het hoofd en de babbel
van MART SMEETS
ik draag studio sport, maar
word schandalig onderbetaald
PZC/ weekendkrant
serieus praat zijn de conducteurs in
de trein. Niet met schreeuwers of
opmerkingen-makers"'
Smeets zegt nog steeds plezier in zijn
werk te hebben. Wat cynisch merkt
hy op dat heel wat mensen gelukkig
zijn als de dag komt. dat hij er bij
Studio sport wordt uitgeschopt.
Smeets: „Sport was mijn hobby, is
mijn hobby gebleven en ik kan er alles
mee aan. Ik maak tijdens de presenta
tie vaak uitglyers. omdat de tekst er
bij my spontaan moet uitrollen. Daar
om zeg ik wel eens dingen die tactisch
niet verantwoord zijn. maar ze zijn
oprecht en gemeend. Tekst bereid ik
niet voor, onzin Ik ben geen toneel
stuk. Ben je nou gek. Gewoon ervoor
staan en zeggen wat je invalt Je
denkt er natuurlijk wel over na. Koen
Verhoeff leerde vroeger teksten uit
zijn hoofd. Dan liep hij door de gang...
„goedenavond dames en heren...", ja.
m'n hoela. Ik heb geen zin om conces
sies te doen. Dat doe ik nu eigenlijk al,
want ik treed op in correcte kleding.
Dat hoort erbij, hoewel het er bij mij
niet om ging hoe je eruit ziet, maar
hoe je een programma brengt. Nu
weet ik pas dat het grote televisiepu
bliek wil datje er correct uitziet. Daar
is bij mij een lange tijd overheen
gegaan".
videorecorder
Op de videorecorder ziet Smeets
zichzelf nooit terug, omdat hij niet
zou weten waarvan hij een dergelijk
apparaat moet betalen. Het wekt wat
bevreemding. Iemand als Mart
Smeets die geen videorecorder kan
bekostigen, terwijl in één van de zes
Nederlandse gezinnen zo'n ding
staat. Smeets: „Dat is geen grapje. Ik
ben de minstbetaalde van Studio
Sport. Ik doe absoluut het meeste
werk en ik draag het hele program
ma. Het is de grootste schandvlek die
er in het programma heerst. Iedereen
bij ons praat erover, maar er kan
niets aan worden gedaan".
„Ik ben er niet op uit om heel rijk te
worden, maar ik word schandalig on
derbetaald. Als je kijkt naar wat ik
doe voor het programma en naar de
manier waarop ik mijn nek uitsteek,
vind ik de honorering ten opzichte
van mijn collega's oneerlijk. Om met
Fnts Spits te spreken: het is onjuist".
- Jij bent Mr. Personality van Studio
Sport.
Smeets „Ik denk dat dat zo is, maar
het streelt mijn ijdelheid niet Ben me
er wel van bewust dat het zo is. Maar
primair gaat het hierom: ik ben met
een vak bezig, daar werk ik hard aan.
Daarbij ben ik niet bang om onderuit
te gaan. Ik zeg hoe ik erover denk. Ik
hans engelbrecht
Kan me voorstellen dat het cynische,
kritische aspect in de presentatie niet
bij iedereen lekker aankomt, steekt.
Net een open wond waarin je zout
gooit".
Wat is jouw benadering van de
sport?
Smeets. „Direct, zeggen hoe het er
voor staat. Ik behandel de sport eer
lijk. Ben ik van overtuigd, anders stop
ik er direct mee. Als ik dingen niet
mag zeggen, moet verdoezelen, dan
stop ik met dit vak. Ik zoek wel een
grap. ben ik niet vies van. Maar ik ben
geen humorist, ik doe niet altijd leuk.
