CHILI m volk wil dat pinochet verdwijnt V nrftell inst: tflïk' de perzik is zuur 4# PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT Sér-w-'T pocmco5 CAI u IC UI t w 1 LA GASA DE P[ ffl 4 PZC PAGINA 19 elevt i lie Bru da£i CHILI Koper MSpoorweg POLITICOS Achter de hand wordt in de cafés in Santiago de Chile besmuikt gelachen om verhalen over de wijze waarop de familie van dictator Augosto Pinochet meeregeert en profiteert van de macht. De vrouw van de machthebber. Lucia heeft al eens tegen diplomaten gezegd dat zij, als ze zelf president zou zijn, veel harder zou optreden dan haar man. Zij zou de staat van beleg al veel eerder hebben afgekondigd. De liefde voor haar volk is grenzeloos. Maar niet alleen voor haar volk. Het gezin van Pinochet koestert ook een bijzondere liefde voor gro- i te en dure behuizingen. In januari van dit jaar publiceerde het so- ciaal-democratische blad „Cauce'" een uitgebreide reportage over de uiterst luxueze residentie, die de I dictator in de buitenwijk Lo Curro i van Santiago heeft laten bouwen. I compleet met hangende tuinen, zwembaden en soortgelijke lus- toorden voor de andere vier leden van de militaire junta, de gene raals Fernando Matthei. Cesar Mendoza, Raul Benavides en ad miraal Torivio Merino. Dit huis heeft de Chileense staat 20 miljoen dollar gekost. De hele stad sprak er schande van. Het blad kreeg zoveel aftrek, dat het moest worden herdrukt. Om het rumoer te sussen, nodigde Au gosto Pinochet enkele vertrouwde journalisten uit op het ontbijt. Hij vertelde hen dat dit allemaal niet ten eigen bate was. Hij bezit zelf slechts een kleine boerenwoning, buitenaf, die de naam draagt „El Melocoton" (De Perzik) in het dorpje San Jose de Maipo. Hij had dat optrekje betaald met zijn spaargeld als militair en er een kleine hypotheek voor opgeno men. Het blad „Cause" geloofde dat verhaal niet direct en ging eens kijken. Het ontdekte daar een op staatskosten aangelegd park van 14 hectaren groot, met daarin een huis van zeshonderd vierkante me ter, zwembaden, drie bijgebouwen en een kleine kazerne voor de vaste bewaking. Alles persoonlijk eigendom van Pinochet. Het blad verklaarde alle bewijzen te bezit ten, waaruit onomstotelijk blijkt dat Pinochet dit aUes zelf. via stromannen heeft verworven. Op staatskosten werd er een weg van 24 kilometer naar aangelegd Bij het onderzoek naar deze zaak was ook betrokken het ex-parle mentslid Jorge Lavandero. Die werd enkele weken geleden klem gereden en door onbekenden in elkaar geslagen. Uit zijn auto roof den zij een map met documenten Aan „Cauce" verklaarde hij er ze ker van te zijn dat men het op die map gemunt had, omdat men dacht dat daar de gegevens over „De Perzik" in zouden zitten. Dat was niet het geval. Lavanderos had ze inmiddels in verzekerde bewaring gebracht. Hij zal ze aan de justitie overhandigen, zodra hij gezenen is van de klappen. Het blad „Cauce" werd onder de werking van de censuur gebracht, hoofdredacteur Edwin Harring ton moest alle artikelen die hij voornemens was te •publiceren, eerst laten lezen aan de regering. Dat weigerde hij. Hij gaf er de voorkeur aan niet te verschijnen. De artikelen over deze zure perzik van Pinochet gaan nu in fotokopie in Santiago de Chile van hand tot hand. INCMULlt ASTICiOINTEt SOSAE LA EAAAOMCA utNSIOfc CE "LO CUBW OE COSTO INCALCULABLE. Voorpagina van het blad 'Cauce', dat onthullingen deed over de dure residentie van de Chileense junta van Pinochet. Een volgende editie i over het eigen huis van de generaal, 'El Melocoton', werd verboden. Als ik langs de met snelvuurwapens uitgeruste wachtposten in het presidentiële paleis „La Moneda" in de Chileense hoofdstad ben en aan het einde van de gang de poort naar de binnenplaats ontwaar, zet zich onuitwisbaar een beeld vast op mijn netvlies. Het was de Worldpressfoto van precies tien jaar geleden. De laatste foto die genomen is van Salvador Allende, de laatste democratisch gekozen president van Chili, die zich met een helm op en een pistool in de hand probeert te verdedigen tegen de massale overval van de gezamenlijke strijdkrachten. Die strijdkrachten regeren nu al meer dan tien en een half jaar in dat paleis. Het is