DE ROTGANS
...de krullen
van de trap...
Autosalon Brussel
biedt veel nieuws
vegetariër
uit Siberië
PZC/'
DINSDAG 17 JANUARI 1984
Hoog water op de Westerschelde. Voor de rand van het schor zwemt een troep donkere
vogels. Ze zijn ongeveer even groot als de Bergeenden in de buurt, maar contrasteren fel
met het wit daarvan. Rotganzen zijn het, en om maar meteen mogelijke misverstanden te
voorkomen: ze danken die naam niet aan een slechte inborst, maar aan het geluid dat ze
maken. Hun 'rott-rott' kan erg ver doorklinken. Dat neemt overigens niet weg, dat er toch
mensen in dit land zijn, die de Rotganzen een rotgans vinden. Maar daarover straks meer.
De Rotgans is de kleinste en donker
ste gans die hier in de wintermaanden
is waar te nemen. Van het puntje van
de snavel tot op de borst is hij bruin
zwart, een kleur die op buik en flan
ken overgaat in een donker grijsbruin:
de onderkant is wit. Rug en vleugels
ajn wat lichter grijsbruin: de poten
zwart. Een goed kenmerk vormt de
halvemaanvormige witte dwarsvlek
in de nek. Jonge vogels hebben zo'n
vlekje niet. Je kunt die bovendien
herkennen aan de paar lichte dwars-
strepen over de vleugel. Soms kun je
hier ook witbuikrotgansen zien. met
een veel lichtere buik en flanken. Het
is een ondersoort die op Spitsbergen
en verder naar het westen broedt
iFranz Jozefland. Noord-Groenland
en Oost-Canada i. De 'zwartbuiken'
broeden oostelijk van de 'witbuiken':
van het eiland Kolgoejef tot op Noord-
land en in het noorden van West-
Siberië. Nog verder naar het oosten
leeft een derde vorm, die in Europa
echter vrijwel nooit te zien is. Rotgan
zen vliegen met een vrij snelle vleugel
slag, meestal in een wat ongeordende
troep. Zelden zie je ze in de prachtige
linies waarin andere leden van de
ganzenfamilie vaak vliegen.
Kustvogel
De Rotgans is een echte kustvogel. 't
Liefst bivakkeert hij op schorren en
slikken, in ondiepe kustwateren en
riviermondingen. Buitendijks is hij
natuurlijk afhankelijk van het getij
om voedsel te bemachtigen.
Van de vele wadvogels is de Rotgans
een van de weinige vegetariërs. Ze
beginnen met wat ze 't lekkerst vin
den: zeegras. Als dat op is of onbereik
baar, volgen de groene darmwieren en
zeesla op de droogvallende slikken.
Ook daar kan een eind aan komen,
waarna ze van schorreplanten peuze
len of de zeedijken overvliegen om
binnendijkse weilanden met zilte ve
getaties op te zoeken. Nu is er-de
laatste dertig jaar in ons Deltagebied
nogal wat veranderd. Met de afslui
ting van zeearmen, inpolderingen en
landbouwkundige maatregelen zijn er
veel fourageerterreinen verdwenen.
Het voedselaanbod is verkleind. Tege
lijkertijd heeft de populatie, die
nadat een ziekte in de dertiger jaren
de voornaamste voedselbron zeegras
vrijwel wereldwijd had vernietigd
was gedecimeerd, zich aardig her
steld. We zien nu ook bij de Rotgans
de neiging om bij gebrek aan natuur
lijk voedsel (en meestal is dat later in
het seizoen) over te schakelen op
'cultuurvoedsel' Zo verzeilen ze te
genwoordig ook op wintertarwe en
graszaadcultures. Dat kan wel eens
leiden tot spanningen tussen de eige
naren van die percelen en de ganzen,
die dan al snel rotganzen met een
kleine r heten...
De Rotganzen vinden hun winter
kwartieren globaal gesproken aan de
kusten van Denemarken tol Midden-
Frankrijk. daarbij inbegrepen de
meer naar het westen gelegen kust
streken van Ierland en Zuid-Enge-
land In ons land concentreert de
soort zich in twee gebieden de Wad
den en het Deltagebied (Kwade Hoek.
Grevelingen, Volkerrak/Krammer/
Mastgat, Oosterschelde, Veerse Meer,
Westerschelde). Sneeuw en ijs bepa
len vooral hun aantal en plaats. De
hele winterpopulatie schuift als het
ware van noord naar zuid op als de
voedselbronnen door het winters weer
in het noorden onbereikbaar worden.
