OMSTREDEN ROL
VAN HET MAVO
Freesia's en irissen showen op
Keukenhof.
Europeanisering bedreigt Verenigde Staten
HARTS NIEUWSTE IDEE
voor eerlijke oordeel is
meer onderzoek nodig
WOENSDAG 4 APRIL 1984
PZC/ °P'n'e en achtergrond
(Door Wim Staati
Het mavo recht zijn rug en stelt zich strijdbaar op tegen de
bedreigingen op twee fronten. Aan de ene kant doemt de
middenschool op die rond de eeuwwisseling de verdwijning
van het mavo tot gevolg kan hebben. Het andere, op korte
termijn misschien wel grotere gevaar, schuilt in het hardnek
kige gerucht dat je met een mavo-diploma op zak geen kant
op kunt. Niet op de arbeidsmarkt en evenmin kan je het
gebruiken als paspoort naar het vervolgonderwijs, zo wordt
beweerd. Dit gerucht doet in ieder geval geen recht aan de
werkelijke waarde van het mavo. Tegelijkertijd geurt deze
onderwijsvorm minder naar rozen dan het betrokken onder
wijs wil laten geloven.
burgse incident de druppel was die de
emmer deed overlopen. Ze wijzen op
de vele publicaties waarin het mavo
negatie! uit de verf kwam. „Opvallend
is wel dat deze publicaties in maart
verschenen, de maand waarin ouders
hun kinderen aanmelden. Ze moeten
dan ook gezien worden tegen de ach
tergrond van de pogingen van sommi
ge scholen om meer leerlingen binnen
te krijgen via het afkraken van andere
schooltypen". Het viertal roept daar
bij uit dat deze opmerkingen niet
gezien moeten worden als zet tegen
De Wellinge ter inleiding van een
harde concurrentiestrijd In Zeeland
moet het rustig blijven.
Het verhaal over het mavo als nutte
loze opleiding is wijdverbreid en
wordt niet alleen rond de verjaardags
borrel verteld. Dat bleek toen half
maart directeur J. Kingma van de
Middelburgse scholengemeenschap
De Wellinge in het nieuws kwam. Met
trots meldde hij dat zijn school als een
van de eerste in het land de leerlingen
de mogelijkheid biedt op D-niveau
examen te doen. Kingma vertelde
daarbij dat het eigenlijk om een nieuw
soort mavo ging. Eén die beter is dan
de gewone mavo-scholen die hij als
afgeschreven beschouwde Het ver
haal kwam onder een flinke kop in de
krant en sorteerde verbijstering in de
wereld van het voortgezet onderwijs
in Zeeland, zeker in de mavo-hoek
Erecode
Kingma heeft een erecode geschon
den, zo blijkt uit een reactie van de
heer W. P. Littooij, directeur van de
Oranje-Nassau-mavo in Middelburg.
In Zeeland geldt namelijk de af
spraak dat de verschillende vormen
van voortgezet onderwijs elkaar niet
in het openbaar beconcurreren. Lit
tooij verwijst in dit verband met
afschuw naar de Randstad. Daar la
ten scholen vliegtuigjes met werven
de tekstjes rondcirkelen om leerlin
gen binnen te krijgen. Een Rotter
damse directeur had daar nog enkele
leerlingen nodig en probeerde deze
binnen te lokken door nieuwe rijwie
len in het vooruitzicht te stellen.
Littooij hoopt dat het optreden van
Kingma niet Lot een sneeuwbaleffect
zal leiden en dat de Zeeuwse grenzen
voor de uitwassen van de Randstad
gesloten blijven. Uit een verklaring
van hem en zijn collega's L. van der
Meer (Sint-Paulus. Vhssingen). J
Hintzen (Prins Willem Alexander.
Vlissingen) en C. Oostrom (De Casem-
broot. Goes) blijkt dat het Middel-
Klachtenbrief
Intussen zoeken de heren het buiten
de provincie hogerop. Ze schakelen
het AVO (samenwerkingsverband
voortgezet onderwijs op landelijk ni
veau) in. Dat resulteert in een klach-
Drs. W. Ovaa
tenbrief aan staatssecretaris drs N. J.