Eigenlijk ben ik een hele saaie man. Ik
heb wel eens invallen die kunnen
leiden tot een beeldgrap, die niet
altijd leuk zijn. Het is gek, een inval,
maar het moet kunnen in de sportwe
reld. Ik kan enthousiast over sport
praten met beladen woorden. Als de
situaue zich daarvoor leent, ja. De
kijkers moeten zelf hun conlusies
trekken. Ik geef het wel aan. Hoe de
mensen reageren ligt niet aan de
manier waarop ik het breng, maar
waarop jij kijkt. Je bent bij mij veel
ontvankelijker, meer op je qui-vive als
er wat komt, dan als Heinze (bakken
of Marga (van Arnhem) iets zegt. Zij
doen het op hun eigen manier. Als
Heinze presenteert, staat er een keuri
ge dominee. Het is maar net hoe je
tegenover sport staat en hoe je die
sport wilt behandelen".
taalfouten
Er is bij Mart Smeets geen tussen
weg. Je mag hem of je mag hem niet.
Dat blijkt ook uit de brieven die hij
wekelijks krijgt. Per week zijn dat er
tien tot twintig of er moet nét een
groot sportevenement zijn geweest.
De reacties op de handel en wandel
van Smeets bij Studio Sport lopen
sterk uiteen. Van anonieme brief
schrijvers die ware scheldkanonna
des tot hem richten (Smeets: „Met
zeven tot tien taalfouten per brief,
wat al aangeeft wat voor mensen het
zijn en uit wat voor hok het komt")
tot positieve schrijvers die hem at
tent maken op feitelijkheden of ver
kondigen dat Smeets zo door moet
gaan met de bij de sport behorende
badinerende stijl, want we hebben al
genoeg saaie mensen. Hij moet zich
„het gebral" gewoon laten aanleu
nen, maar hij staat er ver boven.
Smeets: „Ik krijg brieven van jonge
meisjes en oudere dames, die roepen
dat ik langs moet komen. Prachtig. Er
wordt in de brieven wel gezegd, dat ik
relativeer. Dat klopt, dat doe ik met
alles" Waarna hij met een opmerke
lijk gegeven komt Smeets: „Er zit wel
fluctuatie in de reacties. Als er Oran
je-succes is te melden, reageren de
ZATERDAG 14 APRIL 1984
Hij zegt zelf voor een directe en eerlijke benadering
van de sport te zijn. Daar is hij van overtuigd, anders
stopt hij er direct mee. ,Als ik dingen niet mag zeggen,
moet verdoezelen, stop ik met dit vak" Mart Smeets,
commentator, verslaggever maar bij het grote publiek
vooral bekend als presentator van Studio Sport. Je mag
hem of je mag hem niet als hij zondagavond met zijn forse
gestalte de Nederlandse huiskamer inblikt Mensen zetten
Smeets op een voetstuk vanwege zijn afstandelijke,
cynische, vaak koele bejegening van de sport Anderen
kunnen hem daarom wel schieten.
Jk ben wie ik ben en ik doe wat ik doe", zegt Mart Smeets
in een bijna drie uur durend, openhartig interview.
waarin hij gemakkelijk pratend geen blad voor de mond
neemt. „Ik zou niet kunnen leven in de wetenschap dat ik
alléén op zondagavond de clown met een das om moet
uithangen"relativeert Smeets beeldgrapjes, die hij vaak
voor de camera doet Onlangs zat hij nog 5.85 meter
boven de grond in de studio om „dat fantastische" record
polsstokhoogspringen van de Fransman Vigneron aan te
geven. Smeets „Dat zijn allemaal eenmalige grapjes. Als
je daar met doorheen kunt kijken, ligt dat niet aan mij,
maar aan die ander". De kijker dus. die eigenlijk niet veel
meer van Smeets afweet dan dat hij presentator is van
het populairste sportprogramma in Nederland.
Maar achter Mart Smeets schuilt een interessant per
soon, die andere gedachten over televisie-maken heeft en
niet tevreden is over Studio Sport Jk streef een andere
aanpak na. niet revolutionair, maar met méér liefde voor
de sport. Er is geen journalist die het diepere wezen van
sport begrijpt. Te weinig sportjournalisten weten wat
afzien is. Ik behoor tot de wenigen die dat wel weten.