De maximum aantallen worden in
onze streek in de periode november-
januari bereikt. Andersom nemen de
aantallen in de Wadden toe naarmate
het vertrektijdstip voor de reis naar
de broedgebieden nadert, Begin mei
ziet men daar de meeste Rotganzen
Slechte jaren
Negen maanden van het jaar brengen
de Rotganzen door ver verwijderd
van hun broedgebieden: 3500 tot 5000
kilometer elk voorjaar en elk najaar,
van de Noordzeekust naar ergen tus
sen Kogoejef en Tajmyr. Tweemaal
per jaar een geweldige krachtsin
spanning, een energie-explosie. Je
kunt gerust stellen dat de Rotganzen
zich vanaf het moment van hun af
komst hier weer naar het moment
van hun vertrek toe eten.
Hun verblijf boven de poolcirkel is in
een uiterst nauw tijdschema geperst.
Als ze zo rond half juni in broedgebied
aankomen is de dooi daar nog maar
net ingezet, sneeuw en ijs zijn nog
volop aanwezig De huwelijksceremo
nieën hebben al in het overwinterings-
gebied plaatsgevonden, daar is geen
tijd voor. Zo'n week na aankomst
zitten de wijfjes op drie tot vijf eieren.
Drieeneenhalf tot vier weken later
worden de pas uitgekomen jongen
naar het water gevoerd. In zes tot acht
weken moeten ze tijdens de korte
poolzomer uitgroeien tot vliegvlugge
ganzen In de tussentijd ruien de oude
vogels Tussen half augtistus en begin
september verlaten ze de broed- en
ruigebieden, want dan komt de winter
er weer aan U begrijpt, er hoeft maar
weinig mis te gaan om een broedsei-
zoen te laten mislukken. Als na aan
komst de sneeuw te lang blijft liggen
en het leggen van de eieren wordt
vertraagd, maar ook als de winter te
vroeg inzet kan het hele broedsel
verloren gaan. Wat er dan precies
plaatsvindt is niet bekend wat Sibe-
ne is ver weg De vogelliefhebbers hier
kijken dan ook elk najaar met span
ning uit naar de eerste troepen Rot
ganzen. Hoe is het met het percentage
jongen daartussen' Het varieert van
jaar tot jaar Er zijn jaren dat het
boven de 50 ligt, maar er zijn ook jaren
dat er praktisch geen jongen zijn Ook
dit jaar (en in 1971.1974, 1977 1980 en
1981) zijn er vrijwel geen jongen.
Conditie
Het lijkt bij dit alles van erg groot
belang dat de Rotganzen in een goede
conditie naar hun broedgebieden
kunnen vertrekken. Gedurende die
tocht en gedurende de broedtijd moe
ten ze teren op de vetreservcs die ze
hier hebben opgebouwd. Als die on
voldoende zijn, moet er tijdens het
broeden teveel tijd aan vocdselzoe-
ken worden besteed en dat kan van
nadelige invloed zijn op het broedsel.
Ze moeten dan hun nest verlaten en
er liggen genoeg kapers op de loer om
hun slag te slaan.
Na het uitkomen van de jongen zijn de
oude vogels dan ook meestal brood
mager. In de resterende zes tot acht
weken moeten ze dan weer voldoende
zien 'bij te tanken' voor de terugkeer
naar onze streken.
Er is momenteel nogal wat te doen
rond de vraatschade die Rotganzen
op sommige percelen aanrichten Men
wil met de hulp van jagers de vogels
kwijt zien te raken Inmiddels is na
enig experimenteren wel gebleken dat
jagen geen oplossing is Het 'pro
bleem' wordt er slechts door ver
plaatst Verjagen moet trouwens ook
mogelijk zijn op een andere manier
dan door het jachtgeweer. Vogelbe
schermers vinden dat verjagen alleen
zinvol is wanneer er rustige voedselge-
bieden in de omgeving zijn waar de
ganzen naar kunnen uitwijken Ook
vinden zij dat de boer niet het kmd
van de rekening mag worden. Ons
land oefent door klimaat en ligging
grote aantrekkingskracht uit op gan
zen Dat dat in een zo dichtbevolkt
gebied mogelijk is, is op zich al won
derbaarlijk Maar 't schept ook ver
antwoordelijkheden: enerzijds de zorg
voor het veiligstellen van belangrijke
voedselgebieden. maar anderzijds ook
de bereidheid op basis van reëel en
gedegen onderzoek vergoedingen
te betalen voor door de landbouwers
geleden schade. Het besef van die
verantwoordelijkheden kan op den
duur wel eens van grote zo niet
beslissende invloed zijn op het
voortbestaan van ganzenpopulaties!