als een commandopost ingericht en onderkelderd met een reusachtige bunker, waarover het volk van Chili zich niet alleen afvraagt wat die gekost heeft, maar ook wat het gewapend beton herbergt. De directeur voor de bilaterale poli tiek van het ministerie van buiten landse zaken, Jose Manuel Ovalles, ontvangt mij in het paleis. Hij heeft geen gemakkelijke ochtend. De minis ters van buitenlandse zaken van de EG hebben hun vergadering in Brus sel de vorige dag gebruikt om hun afkeuring uit te spreken over de uit wijzing van twee politieke leiders, Leopoldo Ortega en Jaime Insunza. Hetzelfde hebben de drie grote politie ke intemationales gedaan, de liberale, de christen-democratische en de so ciaal-democratische. Het is de eerste keer in de geschiedenis dat deze drie zoiets gezamenlijk doen. Pinochet heeft bovendien het hoofd moeten buigen voor het Vaticaan, dat een vrijgeleide eiste voor drie linkse guerrilla's, die in de pauselijke nun- ciatuur in Chili asiel hadden gezocht. De Verenigde Staten hebben bij mon de van het State Department laten weten dat Chili in het concert van Latijns-Amerikaanse landen vals speelt. Israël laat weten dat het niet langer wil aanvaarden dat de uitvin der van de mobiele vergassingsinstal laties, Walter Rauff, bescherming van Pinochet blijft genieten. Nederland ziet, volgens de jongste Chili-nota van het ministerie van bui tenlandse zaken, een verslechtering op het gebied van de mensenrechten optreden. Het land raakt in de inter nationale politiek steeds meer geiso- leerd. Ik vraag.Jose Ovalles wat er in zo'n situatie aan bilaterale politiek overblijft. Hij wijst erop dat de politieke vijan den van weleer in staat blijken om een internationaal perfect georkestereer- de campagne op touw te zetten, die door Chili als zeer bedreigend wordt ervaren. De wereld kan ervan over tuigd zijn dat Chili een rechtsstaat is, waarin beklaagden voor een onafhan kelijke rechter worden gebracht. Chili heeft in 1980 bij referendum een nieu we grondwet aangenomen, waarin de terugkeer naar de democratie precies is vastgelegd. In 1989 zal de militaire junta aan het volk de huidige presi dent Pinochet voor herbenoeming voordragen of een opvolger aanwij zen. De nieuwe president zal bij referen dum worden gekozen. Drie maanden later zullen dan verkiezingen voor een nieuw congres worden uitgeschreven. De wereld mag er volgens Ovalles van verzekerd zijn dat Chili zich precies aan dit schema zal houden. Hij is zelfs niet gevoelig voor mijn opmerking dat bij zoveel rook, toch ook een trouwe overheidsdienaar met zonnebril enig vuur zal moeten kunnen ontwaren. de onafhankelijke radio 'La Coöpera- tiva' wit van woede zijn geworden en persoonlijk de arrestatie van hoofdre dacteur Juan Pablo Cardenas hebben bevolen, toen hij las dat blijkens een enquête die door het blad is gehou den, meer dan 75 procent van de bevolking zijn onmiddellijke vertrek eist. Het sociaal-democratische blad 'Cau ce' besloot eigener beweging niet te verschijnen, omdat de hoofdredactie nieuwe onthullingen over de wijze waarop de familie van generaal Pino chet voordeel put uit het leiderschap van de staat, weigerde aan de censuur te onderwerpen. De artikelen zijn in middels in fotokopie van hand tot hand Ondertussen gaan de samenwerkende vakbonden en de politieke partijen door met het voorbereiden van nieu we demonstraties, die moeten uit monden in een nationale staking, die het land zo lang zal moeten lamleg- gen, totdat generaal Pinochet bereid zal zijn te luisteren naar de stem van het volk, dat verlangt dat hij ver dwijnt. Een nieuw element daarbij is de sa menwerking van de vakbonden in het Commando Nacional de Trabajado- res. De lange vakbondstraditie van het land kent een uiterst democrati sche structuur, die fundamenteel te gengesteld is aan de klassestrijd. Er bestaan vele tientallen grote en kleine categorale bonden, uitsluitend van en voor de arbeiders, zonder veel deskun digheid van buiten. In tijden van crisis, zowel in de botsing met de extreme linkervleugel uit de regering van Salvador Allende. als in de strijd met het uiterst rechtse bewind van Pinochet, heeft het structurele gebrek aan eenheid de vakbonden