Ginjaar-Maas waarin het volgende:
„Ingesloten een copie van een krante-
bericht werd ons door een van de
leden (Littooij) toegezonden met de
mededeling dat het op de Zeeuwse
mavo-scholen voor nogal wat beroe
ring zorgde. U zult het met ons eens
zijn dat hier sprake is van misleiden
de voorlichting en valse concurren
tie". De bewindsvrouw wordt vervol
gens gevraagd wat ze tegen 'dergelij
ke excessen' denkt te ondernemen.
Intussen zeggen de vier directeuren
best te begrijpen hoe het komt dat het
mavo in de openbare discussie terecht
is gekomen in de hoek waar de slagen
vallen. Daar zijn in de eerste plaats de
plannen om het huidige stelsel van
voortgezet onderwijs omstreeks de
eeuwwisseling op de helling te zetten.
Dan komt de middenschool die vrij
wel zeker de verdwijning van de eerste
drie leerjaren van het mavo zal ver
oorzaken. Ook het lbo. havo en vwo
zullen daarbij trouwens averij oplo
pen. Hoe het ook uitpakt, het viertal
verzet zich ertegen dat het uit de
kluiten gewassen mavo-kalf nu al
wordt geslacht. Want groot is het
mavo wel. Veertig procent van allen
die de lagere school Verlaten komen er
terecht
Andere kwestie is dat het mavo nog
altijd vergeleken wordt met het mulo.
Die school was typisch eindonderwijs,
het grootste deel van de geslaagden
ging met het mulo-diploma de ar
beidsmarkt op. Bij het mavo ligt dat
anders. De grote kracht ligt in de
brug-functie naar het vervolgonder
wijs. Verwezen wordt naar recente
landelijke onderzoeken die de functie
van dit mavo overduidelijk aantonen.
Hintzen vertelt dat van de 74 leerlin
gen die dit jaar aan de Alexanderma-
vo eindexamen doen er nu al 72
hebben laten weten dat ze verder
willen leren. Zijn collega Oostrom laat
een geelkleurige voorlichtingsfolder
van dc De Casembrootmavo zien.
Daarin valt de lezen dat van de 108
geslaagden in 1983 er maar liefst 103
zijn doorgestroomd naar ander onder
wijs. Van de Sint Paulus en de Oranje
Nassaumavo's soortgelijke geluiden.
Minder dan tien procent van de ge
slaagden gaat naar de arbeidsmarkt.
Bij de Stedelijke Scholengemeen
schap in Middelburg zegt rector S.
Vader dat verleden jaar van de 130
geslaagden aan de mavo-afdeling er
126 doorstroomden. Allemaal cijfers
die hoger liggen dan het landelijk
gemiddelde dat uitkomt op plusmi
nus tachtig.
Onderzoeker drs W. Ovaa van de
Stichting Zeeland beschikt over cij
fers voor de gehele provincie. In het
schooljaar 82 83 gingen er van de 2002
eindexamenklassers 1663 doorleren
(83.1 procentl terwijl er 51 zakten (2.5
procent). De overige 288 (slechts 14.4
procent) meldden zich op dc arbeids
markt. Ovaa merkt daarbij nog op
dat het aantal doorstromers de laat
ste jaren steeds gestegen is.
De ontnuchtering volgt in de midde
leeuwse Sint-Jorisdoelen aan de Ba
lans in Middelburg waar het Geweste
lijk Arbeidsbureau zetelt. In sobere
bewoordingen veegt beroepenconsu-
lent F. de Haan de vloer aan met de
hiervoor als hard en betrouwbaar ge-
presenteeerde doorstromingscijfers.
