DE EERSTE LIJN
huisarts is toe aan herwaardering
Vereniging (LHV), windt er geen doekjes om. Dokter is niet zielig. Dokter wil alleen dat het' gesol met zijn
belangen ophoudt. Natuurlijk: de afhankelijkheid van de mens van de 'witte jassen' is afschuwelijk en moet
verdwijnen. Aan de andere kant mag het huisartsenvak niet verder op de tocht worden gezet. De Ivoren Toren van de
medici wankelt, ook al omdat door de economische recessie de bomen niet meer tot in de hemel groeien. De
huisartsen ondervinden dat steeds nadrukkelijker en het is een van de taken van de LHV daar wat aan te doen. „De
huisarts moet nodig weer in de lift. Hij zakt een beetje weg in het hele plaatje van de gezondheidszorg. Om dat te
veranderen daar wil ik graag vöor knokken. En dat kun je het beste landelijk doen", zegt Siem Buijs. Volgens hem
dient méér erkend te worden dat de huisarts dé centrale spil is in de gezondheidszorg.
Het zit dokter Buijs bijzonder dwars
dat, eigenlijk in alle stilte, de
huisartsen de afgelopen jaren aan-
Eilijk in hun besteedbaar inkomen
teruit gingen. Praktijkverkleining,
le om meer jónge huisartsen aan
ïerk te helpen (er zijn 500 tot 600
rerkzoekenden) betaalden ze tot nu
grotendeels zelf, ten koste van het
ramen. Daarnaast werd door de
linigende overheid flink gekort.
Buijs stelt dat de huisartsen intussen
néér hebben ingeleverd dan de amb
tenaren. Hij gelooft dat nog meer
torten 'gewoon oorlog' betekent.
iDat is belachelijk en onmogelijk. Je
moet niet naar de uitschieters kijken,
trzijn best huisartsen die goed verdie
nen. Je moet naar het gemiddelde
kijken. En de gemiddelde Nederland-
je huisarts komt niet aan het normin-
Enen zoals de overheid dit heeft
tgesteld".
js vertelt dat in 1983 de gemiddel
de grootte van de praktijk 2480 zielen
per huisarts was. Het ideale getal is
ir de LHV 2000, maar in de huidige
latie is met dat aantal zeker geen
mtwoord inkomen te behalen. Op
Jt platteland is de praktijkgrootte
veel minder. Daar zijn praktijken van
1200-1300 patiënten geen uitzonde-
ving en heeft de arts het houden van
«n apotheek erbij hard nodig. In de
pote steden is eveneens sprake van
Rn noodsituatie, aldus Buijs. Daar
lopen praktijken leeg door vertrek
1 var. de inwoners en worden bijbanen
van huisartsen (bijvoorbeeld in de
vociale verzekeringssfeer) geschrapt.
;De LHV-secretaris meldt dat praktij
ken noodgedwongen zijn gesaneerd
en dat sommige huisartsen hun huis
isten verkopen. In feite een faillis-
ïent dus. Buijs beklemtoont dat de
lisartsen niet vragen om gouden
lergen. Anderhalf keer modaal wordt
Si als een redelijk inkomen gezien.
«i dan moet je niet vergeten dat de
:idsomstandigheden niet zo gun-
ig zijn. De gemiddelde werktijd is
leveer 10 uur per dag. En veel
igelmatigheden. Nederlandse
huisartsen worden gemiddeld 63 jaar
oud. Dat is eén van de laagste gemid
delden in ons land", beoogt Buijs. „Je
moet ook wel gemotiveerd zijn om het
vak van arts te kiezen. Die motivatie
om het huisartsenvak goed te willen
uitoefenen kan aanwezig blijven in
dien ook aan bepaalde randvoorwaar
den zoals bijvoorbeeld een reëel
evenwicht tussen werkbelasting en
honorering, wordt voldaan".
eerste lijn
De laatste twee jaren propageert de
overheid, althans in theorie (en uit
eindelijk verwoord in de eerste lijns-
nota, die dit voorjaar in de Tweede
Kamer in behandeling komt), een
versterking van de eerste lijn in de
gezondheidszorg: huisarts, kruis
werk, maatschappelijke dienstverle
ning (gezinsverzorging, maatschap
pelijk werk). Siem Buijs staat daar
vierkant achter. Hij signaleert echter
dat in de praktijk van een verster
king van de huisarts tot nu toe wei
nig terecht is gekomen, integendeel.
Vandaar zijn stelling dat de huisarts
op de tocht staat.
Buijs noemt enkele voorbeelden. Zo
als de zuiging naar de geldverslinden
de tweede lijn (gebouwgebonden zorg
in ziekenhuizen, verpleeghuizen en
dergelijke; medische specialisten),
waar iedereen eigen winkels creëert
en elke nieuwe specialist binnen een
jaar vol zit. Er is weliswaar geen
Huisarts S. Buijs
conflictsituatie tussen de Landelijke
Huisartsen Vereniging en de Landelij
ke Specialisten Vereniging, maar
Buijs acht het noodzakelijk dat over
die zuiging 'in harmonie' naar een
oplossing gezocht wordt.