Goddank. Sportmensen accepteren mij vrij gemakkelijk,
omdat hun woorden niet door een geheel wildvreemde
worden geïnterpreteerd" Mart Smeets heeft recht van
spreken, want hij speelde tien jaar topbasketbal voor de
Levi's Flamingo's uit Haarlem en voor het Nederlandse
A-team, waarin hij het tot zeven interlands bracht.
Op zijn geheel eigen, bekende
wijze was Studio-Sportpresenta-
tor Mart Smeets bereid om bij
het noemen van zeven populaire
sporten in een eerste reactie kor
te karakteristieken te geven.
Hockey: „Ballen, hup Holland
en het Wilhelmus. Als eerste zie
ik kooijongetjes voor me. Daar
moet je doorheen kijken en dan
blijkt dat het een hele echte,
prachtige en moeilijke sport is".
Basketbal: „Amerikaans, daar
om gaat het nooit goed in Neder
land".
Tennis: „Geld, vanwege het
Lendl-aspect, en trainen, anders
word je nooit goed. Eén van de
leukste sporten om te volgen. Ik
ben er jaloers op dat anderen het
kunnen verslaan en ik niet".
Voetbal: „Meest populaire sport
in de wereld Fantastisch".
Wielrennen: „Mooie sport. Fy
siek gezien waarschijnlijk de
zwaarste sport. Wielrennen is af
zien. Punt".
Schaatsen: „Waarschijnlijk één
van de kleinste sporten ter we
reld. Vier Noren, drie Zweden,
drie Russen, één Oostduitser,
dne Nederlanders, dat is een
WK Daar maken we ons druk
over".
Atletiek: „Het is makkelijk om
te zeggen dat het de moeder der
sporten is. Nee, het is de mooiste
kijksport voor televisie. Daar ga
je voor zitten. Leef je mee mee".
We zitten in de kantine,
behorend bij een villa
van de Nederlandse Omroep
stichting (NOS) aan de Em-
malaan in Hilversum. De kan
tinebeheerster, tante Bep,
moet binnenkort haar zaakje
opdoeken, tot ontevredenheid
van Mart Smeets. „Bep moet
blijven. Ze is zoals ze eruit
ziet, rondborstig". Hij bestelt
twee boterhammen met kaas
en een kop soep bij haar. Te
weinig, denk je voor dat enor
me lichaam van Smeets. Hij
is 1.94 meter lang en weegt 99
kilo. Een gezond ogende
sportman, ondanks zijn niet
echt opvallende buikje.
Smeets lijkt nu ook veel jon
ger dan op de televisie, wan
neer hij de laatste tijd met
een hypermoderne bril ver
schijnt.
Hij heeft echt zin in het gesprek Hij
probeert zo ontspannen mogelijk te
zitten op een toch eenvoudige stoel.
Beentjes gestrekt, bovenste knoopje
I van zijn overhemd open met daar-
I oyerheen een stropdas nonchalant en
j losjes gestrikt. Hij antwoordt direct,
verbergt niets. Wel weegt hij zijn
I woorden nauwkeurig. Maar net als
I voor de camera zegt hij waar het op
staat. Eerlijk, pratend met zijn hele
lichaam. Hij beschikt over een ruime,
maar vooral gevarieerde woorden
schat. Wat opvalt is dat hij met enkele
krachtige woorden allerlei zaken op
zijn waarde schat. Bekende woorden
van de televisie als „fantastisch" en
„bah" floept hij er ook nu weer ge
makkelijk en spontaan uit,
rechtse toestand
Marton (zijn cchtc naam) Smeets, 37
■Jaar en getrouwd. Geboren in Arn
hem, opgegroeid en nog steeds
woonachtig in Amsterdam. Deed met
moeite de hbs, wist niet wat hij moest
doen („een typisch naoorlogs pro-
dukt"). Begon zijn journalistieke loop
baan als medewerker van het Haar
lems Dagblad, schreef stukjes in het
personeelsblad van Fokker („een ou
de patriarchale fabriek, een rechtse
toestand") en werkte drie jaar bij De
Tijd, „de enige sportkrant die goed
was. daar heb ik het vak geleerd. Ik
heb veel te danken aan Ruud van den
Ende. Hij maakte mij duidelijk hoe
leuk sport kan zijn en hoe leuk je
erover kunt schrijven. De liefde voor
het vak is bij De Tijd gekomen".
