is grenzeloos.
Maar niet alleen voor haar volk.
Het gezin van Pinochet koestert
ook een bijzondere liefde voor gro-
i te en dure behuizingen. In januari
van dit jaar publiceerde het so-
ciaal-democratische blad „Cauce'"
een uitgebreide reportage over de
uiterst luxueze residentie, die de
I dictator in de buitenwijk Lo Curro
i van Santiago heeft laten bouwen.
I compleet met hangende tuinen,
zwembaden en soortgelijke lus-
toorden voor de andere vier leden
van de militaire junta, de gene
raals Fernando Matthei. Cesar
Mendoza, Raul Benavides en ad
miraal Torivio Merino. Dit huis
heeft de Chileense staat 20 miljoen
dollar gekost.
De hele stad sprak er schande van.
Het blad kreeg zoveel aftrek, dat
het moest worden herdrukt. Om
het rumoer te sussen, nodigde Au
gosto Pinochet enkele vertrouwde
journalisten uit op het ontbijt. Hij
vertelde hen dat dit allemaal niet
ten eigen bate was. Hij bezit zelf
slechts een kleine boerenwoning,
buitenaf, die de naam draagt „El
Melocoton" (De Perzik) in het
dorpje San Jose de Maipo. Hij had
dat optrekje betaald met zijn
spaargeld als militair en er een
kleine hypotheek voor opgeno
men.
Het blad „Cause" geloofde dat
verhaal niet direct en ging eens
kijken. Het ontdekte daar een op
staatskosten aangelegd park van
14 hectaren groot, met daarin een
huis van zeshonderd vierkante me
ter, zwembaden, drie bijgebouwen
en een kleine kazerne voor de
vaste bewaking. Alles persoonlijk
eigendom van Pinochet. Het blad
verklaarde alle bewijzen te bezit
ten, waaruit onomstotelijk blijkt
dat Pinochet dit aUes zelf. via
stromannen heeft verworven. Op
staatskosten werd er een weg van
24 kilometer naar aangelegd
Bij het onderzoek naar deze zaak
was ook betrokken het ex-parle
mentslid Jorge Lavandero. Die
werd enkele weken geleden klem
gereden en door onbekenden in
elkaar geslagen. Uit zijn auto roof
den zij een map met documenten
Aan „Cauce" verklaarde hij er ze
ker van te zijn dat men het op die
map gemunt had, omdat men
dacht dat daar de gegevens over
„De Perzik" in zouden zitten. Dat
was niet het geval. Lavanderos
had ze inmiddels in verzekerde
bewaring gebracht. Hij zal ze aan
de justitie overhandigen, zodra hij
gezenen is van de klappen.
Het blad „Cauce" werd onder de
werking van de censuur gebracht,
hoofdredacteur Edwin Harring
ton moest alle artikelen die hij
voornemens was te •publiceren,
eerst laten lezen aan de regering.
Dat weigerde hij. Hij gaf er de
voorkeur aan niet te verschijnen.
De artikelen over deze zure perzik
van Pinochet gaan nu in fotokopie
in Santiago de Chile van hand tot
hand.
INCMULlt ASTICiOINTEt SOSAE LA
EAAAOMCA utNSIOfc CE "LO CUBW OE
COSTO INCALCULABLE.
Voorpagina van het blad 'Cauce', dat onthullingen deed over de dure
residentie van de Chileense junta van Pinochet. Een volgende editie
i over het eigen huis van de generaal, 'El Melocoton', werd verboden.
Als ik langs de met snelvuurwapens uitgeruste wachtposten in het presidentiële paleis
„La Moneda" in de Chileense hoofdstad ben en aan het einde van de gang de poort naar de
binnenplaats ontwaar, zet zich onuitwisbaar een beeld vast op mijn netvlies. Het was de
Worldpressfoto van precies tien jaar geleden. De laatste foto die genomen is van Salvador
Allende, de laatste democratisch gekozen president van Chili, die zich met een helm op en een
pistool in de hand probeert te verdedigen tegen de massale overval van de gezamenlijke
strijdkrachten. Die strijdkrachten regeren nu al meer dan tien en een half jaar in dat paleis.
Het is als een commandopost ingericht en onderkelderd met een reusachtige bunker,
waarover het volk van Chili zich niet alleen afvraagt wat die gekost heeft, maar ook wat het
gewapend beton herbergt.
De directeur voor de bilaterale poli
tiek van het ministerie van buiten
landse zaken, Jose Manuel Ovalles,
ontvangt mij in het paleis. Hij heeft
geen gemakkelijke ochtend. De minis
ters van buitenlandse zaken van de
EG hebben hun vergadering in Brus
sel de vorige dag gebruikt om hun
afkeuring uit te spreken over de uit
wijzing van twee politieke leiders,
Leopoldo Ortega en Jaime Insunza.