belet een rol van betekenis te kunnen spelen. Thans is die eenheid sterk groeiende. Steeds meer vakbonden sluiten zich aan bij het Commando Nacional de Trabajadores en dat is het werk van een jonge man, die begin vorig jaar uit de volkomen onbekendheid naar voren kwam als de leider van de grootste vakbond van de arbeiders in de kopermijnen, de 30-jarige Rodolfo Seguel. Anderhalf jaar geleden had nog niemand van hem gehoord, maar nu moeten vriend en vijand erkennen dat hij een van de sleutelfiguren is in de democratische ontwikkeling van Chili. Hij is een uur te laat op de afspraak en verontschuldigt zich met een ver moeide glimlach. Dikke wallen onder zijn ogen tonen dat hij weinig slaap krijgt in deze hectische dagen. „Veel vuldige politiecontrole onderweg" is de reden voor de vertraging. Die con trole leverde hem in één jaar tijds vijf arrestaties op. Tweemaal resulteer den die in gevangenisstraf: een van 34 dagen en een van 11 dagen, die hij in hongerstaking doorbracht. Door de beruchte kopermijn El Teniente in het noorden van het land, waar hij sedert 1974 op de kwaliteitscontrole en de administratie werkzaam was, werd hij vorige jaar zomer ontslagen, kort nadat hij door zijn uitverkiezing tot voorzitter van de bond van de mij nnwerkers leiding gaf aan een sta king in de kopermijnen. Dat ontslag wordt nu door het minis terie van sociale zaken gebruikt om de positie van Rodolfo Seguel te on dermijnen. Een ontslagen arbeider kan geen lid meer van een vakbond zftn. zo zeggen de militairen en zij dreigen hem voor de rechtbank te sleuren, omdat hij bevoegdheden ont leent aan een functie die hij niet bekleden mag. Hy wordt daar niet meer koud, noch warm van. „Het ontslag is onrechtma tig geweest en dat wordt thans door de advocaten van de vakbond voor de rechtbank uitgevochten. Zolang daar geen uitspraak over is, ga ik natuur lijk gewoon door met mijn werk. Maar zelfs als ik het ontslag moet aanvaar den, dan nog kan de regering mij er niet van weerhouden als voorzitter van de kopermijnwerkers op te tre den. Er zijn al eerder uitspraken door het hoog gerechtshof gedaan, dat vak bondsleden het absolute recht heb ben om ook ontslagen arbeiders als hun vertegenwoordigers te kiezen. Ach, het is onderdeel van de strijd en de militairen geven er kennelijk de voorkeur aan om op de man te spelen, omdat zij in de verdediging zijn ge drongen". Een grote poster van de Poolse vak bond Solidarnosz siert zijn kantoor. Hij wordt de creoolse Lech Walesa genoemd. „Wij voeren een soortgelij ke strijd", zegt hij. Lech Walesa hem heeft gevraagd zijn vrouw te begelei den bij het in ontvangst nemen van de Nobelprijs voor de vrede. Dat verzoek heeft hem een nieuwe aanval van rechts op de hals gehaald. Maar het is wel van invloed geweest op zijn her verkiezing voor twee jaar tot voorzit ter van de vakbond in januari van dit jaar. Als verklaard voorstander van de dia loog van alle partijen heeft hij zichzelf nadrukkelijk in het centrum van de politiek geplaatst en is lid geworden van de christen-democratische partij. Hoewel hij zegt dat hij als vakbonds man beslist niet in de politieke arena wil optreden, was dit een belangrijke zet in de strijd met de militairen. Door zijn politieke keuze schoof hij het Commando Nacional de Trabajadores uit de gevaarlijke zone van het extre misme en kreeg hij direct aansluiting bij de grootste morele macht van het land en de belangrijkste opposant van het militaire regime, de katholieke kerk. Daar leverde hij begin april een brief af namens alle vakbonden, die achter hem staan, met het verzoek aan de militante bisschoppen om het initia tief te nemen tot de oprichting van een soort van Comité van Vertrou wensmannen. een 'Comision Patnoti- ca de Reconciliaeion Nacional'. Die commissie zou moeten bestaan uit Een massale demonstratie in Santia go tegen het bewind van Pinochet. pinochet weg De grote meerderheid van het Chi leense volk wil echter nu reeds vrije verkiezingen en eist het vertrek van generaal Pinochet. Die is echter geenszins van plan op te stappen en handhaaft zijn regime met de ijzeren vuist van wat wel het laatste Pruisi sche leger van de wereld wordt ge noemd. De speciale