:Auto van de toekomst is op afstand' te bedienen IS UW PLANT EEN BOOM? Mazda 929 met de 'denkende dempers «JTIEUWE APPARATUUR IN OPMARS 19? 1INSDAG 28 FEBRUARI 1984 vraa 'Door Hugo van der Heem) -fTet is begrijpelijk dat er een enorme kloof bestaat tussen het publiek en computers. Het lailXgaat als het ware om twee totaal verschillende werelden. Maar minder bekend is het dat agp »r zelfs een kloof tussen automonteurs en elektronica bestaat. Toch ligt dat niet zo voor de land. Automonteurs zijn de technici die je van advies moeten dienen voor alle zaken die je 'agp luto betreffen. In de praktijk echter blijkt dat een autovakman van de nieuwe elektronica jok nauwelijks kaas heeft gegeten, omdat de volstrekt nieuwe technieken in de auto hem net hebben overvallen als de computers het publiek. t glUs er een bedrijf iis dat daar regelma- pogingen werden ondernomen om de ig tegen aan loopt, dan is het wel luchtverontreiniging terug te drin- lotorola. Deze van huis uit Ameri- gen die door auto's en hun uitlaatgas- ;aanse multi-national ontwikkelt sen worden veroorzaakt, bleek alleen eer hoogwaardige technieken op het van de zijde van de elektronica een de elektronica. Daar zijn pasklaar antwoord te kunnen komen. 105 PZC/varia op de rendementsverbetering. In fei te komt daarmee een soortgelijk pro ces op gang. Alleen is de drijfveer het lagere benzine-verbruik in plaats van milieu-problematiek. mitengewoon mooie chip's (integra- De grote 'Amerikanen' van dat mo- Milton Keynes, die zich met al deze zaken bezighoudt, ontwikkelt in het laboratorium elektronische bestu lpparaten als portofoons voor de poli- meer mogelijk. Door het plaatsen van ringssystemen en ook de programma nd circuits of IC's) bij voor fraaie ment konden beslist niet aan de eisen omputers. maar ook communicatie- voldoen. Bij kleinere auto's bleek ie of zend-ontvangers voor tientallen catalysatoren slaagde men i de tuur daarvoor, die voor een groot deel de werking bepaalt. De enkelchips ;elex- of databoodschappen uitlaatgassen binnende perken houden Toch werd duidelijk dat veel zh iinds vele jaren heeft Motorola daar ingrijpender maatregelen nodig zou- >k een divisie auto-elektronica bij, den zijn voor auto's over de hele linie: waarvan de complete elektronische niet uitlaatgassen afbreken, maar de jntsteking inmiddels beroemd is ge- verbranding (rendement) zodanig ver- (orden. Hij kwam naar Europa m een beteren dat er veel minder schadelijke op en top Europese wagen, nota bene delen m de uitlaatgassen zouden microcomputers die men daar voor t* t-j.i x-._ T»i._ i nodig heeft (een microprocessor is het elektronica ;en Franse mobiel. De Citroen Visa voorkomen, was met een dergelijke nieuwe 'zwarte doosje techniek' uitgerust De gemid- Om hieraan te voldoen zochten de delde monteur had daar geen ant woord op. Het zit er echter in dat motorenfabrikanten naar elektroni sche wondermiddelen en verzochten nu af aan de elektronica een steeds onder meer Motorola om deze pogin- belangrijke rol in de opleiding van gen te ondersteunen. Onder de indruk monteurs gaat spelen. hart van elke computer» worden ge maakt in East Kilbride in Schotland. De laboratoria zelf bevinden zich in Midden-Engeland. Daar is ook de elektronische auto van de toekomst ontwikkeld. Hij heet 'Mo- van wat het eerste team van de fa- briek uit die jaren tot stand bracht tocar', en ziet er onschuldig genoeg het Motorola-concern is het de werden de wonderboy's uit de elektro- Ult; ajs een gewone Lancia Delta. Milton Keynes-groep uit Engeland die nica onder meer bij General Motors met open armen ontvangen. Maar onder de motorkap zit meer elektronische onderdelen dan in