Marolle
En de kat, die krabt de
krullen van de trap
Een gezegde, dat mijn grootmoeder
altijd gebruikte, als de kat zijn
gels scherpte aan de keukentafel. De
solide keukentafel had tenslotte nog
maar amper drie poten over, maar
grootmoeder zei dan: "Zo'n beest
moet toch wat".
Helemaal begreep ik die uitdrukking
niet, maar ze schoten mij dezer dagen
weer te binnen, toen bleek hoeveel
kattennageltjes in Nederland worden
uilgetrokken.
Waarom krabt een kat met kennelijk
veel genoegen aan sommige voorwer
pen?
Gedragsonderzoekers hebben aange
toond. dat dit krabben een aangebo
ren eigenschap is. Een eigenschap, die
door de baas van het dier niet altijd zo
gewaardeerd wordt.
Toch moeten we een beetje blij zijn.
als de kat in huis ergens aan krabt,
want het is het bewijs, dat hij zich
echt 'thuis' voelt. Het is een vorm van
territoriumafbakening
Aan de voetzool van de kat zitten heel
kleine kliertjes, die een bepaalde geur
afgeven. Door op bepaalde plaatsen te
krabben geeft de kat door het krab-
merk en door die geur aan. dat het zijn
terrein is. Een vreemde kat mag daar
dus niet komen.
De kat doet min of meer hetzelfde als
•hij kopjes geeft of met het hele li
chaam langs onze benen strijkt. Want
dit soort kliertjes bevindt ook aan de
kop bij de kin. aan het achterlijf bij de
anus en verspreid over de staart. Het
dier wil met zijn aanhaligheid gewoon
te kennen geven, dat u erbij hoort
nieuw een met nestje jonge katten
opgescheept zitten.
Maatregelen
Nu we weten, dat katten krabben om
hun gebied af te bakenen, kunnen we
er ook maatregelen tegen nemen.
Als de kat eenmaal zijn nagels ergens
heeft gescherpt moeten we er als
bliksem bij zijn. Want bij die eerste
maal krabben heeft hij zijn luchtje er
al achter gelaten en zal daar dan ook
onherroepelijk terugkomen om er op
nieuw te krabben en de geur te
vernieuwen.
We moeten dus trachten deze plek
voor de kat minder aantrekkelijk te
maken. Om te beginnen kunnen we de
plaats afdekken met een vel plastic
Dat krabt niet prettig en houdt bo-
wat". En u en ik weten dan. dat wij als
dierenvrienden er iets voor in de
plaats moeten stellen In elk boekje
over kinderopvoeding wordt er op
gewezen, dat het onderdrukken van
de natuurlijke neigingen ernstige
complexen kan veroorzaken en dat
willen we onze kat natuurlijk ook met
aandoen.
Krabpaal
dierelantijnen
vendien de geur verborgen. Ook kunt
u de kat laten schrikken, als hij de
neiging vertoont op een u onwelgeval
lige plaats te krabben. Dat kan door
de bloemenspuit in zijn richting te
spuiten. Zo'n ouderwets waterpistool
tje. waar we de kinderen nog wel eens
mee bezig zijn, werkt voortreffelijk.
Maar omdat u niet de hele dag met de
bloemenspuit op de loer zult liggen is
het verstandig om de gewilde plaat
sen toch maar even met plastic af te
dekken. Het gaat maar om een korte
tijd.
Met mijn grootmoeder zult u nu zeg
gen "Maar zo'n dier moet toch ook
We kunnen er bijvoorbeeld een krab
paal voor in de plaats stellen. Zo'n
krabpaal kunt u heel gemakkelijk zelf
maken door een stuk vloerbedekking
rond een paaltje te spijkeren Ook een
kartonnen rol, waar ondermeer zeil
werd opgerold, kan goed dienst doen.
Om het geval overeind te houden
maakt u er een voet onder net als bij
de kerstboom en klaar is de krabpaal
U moet er wel aan denken, dat de
krabpaal hoog genoeg is want poes
wil er zich helemaal aan uitrekken.
