voorverkiezingen vs WA TERLOOPLEIN 'SUPER-DINSDA GBEPAAL T VERDERE POLITIEKE CARRIÈRES A handel 'verziekt' door opkomst zwarte markten De Amerikanen noemen het 'Super-dinsdag': dinsdag 13 maart kiezen negen staten een Democratische kandidaat voor het presidentschap. Het is een dag, die van doorslagge vende invloed zal zijn op de verdere politieke earrieres van Walter Mondale, Gary Hart, John Glenn en Jesse Jackson. Die van George McGovern is naar menselijke berekening voorbij, veel De Verenigde Staten maken zich dan ook gereed voor een dramatisch vervolg van de eerste ïr.dn stemmingen in de kleine, noordoostelijke staten van New England, waar Gary Hart uit het rto volstrekte niets tevoorschijn trad en Walter Mondale van een statig huisdier dat door zijn de Democratische Partij, nog even werd uitgelaten, veranderde in een keffer die geen imuni beüo bomen genoeg kan tegenkomen. Hoe onbetekenend die eerste scher- litie rehabiliteren en dat zal dan in gaan Een kwart van Georgia's bijna mutselingen in de sneeuw ook waren. Georgia en Alabama moeten zijn. zes miljoen inwoners is zwart, aj hebben er in elk geval toe geleid waar ras in de politiek altijd e Gary Hart. met geld van een fundamenteel gegeven is geweest. veranderd tweede hypotheek campagne voerend Atlanta is een spectaculaire, moderne Hoezeer het Amerikaanse zuiden is ten.; op een schoen en een slof, zich een hoofdstad van een staat die in kolo- veranderd, blijkt in Alabama. Daar chartervliegtuig heeft aangemeten, niale tijden als een soort thuisland heeft Mondale langdurig de hand Hl) snelt daarin van vliegveld naar voor misdadigers werd gesticht. De geschud van goeverneur George Wal- ijflR vliegveld, gedurig sprekend voor een perziken bloeien er al. De burgemees- lacc, tegen wiens rassenhaat John Ci - gehoor van voornamelijk microfoons ter, Andrew Young, is zwart (maar Kennedy ooit legerdivisies in staat van paraatheid bracht. Die goever neur Wallace bestaat niet meer. De Wallace die bezwoer rassenscheiding voor altijd te zullen handhaven, werd in 1982 herkozen omdat hij alle burgers gelijke rechten en behande ling beloofde. camera's. Die dragen zijn bood- voor Mondale). Atlanta ademt schap verder naar een publiek van welvarend zakenleven: het heeft dan potentiele stemmers, dat - zo zeggen ook het drukste vliegveld van de VS, althans de opiniepeilingen - de keuze tussen Reagan en zijn Democratische oppponent voornamelijk zal doen op grond van twee 'issues': economie en buitenlands beleid. waar de passagiers met automatisch Van alle staten in het zuiden heeft Verkiezingen in de VS zijn nauwelijks bestuurde treintjes van ingang naar Alabama de grootste werkloosheid (12 meer denkbaar'zonder televisie, die uitgang worden vervoerd. procent). Het heeft miezerige en on- nul zich slechts met moeite heeft laten Buiten Atlanta is het platteland ge- aantrekkelijke steden gegroepeerd henk kolb Ooi overhalen het bekend maken van de woon het platteland gebleven, van rond stukken staalindustrie. In Bir- vermoedelijke uitslag uit te stellen tot SOms onthutsende eenvoud en armoe- mingham staat een beeldje van Vulca- ailestembureaus dicht zijn. ook al zijn ^e. Maar de politieke tegenstellingen nus wat zielig op zijn sokkel, want'de er dan nog maar nauwelijks stemmen van voorheen tussen staat en hoofd- bedrijvigheid die het symboliseert, geteld. De grote commerciële omroep- stad zijn verdwenen - het onderscheid zieltoogt in weerwil van het econo- maatschappijen verplaatsen hun ver- tussen de mensen zie je volgens een misch herstel. Alabama is een Demo- kiezingshoofdkwartieren als reizende commentator voornamelijk aa de cratische staat volgens de traditie, circussen, waarin de dompteurs van manier waarop zij hun vrije tijd