politie treedt steeds har der op bij de grote volksdemonstra ties. Ondanks het vreedzame karak ter vallen er steeds meer doden bij. Zonder vorm van proces worden lei ders van de oppositie het land uitge zet. Vier weekbladen van de oppositie worden aan censuur vooraf onderwor pen. Het blad van de christen-demo craten 'Anallsis' wordt uit de kiosken verwijderd nadat Pinochet het onder tiermol Flores ogen heeft gekregen. Hij moet volgens politici, juristen, academici, geestelij ken en vertegenwoordigers van de strijdkrachten, die geen van allen gecompromitteerd mogen zijn met het regime. Die commissie zou op korte termijn voorstellen uit alle sec toren van de samenleving moeten ontvangen en die vertalen in een formule, die een uitweg uit de huidige crisis zou moeten aangeven. Die for mule zou dan onder toezicht van het comité aan een volksstemming moe ten worden onderworpen. De bisschoppen hebben inmiddels la ten weten dat zij dit initiatief van harte toejuichen, maar dat zij voor de kerk geen rol zien weggelegd. De samenstelling van een dergelijke com missie is een politieke zaak en daar wil de kerk buiten blijven. „Dan gaan wij ermee naar de politieke partijen" zegt Rodolfo Seguel. solidarnosz Ook de vice-voorzitter van het natio nale commando van de arbeiders, de vergrijsde leider van een van de vakbonden van overheidspersoneel, Herno! Flores draagt een speldje van 'Solidarnosz'. Hij hoopt erop nog eens ooit dezelfde internationale er kenning en publiciteit te krijgen als zijn Poolse kameraden. Hij is hevig bewogen. „Ik ben nooit in militaire dienst geweest. Ik weet echt niet hoe ik een wapen moet hanteren, maar de laatste tijd denk ik wel eens..." Hij gelooft dat Chili op dit moment een van de moeilijkste periodes uit de geschiedenis meemaakt. „De crisis zit zeer diep, zowel op politiek, econo misch, sociaal als moreel gebied. De afgelopen tien jaar militaire dictatuur hebben ons vijftig jaar teruggezet. Wij zijn de dragers van de meest trieste wereldrecords geworden. Onze econo mische politiek is op een absoluut dieptepunt aangeland. Wij hebben de grootste buitenlandse schuld per hoofd van de bevolking van Latijns- Amerika en wellicht van de hele we reld. Wij slaan alles op het gebied van corruptie, diefstal, politieke gevange nen, verbanningen, jeugdprostitutie en ik vrees dat wij ook de ergste militaire dictatuur moeten doorstaan. Het gekwetste volk is zo langzamer hand bereid tot het uiterste te gaan" „Generaal Pinochet is volledig ver antwoordelijk voor de toekomst van Chili. Als hij bereid is met de arbei ders en de politieke partijen te praten, zonder enige uitzondering, dan is er nog een uitweg mogelijk. Maar als hij van plan is om de hele periode uit te zitten, waar de door hem zelf ontwor pen grondwet hem de kans toe geeft en zich bovendien nog laat herkiezen in 1989 tot 1997. dan vrezen velen het ergste. Het gehele democratische midden wordt stelselmatig onder mijnd. Er blijven slechts twee extre men ter rechter en linkerzijde over. De dramatische werkelijkheid is dat wij alles hebben gedaan om tot een redelijk overleg te komen. Maar het Chileense leger lijkt in oorlog met het eigen volk." „Dertig procent van onze bevolking is zonder werk. Van de werkenden ver dient tachtig procent minder dan honderd Amerikaanse dollars per maand (300 gulden) De situatie is hopeloos veel arbeiders kunnen hun kleine hypotheken niet meer betalen. Wij leven echt op het scherp van de snede Als wij niet in staat zyn om met alle verantwoordelijke leiders uit deze impasse te komen, dan mogen wij oprecht vrezen dat de bevolking een groot pact sluit met het communisme. Tien jaar geleden heeft het leger Sal vador Allende vermoord, om een ein de te maken aan de communistische invloed op de maatschappij. Maar vandaag hebben wij in dit land meer communisten dan ooit. Het grote dra ma van dit land is dat wij een sterke militaire dictatuur hebben, een goed georganiseerde communistische par tij en daar tegenover een grote groep uiterst verdeelde democratische par tijen. Het kan zo niet langer, het heeft zelfs geen zin meer om te huilen".

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1984 | | pagina 19