ANALFABETISME
verborgen handicap
in een 'geletterdetijd
W
Uitbreiding toerisme op Walcheren nog mogelijk
V
Oost-Vlaanderen wil meer
bekendheid bij Zeeuwen
D
pukk r 5
V/ P J dl ot zS bOi/e rvtUr
"Z y\ w y ncLG,r o o b bucy
irvacto d-ë. b.'ijarfc^ a rv -
OtvuPuap kwjtrvtift wy n,
0 05 fc ba cta-n, ma-rt-
Dcth. jz k bi-erbjjz.
f O in Gj i h g 2 jr). [jj y
d n i
S p-e
alc
-£ rt
-
BURGEMEESTER S. FRANCKE VAN VALKENISSE OP JUBILEUMFEEST VVV:
VRIJDAG 30 MAART 1984
PZC/streek
TERNEUZEN Een onzichtbare handicap. Niemand heeft iets in de gaten. Tot dat moment de buitenwereld verborgen wilden
in bijvoorbeeld een volle wachtzaal van een arbeidsbureau. In het midden een schrijftafeltje, te^orden6verdwijnt heeT lantaarn"
De behulpzame mevrouw of meneer van het arbeidsbureau brengt een formulier. Of je dat Bij mannen lijkt dat proces iets snel-
maar even in wilt vullen. Alle ogen zijn gericht. Dan blijkt dat je niet kunt lezen en schrijven.
Een op zijn zachtst gezegd genante situatie. De onzichtbare handicap is niet altijd te cussieerde, over het algemeen nog
vprhlopmpn steeds bestaande rolpatroon ter spra
ke. ..Als man moet je alles weten en
a le geven. „Het enige dat alle Dus Probeer je alles te doen
cursisten gemeen hebben is dat re °m dat„7°f e"C?ar Da
extra aandacht nodig hadden. F.n die ™u»- dle dan dikwhls zelf ook met
ktin lP7f>n pn spnnivpn stimuleert rtp
Het is één van de voorbeelden die oud. toen ik van school afkwam, was
Jeanne Helfferich aanhaalt om de ik elf jaar kom maar thuis, zei moe
problemen van het analfabetisme dui- toen. ik heb het druk zat. op school
delijk te maken. Als coördinatrice van doe je toch niks. dat was wel zo. het
het alfabetiseringswerk in West- was saai op school, ik zat met 42 in de
Zeeuwsch-Vlaanderen kan ze veel klas. de meester had alleen tijd voor
kregen ze vroeger niet".
Het onderwijs is sinds 1960 in dat huishouden".
kan lezen en schrijven, stimuleert de
man. maar blijft zelf thuis in het
meer van dergelijke voorvallen vertel- de goeie, daar was ik niet bij.'maar ik opzicht veel verbeterd, maar ook nu Het ziet er naar uit dat het alfabetise-
len. „Tegenwoordig zijn er in de grote mocht hem wel'helpen'. dus gaf ik de fJn ,er volgens Jeanne ongetwijfeld ringswerk in de toekomst een belang-
supermarkten dikwijls zelfbedie- planten water, maakte de was-bak leerlingen die op de één of andere "Jke r°l zal blijven vervullen. Met
nings-groente-afdelingen. Als je niet schook. vulde de inkt-potjes en veeg- nianier uit de boot vallen. Ze is van name voor de buitenlanders. In West-
kunt lezen is dat ondoenlijk. Je kunt de de klas". mening dat er zelfs1~"-
voor je pondje tomaten niet de goede tijd mensen zijn,
knop van de automatische piijsweeg- fi ppj/j schrijven verleren,
schaal Indrukken. Waf rinp ip in zo'n ÜCt-tU
mening dat er zelfs in onze 'geletterde' Zeeuwsch-Vlaanderen zijn verder
tijd mensen zijn, die het lezen en geen opvangmogelijkheden voor niet-
schaal indrukken. Wat doe je
situatie?'
Het is, zegt Jeanne, niet mogelijk een Het West-Zeeuws-Vlaamse alfabetise-
Nederlanders. Het dichtstbijzijnde
steunpunt is in Terneuzen.