beste- hoewel Reagan er won. In de Demo- de openbare mening breed-uit zete- den: met hardlopen of naar de kerk cratische voorverkiezing stemmen len. In deze piste vechten de kandida- :entJ ten hun strijd uit, die geheel anders lerde verloopt dan de Democratische Partij had gewenst, Er was niet veel inzicht voor nodig om vast te stellen dat de Democraten tegenover president Reagan en zijn rijke Republikeinse partij een schijn 'Jchri van kans hadden, wanneer zij in een vroeg stadium van de voorverkiezin gen een kandidaat naar voren zouden kunnen schuiven. Deze zou zich dan volledig kunnen werpen op Reagan, vj; onderwijl stemmen vergarend voor Het tijdschema van de Tc voorverkiezingen zou zo worden ge- l rangschikt, dat al in een zeer vroeg I stadium over de kandidatuur zou zijn I' beslist. Die ene kandidaat moest over I geld kunnen beschikken, een om- r'J vangrijke machinerie en de steun van -. a de voornaamste elementen in de coa- I lltie waar de Democraten per traditie hun stemmen krijgen. 'jukebox soort 'jukebox' tevens van partij- en vakbondsbelangen, die niet het ge- luid geeft waarop de kiezers zitten te wachten. Walter Mondale kortom, van Noorse afstamming, is geen fasci- l(< ncrend mens. Hij ontbeert uitstraling cn de Democratische partijbonzen hebben dat inmiddels bemerkt. Het is nog niet zo lang geleden dat het merendeel van ondervraagde Ameri kanen bij de vraag wat Mondale was, het antwoord 'voorstad van Los An geles' aanstreepten. Binnen de partij zelf revolteerden staten als Iowa en New Hampshire, die de eerste wilden blijven vanwege de miljoenen dollars die daarmee zijn gemoeid en zo gebeurde dus wat de samenstellers van een nieuwe Demo cratische president voor alles vrees den: de uitslagen in enkele volstrekt onbetekenende staten stuurden het het'nolo strijdplan in de war en Mondale werd wekenlang blootgesteld aan de vernietigende publiciteit die verlie zers ten deel valt. De strijd om de kandidatuur lijkt zich te zullen voortslepen tot aan de conventie in m mi*- Waar zich onder de blanke kandida teneen strijd heeft ontwikkeld tussen de man van de oude organisatie en iemand die zich haastig de mantel der nieuwe ideeen heeft omgehangen, ge beurt er binnen de zwarte gemeen- t. d schap precies hetzelfde. Het establish ment van de zwarte organisaties die nog uit de tijd van Martin Luther ddeïKing zijn overgebleven, heeft zich op Pond van politiek opportunisme aan de zijde van Mondale gesteld. Wedu we Coretta King en de 84-jarige Mar tin Luther King senior, lieten zich in Atlanta (Georgia) omstandig met j£f Mondale fotograferen. kruistocht iu'.JÜC-JY IDcf<WHjjf| gj==yjcmmm v-vJir oox,.o incci mensen dan bij de algeme ne verkiezingen. En dan is er Florida, de sleutelstaat in het zuiden, met veruit het grootste aantal gedelegeerden op het spel en een staat die zich van een schaars bevolkt moerasgebied ontwikkelde tot een gezocht vakantieland, toe vluchtsoord van Cubaanse vluchtelin gen, met ruim tien miljoen inwoners, dat het handels- en bankcentrum is voor de commerciële betrekkingen tussen de VS en Latijns Amerika Het is de staat waar de zwarte bevolking van het drugcentrum Miami meerma len in opstand kwam, een streek van de VS waar zoveel uiteenlopende groepen naast elkaar leven, dat het politieke klimaat onstabiel is en ver kiezingsuitslagen zich moeilijk laten voorspellen. Land voor John Glenn, die van Cape Canaveral naar de ruim te vertrok en bezifheeft nabij Disney land. zou je zeggen. John Glenn echter spreekt voor klei ne zaaltjes met veel lege stoelen. Hij schudt handen zonder veel toezicht van de media, die hem slaapverwek kend vinden. ,,Hij staat", zegt zijn campagneleider, „met zijn rug tegen de muur. Als het hier niet lukt. is het denk