NIGERIA
democratie
blij met
dictatuur
NIEUWE LEIDER BUHARI
HEEFT NIET VEEL TIJD
PZC/ weekendkrant 19
NIGER
Sokoto
KANO
Kano rt
SOKOTO
Maiduguri'
KADUNA i f
is
x
Kaduna
BAUCH! I
NIGER
PLATEAU
GONGOLA
AFRIKA
max I. snijders
Vóór zijn majesteuze entree hebben die een militair bewind in de plaats
we een uur lang gelegenheid om zijn bracht van een gekozen burgerrege-
troon te bekijken, een zeer grote, ere- ring. is voornamelijk blij met de ver-
mekleurige houten stoel, opgesteld in andcring. Want Shagari, in 1979 aan
een langwerpige kamer met aan beide het bewind gekomen omdat de laat-
zijden diep breedarmige bruinge- ste militaire machthebber, generaal
bloemde fauteuils. Zijne Hoogheid Abraanje, bereid was verkiezingen te
heeft beraad, zo wordt ons verteld, laten houden, heeft zich enorm impo-
Dat punctualiteit de hoffelijkheid is pulair weten te maken. Door groot
van koningen, geldt hier dus niet. schalige corruptie, waardoor minis-
De vorst is een imposante figuur in ters en parlementsleden en hun on-
zijn breedmakende mantel Hij geeft middellijke aanhang zich in korte
twee handen en zegt: Welkom, vrede tijd tot miljonairs „opwerkten" en
zij met u. Schuin achter de troon gaat door zeer omvangrijke fraude bij de
één van zijn 53 kaalgeschoren oude laatste verkiezingen. Ik heb een man
hofdienaarszitten.Huntaakishet.de gesproken die op de verkiezingsdag
koning te begeleiden. Zodat, als deze
kucht, de dienaar een korte zegen
spreuk uitroept en, als deze lacht, zich
schaterend op de dijen slaat. Wij wis so|daat hielp die bij
selen beleefdheden uit en komen al keersongeluk was gewond en uit
gauw te spreken over de rol van de wiens zak de uitslagen rolden van
Pers twee stembureaus. Drie uur voor die
De pers zegt hij. is onder het omverge- werden gesloten,
worpen regime van Shagari zeer dap- Nigeria, met zijn naar schatting 90
per geweest en heeft haar taak om kri- miljoen inwoners het volkrijkste land
tiek te leveren, zeer goed vervuld. Van Afrika, is eigenlijk een rijk land
Voor de nieuwe regering van generaal- Vooral dank zij de olie die in het
majoor Mohammedu Buhari, vraagt oosten wordt gevonden, het gebied
hij geduld en ,,een kans om te bewij- Van de lbo die zich ooit. als het staatje
zen wat ze kunnen Biafra, hebben proberen af te schei-
Hij spreekt zijn afschuw uit over de den. Maar in de hausse van de oliepnj-
manier waarop het afgezette burger- zeri na 1973. toen alles mogelijk leek.
bewind de verkiezingen in oktober 1S er veel te veel gekocht en besteld,
heeft gemanipuleerd. Er wordt verteld En omdal dil een land is met ingewik-
dat in dit gebied 25.000 leden wonen keide vergunningenstelsels voor alles
van een stam die zeer aan Shagari w as wat me^ buitenlandse handel te ma-
verknocht. Toch kreeg zijn partij hier heeft, was het gemakkelijk om die
tienmaal zoveel stemmen Terwijl wij vergunningen tegen hoge prijzen te
een hapje eten de vorst eet niet verhandelen. Zodat het binnenlandse
mee, want niemand mag een Oom prijspeil onnodig steeg en geld dat
ooit zoiets menselijks zien doen aan de staat behoorde toe te vallen,
knielt een tengere blonde Britse se- terecht kwam op de buitenlandse re-
cretaresse bij zijn troon neer om een kening van politici en handige zaken-
brief op te nemen. Buiten de kamer jUj
schiet ze weer in haar hooggehakte To't de terugval in de olieprijzen
schoentjes. kwam en de jaarlijkse opbrengst uit
Ife. waar de Ooni zijn residenüe heeft. die rijkdom terugliep van 26 tot 10
op een uur rijden van Nigeria's tweede miljard dollar Nu heeft het land een
stad Badan. waar volgens de overleve- buitenlandse schuld van 15 miljard
ring der Yorubas de mensheid zijn dollar, zo'n 50 miljard gulden,
oorsprong heeft gevonden, is een oude
stad. Huizen, bomen, planten, alles is tWe€ gQQtjeS
roodachtig van het stof uit de Sahara op het terrein van het nationaal mu-
dat in deze tijd door de harmattan. seum van Nigeria in Lagos is een
een hete droge wind, wordt opge- apart gebouwtje waarin langs de
waaid. Er staan zeer oude. kruimelige wanden, foto's hangen van de heer
huizen van modder, maar vlak buiten scrs sinds de koloniale tijd. De nieu-
de stad ligt de hypermoderne univer- we machthebbers zijn nog slechts
siteit in fantasierijke betonbouw met vergrote krantefoto's vertegen-
COrrUDtie woordigd, maar dat zal wel gauw
r worden bijgewerkt.