Op het moment zijn er drukke onder-
Over het algemeen weten de 'ongelet- algemeen beeld van De cursist weer ringswerk onderhoud nauwe relaties handelingen aan de gang met andere
terden' hun handicap goed te camou- te geven. De gemiddelde leeftijd ligt met het Zeeuws Steunpunt voor Vol- instellingen, zoals de bibliotheken en
fleren. Een vergeten bril. of'ik kan dat tussen de 20 en 40 jaar. maar er zijn wassenen Educatie (SVEi. Vorig jaar de VOS-cursussen. Door betere sa-
kriebelige handschrift niet lezen' zijn ook een aantal ouderen bij. Ook de november werd in Oostkapelle een menwerking kan er voor een even-
veelgehoorde uitvluchten. oorzaak van het analfabetisme is tweede 'schrijfweekend' gehouden. In wichtiger en langduriger begeleiding
Het enorme schaamtegevoel maakt moeilijk aan te geven. Jeanne vertelt het zogenaamde 'schrijfboek' hebben worden gezorgd. Nu is het nog zo dat
het alfabetiseringswerk er niet ge- dat er mensen zijn die het lezen en de deelnemers uit heel Zeeland hun veel alfabetiseringsleerlingen de les-
makkelijker op Uitgaande van de schrijven gewoonweg verleren. „Ze ervaringen opgetekend. Ook buiten sen maar blyven volgen, omdat er
landelijke norm zou West-Zeeuwsch- hebben het dan wel vroeger op school de provincie worden er contacten ge- geen alternatief voor gevorderden is.
Vlaanderen tussen de 250 en 1000 geleerd, maar na verloop van tijd legd. Een Zuid-Hollandse groep voer- De meeste leerlingen die in 1980 be-
inwoners herbergen, die het schrift kunnen ze het niet meer onthouden, de onlangs in Middelburg toneelstuk- gonnen zijn komen nog steeds. Zeer
niet machtig zijn. Tot vier jaar gele- jes op. Daarna werden ervaringen vers zijn de contacten met de sociale
den was het probleem onbekend. Een Dan worden ze eigenlijk weer terug uitgewisseld. school', die vorig jaar voor het eerst in
IKON-film in mei 1980 over een lees- analfabeet". Andere cursisten heb- Juist de ontmoeting met lotgenoten is Oostburg van start ging.
groep in Den Bosch maakte voor het ben het °P school nooit echt onder de voor de meeste cursisten erg belang-
eerst iets los. Naar aanleiding van die k.,,ie Sekre&cn- Soms speelde langdu- rijk. meent Jeanne. Op die manier
uitzending klopte er iemand bij Jean- r'Se ziekte een rol, of een verhuizing, komen ze los van het achterkameri-
ne in IJzendijke aan. Ze had zes jaar Een echt duidelijke oorzaak is echter dee. waarmee ze hun handicap voor
les gegeven aan een lagere school in
Schoondijke. „Toen die man me vroeg
of ik hem kon leren lezen en schrijven
ben ik gewoon begonnen. Dat was in
feite het eerste alfabetiseringswerk
hier in de streek. Omdat mijn leerling
liever in een groepje les wilde hebben,
werd er een oproep in de krant gezet.
In augustus konden we met een
groepje van vier van start gaan". Een
voorzichtig begin. Op de advertentie
reageerden meer begeleiders dan cur
sisten. Nu zijn er inmiddels 29 leerlin
gen. waarvan zeven buitenlanders. De
schroom lijkt iets minder geworden te
zijn.
De laatste tijd wordt er steeds meer
naar gestreefd de cursisten gezamen
lijk m een groep onder te brengen.
Door onderling contact kunnen de
problemen gemakkelijker bepraat
worden. De individuele aanpak wordt
overigens niet helemaal losgelaten.
Voor elke drie leerlingen is een bege
leider beschikbaar.
Zelf zegt Jeanne voorstander te zijn
van een meer persoonlijke benade
ring. Zeker de beginnelingen, die de
letters nog niet kennen, moeten vol
gens haar pas na ongeveer een jaar in
een groep worden ondergebracht.