ik afgelopen". Glenns conserva tisme zou moeten passen hier, met name ook onder de Spaanssprekende inwoners en anti-Castro fanaten, te gen wier snelle economische ontwik keling de zwarte inwoners van Miami in opstand kwamen. gevaarlijker Dinsdagavond ontstaat meer duide lijkheid. Is Hart een muis die brult of reikt zijn beroep op de jonge maat schappelijke trendsetters, die door gaans niet. aan zulke part.ijgestuurde evenementen als voorverkiezingen meedoen, verder dan velen vermoe den? Het Witte Huis heeft besloten om president Reagan meer verkie zingsoptredens te laten doen dan zijn strategen van plan waren. De Repu blikeinen vinden Hart gevaarlijker kennelijk dan Mondale. Reizen naar China en Europa, een ontmoeting met de paus in Alaska: dat is als raam werk van Reagans campagne niet meer genoeg. Zo keren Democraten en Republikei nen zich tegen een soort uit de fles ontsnapte geest, die met de nage bouwde gebaren en bewegingen van John Kennedy voornamelijk een ima go projecteert. Senator Edward Ken nedy heeft zich tot nu toe niet voor een kandidaat uitgesproken. Hij zal dat pas doen, zei een woordvoerder, als belangrijke filosofische kwesties in het geding zijn. Zo ver is het blijkbaar nog niet, hoewel Hart en Mondale en Jackson en Glenn anders willen doen geloven. ZATERDAG 10 MAART 1984 Maar in hun kerken voert Jesse Jack son een opmerkelijke kruistocht te gen de zwarte leiders, die zich weder om hebben laten spannen voor het karretje der blanke belangen. Uitein delijk komt ook Jackson daar wel terecht, maar hij wil het bit niet tijvoorbaat in de mond geduwd krij gen Jacksons toespraken, de man is tenslotte gediplomeerd dominee, dra gen de kenmerken van zijn tomeloze energie, een drempelloos fanatisme en betrekkelijk vormloze politieke ideeen. Maar wat hij doet. swingt Deze politieke gospels zijn verpakt in ai happende handen, donderende refrei nen. stampende voeten en het geritsel ;an de dollars, die in plastic emmer tjes worden opgehaald. Want Jesse Jackson heeft het niet kunnen redden in het noorden. Hij krijgt geen subsidie meer van de overheid, omdat hij tweemaal achter e kaar minder dan tien procent van de stemmen heeft gehaald. In het zuiden moet hij zich met zijn Regenboogcoa- PZC/ weekendkrant 19 Zondag 29 april zijn de kooplui van de Amsterdamse Waterloopleinmarkl van plan een protestmarkt te houden tegen de zogeheten Zwarte Markten die overal in ons land als paddestoelen uit de grond schieten. Zondagsmarkten, die onder het motto vlooienmarkten voor particulieren de markt van de Waterloopleiners Bnrtin versjteren Hel Waterlooplein. Amsterdams meest beroemde scharrelmarkt. heejl er behoorlijk last van. Huub Klompenhouwer ging de markt op. Kocht er voor twee tientjes een staande kapstok en voor nog geen vijf piek een speelgoedblik met een dmkkerijtje Noteerde en passant ook het geklaag van een Amster damse generatie vrije jongens. De elegie van het Waterlooplein Kijk nou zelf eens om je heen. Hiernaast een lege plek. En daar een en daarginds. Geloof inij nou. de boel is grondig verziekt. Al die zwarte markten die als paddestoelen uit de grond schieten. Een mens kan niet rustig meer doodgaan of de naaste familie claimt al een plekkie in zo'n veilinghal. Terwijl ze vroeger naar een opkoper stapten om het boeltje van zo'n arm mensie kwijt te raken. Nee. makker, d'r is geen lol meer aan. Je mag blij zijn dat je iedere dag weer je staangeld kan verdienen". Geen vrolijke stemming bij de marktkooplieden van de meest be roemde markt van Amsterdam, het Waterlooplein. Een gure eerste dag van de krokusvakantie. De voertaal van de kijkers is voornamelijk Duits. De gemiddelde leeftijd ligt rond de twintig. „Je hebt er niks aan. Alleen maar kijken en