OPTIES DELTAWERKEN MENSENWERK beurs trekt vooral jonge beleggers PZC/ weekendkrant 21 Bevlogen. Dat is John Awater (33), projectleider onderwateractiviteiten van de aanne merscombinatie Dosbouw, als hij praat over de duikerij en in het bijzonder over de inzet van duikers bij het Oosterscheldeproject. De aanleg van de stormvloedkering heeft er volgens hem toe geleid dat de duikerij in een versneld tempo volwassen aan het worden is. En ook erkenning aan het veroveren is als onmisbaar onderdeel bij de uitvoering van waterbouwkundige projecten. Awater beklemtoont wèl dat de duikerij er nog lang niet is (mede door de aanwezigheid van de nodige beunhazerij in het internationale duikerswereld je). „We zitten allemaal lyrisch te kijken naar de televisie als er mensen op de maan lopen. Maar voor duikers, die onder soortgelijke omstandigheden werken is er geen aandacht. Ze zijn uit het zicht en dus uit het hart van de mensen. Duikactiviteiten hebben altijd in een underdogpositie gezeten". kers gewerkt is: aanvankelijk nog ding is nodig, omdat er sprake is van uitgaande van een totale afsluiting grotere dieptes (tot NAP -40 meter), van de zeearm, later met het oog op de kortere kenteringstijden (het omslaan aanleg van de pijlerdam. Er was een van het getij en dé periode waarin het vast bestand van negen duikers en duikwerk moet gebeuren) en grotere drie vaartuigen. „De inzet van de stroomsnelheden. Reparatiewerk- duikers was te hooi en te gras. Er werd zaamheden van enige omvang in de alleen op verzoek gedoken", aldus sluitgaten worden verricht vanaf de Borsje voegt eraan toe dat daarbij Borsje. Daarvoor werd een beroep werkponton Johan V. Deze ponton is, Leen Borsje (41), die bij rijkswater- staats Deltadienst de onderwateracti viteiten onder zijn hoede heeft, deelt de bezieling die Awater uitstraalt. Hij stelt vast dat de duikwerkzaamheden, vast bestand met name na de komst van matten- legger Cardium en hefschip Ostrea, een grote vlucht genomen hebben. steeds veel aandacht is geschonken aan werk- en veiligheidsomstandighe- gedaan op de bedrijven Noordhoek en mede Bitumarin. Voor de activiteiten vanaf van de r aanleiding van het bergen verongelukte' bovenmat den. Wat dat betreft is de overheid het geo-ponton Johan V (vooral Hammen-13 en de reparatie van de opdrachtgever van het Oosterschel deproject de maatschappelijke ver grondonderzoek i werd het duikbednjf scheur in de ondermat Hammen-2, Vriens aangetrokken. Tegelijkertijd halverwege vorig jaar voorzien van antwoordelijkheid niet uit de weg was. via de combinatie Necos. de een zogenaamd 'long exposure' duik- gegaan. Vanwege de omvang van de aandacht gericht op het ontwikkelen systeem. Daarmee is het mogelijk om ----- - met vijf ploegen vier dagen achtereen duikactiviteiten zijn strenge spelre gels en waterdichte afspraken trou wens onmisbaar, verduidelijkt Borsje. „We werken tot na het plaatsen van de pijlers constant met een duikbe- stand van gemiddeld vijftig duikers. Dat is een hele grote ploeg. Zoiets is nog nooit eerder vertoond" ervaring De drie duikbedrijven die betrokken zijn bij de aanleg van de stormvloed kering (Noordhoek in Zierikzee, Bitu marin in Zaltbommel en Vriens in Bergen op Zoom) hebben rinus antonisse en ben jansen van onderwater-inspectiemiddelen. Dat leidde onder meer tot de bouw rerken, waarna öf een onderbre king van de werkzaamheden van mi nimaal 36 uur noodzakelijk is. of verse ploegen moeten worden ingezet. Doordat het mattenleggen na een moeizame start vlekkeloos verloopt, is nog geen beroep op het duiksys- teem gedaan. terstaat koesterde nog even de hoop dat de ontwikkeling van onbemande In de bouwdokken zijn vanaf de inspectie-apparatuur zou inhouden ponton CO-18 en de Johan V tussen de dat op menselijke duikactiviteiten be- 24 en 36 duikers bezig, voor een deel zuiiügd kon worden (er waren zelfs al met onvoorzien werk. Tijdens het m) hebben \orig jaar gpsnrp].i.pn paande om duikers te heffen van de pijlers in de proefperio de duikcombinatie Oosterschelde ge- ontslaan| maar die vlieger