Hetzelfde hebben de drie grote politie
ke intemationales gedaan, de liberale,
de christen-democratische en de so
ciaal-democratische. Het is de eerste
keer in de geschiedenis dat deze drie
zoiets gezamenlijk doen.
Pinochet heeft bovendien het hoofd
moeten buigen voor het Vaticaan, dat
een vrijgeleide eiste voor drie linkse
guerrilla's, die in de pauselijke nun-
ciatuur in Chili asiel hadden gezocht.
De Verenigde Staten hebben bij mon
de van het State Department laten
weten dat Chili in het concert van
Latijns-Amerikaanse landen vals
speelt. Israël laat weten dat het niet
langer wil aanvaarden dat de uitvin
der van de mobiele vergassingsinstal
laties, Walter Rauff, bescherming van
Pinochet blijft genieten.
Nederland ziet, volgens de jongste
Chili-nota van het ministerie van bui
tenlandse zaken, een verslechtering
op het gebied van de mensenrechten
optreden. Het land raakt in de inter
nationale politiek steeds meer geiso-
leerd. Ik vraag.Jose Ovalles wat er in
zo'n situatie aan bilaterale politiek
overblijft.
Hij wijst erop dat de politieke vijan
den van weleer in staat blijken om een
internationaal perfect georkestereer-
de campagne op touw te zetten, die
door Chili als zeer bedreigend wordt
ervaren. De wereld kan ervan over
tuigd zijn dat Chili een rechtsstaat is,
waarin beklaagden voor een onafhan
kelijke rechter worden gebracht. Chili
heeft in 1980 bij referendum een nieu
we grondwet aangenomen, waarin de
terugkeer naar de democratie precies
is vastgelegd. In 1989 zal de militaire
junta aan het volk de huidige presi
dent Pinochet voor herbenoeming
voordragen of een opvolger aanwij
zen.
De nieuwe president zal bij referen
dum worden gekozen. Drie maanden
later zullen dan verkiezingen voor een
nieuw congres worden uitgeschreven.
De wereld mag er volgens Ovalles van
verzekerd zijn dat Chili zich precies
aan dit schema zal houden. Hij is zelfs
niet gevoelig voor mijn opmerking dat
bij zoveel rook, toch ook een trouwe
overheidsdienaar met zonnebril enig
vuur zal moeten kunnen ontwaren.
de onafhankelijke radio 'La Coöpera-
tiva' wit van woede zijn geworden en
persoonlijk de arrestatie van hoofdre
dacteur Juan Pablo Cardenas hebben
bevolen, toen hij las dat blijkens een
enquête die door het blad is gehou
den, meer dan 75 procent van de
bevolking zijn onmiddellijke vertrek
eist.
Het sociaal-democratische blad 'Cau
ce' besloot eigener beweging niet te
verschijnen, omdat de hoofdredactie
nieuwe onthullingen over de wijze
waarop de familie van generaal Pino
chet voordeel put uit het leiderschap
van de staat, weigerde aan de censuur
te onderwerpen. De artikelen zijn in
middels in fotokopie van hand tot
hand
Ondertussen gaan de samenwerkende
vakbonden en de politieke partijen
door met het voorbereiden van nieu
we demonstraties, die moeten uit
monden in een nationale staking, die
het land zo lang zal moeten lamleg-
gen, totdat generaal Pinochet bereid
zal zijn te luisteren naar de stem van
het volk, dat verlangt dat hij ver
dwijnt.
Een nieuw element daarbij is de sa
menwerking van de vakbonden in het
Commando Nacional de Trabajado-
res. De lange vakbondstraditie van
het land kent een uiterst democrati
sche structuur, die fundamenteel te
gengesteld is aan de klassestrijd. Er
bestaan vele tientallen grote en kleine
categorale bonden, uitsluitend van en
voor de arbeiders, zonder veel deskun
digheid van buiten. In tijden van
crisis, zowel in de botsing met de
extreme linkervleugel uit de regering
van Salvador Allende. als in de strijd
met het uiterst rechtse bewind van
Pinochet, heeft het structurele gebrek
aan eenheid de vakbonden belet een
rol van betekenis te kunnen spelen.
Thans is die eenheid sterk groeiende.