voelen. Alles moeten ze beetpakken. En als je effe niet oplet is het pleite. Nee. eigenlijk is alleen de zaterdag nog een beetje aardig. Dan krijg je die echte snuffelaars, die stapels boek jes doorkijken op zoek naar hun gouden vondst. Of die uren in de bakken graaien om een stekkertje van hun gading te vinden. Dat is het leukst". Gekanker van de kooplui. Het gaat slecht met de handel op het plein Overal in de stad verrijzen alterna tieve winkeltjes met uitdragersspul len. Als morgensterren struinen die mensen oogst van de vuilnisbakken na. En via de buurthuizen en de huïs-aan-huiskrantjes krijgen ze de adressen om de inboedels weg te halen. Het alternatieve karakter van die nieuwe nering werkt in het voordeel. Meestal krijgen ze nog een kop koffie toe als het maar weg is. Maar de opkoper met zijn handel op het plein is er de dupe van. Dat zegt tenminste de koopliedenbond Wa terloo, de organisatie van kooplie den van het Waterlooplein. „De room is er voor ons de laatste jaren af. Als je dan nog eens een boedeltje hebt. dan willen ze het onderste uit de kan. Ieder schilderij van een zigeunermeisje met traan is meteen een Rembrandt, waarvoor ze dan uit goedgeefsigheid toch nog een joet willen hebben. somber Het beeld van die eerste dag kro kusvakantie op het plein is inder daad somber. Als een wat oudere vrouw een puur verroeste koeke- pan vastpakt schieten drie wat verlopen baasjes als door goud koorts gedreven op haar af. „Die ken nog jarc mee frouWtje. Alleen mot je nein eerst op het vuur zetten en er een handjevol zout in gooien. Met een oude krant schuur je ncm dan zo schoon. Dan ziet ie er weer uil als een Tefal-pan. Geef maar vijf gulden". De marktmeesters van het plein bevestigen voorzichtig het geklaag van de kooplui. Hoewel er voor de containerplaatsen en de boxen op het plein nog altijd wachtlijsten zijn, zien ook zij de handel op het plein aardig teruglopen. Maar. zeg gen de marktmeesters, „de eerste maanden van het jaar zijn altijd al slecht. Dat verbaast ons dus niks" Toch is het tekenend dat het aantal kooplieden terugloopt. Het zijn er nu nog zo'n 135 verdeeld over zo'n 80 marktplaatsen. „U zult van ons niet horen dat het komt door die zwarte markten en die alternatieve winkel tjes en werkgelegenheidsprojecten. Maar ik denk wel dat die kooplui daar gelijk in hebben". Ome Gerrit. een koopman uit Am sterdam-Noord. heeft niet zoveel op met die vereniging Waterloo. ..Dat treft, je kunt mij wel de spreekbuis van de vrije kooplui noemen". Vindt dat er amper sprake Is van belan genbehartiging door de vereniging Waterloo. Maar ondanks zijn kritiek op dat Waterloo, deelt hij wel de zorg over de toekomst. En de oorza ken daarvan. Die Zwarte Markten. Beverwijk begon ermee en steeds meer steden volgen. „Je ziet er jongens komen met een grote vrachtwagen. Boordevol kleden Die worden dan over verschillende stekken uitgesmeerd en daar wor den dan een paar pionnen bijgezet, die aan het eind van de dag hun geld opstrijken. Dat zijn gewoon grote tapijtboeren uit de stad". Zijn kraam staat vol met allerlei handel. Van bakken vol brillen, waarvoor met name veel Turken en Marokkanen belangstelling heb ben. tot sportschoenen en kleding „Moet je eens raden wat ik alleen al huub klompenhouwer aan staangeld voor deze plek kwijt ben. Dat is per jaar 18.000 gulden. Vergis je niet hoor. Dan moet ik een autootje op gang houden en wat gebeurt er als ik zes weken ziek ben? Geen cent uitkenng. Zoiets kost je dan ook al gauw zo'n vijf mille. Maar kijk. ik heb wel wat te zeggen hoe het beter kan voor ons. Ik heb voorgesteld bijvoorbeeld de wegenbelasting op de auto voor ons wat goedkoper te maken Of een oplossing zoeken in de belastingen Zes dagen iri de week. in weer en wind staan