wel- 'Automobiel Marketing en sys teemontwerpen' voor zijn rekening 70, neemt. De groep is zich bewust van Helaas lag en ligt de situatie in Euro- ke auto dan ook. Een microcomputer, het feit dat er een groot verschil tussen de elektronische en mechani- betreft de luchtverontreiniging was sche wereld. Om deze kloof te over bruggen is men zich gaan verdiepen in 18v! de taal die de 'autowereld' spreekt pa anders. Zonder strenge eisen wat omringd door nog 22 andere chips, was controleert de brandstoftoevoer en de industrie niet zo gericht op elektro- ontsteking, bij stilstand of tijdens de nische sturing en controle van de nt Ook de binnentemperatuur is motor Pas recent zien we de meer thermostatisch. met elektronische Zonder kennis van deze wereld kan complexe systemen hun intrede doen.- voelers, gecontroleerd. Verder kunnen men de toepassing van nieuwe elek- De groei van geavanceerde toepassin- tronische onderdelen, zoals speciale gen gaat daardoor minder snel dan in microprocessors voor het regelen van de VS, al zal de zure regen hier motor en ontsteking wel schudden. vermoedelijk ook op den duur invloed ztó Toch is het deze ontwikkeling die het doen gelden mbereikbare mogelijk maakt. Toen Europese fabrikanten leggen de na- een jaar of zeven geleden in Amerika druk de laatste jaren voornamelijk deuren, zelfs met een soort afstands bediening zoals in gebruik bij het TV-toestel, worden vergrendeld of ontgrendeld. Ramen kunnen ook van zelf open en dichtgaan, en dit alles volgens een unieke, eigen 'elektroni sche sleutel'. De normale bestuurdersfunctie wordt, in elke gewenste taal, lees baar weergegeven op een groen fluo rescerend indicatiepaneel in het dashboard. Verder heeft de auto na tuurlijk een diagnose-steker, waarop inide garage een testcomputer kan worden aangesloten. In dit geval kunnen echter alle me chanische en elektronische functies worden getest. De bestuurder be schikt er over een stoel en spiegels die zich laten 'programmeren'. Heeft men eenmaal een bepaalde, optimale 'zit' gevonden, dan kan men die in het 'boordgeheugen' van de computer vastleggen. Er zijn vier verschillende combinaties mogelijk: voor meerdere gebruikers van een auto dus de ideale zit en spiegelstand. Onderweg verstel len van een en ander gaat uiteraard ook met een druk op de knop. Heel opmerkelijk is de elektrische bedrading: in een auto-van-nu lopen tientallen reeksen kabels met een gezamenlijke lengte van circa 500 meter In de Motocar is die onover zichtelijke kluwen draad vervangen door een bundel draad van slechts 75 meter, gecombineerd met fiberoptiek. Dit laatste materiaal maakt het bewa ken van lampjes op afstand mogelijk. De bundel draad loopt door de hele auto, van lampje naar zekering, van dynamo naar dashboard en verbindt zo alle onderdelen met elkaar. Alle schakelaars geven een bepaalde com putercode af. De microprocessor weet voor welke onderdelen die bestemd is en stuurt de code rond over het hele boordnet. Alleen het onderdeel (lampje of motor) waar het voor be stemd is reageert met aan- of uitgaan Een dergelijk systeem is nu nog veel duurder dan een gewoon boordnet voor een auto. Maar zo goed als 'gedrukte bedrading' in radio'sen tv's zijn intree deed, zo zal mogelijk ook de universele 'ringleiding' voor au to's van de toekomst haalbaar wor den. Slechte contacten kunnen dan nauwelijks een rol meer spelen. Ze ker is dat zo'n auto veiliger, economi scher en plezieriger zal zijn. En onge twijfeld zal het autorijden drastisch veranderen. Zwarte Els Is uw plant een boom of heester? Dat is de eerste vraag die men moet beantwoorden voor het determine ren van een plant met de flora van