Wilt u het helemaal voortreffelijk
doen. dan gaat u naai- de dierenwinkel
en koopt daar een flesje met spul. dat
de katten afschrikt en een flesje met
een vloeistof die de katten verrukke
lijk vinden ruiken U sprenkelt voor
alle zekerheid wat van hel onaange
name luchtje onder het plastic en een
beetje van het lekkere geurtjé op de
krabpaal. De kat zal er geen weer
stand aan kunnen bieden en wij mi-
ken het nauwelijks
U kunt natuurlijk heel duur doen en
een kattenkiabpaal in de dierenwin
kel kopen Ze zijn er lot in de meest
luxe uitvoeringen, maar u mist dan
Reukvlaggen
Nu zijn er in dit kattengedrag een
paar zaken, die voor de mens erg
vervelend kunnen zijn. Bij het afbake
nen van het territorium gebruikt de
kat ook zijn urme om de reukvlaggen
uit te zetten, zoals de deskundigen het
noemen. Iedereen weet. dat deze reuk-
vlaggen voor ons mensen niet de
prettigste geur hebben. De kattepis-
lucht is dan ook berucht Het zijn
meestal katers die zo 'sproeien', hoe
wel sommige poezen als zij krols zijn
er ook wel weg mee weten. De kater
stinkt echter erger dan de poes.
Met een kleine ingreep is dit sproeien
bij de kater te verhelpen. Binnen
enkele minuten is kater door castratie
wat minder mannelijk en weet er zelfs
nauwelijks iets van. Bij poezen is de
ingreep wat omvangrijker, maar u
zult toch niet graag iedere keer op
wel het plezier zelf iets gemaakt te
hebben.
Als u de krabpaal klaar heeft, plaatst
u het geval vlak voor de plaats waar
de poes zo graag krabde Desnoods
haalt u de voorvoetjes van uw kat een
paar maal langs de paal. zodat de
reuk er vanzelf op terecht komt. Daar
na iedere dag de paal een stukje
verzetten in de richting van een hoek
van een kamer. Want een sieraad in
huis is de krabpaal natuurlijk voor
een ordelijke huisvrouw niet
Over het algemeen zijn zowel de mens
als de kal tevreden met deze oplos
sing
Maar er is nog een oplossing
Klauwamputatie
Wij mensen hehben de onhebbelijke
gewoonte om allgs, wat ons bij dieren
hindert, af te hakken. Staarten van
koeien, varkens, honden en paarden
zijn daar een droef voorbeeld van.
Het is bij sommige dierenartsen mo
dern om daar nu ook nageltjes van de
kat onder te rangschikken Met ande
re woorden u kunt bij enkele dieren
artsen de nageltjes van uw kat laten
uittrekken Dat gebeurt dan onder
veterinair verantwoorde omstandig
heden en wordt heel netjes Klau
wamputatie" genoemd, of nog mooier
"onychectomy"
Over de (on)geoorloofdheid van deze
ingreep is in veterinaire kringen al
heel wat te doen geweest In hel
tijdschrift voor Dierengeneeskunde
zijn dan ook verschillende artikelen
over dit onderwerp verschenen Er is
zelfs een uitspraak van de Federatie
van Veterinairen in de E E G waarin
dit ontnagelen ongewenst wordt ge
noemd. Deze uitspraak is door de
"vakgroep" van de Nederlandse die
renartsen onverkort overgenomen
In West-Duitsland en Zwitserland is
de Ingreep geheel verboden door de
wet maar m ons land zijn er nog
dierenartsen die deze ernstige in
greep wèl doen. Wan het is een ernsti
ge ingreep voor de kat Dat blijkt uit
een onderzoek, dat de jonge dieien-
artse Iris de Jonge heeft, ingevoerd.
Ook de Werkgroep Katten van de
Commissie Welzijn en Gezondheid
Huisdieren heeft zich over dit ontna
gelen zeer negatief uitgesproken
Toch schijnt het voor sommigen niet
in strijd met de ethiek te zijn om weg
te halen bij een dier. wat voor de
mens minder aantrekkelijk is. En dat
is toch een treurige zaak.
M de Klerk
Opel Corsa Sprint
De 62e Autosalon te Brussel is open tot 23 januari.
Dagelijks van 10-18 uur iwoensdag tot 21 uun. De
toegang is 140 frank bijna 8 gulden i, kinderen onder
de 12 jaar betalen de helft Met dat entreebewijs heeft
men ook toegang tot motor- en fietsententoonstelling
die gelijktijdig wordt gehouden.
Liefhebbers van schaalmodellen kunnen in Paleis 11
duizenden modellen bekijken In verschillende vitrines
wordt de evolutie van de diverse merken tentoonge
steld.
Motorfans kunnen in Paleis 1 kennis maken met
primeurs van Honda XR 250. XL 350 R en GL 1200
Aspencadet en Yamaha staat voor het eerst in Europa
met de IT 200.