Ook voor de begeleiders heeft een
groepsmatige aanpak duidelijke voor
delen. De eerste jaren was iedere
begeleider volkomen zelfstandig be-
zig. „Je wist nauwelijks wat je aan het Jeanne Heljferich: „De cursisten van het achterkamendee afhelpen.
doen was. Het overleg, dat er natuur
lijk regelmatig was, ging meestal over
methodes en regels voor de alfabetise-
rings alfabetisering. Praktische zaken
kregen weinig aandacht". Sinds er
vorig jaar een echt klasje is opgezet,
dat wekelijks in het gebouw van de
maatschappelijke dienst in Oostburg
bijeen komt, werpt het overleg zicht
baar vruchten af.
Vraag
Of het alfabetiseringswerk voor
West-Zeeuwsch-Vlaanderen behou
den kan blijven, blijft voorlopig de
vraag. Volgens de nieuwe wet op de
volwasseneneducatie, die in augus
tus 1985 van kracht zal worden, is er
in heel Zeeland plaats voor drie
educatieve centra. Dat betekent dat
er in Zeeuwsch-Vlaanderen hooguit
eén centrum mag komen. De gemeen
ten zijn het onderling nog niet eens
waar de regionale onderwijsinstel
ling het beste kan worden gevestigd.
Jeanne hoopt op Terneuzen, want dat
is voor de West-Zeeuws-Vlaamse cur
sisten eventueel nog te doen. De
meest ideale oplossing is volgens
haar de oprichting van dependances,
zodat er toch een goede spreiding
mogelijk zou zijn.
Het zou voor haar een hele slag zijn
als het alfabetiseringsproject in de
bezuinigingen zou sneuvelen. „Je
hoopt met dit werk iets essentieels te
doen. Ik ben er heel erg bij betrokken
geraakt, het speelt enorm door in je
dagelijks leven".
Volgend jaar zal er meer duidelijkheid
zijn voor de 29 cursisten. Nu al de
verwachting uitspreken dat ze niet in
de kou zullen worden gezet, zou te
voorbarig zijn. De vrouw terug naar
het aanrecht, de analfabeet terug
naar het achterkamertje, het lijkt in
eikaars verlengde te liggen.
Jan van Damme.
Veranderd
Jeanne gelooft dat haar aanpak door
het intensievere contact met de ande
re begeleiders is veranderd. Momen
teel zijn er elf begeleiders, waarvan
zes uit het onderwijs afkomstig. Zon
der de professionele leerkrachten te
kort te willen doen ze is er uitein
delijk zelf ook één is ze van mening
dat juist de begeleiders die geen
onderwijsvooropleiding hebben ge
had, leuker en beter op de praktijk
van de leerlingen inspelen. Door een
gedegen leerschool wordt je automa
tisch een bepaalde methode eigen
gemaakt, waar moeilijk los van te
komen is. Jeanne: „Ik heb zelf het
laatste jaar ervaren hoe belangrijk
het is om juist volwassenen op een
wat speelsere manier te benaderen.
Nu probeer ik met hele kleine, prakti
sche dingen te werken. Je kunt op een
heel simpele manier tips geven, die
voor de mensen die niet kunnen lezen
ontzettend handig zijn. Denk bijvoor
beeld maar eens aan die streepjes op
een pakje boter. Voor iemand die
kookt is het gemakkelijk om daarmee
overweg te kunnen. Een andere leer
ling heb ik alle adressen van zijn
kennissen en familie op stickers laten
schrijven. Dan hoefde hij de postkaar
ten, die hij van zijn vakantieadres
wilde versturen, alleen maar van zo'n
stickertje te voorzien Zulke dingen
zijn gewoon belangrijk. Ik geloof dat
de lossere aanpak me nu langzamer
hand wat beter begint, af te gaan".
Met gepaste trots vertelt ze van die
ene cursist ze wil per se geen namen
noemen die nu dankzij haar de
krant kan lezen.