Smeets kwam in '70 bij de radio
terecht en werkt daar nog steeds als
J free-lancer voor Langs de lijn. Smeets:
I „Daar heb ik het zo naar mijn zin.
Fantastisch, lachen. Je mag er alle-
I maal gekke dingen doen met die
idioot van Meurders. Prachtig".
Iedere week schrijft Smeets zijn co
lumn in het dagblad Trouw. Verder is
hij verbonden aan het maandblad
Sport International. Smeets: „Het
schrijven erbij is een must. Om bij te
blijven, om spits te blijven op wat er
gebeurt op sportgebied. Ik schrijf om
I mijn ei kwijt te raken. Ik wil altijd
j maar bezig zijn, produceren"
In 1973 zette hij zijn eerste schreden in
de televisiewereld. Kreeg een gedegen
opleiding van vijfjaar van Bob Spaak,
de vroegere chef van Studio Sport.
Daar namen ze hem in '78 in vaste
dienst aan.
weemoed
Mart Smeets denkt met weemoed
terug aan de tijd van Bob Spaak en
praat daar haast lyrisch over. „Ik heb
een goede baas gehad, de beste die je
I kunt hebben. Die liet echt zien wat je
moest doen voor dit vak, gaf je op je
flikker. Fantastisch die man, die mis
I ik zeer. Ik neem graag iets aan van
oudere mensen waarvan ik denk dat
ze het weten. Zij praten uit ervaring,
daar luister ik naar. Spaak was een
tweede vader voor me. Is hij nóg
soms. Als ik nu iets niet weet, bel ik
hem op en hij komt met de oplossing.
De leiding bij Studio Sport zoals die
ooit onder Spaak was, mis ik".
„Ik Idealiseer de tijd van Spaak, daar
ben ik me bewust van, maar dat kan
me geen lor schelen. Tóen leerde je
wat. Ik heb een echte en goede oplei
ding gehad. Veel meer dan alles en
iedereen die na mij is gekomen. Heer
lijk, als iemand zo'n vertrouwen in je
heeft. Nu leren ze niets meer. Ik ga
geen beschuldigende vinger opsteken.
Ik heb andere gedachten over televi
sie-maken. Het begeleiden van men
sen is de primaire taak van de chef.
Het is waanzin om te produceren met
mensen die niet opgeleid zijn".
„Wat ik het ergst vind is dat er
i jongens voor het vuur zijn gekomen
die de kans niet hebben gehad om
rustig in het vak te groeien. Goede
collega's tegen wie wordt gezegd:
„Doe maar, ga maar". Als het rode
lampje gaat branden moet je iets
zeggen
te groot stempel
Bescheiden is hij ook niet, als zijn
persoon bij Studio Sport ter sprake
komt. Maar de woorden komen uit
zijn hart, hoewel hij wat verontschul
digend zegt „een te groot stempel op
Studio Sport te drukken". Smeets:
„Ik ben overgebleven van een genera
tie. die grote programma's en inter
views deed. Is overheersend gebleven.
Anderen komen op het tweede plan.
Mijn dikke harses op de televisie is
Studio Sport. Studio Sport ben ik
dan. Komt bij dat ik een heleboel
dingen nogal duidelijk zeg. Jammer
genoeg is dat verkeerd gegroeid, dat
ik het gezicht ben van Studio Sport.
Ik ben wie ik ben en ik doe zoals ik
doe. Soms pakt dat goed uit en soms
verkeerd".
Zijn leermeester Spaak wordt er weer
bijgehaald, Smeets: „Die zei: je mag
nooit populair worden in het vak.