De Goese huisarts wijst verder op de
volume-ontwikkeling van de regiona
le instituten voor ambulante geestelij
ke gezondheidszorg (RIAGG's). Deze
RIAGG's zijn oorspronkelijk instel
lingen in de tweede lijn, met een
consultatieve functie in de eerste lijn.
Als zelfzorg van de patiënt of zorg
voor zijn directe omgeving tekort
schiet, dan kan met de zogeheten
mantelzorg, geboden door werkers in
de eerste lijn veelal worden volstaan.
Is deze vorm van hulpverlening met
meer voldoende dan pas dient consul
tatie (eventueel opnamei in de tweede
lijn (specialisten, ook RLAGG-hulp-
verleners) plaats te vinden. Momen
teel is het op vele plaatsen zo dat de
RIAGG's taken claimen in de eerste
lijn en die zelfs overnemen. Buijs is
bezorgd over die ontwikkeling. „Het is
juist de huisarts die in staat is de
totale gezinssituatie te overzien, zo
wel wat lichamelijk als geestelijk
functioneren betreft, en daardoor
waar nodig veelal directe hulp kan
biedenHij is van mening dat het
stimuleren van instellingen als de
RIAGG's de patiënt nog meer afhan
kelijk maakt, terwijl het beleid er in
het bijzonder op gericht behoort te
zijn de patiënt zo lang mogelijk in de
thuissituatie en onafhankelijk van de
zorg te houden. Siem Buijs maakt
duidelijk dat het in sommige gevallen
in Nederland zo is dat de huisarts niet
rechtstreeks een patiënt in een psy
chiatrisch ziekenhuis mag opnemen.
Daar is dan toestemming van een
RIAGG-functionans voor nodig. Hij
vindt dat een slechte regeling, waarbij
de RIAGG op de stoel van de huisarts
gaat zitten. Buijs heeft wel een ver
moeden hoe de regeling tot stand is
gekomen. „Wat is er gebeurd? In de
grote steden zijn veel problemen.
Daar zijn op het gebied van de geeste
lijke gezondheidszorg meer gespecia
liseerde krachten nodig Toen is in
eens heel Nederland probleemgebied
verklaard". Hij onderstreept dat li
chaam en geest niet te scheiden zijn
„In de opleiding van de arts komt
steeds meer aandacht voor psychi
sche zaken. Dit wil niet zeggen dat de
huisarts ineens psychiatrische hulp
moet verlenen, maar hij kan wel
bevallingen
Een ander punt dat Buijs niet lekker
zit is de verloskundige zorg. In de
eerste plaats is er een toename van
het aantal bevallingen op medische
indicatie. Gynaecologen zuigen meer
aan. In de tweede plaats is er de
ongelijkheid tussen de vergoeding
voor de vroedvrouw en voor de huis
arts. Bij verplichte ziekenfondsver
zekerden wordt de verloskundige
door het ziekenfonds betaald; de arts
niet. Indien een verplicht zieken
fondsverzekerde patiént in gebieden
waar ook een vroedvrouw aanwezig
is bevalt, betaalt het ziekenfonds
deze bevalling. Als de bevalling door
de huisarts gedaan wordt, dan krijgt
de paiiént zelf de rekening onge
veer 700 gulden gepresenteerd.
Buijs: „Dat is een ongelijkheid en het
belemmert trouwens de vrije keuze
van de patiënt, waarbij ik wel duide
lijk bij voorop stel niet aan de kwali
teit van de vroedvrouw te twijfelen".
En dan zijn er de problemen van de
apotheekhoudende huisartsen, die als
het ware de hete adem van de apothe
kers (want in die sector staat ook
menige afgestudeerde te trappelen
om aan de slag te kunnen) in hun nek
voelen. De vestigingseisen zorgen er
voor dat menig apotheekhoudend
huisarts verdwijnt en die plaatsen
worden ingenomen door apothekers,
die volgens Siem Buijs zonder meer
duurder zijn. Hij pleit ook voor een
verruiming van de apotheekmogelijk
heden voor de huisarts In veel apo
theken moeten de mensen vaak erg
lang met het rcceptenbrie^e staan
wachten. Files in de apotheek zijn
meer regel dan uitzondering. Buijs
heeft daarvoor een simpel recept. Hij
is er voorstander van de huisarts, net
als in sommige andere landen, het
recht te geven bepaalde standaard-
geneesmiddelen te verstrekken. „Er
zijn steeds meer kant-en-klare medi
cijnen, waar ook de apotheker niets
aan hoeft te doen. Als de huisarts een
basisverzameling medicijnen heeft
die hij rechtsteeeks aan de patiënt
mag verstrekken, zijn de kosten lager,
is de dienstverlening vergroot en zijn
wachttijden verdwenen'
De zuiging naar de tweede lijn. het
stimuleren van de RIAGG's, de onge
lijkheid bij bevallingen en de ver
strekking van medicijnen allemaal
voorbeelden die naar de overtuiging
van Buijs de positie van de huisarts in
de eerste lijn. laat staan die van
centrale spil in de gezondheidszorg
afbreuk doen. En dat terwijl met
name de huisartsen hebben gepro
beerd de afhankelijkheid van de 'witte
jassen' te verminderen. „Ik denk dat
in de eerste lijn de afstand arts
patiënt kleiner is geworden. De huis
arts is toegankelijker geworden. De
mensen moeten gelukkig niet meer
met de pet in de hand op de stoep bij
meneer dokter staan".