Vorig jaar meldden van de 400 eindex
amenleerlingen op Walcheren een
kwart zich bij het arbeidsbureau, vijf
entwintig procent dus. Daarbij moet
nog opgeteld worden het onbekend
aantal leerlingen dat buiten het ar
beidsbureau om een baan vindt. Al
met al leren er. in ieder geval op
Walcheren, veel minder mavo-leerlin
gen door dan verondersteld. Van de-
geen die bij het arbeidsbureau terecht
kvfamen stond na een half jaar de
helft nog steeds ingeschreven als
werkzoekende.
De Haan vindt dat de schuld voor het
vertekende beeld in de officiële cijfers
niet alleen op de ruggen van de mavo
directeuren geschoven moet worden.
..Een zestienjarige is vaak grillig, de
ene maand willen ze dit. de volgende
weer dat" zo benadrukt hij. De cijfers
berusten op een momentopname Een
leerling die zijn directeur vertelt bij
voorbeeld naar de meao te gaan kan
even later besluiten toch werk te
zoeken. Dergelijke situaties doen zich
veel voor en de directeuren hebben er
geen zicht op.
De Haan wijst er verder op dat er ook
mavo-leerlingen stranden bij het ver
volgonderwijs. Hij ervaart het als een
manco dat nog niet is onderzocht hoe
het mavo-klanten vergaat als ze door
leren. Niettemin blijft hij deze onder
wijsvorm beschouwen als een goede
brug naar verdere studie.
De Sint-Jorisdoelen in Middelhui
zetel van het gewestelijk arbeidsb j de
reau, waar meer mavo-klanten aa n va:
kloppen dan officieel wordt aangeru jd e
men. ,uwd
ren c
Al met al blijkt het mavo een belang f
rijke rol te spelen als doorstroominst utien
tuut, al is deze functie kleiner dan d ^e'f<
direct betrokkenen zeggen. Op d riaar
arbeidsmarkt hebben mensen m(!l
een mavo-diploma het met gemakki va"e
lijk. Derde punt is de vraag hoe hem de
mavo'ers vergaat bij verdere studu 1
larmi
Voor een eerlijke beoordeling van he aatre
mavo is onderzoek naar die vraaf.
onontbeerlijk.
Een van de meest hardnekkige
misverstanden in sommige delen
van het Nederlandse denkwereldje.
is het idee over onze vleesconsump
tie. „Wij laten de arme landen honger
lijden door vlees te eten. Ons vlees
wordt geproduceerd met behulp van
plantaardig voedsel, waarmee mil
joenen mensen van de honger gered
zouden kunnen worden. Ilcl voedsel
nodig om één ons vlees te produce
ren. kan een mens in de arme landen
zeven dagen in het leven houden".
Aldus een recent citaat uit een tijd
schrift handelend over onze eetge
woonte en de ontwikkelingsproble
matiek. Het geeft een mening weer
die je nogal eens tegenkomt in aller
lei voornamelijk niet-agrarisch ge
richte kringen. (Wederom) wil ik in
gaan op deze blijvend actuele proble
matiek.
Een van de sleutelwoorden in de
discussies over onze voeding en die
van de ontwikkelingslanden is het
eiwit-verbruik. Wij zouden in de Wes
terse Wereld teveel vlees eten. daar
door komt men eiwit tekort in ontwik
kelingslanden. Immers: „het eiwit dat
bijvoorbeeld het rundvee nodig heeft,
kan ook rechtstreeks naar de Derde
Wereld". Een van de belangrijkste
eiwitten voor de voeding zit in melk.
In de voeding van de West-Europea
nen. Amerikanen en allen die tot de
welvarende, dus goed gevoede volken
behoren, nemen melk en melkproduk-
ten een belangrijke plaats in
Door hun hoge voedingswaarde pas
sen deze produkten bij uitstek in ons
voedingspatroon. Om het eens vak
technisch uit te drukken koemelk en
de zuivelprodukten daarvan ge
maakt. bezitten een hoge nutriënten-
dichtheid ten opzichte van hun ener
giedichtheid. Eenvoudig gezegd: melk
bevat erg veel onmisbare voedings
stoffen die niet alleen aanwezig zijn in
grote hoeveelheden maar ook in erg
gunstige verhouding. Een van de be
langrijkste voedingsstoffen m melk en
-produkten is het (melk)eiwit. Aan
deze stof is in de Westerse Wereld in
geen enkel opzicht gebrek door de
hoge eiwitconsumptie. In de Derde
Wereld is door het ontbreken van
terzake
voldoende eiwit-rijk voedsel een
enorm tekort aan allerlei eiwitten.