we op de markt. Een kopje koffie kostte een paar jaar terug nog vijftien cent. Dat is nu al eenvijfentwintig. Maar per jaar mag je niet meer dan 250 gulden als kosten voor de belastingen aftrek ken. Ik noem maar iets'' bijna te geef „Ik sta nu al 27 jaar op de markt, dus ik weet zo langzamerhand wel waar ik over spreek. Maar het gaat echt niet goed meer. Dan heb je die jongens van dc stadsreiniging. Die struinen op hun route door dc stad alle handel bij de vuilnisbakken langs. Zaterdags zie je ze hier op het plein. Handel op de straat cn verkopen maar. Dat kan dan bijna te geef. want kosten hebben ze niet. Dat hebben ze dan wel in de baas z'n tijd verdiend. En onze handel maken ze kapot". Nog weer even die Zwarte Markten. 'Ome' Gerrit volgt ze met arendso gen. „Denk maar niet dat er voorna melijk particulieren staan. Hier van het Waterlooplein gaan ze zondags ook naar Beverwijk of Purmerend. Dan proberen ze nog even de week- omzet goed te maken. Maar op die manier moet je als koopman al zeven dagen in de week werken En ze werken zo ook mee aan de onder gang van hun eigen handel. Weetje wat het is. als ze alleen maai zouden registreren wie er een plek huurt, met naam en adres. Dan zou dat voor de belasting ook veel makkelij ker na te gaan zijn. Want wij moeten hier ook flink dokken voor wat we verdienen" Nog een grief is de opkomst van werkgelegenheidsprojecten als het SPAN. bijvoorbeeld. Jongeren die met behoud van uitkering de kans krijgen aan het werk te komen. De gemeente betaalt de investeringen en bijvoorbeeld bij een schillenpro- jekt in Amsterdam-Noord halen ze naast die schillen ook allerlei huis raad op. Die wordt dan in hun winkeltje verkocht. Ten eerste zal het diejoingens een rotzorg zijn ol ze goed draaien, want, hun uitkering krijgen ze toch wel, maar daarnaast is het opnieuw een valse concurren tie door die subsidie. Het beeld wordt er niet zonniger op als het gesprek komt op de toe komst. Over twee, twee en een half jaar moet de markt weer terug naar de oude plek. Tenminste, wat dadr dan nog van over is. van die oude plek. Want daar staat dan het trotse prestigeobject van de zeventigerja ren. de Stopera. Nu al hebben de kooplieden de pee erin om te ver huizen. Dat hadden ze in '77 ook. toen ze op Koninginnedag van hun oude plek richting Rapenburger straat verhuisden „Ik heb hier een puik plekkie aan de buitenkant van de markt. Je kunt alles af en aanvoeren Maai' dat is straks over als je helemaal inge bouwd komt te zitten op dat plein. Ik moet er niet aan denken", aldus een jongere koopman, die een plek vol ongeregeld heeft aan de buiten kant van de markt En 'Ome' Gerrit. ..Moetje opletten, straks gaat een opslagruimte huren dne keer zo duur worden Want nu nog kan het in een gebouw, dat al onderdeel is van het complex dat straks hier voor de universiteit ge bouwd moet worden, Daar betalen ze nu nog honderd gulden per maand voor. Maar als straks die kramenbaas er een nieuw pakhuis moet neerzetten, kun je er donder op zeggen dat je dan zeker driehon derd in de maand kwijt bent". Gelukkig blijft het Waterlooplein zijn voornaamste troef behouden. De humor. Al was het maar door de aanwezigheid van 'figuren' als Mal le Henkie. een wat oudere baas. die vandaag de rol van rechercheur speelt. Menig koopman krijgt te horen dat ie maar beter op kan lazeren, omdat ie anders in de cel terecht komt. „Zodra d'r een plek kie vrijkomt, reserveer ik hem voor jou, Japie". roept hij zo af en toe. Henkie is een begrip op de markt. En de kooplui w aken er wel voor dat juist hij een retourtje Beverwijk of Purmerend krijgt. Geen Henkie op de Zwarte Markt. Henkie hoort op hel Waterlooplein thuis.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1984 | | pagina 19