failliet
De secretaris-penningmeester van de
LHV hoopt dat eindelijk het besef zal
doorbreken dat men daadwerkelijk
iets moet gaan doen: „Nu moet echt
de eerstelijnshulp goed op poten wor
den gezet en daardoor de mens min
der afhankelijk van het systeem wor
den gemaakt. De thuiszorg en mantel
zorg versterken. De husiarts tijd ge
ven meer aandacht per patiënt te
rinus antonisse
besteden door middel van een finan
ciering van praktijkverkleining door
de overheid. Verdubbel desnoods de
gezinsverzorging en versterk het
maatschappelijk werk. Trouwens, het
huidige systeem straft zichzelf toch.
De gezondheidszorg is failliet. Tien
percent van het nationale inkomen is
daarvoor niet meer op te brengen".
Buijs legt er de nadruk op dat de
zorgverlening door de huisarts naar
verhouding goedkoop is Daarom
juist zou die zorg zo optimaal moge
lijk moeten kunnen zijn. Een praktijk
grootte van 2500 is dan verkeerd. En
aangezien praktijkverkleining door
de arts zelf niet meer financieel opge
bracht kan worden, zal de overheid
moeten bijspringen, als het tenminste
ernst is met versterking van de eerste
lijn. Verkleining is toch al nodig,
omdat overlegvormen toenemen
zoals hometeams met kruiswerk en
maatschappelijke dienstverlening en
medisch-farmaceutische groepen
voor doelmatige voorschrijving van
medicijnen en ook in medisch op
zicht er een toename van het werk is.
Siem Buijs ziet als heel belangrijke
taak van de huisarts: gezondheidsbè-
wustwording van de mens. „Er wordt
in Nederland over het weer gepraat en
over dokters. Dat is ziekelijk en eigeö-
lijk niet goed. Een voorname taak van
de werkers in de eerste lijn is dan ooi:
de mensen bewust maken van de
noodzaak zelf aan hun eigen gezond
heid mee te werken. Deze taak op hét
gebied van de gezondheidsvoorlich
ting en opvoeding, de GVO, is één van
de taken van de huisarts die samen
met de andere eerstelijnswerkers cje
komende jaren nadrukkelijk ter hand
genomen dient te worden"
Hij herinnert aan een uitspraak van
oud-staatssecretaris J. Hendriks van
volksgezondheid Die constateerde in
dertijd dat de uitgaven voor gezond
heidszorg weer eens met 30 procent
waren gestegen, terwijl de gemiddelde
leeftijd in Nederland daalde. Hendriks
vroeg zich verbaasd af hoe dat te
verklaren was. Buijs heeft het ant
woord klaar: „Er wordt veel meer aai
mensen gesleuteld dan misschien wel
nodig is. In Nederland wordt gekeken:
we hebben zoveel inwoners, welke
zorgvoorziening hebben we nog niet.
En dan wordt gewoon een postzegel
bijgeplakt".
goed produkt
Het werk als secretaris-penning
meester van de Landelijke
Huisartsen Vereniging (gevestigd in
Utrecht) legt een flink beslag op
Buijs' tijd. Hij is ongeveer een derde
kwijt aan verenigingswerk. Daar
groeide hij langzaam in. Districts
voorzitter LHV in Zeeland, voorzit
ter huisartsenvereniging Zuid- en
Noord-Beveland en afgevaardigde in
het centraal overleg van de LHV.
Zijn praktijk in Goes wil Buijs niet
aan de kant doen; hij kan het veld
werk niet missen. Als de LHV een
beroep op hem doet, neemt collega H
Slager waar. Siem Buijs ziet /i
activiteiten voor de LHV als v
bondswerk. „Maar in twee ririi
gen: de belangen vertegenwooril.
naar overheid en instellingen en
de andere richting een heel duideln
ke boodschap naar je leden toebren
gen. Wil je jezelf verkopen als huis
arts, dan moet je een goed produkt
aanbieden. Gelukkig is de LHV één
van de weinige organisaties in de
gezondheidszorg die wat dat betreft
weet wat ze wil".
PZC/ weekendkrant 31
ZATERDAG 17 MAART 1984