Dat Jeanne het alfabetiseringswerk
met erg veel plezier doet, is zonder
meer duidelijk. „Ik vind het een stuk
van mezelf. Een hobby, waarbij een
heleboel sociale aspecten aan de orde
komen. Ik vind het echt ontzettend
leuk om te doen". Dat enthousiasme
is ook terug te vinden in het boekje
'Zo hoor je nog eens wat', dat ze
speciaal voor de alfabetiseringscursus
schreef. De in gemakkelijk Neder
lands gestelde verhaaltjes voldoen
volgens Jeanne goed als lesmateriaal.
Voor de meeste cursisten is er wel een
stukje realiteit in terug te vinden.
„Hallo, ik ben Jan-nie. Ik ben 48 jaar
Een uitgave met handgeschreven teksten van cursisten.
m, -
Het domein Puyenbroeck in Wachtebeke.
GENT De Oostvlaamse federatie voor toerisme startte deze week een Zo werd in Ronse een taalgrens-
ruim drie weken durende campagne die erop termijn toe moet leiden dat stadje in de Vlaamse Ardennen
meer Zuidnederlanders en Zeeuwen het besluit nemen één of meer vrije 'vorig jaar een gloednieuwe jeugd-
eel
dagen door te brengen in Oost-Vlaanderen. Een provincie met
verborgen charmes, historische stadjes, rijk aan verleden en cultuur en
waar de goede dingen van de bodem rijkelijk op tafel komen. Oost-
Vlaanderen: voor Zuidnederlanders zo dichtbij en toch vrijwel onbe
kend.
info-bus met bestemming Bergen
op Zoom, daarna gaat het naar
van de Oostvlaamse toeristische Breda en verder naar Zeeland (Vee
federatie Een toeristische info-bus, re. Vlissingen, Middelburg). Ten
volgeladen met promotiemateriaal behoeve van dit stukje Nederland Zuid-Brabant daaraan enigszins
herberg geopend die haar deuren
ook openstelt voor gezinnen. De
Vlaamse Ardennen vormen overi
gens een gebied dat men in Oost-
Vlaanderen extra promoten wil.
„Ten zuiden van Gent komen Ne
derlanders vrijwel nooit", aldus ge
deputeerde Vallaeys. „Dat is een
merkwaardige vaststelling. Ik hoop
dat de campagne in Zeeland
tips voor een leuke dag(en) doet
achtereenvolgens Bergen op Zoom,
Breda, Zierikzee, Veere, Goes, Vlis
singen en Middelburg aan. En van gaat daarbij naar fietstoerisme.
de Zeeuws-Vlamingen wordt
werden speciale eendagspakkclten
uitgewerkt voor groepen en indivi
duele toeristen. Extra aandacht
kan verhelpen, Het gaat tenslotte
om één der mooiste hoekjes van
provincie, niet alleen bekend
om zijn natuurschoon en rust, maar
tevens om zijn streekgerechten en
Wedstrijd
Om Zeeuwen en Brabanders wat
meer wegwijs te maken, wordt een
wedstrijd georganiseerd, bestaan
wacht dat een uitstapje over de Oost-Vlaanderen beschikt over tal heerlijke biersoorten"
grens hen eindelijk eens verder zal van uitgestippelde en bewegwijzer-
brengen dan Brugge. Gent of Sint- de fietsroutes. De federatie voor
Niklaas. toerisme in Oost-Vlaanderen wil
voor de naaste buitenlandse buren
Het provinciaal domein in Wachte- Gent uitspelen als een ideale eerste
beke (net over de grens en bij een contactplaats. „Slagen wij er een-
ruim publiek fel begeerd voor een maal in buitenlandse toeristen naar de uit enkele "vragen over Oost
dagje uit met de kinderen), de Gent te lokken, dan hebben wij het Vlaanderen. Aan de hand van fol-
Schelde-Durmestreek (verbergend niet zo moeilijk om hen in overleg ders die in de bus ter beschikking
een heus Boerenkrijgmuseum in het met onze WV's in de provincie een liggen, kunnen de vragen na enig
voormalige gemeentehuis van aanlokkelijk programma aan te bie- speurwerk makkelijk worden op-
Overmere), het huis van Margare- den", aldus directeur Daniel de gelost. Een schiftingsvraag duidt
tha van Parma en het gotisch stad- Moor. Men rekent er bij de federatie elke dag de winnaars aan. Dc prijs-
huis van Oudenaarde, het graf van op dat Nederlanders in de toekomst uitreiking heert telkens dc laatste
de graaf van Egmont in Zottegem. meer zullen kiezen voor een meer- dag plaats. Onder de prijzen onder
het 16de eeuwse slot van Ooidonk daags verblijf. Logeren kan dan meer een weekend in de Vlaamse
in de om zijn schilders vermaarde best in Gent zelf want met de Ardennen, weekend in Gent, flcs-
Leiestreek. de streekbieren als Oud logiesmogelijkheden elders in de sen Oostvlaamse jenever, aquarel-
Zottegems en Dobbelen Bruinen provincie blijft het pover gesteld len, boeken enzovoort.