ging niet de bleek dal de metalen bekistings- vormd. Die combinatie krijgt van de projectleiding onderwateractivitei ten de opdrachten. Er wordt van uitgegaan dat alleen ervaren duikers ingezet worden (in vaste dienst bij een duik- of bergingsbedrijf, of met n opleiding aan de duikscholen van op De komst van de Portunes, maak- P'aten aan de onderzijde waren los te juist inzet van méér duikers nodig, geraakt en gedeeltelijk ook verdwe nen waren. Nader onderzoek (door Borsje geeft aan dat de onderwater duikers) wees uit dat een aantal nog werkzaamheden met behulp van dui- aanwezige platen zodanig was verbo- kers op twee verschillende fronten gen of los zat, dat bij plaatsing van de plaatsgrijpen: in de sluitgaten Ham- pijlers schade aan de grindzakken en genie en marine). Borsje en Awater men. Schaar en Roompot en in de aan de funderingsmatten te verwach- erkennen dat daarmee in het verle den wel eens de hand is gelicht. bouwdokken waar de nog te plaatsen ten was. Ook was er gevaar voor pijlers staan. In de sluitgaten wordt beschadiging van het hefschip hebben wel eens sportduikers ge- sinds begin oktober 1983 gedraaid in Ostrea. Vandaar dat besloten werd een ploegendienst, waarbij zestien tot tot het verwijderen van de platen, twintig duikers die behoren tot het Dit ontblikken gebeurt door duikers basisbestand worden ingezet. Ze op een diepte van NAP-15 meter. Een hebben de beschikking over de vaar- andere tegenvaller is het noodzake- tuigen Katseveer, Zuidvliet en Hille- lijke verzwaren van de grindzakken, gien. Binnen de projectleiding onder- die als een manchet om de pijlervoet niet meer tewerkgesteld", zegt Awa- wateractiviteiten wordt momenteel zijn aangebracht. Als een pijler ge- ter- gekeken naar de op handen zijnde plaatst is, wordt de grindzak naar duikwerkzaamheden in de stroom- beneden gelaten, opdat een goede geul Roompot. Grondige voorberei- afdichting tussen pijler en funde- foto'slüim riemensi werkt dat gebeurt elders in de offshore nog volop. Dat was vóór de periode van de grootschalige onder wateractiviteiten. We hadden toen weinig kennis en ervaring. Nu wor den leerling-duikers en sportduikers Projectleider Borsje vertelt dat ei lange tijd met een kleine groep dui- ringsmat verzekerd is. De grindzak ken bleken onvoldoende stabiel te zijn en duikers brengen nu verzwa ringen aan. Wel voorzien zijn regel matige inspecties van de hefklauwen van de Ostrea. John Awater wijst erop dat veiligheid hoog in het vaandel staat. ..De veilig ste manier om te werken is: met duiken. Vandaar ook de ontwikkeling van allerlei technische hulpmiddelen, inspectiematerialen, en dergelijke Maar aan een aantal duikactiviteiten is niet te ontkomen De hulpmiddelen vervangen niet ze vullen aan" Awater vestigt er de aandacht op dat in de club die de onderwateractivitei ten regelt, een plan is gelanceerd voor een nieuwe veiligheidsaanpak. Zowel de duikcombinatie Oosterschelde als rijkswaterstaat hebben er geld voor beschikbaar gesteld. In het bijzonder de duikmedische aspecten krijgen méér aandacht. Begonnen wordt met een EHBO voor duikers. Zo n oplei ding is bedoeld voor elke duiker die bij de stormvloedkering werkzaam is. Daarnaast komt er een opleiding om een aantal duikers bepaalde parame dische handelingen bij te brengen. Volgens Awater is er internationaal al grote belangstelling getoond voor het ontwikkelde opleidingsplan Hij merkt op dat de nieuwe veiligheids- aanpak niet wil zeggen dat er onveilig gewerkt werd. „Maar de efficiency kan nog worden verbeterd en de veiligheid worden vergroot" Leen Borsje zegt dat ondanks alle maatregelen enkele ongelukjes niet voorkomen konden worden (zij het zonder ernstige gevol gen). „We hebben enkele malen een lichte mate van decompressieziekte gehad. Tot nu toe hebben we de onveiligheid beneden de 0,5 procent weten te houden". Projectleider Awater brengt naar vo ren dat de duikwerkzaamheden in de Oosterscheldemonding en de activi teiten om de veiligheid op te voeren, ervoor hebben gezorgd dat haast ge maakt wordt met wettelijke