Nigeria een maand na de staatsgreep, jn het midden staat een overigens ge-
VRIJDAG 10 FEBRUARI 1984
En misschien is de plaatsing van de de steden getrokken. Bovendien heeft de onderdelen van andere auto's. En Olie vormt de voornaamste bron van
auto in het museum wrel zo bedoeld, het ook in dit Afrikaanse land de laat- als de wrakken niets meer opleveren, inkomsten van Nigeria
Van Shagari wordt gezegd dat hij in ste twee jaar te weinig geregend. Ge- worden ze langs de weg gekieperd.
de laatste dagen van zijn bewind de volg Nigeria moet niet alleen vrijwel Zoals alles wat dit overbevolkte land mensen moeten wonen, waar magere,
staatsgreep voelde naderen Toch al zijn andere grondstoffen dan oüe en niet kwijt kan: autobanden en bier- vervaarlijk blaffende Duitse herders
ging hij niet weg Zodat hij nu. met de alle industriële produkten invoeren, blikjes, en vuilnis, vuilnis, vuilnis. de banken bewaken is het nog wel wat
meeste van zijn ministers en de pro- maar ook een groot deel van zijn voed- In de volkswijken van de grote steden erger. Vooral omdat dit een land is
vinciale gouverneurs, in de gevange- sel En omdat er een strenge valuta- hangt de weëe lucht van verrotting, met grote tegenstellingen: de rijken
nis zit. In afwachting van onderzoek controle is, ontstaat er aan van alles De aanleg van de monorail door de rijden in airconditioned auto's en ge-
naar de mate waarin ieder van hen tekorten. De chef van een van Lagos' stad Lagos, die de stad van haar ver- ven cocktails in hun op het water van
zich aan corruptie heeft schuldig ge- grootste warenhuizen laat zijn scha- keerscongesties moest afhelpen, ligt de lagune uitziende bungalows, de ar-
maakt. En van mogelijke rechtsza- mele uitstallingen zien aan servies- stil De directeur van de school voor men proberen met miniscule handel-
ken goed. aan elektrische apparaten en de journalistiek, net in een nieuw ge- tjes wat geld te verdienen.
Intussen gaan de militairen verder aan lampen. bouw getrokken, is er niet: hij pro-
met waarmee Shagari was begonnen: beert ergens aan ramen te komen. COlttD.lHQll6
bezuinigen op grote schaal. VU llfllS Want die zijn nog niet in het gebouw Ineen tv-panel wordt serieus de vraag
In de tijd dat de olie steeds meer rijk- Overal langs de wegen zijn primitie- aangebracht Shagan's ambitieuze opgeworpen of het denkbaar is een
dom bracht, is de landbouw verwaar- ve werkplaatsen waar pogingen wor- plan om in het midden vgn het land militaire regenng. die het parlement
loosd en zijn veel te veel mensen naar den gedaan auto's op te lappen met de nieuwe hoofdstad Abuja te stich- aan de kant heeft gezet en de partijpo-
ten, ligt vrijwel stil. In een splinter- litici in de gevangenis, te combineren
?J| nieuwe drukkerij zie ik een pers die met democratische rechten en pers
drukwerk in zes kleuren maken kan vrijheid. Want die beide zijn nu ruimer
Hij ligt stil want er is geen inkt. voorhanden dan onder de zogenaamd
- Kunnen de militairen daarin verbe- democratisch gekozen regering van
tenng brengen? burgers. Er is een opmerkelijk ver-
„Een van de voordelen van militai- trouwen in het eigen vermogen om on-
ren". zegt een van mijn kennissen, ..is derdrukking te weerstaan. Als deze
dat ze niet hoeven te worden herko- regering het niet goed doet zal er ïm-
zen Dat betekent, dat ze ook geen mers weer een staatsgreep komen, zo
geld hoeven te geven aan mensen die lijkt de redenering. Nigeria, zegt men.