Steeds meer vakbonden sluiten zich
aan bij het Commando Nacional de
Trabajadores en dat is het werk van
een jonge man, die begin vorig jaar
uit de volkomen onbekendheid naar
voren kwam als de leider van de
grootste vakbond van de arbeiders in
de kopermijnen, de 30-jarige Rodolfo
Seguel. Anderhalf jaar geleden had
nog niemand van hem gehoord, maar
nu moeten vriend en vijand erkennen
dat hij een van de sleutelfiguren is in
de democratische ontwikkeling van
Chili.
Hij is een uur te laat op de afspraak en
verontschuldigt zich met een ver
moeide glimlach. Dikke wallen onder
zijn ogen tonen dat hij weinig slaap
krijgt in deze hectische dagen. „Veel
vuldige politiecontrole onderweg" is
de reden voor de vertraging. Die con
trole leverde hem in één jaar tijds vijf
arrestaties op. Tweemaal resulteer
den die in gevangenisstraf: een van 34
dagen en een van 11 dagen, die hij in
hongerstaking doorbracht. Door de
beruchte kopermijn El Teniente in
het noorden van het land, waar hij
sedert 1974 op de kwaliteitscontrole
en de administratie werkzaam was,
werd hij vorige jaar zomer ontslagen,
kort nadat hij door zijn uitverkiezing
tot voorzitter van de bond van de
mij nnwerkers leiding gaf aan een sta
king in de kopermijnen.
Dat ontslag wordt nu door het minis
terie van sociale zaken gebruikt om
de positie van Rodolfo Seguel te on
dermijnen. Een ontslagen arbeider
kan geen lid meer van een vakbond
zftn. zo zeggen de militairen en zij
dreigen hem voor de rechtbank te
sleuren, omdat hij bevoegdheden ont
leent aan een functie die hij niet
bekleden mag.
Hy wordt daar niet meer koud, noch
warm van. „Het ontslag is onrechtma
tig geweest en dat wordt thans door
de advocaten van de vakbond voor de
rechtbank uitgevochten. Zolang daar
geen uitspraak over is, ga ik natuur
lijk gewoon door met mijn werk. Maar
zelfs als ik het ontslag moet aanvaar
den, dan nog kan de regering mij er
niet van weerhouden als voorzitter
van de kopermijnwerkers op te tre
den. Er zijn al eerder uitspraken door
het hoog gerechtshof gedaan, dat vak
bondsleden het absolute recht heb
ben om ook ontslagen arbeiders als
hun vertegenwoordigers te kiezen.
Ach, het is onderdeel van de strijd en
de militairen geven er kennelijk de
voorkeur aan om op de man te spelen,
omdat zij in de verdediging zijn ge
drongen".
Een grote poster van de Poolse vak
bond Solidarnosz siert zijn kantoor.
Hij wordt de creoolse Lech Walesa
genoemd. „Wij voeren een soortgelij
ke strijd", zegt hij. Lech Walesa hem
heeft gevraagd zijn vrouw te begelei
den bij het in ontvangst nemen van de
Nobelprijs voor de vrede. Dat verzoek
heeft hem een nieuwe aanval van
rechts op de hals gehaald. Maar het is
wel van invloed geweest op zijn her
verkiezing voor twee jaar tot voorzit
ter van de vakbond in januari van dit
jaar.
Als verklaard voorstander van de dia
loog van alle partijen heeft hij zichzelf
nadrukkelijk in het centrum van de
politiek geplaatst en is lid geworden
van de christen-democratische partij.
Hoewel hij zegt dat hij als vakbonds
man beslist niet in de politieke arena
wil optreden, was dit een belangrijke
zet in de strijd met de militairen. Door
zijn politieke keuze schoof hij het
Commando Nacional de Trabajadores
uit de gevaarlijke zone van het extre
misme en kreeg hij direct aansluiting
bij de grootste morele macht van het
land en de belangrijkste opposant van
het militaire regime, de katholieke
kerk.
Daar leverde hij begin april een brief
af namens alle vakbonden, die achter
hem staan, met het verzoek aan de
militante bisschoppen om het initia
tief te nemen tot de oprichting van
een soort van Comité van Vertrou
wensmannen. een 'Comision Patnoti-
ca de Reconciliaeion Nacional'. Die
commissie zou moeten bestaan uit
Een massale demonstratie in Santia
go tegen het bewind van Pinochet.
pinochet weg
De grote meerderheid van het Chi
leense volk wil echter nu reeds vrije
verkiezingen en eist het vertrek van
generaal Pinochet. Die is echter
geenszins van plan op te stappen en
handhaaft zijn regime met de ijzeren
vuist van wat wel het laatste Pruisi
sche leger van de wereld wordt ge
noemd.