Heimans, Heinsius en Thijsse. Zelfs de 22e druk, die vorig jaar uit kwam, begint het determineren (naam vaststellen) met deze vraag. Het antwoord erop is echter niet altijd gemakkelijk als nergens wordt uitge legd waaraan een boom of heester is te herkennen In deze bladerloze tijd Is dat al iets gemakkelijker: als van een plant alleen de bladen zijn afge vallen en de rest staat nog overeind, kan het een boom of een struik zijn. Maar vergis u niet. Er zijn ook andere planten die in de wintermaanden zon der bladen zichtbaar blijven, zij het dan als dode overblijfselen wilde kaardebol. teunisbloem, Perzische be- reklauw en dergelijke. De meeste zul len echter wel van de stormen geleden hebben en niet meer zo rechtop staan. Het moeilijkst maakt de Japanse dui zendknoop het ons. Dit lijkt met haar hoge takken een struik, maar is het met. In tegenstelling tot een struik of boom, groeien de takken in het voor jaar niet verder uit maar worden er vanuit de wortel verse takken ge vormd. Er zit dus geen leven in de takken die er nu van zijn te zien Bij bomen en struiken is dat wel zo. Bovendien vormen de dikke stammen of stevige takken en de grote afmetin gen van bomen en struiken meestal wel een goed kenmerk. Snoeiwerk Vooral oudere bomen zijn planten waar men niet omheen kan. Ze dwin gen door hun imposante grootte en vorm respect af. Hoewel, ziende hoe verschillende instanties met bomen durven omgaan, kan men zich afvra gen of het respect daar wel aanwezig is. Ik denk met name aan het onoor deelkundig snoeien van wegbomen door gemeenten en water- en weg schappen. En ook zijn velen nog niet vergeten hoe die drie prachtige eeuwenoude Unden bij 's-Gravenpolder zonder par don uit de (snel)weg werden geruimd Recentelijk vindt men nog een voor beeld bij Ritthem waar vijftien jaar oude wilgen door Provinciale Water staat werden afgezaagd. Slecht snoeien lijkt dan wat minder rigou reus. Maar vaak zijn de wanstaltige overblijfselen van sommige gesnoeide bomen het aanzien niet meer waard. En dat worden ze ook nooit meer. Wie deze bomen vergelijkt met de natuur lijke winterse silhouetten van wilde of ongesnoeide aangeplante bomen, zal dit graag beamen. Kijk bijvoorbeeld eens naar de ruwe berk (Betula pendula), die veel wordt gekweekt maar ook in de duinen en op andere zandgrond spontaan groeit. Het is een van de gemakkelijkst her kenbare bomen met haar wittige stammen (zoals bij elke berkesoorti en de vele zeer fijne hangende twijg jes. Zonder meer een sieraad onder de bij ons wilde bomen. Dp zachte berk (Betula Pubescens) verschilt vooral door de- nauwelijks hangende maar wel fijne twijgen Overigens moeten de witte abeel (Po- pulus alba) en de Canadapopuher (P canadensis' hiermee met worden ver ward. Die hebben ook wel eens (vooral jongere exemplaren) gedeeltelijk ble ke stammen, maar dit is nooit een witte kleur, eerder lichtgrauw. Van de Canadapopulier hangen de twijgen van alleen de onderste takken vaak sterk en zijn ze opvallend vishaakach tig gebogen. Deze soort moet iedereen toch wel kennen, want op zeer veel plaatsen is ze langs doorgaande en kleinere wegen aangeplant, alsmede langs sportvelden, begraafplaatsen en noem maar op. Wild Er zijn echter ook echt wilde boom soorten in Zeeland. De ruwe en zach te berk bijvoorbeeld, al zijn tU - .a vaak gewoon verwilderd uit tuinen. Men kan zich afvragen waar bij ons wilde bomen gevonden kunnen wor den. Natuurlijk in bossen en duinen. Maar daarnaast zijn het vooral slootkanten waar bomen spontaan komen groeien. Met name betreft dit de diverse wilge soorten. Schietwilg iSalix albai en kraakwilg (S. fragilis) kiezen het liefst moerassige plaatsen en wie er