Daarvoor probeer ik me inderdaad te
behoeden. Ik doe niet mee aan per
soonsverheerlijking. Ik ben sportjour
nalist en kom nogal vaak op de televi
sie. Ik heb er zeker het hoofd en de
babbel voor. Ik doe niet populair. Ik
wil met sport bezig zijn, dat is mijn
vak. Geen mooi vak overigens. Ben je
gek, gewoon hard werken. Ik weiger
echter om bij wastobbewedstrijden
commentaar te geven. Ik wil een
zinnige bijdrage leveren aan het vak
waarmee ik bezig ben. Voor het grote
publiek ben ik de populaire jongen,
maar ik wil het niet accepteren en zijn
(hij maakt een obsceen gebaar met
zijn vinger). De mensen met wie ik
uiteenzetting laat niets te wensen
Smeets: „Sport op televisie is een
ondergeschoven kind. Vijfenvijftig mi
nuten op zondag, belachelijk. Een half
uur op zaterdag, nog belachelijker. Er
gebeurt natuurlijk veel meer. Ik wil
iedere dag op televisie, want er is
iedere dag sport. Sport moet iedere
dag op televisie, maar wij stappen
hooghartig over de maandag, dins
dag, donderdag en vrijdag heen".
vaderlandse sport
„ïk ben voorstander van een totaal
sportprogramma brengen. Je kijker
optimaal informeren over de vader
landse sport. Maar omdat bewegende
beelden uit het buitenland gratis zijn
en voor het verwerkingsapparaat
weinig moeilijkheden kosten, doen
we buitenlands voetbal. We moeten
uitbreiden. Om competities adequaat
bij te houden heb je mensen nodig".
- Waarop is de huidige invulling van
Studio Sport gebaseerd?
Smeets: „Belangrijkheid van sporten,
die je laat zien. Voetbal is één. punt
Daarna vul je aan, wat zich aanbiedt.
Absolute gegevens tellen met. Voet
bal is belangrijk, hoewel het Neder
landse voetbal met de week achteruit
holt en er nog maar heel weinig
weekeinden zijn waarin lekker goed
gevoetbald wordt. Het is dieptriest
wat er wordt gebracht Maar de NOS
heeft een contract met de KNVB, en
met geen enkele andere sportbond,
dus brengen we voetbal. Terecht om
dat het de belangrijkste sport m Ne
derland is, maar niet terecht door alle
andere sporten maar te laten vallen.
Die mogen blij zijn als de trotse,
chique, bekakte heer NOS zich ver
waardigt daar de camera's neer te
zetten. Zo ligt de zaak, zo komen we
over".
„De hele gang van zaken is dat als je
een contract hebt met de ene sport
bond, je het ook met de andere moet
doen. En gelukkig dat andere omroep-
gemachtigden daartoe overgaan. Ik
hoop dat er meer mogelijk gaat wor
den in de toekomst. Daarbij denk ik
bijvoorbeeld aan een derde tv-net. De
willekeur is zo geweldig wat onder
werpkeuze betreft. Mijn baas zegt dus
op een zaterdag met rotwedstrijden
„Voetbal", omdat dat moet. Is geen
journalistieke beleidskeuze. Mis
schien is er wel een leuke zaalhand-
balwedstnjd. Je moet kijken wat jour
nalistiek verantwoord is om te bren
gen".
„Ik ben met tevreden, dat is duidelijk.