Ger- Hoewel, er komt langzaam verande-
Kris Noudts.
die het gehemelte strelen,
aardsbergse matietaarten, jenever ring in.
van Bachte-Maria-Deeme, het land
schap aan de voet van de Koppen
berg (bij wielerliefhebbers bekend
uit de klassieker de Ronde van
Vlaanderen), Ronse, de vergeten
stad beneden de Kruisberg (nog
zo'n potenbreker uit het rijke
Vlaamse wielerleven), het zuiden
van Oost-Vlaanderen met dorpen
door stedelingen oneerbiedig 'boe-
regaten' geheten als Eist. Parike.
Zegelsem en Sint-Maria-Oudenho-
ve, Sint-Maria-Horebeke het enige
protestantendorp in Vlaanderen
met zijn Geuzenhoek en ietwat
aparte dorpsgemeenschap. Dit is
zomaar een losse greep uit het toe
ristisch patrimonium van de pro
vincie Oost-Vlaanderen. Toch zon
de dat niet meer Noordfransen en
Zuidnederlanders naaste buren
op een afstand van een goed uurtje
rijden Oost-Vlaanderen weten te
ontdekken. Een klacht die onder
verantwoordelijken voor toerisme
menigmaal werd gehoord. Tot men
besloot ei iets aan te doen. Onbe
kend is onbemind. Dat was de hin
dernis die hoognodig moest worden
genomen. Op het provinciaal depar
tement voor toerisme kwam een
nieuwe gedeputeerde postvatten.
Westvlaming van afkomst, uit een
provincie waar men van toeristi
sche promotie veel meer afwist. In
de kunstprovincie wordt het dage
lijks brood in vele duizenden gezin
nen met toerimse verdiend.
Gedeputeerde Vallaeys, geassis
teerd door directeur De Moor van
de Oostvlaamse federatie voor toe
risme. gooide eerst wat aarzelend
de grenzen open. Vorig jaar werd
Noord-Frankrijk (dat stukje Vlaan
deren dat 'Frans-Vlaanderen' wordt
genoemd) bewerkt.
Geraardsbergen, een van de leuke stadjes in de Vlaamse Ardennen. Bij
Thans is Zuid-Nederland aan de Zeeuwen onbekend, zegt men bij de toeristische dienst van Oost
beurt. Dinsdag vertrok in Gent een Vlaanderen
KOUDEKERKE - Een uitbreiding
van het toerisme in Zuid-West Wal
cheren moet volgens burgemeester S.
Francke van Valkenisse onder be
paalde omstandigheden mogelijk
zijn. Hij zei dit dinsdagavond tijdens
een bijeenkomst van de Vereniging
voor Vreemdelingenverkeer (VVV) te
Koudekerke, ter gelegenheid van het
vijftigjarig bestaan van de vereni
ging. Het jubileum werd gevierd met
een bijeenkomst in hotel Walcheren
te Koudekerke, waarvoor een grote
belangstelling was.
„Sommigen vinden de kust van Zuid-
West Walcheren vol. maar de gemeen
teraad van Valkenisse heeft dat
standpunt nooit overgenomen", zei
burgemeester Francke. Uit de gewij
zigde opstelling van het college van
gedeputeerde staten van Zeeland
mag volgens hem ook worden gecon
cludeerd, dat een verruiming van het
toerisme moet worden nagestreefd.