Vooral dierlijk eiwit is onvoldoende
voorhanden. Vaak worden eiwitten in
deze landen alleen als 'brandstof in
het lichaam gebruikt en zijn daardoor
niet meer voor de opbouw en onder
houd van het lichaam beschikbaar.
Het is van belang om te benadrukken
dat in de eiwit-wereld het melkeiwit
een zeer bijzondere plaats inneemt
vanwege z'n hoge biologische waarde
Daarom worden melk en melkproduk-
ten ook heel vaak toegepast als dieet-
therapie voor allerlei patiënten. Melk.
heel eenvoudig gezegd, is onmisbaar
in ons voedingspatroon.
Gezien het voorgaande is het ook
begrijpelijk dat er al vele jaren studie
wordt gemaakt op het terrein van de
omzetting, de conversie, van
plantaardig en dierlijk eiwit dat in
allerlei veevoer aanwezig is (bijvoor
beeld gras. afvalstoffen, bij-produkten
van de voedingsmiddelenindustrie!
tot voor de menselijke consumptie
geschikte voedingsmiddelen vooral
melk.'
De wijze waarop bij de koe meikei-
witten gevormd worden, is in de
natuur het volstrekte toppunt van
efficiency. In de wei grazende koeien
krijgen met het gras ook het voor
mensen onverteerbare cellulose naar
binnen, dat ze dank zij het stelsel van
verscheidene magen kunnen gebrui
ken voor het maken van hoogwaardig
eiwit. Een van de autoriteiten op het
gebied van voederconversie dr A. van
Es, is naarmate hij zich intensiever in
deze materie heeft verdiept, er steeds
meer van overtuigd geraakt dat er in
Nederland op geen enkele wijze spra
ke is van verspilling van voor mensen
eetbare voedingseiwitten, bij het voe
ren van koeien, varkens of kippen.
Wel is hij steeds meer overtuigd ge
raakt van het ongelijk van groeperin
gen die dit. beweren De stelling dat-
wij onze grond niet efficient zouden
gebruiken; akkerland zou meer voed
sel opbrengen dan weidegrond, van
het voer dat nodig is voor een biefstuk
zou een Derde Wereld-bewoner een
week kunnen leven; het zijn slogans
die wetenschappelijk gezien kant
noch wal raken.
Het draait allemaal om het voedmgs-
ndia
)ostc
en g
ood
i edei
uidii
(ADVERTENTIE i
28 ha. lente in Lisse wachten op U.
Woensdag-Gezinsdag: Kinderen t/m 12 jaar, in gezinsverband,
gratis toegang. Vragen? bel 02521-13841.
Trein toegang-biljetten en folders bij de meeste NS-stations verkrijgbaar. KciMZOrihjOf IS Olkv dag CUlxlOTS.
Extra Expositie:
Freesia-I rissenshow
van 5 t/m 8 april.
rendement: de verhouding tussen d*"1*
hoeveelheid voor ons bruikbaar vcx^011'
dingseiwit die je de koe geeft en haa°orcl
'output' van voor ons bruikbaar voe1 eet
dingseiwit. Harde conclusie de te
melkkoe in ons land produceert twe<£p
maal zoveel voor menselijke cc
stumptie geschikt eiwit als er in
gegaan; voedingsrendement voor e Is ht
wit dus tweehonderd procent. HoJ°jnp;
meer ruwvoer, gras ze krijgt, ho^'loe
gunstiger dat rendement wordt. Daaif1 'n
naast hebben we voortreffelijk veeosrn'
voer met een hoge voedingswaard!evo'!