De speciale politie treedt steeds har
der op bij de grote volksdemonstra
ties. Ondanks het vreedzame karak
ter vallen er steeds meer doden bij.
Zonder vorm van proces worden lei
ders van de oppositie het land uitge
zet. Vier weekbladen van de oppositie
worden aan censuur vooraf onderwor
pen. Het blad van de christen-demo
craten 'Anallsis' wordt uit de kiosken
verwijderd nadat Pinochet het onder tiermol Flores
ogen heeft gekregen. Hij moet volgens
politici, juristen, academici, geestelij
ken en vertegenwoordigers van de
strijdkrachten, die geen van allen
gecompromitteerd mogen zijn met
het regime. Die commissie zou op
korte termijn voorstellen uit alle sec
toren van de samenleving moeten
ontvangen en die vertalen in een
formule, die een uitweg uit de huidige
crisis zou moeten aangeven. Die for
mule zou dan onder toezicht van het
comité aan een volksstemming moe
ten worden onderworpen.
De bisschoppen hebben inmiddels la
ten weten dat zij dit initiatief van
harte toejuichen, maar dat zij voor de
kerk geen rol zien weggelegd. De
samenstelling van een dergelijke com
missie is een politieke zaak en daar
wil de kerk buiten blijven. „Dan gaan
wij ermee naar de politieke partijen"
zegt Rodolfo Seguel.
solidarnosz
Ook de vice-voorzitter van het natio
nale commando van de arbeiders, de
vergrijsde leider van een van de
vakbonden van overheidspersoneel,
Herno! Flores draagt een speldje van
'Solidarnosz'. Hij hoopt erop nog
eens ooit dezelfde internationale er
kenning en publiciteit te krijgen als
zijn Poolse kameraden. Hij is hevig
bewogen. „Ik ben nooit in militaire
dienst geweest. Ik weet echt niet hoe
ik een wapen moet hanteren, maar de
laatste tijd denk ik wel eens..."
Hij gelooft dat Chili op dit moment
een van de moeilijkste periodes uit de
geschiedenis meemaakt. „De crisis zit
zeer diep, zowel op politiek, econo
misch, sociaal als moreel gebied. De
afgelopen tien jaar militaire dictatuur
hebben ons vijftig jaar teruggezet. Wij
zijn de dragers van de meest trieste
wereldrecords geworden. Onze econo
mische politiek is op een absoluut
dieptepunt aangeland. Wij hebben de
grootste buitenlandse schuld per
hoofd van de bevolking van Latijns-
Amerika en wellicht van de hele we
reld. Wij slaan alles op het gebied van
corruptie, diefstal, politieke gevange
nen, verbanningen, jeugdprostitutie
en ik vrees dat wij ook de ergste
militaire dictatuur moeten doorstaan.
Het gekwetste volk is zo langzamer
hand bereid tot het uiterste te gaan"
„Generaal Pinochet is volledig ver
antwoordelijk voor de toekomst van
Chili. Als hij bereid is met de arbei
ders en de politieke partijen te praten,
zonder enige uitzondering, dan is er
nog een uitweg mogelijk. Maar als hij
van plan is om de hele periode uit te
zitten, waar de door hem zelf ontwor
pen grondwet hem de kans toe geeft
en zich bovendien nog laat herkiezen
in 1989 tot 1997. dan vrezen velen het
ergste. Het gehele democratische
midden wordt stelselmatig onder
mijnd. Er blijven slechts twee extre
men ter rechter en linkerzijde over.
De dramatische werkelijkheid is dat
wij alles hebben gedaan om tot een
redelijk overleg te komen. Maar het
Chileense leger lijkt in oorlog met het
eigen volk."
„Dertig procent van onze bevolking is
zonder werk. Van de werkenden ver
dient tachtig procent minder dan
honderd Amerikaanse dollars per
maand (300 gulden) De situatie is
hopeloos veel arbeiders kunnen hun
kleine hypotheken niet meer betalen.
Wij leven echt op het scherp van de
snede Als wij niet in staat zyn om met
alle verantwoordelijke leiders uit deze
impasse te komen, dan mogen wij
oprecht vrezen dat de bevolking een
groot pact sluit met het communisme.
Tien jaar geleden heeft het leger Sal
vador Allende vermoord, om een ein
de te maken aan de communistische
invloed op de maatschappij. Maar
vandaag hebben wij in dit land meer
communisten dan ooit. Het grote dra
ma van dit land is dat wij een sterke
militaire dictatuur hebben, een goed
georganiseerde communistische par
tij en daar tegenover een grote groep
uiterst verdeelde democratische par
tijen. Het kan zo niet langer, het heeft
zelfs geen zin meer om te huilen".