Burgemeester Francke wees ook op
de rapporten van dc Gi'uiüv.ij uzci
een verdere uitbouw van de toeristi
sche structuur van Zeeland. De ge
meenteraad van Valkenisse heeft zich
op het standpunt gesteld, dat fase Hl
daarvan te zeer is gericht op de econo
mische ontwikkelingen. „Er is een
beleid gewenst, waarin ook meer reke
ning wordt gehouden met andere as
pecten", verklaarde burgemeester
Francke.
Penningmeester J. C. Schout van de
provinciale WV was van mening, dat
in fase III van het rapport van de
Grontmij veel zinnige, maar ook veel
onzinnige zaken staan en noemde als
voorbeeld de suggesties voor de plaat
selijke WV's. „Het zal erg veel tijd
kosten om daarop in te gaan", stelde
hjj. De heer Schout was overigens van
mening, dat deze rapporten al snel
achterhaald zullen zijn. omdat over
drie dagen het provinciaal rapport
kan worden verwacht, waarvoor het
rapport van de Grontmij de hoek
steen is geweest. Overigens is er vol
gens de heer Schout niets nieuws
onder de zon, wat betreft de recreatie
„Vroeger werd de veldwachter naar
het strand gestuurd om vrouwen in
badpak te arresteren, en nu voor
mensen die zonder badpak recreë
ren", vertelde hij. De heer Schout was
verder van mening, dat er nog te
weinig slecht-weeraccommodatie is in
Zeeland. „Daar moet meer aan wor
den gedaan", stelde hij.
Industrie
Voorzitter A. Meijers van de VW-
Koudekerke noemde het toerisme een
maatschappelijk aanvaarde vorm van
industrie op wetenschappelijk niveau.
Hij meende verder, dat een lokale
WV zich moet beperken tot enkele
diensten. ..De receptionele functie
moet op rolletjes lopen. De andere
taken moeten worden overgelaten
aan overkoepelende organen, zoals
regionale en provinciale VVV. We
moeten ook ophouden met hakketak
ken op die grotere organen over onze
bijdrage. Die moeten wij zien als een
investering, waarvan we te zijner tijd
de vruchten kunnen plukken", aldus
de heer Meijers. Hij constateerde ver
der. dat het bedrijfsleven steeds min
der geneigd is zijn aandeel in de
contributies te betalen, als men niet
het directe belang voor het eigen
bedrijf inziet.
Voorzitter ing T. J. van de Broeke
van de WV-Zoutelande pleitte in
zijn toespraak voor een verdere sa
menwerking de tussen verschillende
WV's in Valkenisse, omdat die vol
gens hem zeker nog kan worden
verbeterd. Hij bood de jubilerende
vereniging een klok aan en de tekst
van het Zeeuwse volkslied, om het
kantoor in te richten. Burgemeester
Francke deelde mee, dat het college
heeft besloten een klimtoren te
schenken aan de VVV. Het speelwerk-
tuig had voorheen een bestemming
gekregen, waar het volgens de burge
meester het misnoegen van sommige
bewoners had opgewekt, omdat daar
door de privacy in de slaapkamers
werd aangetast. Er werd voldaan aan
het verzoek van de bewoners om een
andere plaats te zoeken voor de klim-
„is gevolg dat het college
nog meer verzoeken om verplaatsing
ontving. Bovendien werd de klimto
ren gevaarlijk bevonden, omdat er
geen zand onder lag. De burgemees
ter sprak de hoop uil, dat de gemeen
teraad ook zal instemmen met de
schenking.
De heer P J. Kambier jr en C. J. Flips
jr boden de WV een schommel aan, in
de vorm van een ketting met auto
band, namens de directie van bouw
bedrijf Flipse. Oud-burgemeester J. L,
Dregmans (83) van Koudekerke die
van 1935 tot 1967 voorzitter is gewees
van de VW-Koudekerke, beschreef in
zijn toespraak de ontwikkelingen van
de VW, vanaf de oprichting in 1934
Vice-voorzitter mr A van Fraassen
van de streek VW Walcheren wenste
de vereniging geluk met het jubileum
en veel succes voor de toekomst.