Dat voer is absoluut niet geschik a'tet
voor menselijke consumptie. Te noe'e re
men vallen onder andere bietenpulpa6er
ontvette oliezaden, diermeel,
maisgluten, bostel, etc. Importen va
krachtvoer uit Derde Wereld lande
zijn economisch gezien voor alle b( SP'
trokken landen voordelig. Efficiénc
van melkvee in een gematigd klimaa
zoals bijvoorbeeld West-Europa,
gunstiger dan in de tropen. Dat heel
te maken met een warmteproduktl jkhe
bij herkauwers die toeneemt bij hogi alva
temperatuur. Dat laatste beperkt huifetter
voedingsopname en dus hun melkprojnder
duktie.
larg
Geeft akkerland een gunstiger votfewt
dingsrendement dan veeteelt a
Voor sommige vruchtbare gronde^fgesl
onder juiste klimaatomstandighedei eerd
wel. Die beperking is uiterst belanejenla:
rijk. Een groot deel van alle beschik ame
bare grond m de wereld is te schraa ia
en ongeschikt voor de akkerbouw. O;,
dat soort gronden vindt het v
zoveel voedsel dat het kan produce
ren, zij het soms met moeite. Wat oni
eigen land betreft: een groot deel vair1
onze gronden is ongeschikt voor dtflrr
akkerbouw. Ze liggen te laag, ze zijir"
te vochtig en/of te veenachtig. F..
Korte conclusie van het voorafgaan^"
de: een optimale combinatie van vee
teelt en akkerbouw zoals we dat
feite in Nederland hebben, levert vooi
de mens de grootste voedselproduk-
tie. Vandaar dat we het beste gewoon
kunnen doorgaan met het verder
beteren van de eiwit-benutting bij ons
melkvee en trachten in het voer
steeds meer voor ons mensen niet
aantrekkelijke produkten te verwer
ken.
mr Gerard W. Smallegange
lartij
tOM
Icmc
en
lan 1
'Volk
hris
icht
leeft
•oor
)it s
Zittei
larb
Van i
kene
dens
gaar
werk
(Door Henk Kolbi
In de bittere strijd tussen Walter
Mondale en Gary Hart om de
kandidatuur van de Democraten bij
de komende presidentsverkiezin
gen, komt Europa er bekaaid af.
Beiden hebben zich voorstanders
getoond van een aanmerkelijke ver
mindering van de Amerikaanse be
trokkenheid bij de Europese defen
sie, beiden willen zulke ingrijpende
wijzigingen in het Amerikaanse bui
tenlandse beleid, dat de belangen
van de rest van de wereld niet meer
dan wisselgeld lijken zodra de
vraag aan de orde komt wie de VS
voor een nieuwe periode van vier
jaar moet besturen.
Gary Hart betoogde eind vorige
week in New York. dat het Ameri
kaanse belastingstelsel moet worden
herzien, omdat het huidige zou aan
zetten tot minachting van het be
stuur 'en zodoende tot Europeanise
ring van dit land' Hij zei ook dat
Richard Nixon de eerste 'Europese'
president van de VS was omdat deze
in het openbare leven cynisme als
beginsel heeft geïntroduceerd. Hij
voegde eraan toe dat mensen in
Europa systematisch worden aange
moedigd de wet aan hun laars te
lappen.
Later gaf hij toe dat Europeanisering
misschien wel een te algemene aan
duiding was geweest van zijn bezwa
ren. maar voegde er onmiddellijk
aan toe dat het beleid van de VS
altijd door idealisme was geken
merkt, doch dat „oudere samenle
vingen, die meer corruptie hebben
gekend de neiging hebben minder
idealistisch te worden en vaak cy
nisch ten aanzien van bestuurlijke
processen".
Mondale
Mondales reactie liet niet lang op
zich wachten: „Als een president
over Europa had gezegd, wat de
iieer Hart zei, zou hij weken hebben
moeten besteden aan de uitleg van
zijn bedoelingen". En de Washing
ton Post schreef in een hoofdartikel:
„Wij zeggen niet dat verschillen van
mening, ongeacht de luide toon of de
hardheid waarmee zij gepaard gaan,
onwaardig zijn. Het verlies van
waardigheid ligt besloten in de bij
na hysterische bereidheid van elk
der beide mannen om vrijwel elk
standpunt in te nemen, als hij zich
in een woordenwisseling door de
ander bedreigd acht".