richtlij nen voor de duikerij. Ooit diende de regering bij de Tweede Kamer een ontwerp-duikbesluit in, maar dat is niet afgehandeld. Awater „De tijd was er niet rijp voor. Het was ook te ingewikkeld. Mede door de impulsen van het Oosterscheldeproject is het uit de la gehaald Er wordt nu een kaderwet gemaakt, waarbij onze ac ties en richtlijnen van dienst kunnen zijn. Het is niet zo dat wij de wijsheid in pacht hebben. We waren wel ge dwongen zelf stappen te ondernemen. Dat blijkt nu voor een doorbraak te kunnen zorgen' De financiële wereld van Nederland wordt al geruime tijd niet meer exclusief belichaamd in de Amsterdamse Effectenbeurs aan het Amsterdamse Beursplein. In de beroemde (en aanpalende) Koopmans beurs van Berlage heeft de 'grote' beurs er zes jaar geleden een kittig zusje bij gekregen: de Europese Optiebeurs, die een welhaast magische aantrekkingskracht blijkt uit te oefenen op de jonge belegger en mede onder de invloed daarvan is gegroeid als de spreekwoordelijke kool. Gingen er in het oprichtingsjaar daad: opties gaat. Eenmaal gekoch- 1978 gemiddeld 900 transacties per te aandelen kun je bij wijze van dag om, verleden jaar waren dat er spreken veilig (nou ja. veilig...) weg stoppen in dat bekende antieke trommeltje, dat je erfgenamen stee vast onder een dikke laag stof terug 14.000 en als het de komende tien maanden zo'n gekkenhuis blijft als de laatste weken, kon 1984 wel eens eindigen met een daggemiddelde van rond de 25.000 contracten. De charme van de European Op tions Exchange („we beheersen 80 procent van de Europese optie- markt en dragen die internationale naam dus met ere", zegt directeur Tjerk Westerterp) - de charme is, dat je op deze beurs al voor een betrekkelijk gering bedrag kunt meedoen. In plaats van heuse aan delen koop je dan een optie, dat wil zeggen: het recht van koop (of ver koop) op een bepaald pakket aan delen, die je niet echt bezit. Je reinste winsthandel dus? Westerterp is van dat soort kritiek niet ondersteboven, maar stelt nuchter vast: „De optiebeurs is, dat is inmiddels gebleken, voor menig jonge belegger het voorportaal naar de Effectenbeurs". Waarmee hij maar wil-zeggen, dat we onder die „wat jongere man of vrouw van ongeveer dertig jaar die nog wat centjes over heeft om te beleggen" idoor de Optiebeurs geschetst pro fiel van de gemiddelde Optie- beursklant) de toekomstige genera tie financiers van ons bedrijfsleven aantreffen. Een inderdaad niet te "Onderschatten belang, want waar blijf je, nietwaar, als particulieren hun geld niet meer risicodragend durven te beleggen? De laatste weken hebben de kran ten bol gestaan van beursrecords, zowel wat de omzet als de hoogte van de koersen betreft. Ook de Europese Optiebeurs profiteerde van deze in jaren niet gekende hausse. Trok de Effectenbeurs de Optiebeurs mee, of was het de Op tiebeurs die de Effectenbeurs een duwtje gaf? Het is moeilijk te zeg gen, maar er is onmiskenbaar een wisselwerking tussen die twee, een symbiose, waarin de koersen van aandelen de gemeenschappelijke noemer zijn. Het grote verschil zit hem in het feit, dat op de Effectenbeurs echte affecten worden verhandeld en dat het op de Optiebeurs om, inder- egbert zijlstra vinden op zolder. „Opties kun je niet in een trommeltje bewaren", lacht Westerterp. „Als je in opties handelt moet je alert blijven, want na verloop van tijd (op zijn langst na negen maanden) loopt de optie af en dan zijn ze waardeloos". call en put - Wat is nou zo n optie precies en waarom kun je er met betrekkelijk weinig geld in handelen? Westerterp: „We zijn dat nog steeds overal aan het uitleggen. In voor- en najaar geven we overal in het land zo'n dertig lezingen, waar we gemid deld een honderd tot honderdvijftig mensen trekken. Wel een bewijs, dat de Optiebeurs in de belangstel ling staat. Maar goed, wat iss een optie? Nee. laat ik het zo verklaren. Als je op de Effectenbeurs honderd aandelen Koninklijke wil kopen, moet je toch al gauw zo'n vijftien mille meebrengen. Bij ons kun je voor een paar honderd gulden (de premie) een