Het evenwicht is zoek. Er ligt te veel
nadruk op voetbal vóór de hoeveel
heid besteedbare tijd. Als wij beschik
ken over een half uur meer zendtijd,
zou het goed liggen. Dan zeg ik,
prima, 24-26 minuten voetbal. Maar
nu met 55 minuten, waarin nog vijf
minuten knollentoestanden als een
NSF-spotje en de lotto zitten, is het
evenwicht weg. Dat vind ik heel be
langrijk".
buitenparlementair
mensen heel anders. Wij hebben bete
re kijkcijfers als een Nederlander
wint. Tijdens de Olympische Spelen
in Sarajewo heb ik brieven gelezen,
waarin ik de schuld kreeg dat Van der
Duim geen medaille won Het Oranje-
succes is zo verschrikkelyk belangrijk
binnen een programma Dan wordt de
afdeling presentatie overgeslagen als
die cynisch of zuur is. Op mij heeft dat
ook zijn weerslag. Ik werk veel liever
in een atmosfeer waarin wordt gewon
nen. dan aan zuurpruimen te vragen
waarom ze weer 23e zijn geworden"
futiliteiten
„Mensen letten op futiliteiten. So be
it. Het publiek reageert eerder op
flagrante uitspraken van een com
mentator of presentator, dan op dat
soort „misperen" als het om de tech
niek gaat. Ze zullen eerder boos wor
den op mij dan dat ze kwaad worden
op het niet starten van machines".
- Ja, het gaat wel eens mis bij Studio
Sport.
Smeets: „Goh. ik erger me het lazerus
eraan. Maar wat moet Je? Het heeft
absoluut geen zin om in paniek te
raken. Gewoon doorgaan. De mensen
uitleggen wat er aan de hand is en dan
maar weer verder gaan. Het is sche
ring en inslag. Triest en schandelijk,
dat het gebeurt. Het komt doordat
bestaande apparatuur aan vervan
ging toe is Ik vind het erg voor de
mensen die met die apparaten
werken, want die hebben ieder week
einde een geweldige belasting. Daar
word je crazy, zenuwziek van. Wij
hebben goud. zilver en brons in één
wedstrijd, dat is dik triest".
Waarna Mart Smeets op duidelijke en
niet misteverstane wijze laat blijken
ontevreden te zijn over sport op tele
visie in Nederland en de invulling van
het programma Studio Sport. Zijn
Hij zegt nog niet klaar te zijn met de
journalistiek. Hij heeft bepaalde
ideeen over het vak. waarvan hij best
wil dat ze naar buiten kómen. Via-via
krijgt zijn baas Kees Boerhout die
dan te lezen. Dat zet hem dan mis
schien tot nadenken aan. aldus
Smeets. die deze uitgestippelde weg
een buitenparlementaire noemt waar
je het eigenlijk recht voor zijn raap
zou moeten zeggen. Maar dat heeft hij
al zoveel gedaan, maar hij stuitte dan
tegen een grote muur.
Smeets „Ik streef een andere aanpak
van de journalistiek na. Niet revolu
tionair, maar met meer liefde voor de
sport. Dat ontbreekt in Nederland Er
is geen één journalist die het diepere
wezen van sport begrijpt. Echt die
sport beleven, middenin zitten, kij
ken, voelen. Te weinig sportjournalis
ten weten wat afzien is. Ik ben één van
de weinigen, die dat wel weet"
„Waarom tramt iemand als een blinde
vier jaar? En waarom gaat dan ie
mand af? Hoe kan dat. wat zit daar
achter? Te weinig mensen snappen
dat. Ik heb in ieder geval een paar
handvatten die ik beet kan pakken. Ik
weet soms waar ik het over heb.
Sportmensen accepteren mij vrij
makkelijk, omdat hun woorden niet
door een geheel wildvreemde worden
geïnterpreteerd".
Smeets, die zijn hele leven om sport
heeft gegeven en aan sport heeft
gedaan, ondersteunt bovenstaande
woorden met het volgende voor
beeld. Smeets: „Ik moest een aantal
jaren terug wielrennen gaan doen
voor Studio Sport. Na een tijdje
dacht ik: ik praat wel over dat fiet
sen. maar ik heb nog nooit goed
geschakeld op een fiets. Ik heb direct
zo'n ding gekocht. Nu ik weet dat je
jezelf pijn zit te doen op zo'n rotding,
kijk je anders tegen de wielersport
aan. Ik praat nu makkelijker over
een grotere versnelling".