eens op let, zal opmerken dat ze dan ook vaak precies staan op de grens waar de slootkant overgaat in het slootwater. In rivergebieden zitten ze eveneens op plaatsen die soms overstroomd wor den, iets waarvan men een aardige indruk krijgt bij de Moerdijkbruggen. De schietwilg is het meest algemeen en heeft taaie geelgroene twijgen in de winter. De veel minder voorkomende kraakwilg heeft gemakkelijk afgre- kende en nu fel oranje gekleurde twijgen. Verder lijken hun silhouetten veel op elkaar: er treden soms meer dere stammen bij elkaar uit de grond en of de stam is al onderaan vertakt. De vaak zware zijtakken staan voor een merendeel omhoog gericht. De kraakwilg heeft meer kronkelige en dwars uitstaande takken. Herkenbaar Eveneens precies op de overgang van droog naar nat kunnen we soms de zwarte els (Alnus glutinosa) vinden. Deze heeft een heel ander en goed herkenbaar profiel. Uit de grond ko men vaak meerdere stammen die ongehinderd tot boven toe doorlo pen. De zijtakken zijn licht en staan dicht op elkaar en steken vrijwel horizontaal uit. Door de katjes die al vroeg gevormd worden, wordt het silhouet nog eens geaccentueerd. Het is bepaald geen onbekende soort, want ze wordt ook zeer veel aange plant als erfafscheiding bij boerderij en. En de vroegbloeicnde hangende katjes staan op dit ogenblik weer bij velen in de vaas. Ook ïepesoorten bloeien erg vroeg. De enige echt wilde soort daarvan is de gladde iep (Ulmus minor of U. carpini- folia). Ze komt algemeen voor op allerlei hellende stukjes. Dat kunnen weer slootkanten zijn, maar meestal staan gladde iepen hogerop dan de genoemde wilgen en de zwarte els. Ook op dijken kunnen ze spontaan opschieten Het silhouet van jonge bomen kan behoorlijk varieren en daarom is het handiger om in deze tijd naar de twijgen te kijken. Daarop zijn naast de spitse bladknoppen ook al de grotere rondachtige bloeiwijzen te zien. Oude iepen of olmen hebben als goede karakteristiek een vrij lange stam met daarop een rondachtige kruin. Eigen lijk is het de boomvorm die we als kind aan het tekenpapier toever trouwden. Ongesnoeide exemplaren hebben ongeveer halverwege een gro te zijtak waarna de stam naar de andere kant afbuigt Oude ongesnoei de iepen zijn dan ook vaak mooie bomen om te zien. De charme van de Amsterdamse grachten is mede hier aan te danken. In Zeeland zijn helaas al vele aange plante iepen verdwenen door de iep ziekte. Waar ze echter nog staan, geven ze de betreffende dijk of weg een karakteristiek aanzien. Ook de vooral bij dijk- en wegkruisingen aangeplante linden zijn imposant. In tegenstelling tot gladde of ruwe ie pen vindt men onderaan de stam van een lindeboom een hoop jonge twij gen. Het silhouet is regelmatiger, symmetrischer dan dat van een iep; in omtrek lijkt het veel op de vorm van het blad. Natuurlijk alleen als de mens er geen takken afgehaald heeft. Er zijn nog veel meer boomsoorten, maar die kunnen hier niet allemaal genoemd worden. Wat ik voor geïnte resseerden wel wil vermelden, is dat er meerdere aardige boeken over bomen op de markt zijn Er zijn zelfs boeken die speciaal bestemd zijn voor het leren herkennen van bomen in de winter. En daarvoor kan men ook in de uitverkoop slagen. J W. Jongepier. iDoor Nol van Bennekomi De vernieuwde versie van de Mazda 929 Sedan, deze week in ons land geïntroduceerd, beschikt over een nieuw ontwerp tweeliter motor. De topsnelheid van dit vlaggeschip van Mazda ligt volgens de fabriek op 173 kilometer per uur. De motor levert een vermogen van 102 pk (75 kw). De goedkoopste 929 kost f 29.995. De duurste heeft een prijs van f 36.745 en beschikt over een opmerkelijk variabel schokdempersysteem