optie nemen op datzelf de pakket. Je hebt dan negen maan den het recht om die optie te effec tueren. dat wil zeggen de onderlig gende aandelen werkelijk te kopen, maar de gangbare praktijk is dat zo'n optie op een goed moment met winst weer van de hand wordt ge daan. Lukt dat niet. bijvoorbeeld opties bewaar je niet in een trommeltje De optiebeurs: Albert Heijn middeni volgt, staande op de beursvloer, met grote belangstelling de koersen van het Ahold-concem. Naast hem (wijzend): directeur Tjerk Westerterp, oud-minister van Verkeer en Waterstaat ZATERDAG 10 MAART 1984 doordat de verwachte koersstijging van de onderliggende aandelen uit blijft. dan ben je bij ons alleen die paar honderd gulden premie kwijt. Het is dus betrekkelijk risicoloos". Op dit moment ontkomen we even niet aan een brokje technische uit leg over opties. De optie, die Wester terp hier net beschreef, is een zoge heten 'call'-optie, die de eigenaar het recht geeft een bepaalde hoe veelheid aandelen tegen een vaste prijs te kopen. Er is ook een 'put'- optie (spreek uit: poet), die het geeft een bepaald aandelenpakket tegen een vaste prijs te verkopen, wat interessant is bij een dalende koers van het onderliggende aan deel. En ziedaar een ander belangrijk aspect van de Optiebeurs: beurs handelaren van de Effectenbeurs, die een koersdaling verwachten, kunnen zich aldus via de Optie beurs tegen het dreigende verlies indekken. „Je kunt dat inderdaad vergelijken met een verzekering", aldus Westerterp. - Hoeveel mensen, die hun geld in opties beleggen, kun je nu beschou wen als de financiers van de toe komst9 Anders gezegd: hoeveel krij gen er de smaak van het werkelijke beleggen in aandelen te pakken? Westerterp: „Dat is moeilijk te zeg gen, maar uit enquetes. die wij regelmatig houden, blijkt dat onge veer tien procent van de houders van call-opties hun optierechten werkelijk uitoefenen, die - met an dere woorden - de onderliggende aandelen werkelijk kopen. Ik denk, datje dit een goede maatschappelij ke ontwikkeling mag noemen". - Hoe kijken ze op de Effectenbeurs tegen jullie aan? Westerterp: „Heel positief. Het ini tiatief tot de Optiebeurs is destijds ook door de Effectenbeurs geno- - Je schetste daarnet het profiel van jullie gemiddelde klant, zal ik maar zeggen. Hij of zij is jonger dan de gemiddelde klant van de grote beurs. Kun je ook iets zeggen over zijn of haar inkomen? Westerterp. „Exacte cijters zijn daar niet van bekend, zo diep graaft die enquete nou ook weer niet, maar we weten wel dat het om mensen van rond de dertig gaat met meer dan, zoals dat dan heet, een modaal inkomen". goud en zilver - Het verschil met de Effectenbeurs is. dat jullie niet alleen in aandelen doen? Westerlerp „Nee. We kennen ook opties in obligaties (staatspapier), in goud, dollars en zilver De Am sterdamse Optiebeurs is de enige in de wereld, die in zilveropties doet. Het is trouwens wel aardig om er even bij te vertellen, dat we wat goud en zilver betreft een samenwe- ringsverband hebben gesloten met beurzen in Montreal, Vancouver en Sidney, wat straks een 24 uurs handel in opties op edelmetaal mo gelijk maakt". Dan nog even een paar onvermijde lijke cijfers De Europese Optie beurs (waar in 1983 ruim 3,5 miljoen contracten verhandeld werden) haalde dat jaar een premie-omzet van boven het miljard gulden tegen nog met de helft in 1982. De grootste activiteit speelde zich af in de aan- delenopties (2,5 miljoen). Philips was het actiefste fonds. Koninklijke Olie stond op de tweede plaats. En met de bijna 250 000 optiecontrac ten, die in 1983 werkelijk werden uitgeoefend, was een bedrag ge moeid van maar even 2,5 miljard gulden, wat toch weer een mooi oppertje voor de 'grote' beurs is. op donderdag 29 december van het beursjaar 1983 met ivolken ètti. De optiebeurs boekte op de laatste beursdag een record door het eren van de grens van drie en een half miljoen contracten, een aantal a' nog niet eerder in een kalenderjaar kon worden genoteerd.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1984 | | pagina 21