Europeanen hebben een onmisken
baar belang bij deze verkiezingen,
die afgezien van de vraag wie er
president wordt over. ruim een half
jaar, op meer verwijdering tussen de
VS en Europa wijzen, dan al mocht
worden vermoed na ruim drie jaar
van Reagans confrontatiepolitiek.
Het is een bijna traditioneel ver
schijnsel zo langzamerhand dat te
gen het uitbreken van de verkiezin
gen in de VS voorstellen worden
gelanceerd om de aanwezigheid van
Amerikaanse troepen in westelijk
Europa drastisch te verminderen
Gary Hart en Walter Mondale heb
ben echter per verklaring inmiddels
uit de hele wereld zo ongeveer alle
Amerikaanse troepen al terugge
trokken en Israel tot eeuwigdurend
erkend zetbaas gemaakt in het Mid
den Oosten.
Europeanisering
Na de 'Hollanditis' heeft Hart boven
dien de nieuwste dreiging gesigna
leerd: Europeanisering van de VS. In
Harts visie is Europa blijkbaar een
werelddeel waar corruptie idealen
heeft vervangen en democratische
processen ten onder gaan aan cynis
me van een losgeslagen burgerij die
voortdurend wordt aangemoedigd
de plaatselijke wetten met voeten te
treden.
Nog afgezien van het feit dat hij deze
verklaring zonder de geringste aarze
ling ten beste gaf op korte afstand
van de stad New York, waar volgens
de laatste tellingen minstens zes
moorden per werkdag plaats hebben
en naar schatting zo'n veertigdui
zend mensen dakloos rondzwerven
en in een land waar kinderen op
openbare scholen luizen krijgen om
dat het nationale vernuft wél in staat
was een belangrijk stuk van Vietnam
te ontbladeren doch jaar op jaar door
de hoofdluis wordt verslagen - afge
zien daarvan dus hebben beide De
mocraten de wereld geen dienst be
wezen.
Komen er, als een hunner aan het
bewind zou raken wel wapenverdra
gen met de Sowjet Unie. zullen de VS
Centraal-Amerika verder met zijn
revoluties alleen laten, worden ook
de gematigde Arabische regimes op
geofferd aan de laatste bijvoegsels
van Israels veilighei/neisen. zullen
de VS hun verdragsverplichtingen
elders wel nakomen, wat komt er
terecht van de Atlantische relatie?
Dit zegt de Washington Post „Ten
aanzien van vraagstukken die te
maken hebben met het Midden-Oos
ten. betrekkingen tussen de VS en de
Sowjets, wapenbeheersing, militair
beleid, de bereidheid van de VS om
zijn verplichtingen overzee te hono
reren - over al die onderwerpen werd
vaak haastig en losjes en in sommige
gevallen doodgewoon stompzinnig
gewauweld". En ook: „Is er enig
standpunt op het gebied van buiten
lands beleid, dat de H.H. Mondale en
Hart met willen innemen, om in de
voorverkiezingen stemmen te trek
ken? Kan het hen ook maar een laars
schelen hoe hun woorden elders wor
den opgevat terwijl zij als dollen
proberen elkaar te overbieden?'.
Gary Hart was zondagmiddag met
blote knieén en op een holletje te
zien in New Yorks Central Park.
Walter Mondale liet zich in 'Little
Italy' een belangrijke hap spaghetti
aanmeten. Nette mannen alletwee,
die in hun vertwijfelde strijd om
maar duidelijk te maken dat zij
verschillend zijn, het gelijk onder
strepen van de in 1956 overleden
commentator H. L. Mencken
„Er is geen droever bestaan dan dat
van iemand met politieke ambities
in een democratie. Zijn falen is
smadelijk en zijn succes een schan-