stemmen voor ze moeten werven, die is te groot en te complex om zich voor
weer opnieuw geld aan anderen moe- langere tijd door een echte dictatuur
ten uitdelen Daarom kunnen militai- te laten overheersen. En omdat de re-
ren minder corrupt zijn". gering die was gebaseerd op vrije
maar getruceerde verkiezingen, min-
ongeaula der vrijheden toeliet dan de militairen
Maar ook de militairen zullen moe- die met behulp van een vrijwel bloe-
ten voortgaan met beperking van de deloze staatsgreep aan de macht kwa-
invoer, met beperking van de hoe- men, ontstaat de gedachte dat de ge-
veelheid buitenlandse valuta die Ni- neugten van de democratie op den
gerianen naar het buitenland mogen duur misschien ook mogelijk zijn on-
meenemen en met verlaging van de der een dictatoriaal regime
opgedreven overheidsuitgaven. Dat Tegen de Westeuropeaan die zegt dat
zal niet alleen ontevredenheid op- daarvan historisch geen blijvende
wekken, maar ook de in Nigeria sterk voorbeelden zijn en dat het ook lo-
ontwikkelde neiging om te proberen gisch gezien niet kan. zeggen de on-
de beperkingen te ontduiken. En nu verbeterlijke optimisten die de Nige-
al, vier weken na de staatsgreep, rianen soms zijn: je valt dus toch weer
vragen mensen zich af en schrijven terug op je eigen westerse normen,
kranten openlijk: wanneer gaat er
eindelijk wat gebeuren? Want Ni- ()o,k als de westerse normen op poli-
gerianen zijn ongeduldig. Ze ver- liek gebied in dit land niet van toe-
wachten van Buhari en Idiagbon. Posing zouden zijn. op economisch
zijn chef-staf en thans minister-presi- gebied zijn ze het zonder twijfel,
dent, snelle programma's met snelle "ant al onder Shagan's bewind be
resultaten. En Buhari zegt eind ja- g°nnen de onderhandelingen met het
nuari in een redevoering dat het toch Internationaal Monetair Fonds voor
wel achttien maanden duren kan een r^geling van de schulden. En als
voor er verbetering zichtbaar wordt. aan de voorwaarden van dat met
westerse kredieten werkende msti-
Intussen blijven de prijzen stijgen met tuut niet wordt voldaan, zullen de nu
inflatiegraad vijftig procent per jaar. moeizaam verlopende importen hele-
En een overigens vrolijke inwoner maal ophouden omdat geen land Ni-
zegt: „In dit land gaat het er met om geria meer krediet zal willen geven,
te leven, maar om te overleven". Want Van de manier waarop de militairen
zijn hypotheek is bijkans onbetaal- de eisen van IMF en Wereldbank we
baar, de weg naar zijn nieuwe huis ten te verenigen met aanvaarding
heeft hij eigenhandig moeten aanleg- door de Nigerianen van de bezuini
gen, de tv flikkert als een vuurtoren gingen die noodzakelijk zijn inclu-
en in zijn huis branden om de beurt sief een devaluatie van de overge-
twee van de drie groepen waarop lam- waardeerde naira daarvan hangt
pen en elektrische apparaten zijn aan- het af of de gematigde Buhari het
gesloten, maar nooit alle drie tegelijk haalt. Veel tijd heeft hij. gezien het
In de binnenstad van Lagos, waar hui- ongeduld van zijn volk daarbij
zen staan met kamers waarin acht niet.
/n de nacht van 31 december 19S3 grepen in Nigeria militairen de macht In
de westelijke ivereld werd dat een bijzonder ongelukkige ontwikkeling
gevonden. Want juist Nigeria leek flink op weg naar de democratie. In 1979
waren er. onder verantwoordelijkheid van een militair staatshoofd, voor het
eerst na vijftien jaar verkiezingen gehouden waaraan meerdere partijen
konden deelnemen. En pas in oktober hadden de kiezers de president en
diens partij, de Nationale Partij van Nigeria, in hun macht bevestigd
„Een nederlaag voor de democratie"dat was het algemene oordeel. Toch
kwamen al vrij snel berichten waaruit bleek dat de bevolking helemaal niet
ongelukkig was met de staatsgreep. Hoe kon dat! Max L. Snijders kwam
dezer dagen uit Nigeria terug na er intensief te hebben rondgekeken en veel
te hebben gepraat.
De Ooni van Ife heet Obe Okunade Sijuwade Olubose II. Als hij binnenkomt dienen
gewone stervelingen zich languit plat op de grond te werpen. Vreemdelingen hebben
daarvan gelukkig dispensatie. In de Nigeriaanse staat heeft hij geen officiële functie, maar
hij is wel zo belangrijk als menigeen die wel zo'n functie vervult. Want hij is de geestelijke
leider van 11 miljoen Yoruba's, één van de drie grote stammen waaruit de bevolking van het
land bestaat. De Ooni's worden om de beurt gekozen uit één van de vijf koningsfamilies, door
16 stamhoofden die de keuze maken uit de hen voorgestelde kandidaten. De huidige Ooni is
een zeer rijk zakenman die zijn relaties heeft van Nederland tot Japan.
heel gave Mercedes 230. een „Benz"
zeggen ze hier. met twee gaatjes in de
voorruit. Het is de auto waarin in 1970
het staatshoofd generaal Murtala Mo
hammed werd vermoord.
Voor machthebbers in dit land zou
dat een waarschuwing kunnen zijn
Shagari
Twee Nigeriaanse vrouwen zoeken fruit uit op de markt in Bewin.
Een legervoertuig in Lagos in de schaduw van een boom