en bovendien over stuurbekrachtiging. Het systeem van automatisch af- Een gevolg van dit systeem is, dat stelbare schokdempers (AAS ge- het duik-effect bij krachtig rem- noemd) is een verdere ontwikkeling men wordt tegengegaan. De schok- van de zogenoemde 'elektronische brekers voor en achter worden in variabele schokdemper afstelling', de stugge stand gezet zodra de druk Deze werd al eerder toegepast op de van de remolie in het remcircuit Mazda 626 coupe 2.0 GLX. hoger wordt dan 356 kg per cm2. Dit nieuwe systeem kan echter heel Bij snelheden beneden de 35 km wat meer. Met de AAS-uitrusting per uur blijft de stugge stand van kan de werking (stug of minder de schokbrekers nog vier seconden stug) van de schokbrekers bij ver- ingeschakeld. Bij hogere snelheden schillende snelheden tevoren wor- is dit „na-ijl-effect" maar twee se- den geprogrammeerd met een mi- conden. croprocessor. De bestuurder kan het moment waarop de schokbreker Ook bij fel optrekken treedt dit naar een stugge werking overscha- aardige snufje in werking. Het door kelt. kiezen bij 50 km, 80 km of 120 de achterveren zakken wordt ook km per uur. Het systeem is gebaseerd op het aloude Kom-principe, waarbij de over elkaar schuivende delen van de schokbrekers ten opzichte van elkaar kunnen worden verdraaid. Daardoor wordt de doorspuitope- ning van de schokbrekerolie ver kleind of vergroot Bij het AAS- autovaria zaken staat in een modderige wiel kast aan veel agressieve invloeden (water en pekel) bloot. Daarbij komt dat deze draaiende onderde len vrijwel voortdurend hun ar beid verrichten. Er is een hanteer bare vuistregel: alle niet direct noodzakelijke extra's kunnen ook kapot. De Mazda-constructeurs zijn zich daarvan kennelijk ook bewust ge weest, want de sneldraaiende servo- motortjes op de schokbrekers be vinden zich niet in de wielkasten. Ze zijn boven op de schokdempers ge monteerd, waarbij ze een plaatsje hebben gekregen onder de motor kap en in de kofferruimte. Betrek kelijk schone plaatsen in de auto Het is altijd de vraag of de meerprijs wel opweegt tegen het voordeel dat dit soort systemen biedt. De Mazda 929 LDT kost f33.795. Uitgerust met het schokbrekersysteem. stuurbe krachtiging en speciale banden is de prijs f 36.745, op vijf tientjes na drieduizend gulden meer. Prestige tegengegaan. Bij 4 km per uur wordt de soepele veerstand aange nomen, maar als men het gaspedaal voor zeven achtste intrapt, blijft de systeem gebeurt dit verdraaien met t stand lngeschakeH on een op de demper gemonteerd ser- d voorgeprogrammeerde vomotortje. Een ei van Columbus *nelheld Als het daal weer in theorie maar in de praktuk een loggelaten, blljft schokdemper ïncpwilflrplnp mnstnirt.ip nip vnnr- ingewikkelde constructie, die al soepel moet werken nog gedurende vier seconden stug. De kunst is om zoveel mogelijk voordeel te halen uit deze vondst L)UUrZüütTln6lü De Mazda-fabriek heeft het systeem voorzien van opneem-elementen. Over de duurzaamheid gedurende die het mogelijk maken ook bij een reeks van jaren valt weinig te remmen en sterk sturen de werking zeggen. Een micropecessor heeft er van de schokdempers te beinvloe- in de loop der jaren blijk van den Behalve de drie programmeer- gegeven tamelijk onverwoestbaar bare snelheden, registreert de mi- te zijn. En als een constructeur zo'n croprocessor ook het afremmen en instrument inbouwt is het verlei- het nemen van bochten. De proces- delijk om dat dingetje zoveel moge- sor stelt dan ogenblikkelijk de ser- lijk te laten doen. De problemen vo-motortjes in de schokdempers in komen echter vaak met de mecha- werking. Zodoende wordt snel over- nische onderdelen, die het eigenlij- geschakeld op de stugge stand. ke werk moeten doen. Dat soort De Mazda 929 geldt als het prestige- model van de fabriek. Het 'vlagge schip' noemt importeur Auto Pala ce De Binckhorst BV hem. Op af werking is niet bezuinigd. Er is hoogpolig tapijt op de vloer, de bekleding is velours, de bestuur dersstoel is in hoogte verstelbaar, achter is de voetenruimte ver warmd. er zijn kaartleeslampjes. van binnen uit verstelbare buiten spiegels, enzovoort. Het LDT-mo- del heeft ten opzichte van de DX nog wat extra luxe, zoals elektr- sisch bedienbarc ramen, en buiten spiegels, een centrale deurvergren deling en instaplichten voor en achter. Tegen meerprijs <f 1595.-1 is de wa gen leverbaar met een automati sche versnellingsbak, waarvan de vierde versnelling de karakteristiek van een overdrive heeft. (Door Slem Leeuwenkamp) RenauIt-25 is het topmodel dat vanaf begin maart te koop zal zijn bij dit Franse merk, dat zoveel toonaangevende capaciteiten in zijn produklen stopt. Na de Fuego-9 en -11 nu dan de 25 die. op een hoger niveau weliswaar, de plaats inneemt van de 20. De fabriek in Sandouville zal er vanaf juni 600 per dag maken. Dat betekent vijf dagen werken en de Neder landse afzet staat gereed voor dit jaar. Volgend jaar hoopt men hier zo'n 5000 Renaults-25 te verkopen. De exacte prijs is nog niet bekend, maar de goedkoopste zal tegen de 32 mille gaan kosten en de duurste rond 50 mille. Het aanbod zal bestaan uit drie benzinemodellen, opklimmend in luxe en technische specificaties, een V-6-injectie. twee diesels en een turbo-diesel. Stan daard heeft de R-25 een tweeliter-motor met 103 PK-5500 toeren en een topsnelheid van 182 km-uur. Het gemiddelde verbruik ligt rond de 1 op 12. De auto is zeer compleet uitgerust, en vooral de GTX, met alle computergrapjes, digitaal dashboard en 'geluidsstu dio' komt al aardig in de buurt van een vliegtuigcock pit. Tijdens een stevige introductierit toonde deze nieuwe ling zich een ideale reiswagen, waarbij de achterpassa giers beschikken over een formidabele beenruimte. Als die zelfde passagiers van stuitje tot kruin echter langer dan 93 cm zijn, zitten ze klem tegen het dak. Verder geeft de gekozen bekleding alle aanleiding tot klachten in de toekomst Op de portieren zal die namelijk binnen de kortste keren totaal vervuilen, evenals de deurgrepen. Die deurgrepen geven immers zonder meer het idee een asbakje te vormen, en voor wie dat niet weet en meerijdt, wordt dat al gauw een knoeiboel Een ding is waar: Renault heeft er alles aan gedaan om er een harmonieus model van te maken. Hij ziet er schitterend uit en er zullen nu al mensen zijn die cr gelijkenis met de Audi 100 in zien, met nog wat restjes Fuego. Opmerkelijk is overigens wel dat de R-25 eerst komt, en niet de opvolger van de R-4 en-of R-5. Renault zegt dat de R-5 in Frankrijk nog heel populair is het m Duitsland goed doet. in ons land dan wel minder, maar toch geen aanleiding om voor september '84 al wat te kunnen venvachten. Eind '85 komt de automatische bak die samen met Volkswagen wordt ontwikkeld Verder houdt de baas bij Renault, de heer Hanon, vast aan zijn principe: elk jaar een nieuw model, een nieuwe of vernieuwde fabriek, en een nieuw exportland. In Bilancourt, waar nu nog de oude fabrieken staan en al druk wordt gesloopt en gebouwd om de opvolger van de R-4 en R-5 te kunnen gaan maken, zal de automati sering ver doorgevoerd worden Dat betekent wel binnenkort 3500 mensen, merendeels buitenlanders, die met een 'zilveren handdruk' naar huis worden gestuurd. De vernieuwde Mazda 929, het vlaggeschip van de importeur.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1984 | | pagina 7