Het organiserend comité verwacht dit jaar een record-
bezoek 800 000 aan dit Salon die voorafgaat aan de
autotentoonstelling van Genève in februari
(Door Siem Leeuwenkampi
De 62e Brusselse Autosalon heeft dit jaar tal van Europese en
wereldprimeurs. Totaal nieuwe auto's zijn de Pontiao Fiero, de
Honda Jazz, de Suzuki SA 310, de Seat Fura. de Subaru E 10 mini-
personenbus en de Ferrari .Mondial Cabriolet. Daarnaast zijn er nog vele
modellen die er nieuw uitzien of een andere motor hebben.
Zo is er Peugeot met de 505 Turbo
injectie. Op het Salon in Genève zal
de succesvolle 205 in GTI-uitvoe-
ring worden geïntroduceerd Uit
hetzelfde huis de Samba Cabriolet
en een actiemodel Sherlock met
leuke Engelse ruitjesstof en na
maak hou tfl neer in het interieur. Bij
de derde firma van de PSA-groep
Citroen is er de Visa met 4-wielaan-
drijving. Bij Alfa Romeo is de Giu-
lietta voorzien van een opgevoerde
krachtbron en heet dan 2 0 Turbo
Autodelta, goed voor 170 pk. Voor
zien van fraaie velgen en Pirelli
P6-banden een aanwinst voor dit
Italiaanse merk.
Nissan heeft drie nieuwtjes: Cherry
1.5 turbo. Sunny 1.3 en Stanza 1.7
turbo diesel In april komt Nissan
met een compleet andere Bluebird
voorwielaangedreven met 1 8 en 2
ltr benzine plus 2 ltr diesel. In mei
komt de Silvia 1800 turbo en de
Nissan 300 ZX
Van Seat staat er de Fura. een
afgeleide van de Fiat 127 Van bin
nen wat verfraaid, de bekende 903
cc motor met 40 pk en met de zeer
complete standaarduitrusting ho
pen de Spanjaarden, nu ze los zijn
van Fiat-verplichtingen het begin
van de Europese opmars te kunnen
maken
verwacht Beickler zoveel dat er
bepaalde delen van in andere mo
dellen overgenomen zullen worden
Saab
Bij Saab is een fraai staaltje van
motortechniek te bewonderen in de
vorm van een 16-kleps motor met
mterkoeler en twee bovenliggende
nokkenassen In Brussel zei B Ples-
man. importeur voor Nederland,
dat de auto in maart op onze markt
autovaria
komt. De auto stond daar in een
opvallend goudgele kleur, met aan
vier zijden spoilers, hetgeen er een
indrukwekkend geheel van maakt
Op de achterkant zal hij eertijds
enkel te herkennen zijn aan de
simpele benaming SAAB 16-valve.
In mei komt er in Zweden een
zogeheten 'static-display' om de
consumentenreacties te peilen van
de coproduktie Lancia-Saab. waar
na in september de introductie
volgt
Bij GM-America een mooie Pontiao
Fiero. Plastic carrosserie met mid
denmotor. viercilinder 2.5 ltr 92 pk,
een fantastisch koppel van 182 Hm
bij nog geen 2800 tr en uiteraard
rolbeugels rondom. Deze twee-zits-
coupê heeft natuurlijk nauwelijks
bagageruimte en vlak achter de
hoofdsteunen zit de achterruit en
het grootste deel van de motor
Een heel andere auto is de Ferrari
Mondial Cabriolet. Dit is zonder
meer grootse carrosserie- en motor-
bouw Hier vier zitplaatsen en wel
bagageruimte De V8-motor van 3
ltr heeft liefst 32 kleppen Demotor
levert 240 pk 7000 tr en de topsnel
heid is 240 km u. Voor het ontwerp
van deze fabelachtige Cabriolet
werd Pininfarme in de arm geno
men en dat leidt veelal tot schone
zaken.
Deze Italiaanse ontwerpers waren
zelf present met een coupe waaron
der Fiat Ritmo Abarth techniek.
Verzonken in de achterspoiler de
ruitenwisser, koplamp wissers in
bumper, buitenspiegels die geïnte
greerd zijn in het ventilatiesys
teem. fraai strak dashboard met
zwart vlak waarop in wit analoog
en digitale functies. Kortom, een
heel stijlvol prototype.
Opel Junior
Dan staat er op de tentoonstelling
een heel interessant autootje van
Opel: de Junior. Weliswaar een
studiemodel, maar zó reëel dat hij
nu al op de weg zou kunnen komen.
Een vierpersoons model, met 1.2
ltr. motor. Vele vondsten in het
interieur: geen raamhandles meer,
waardoor grote uitneembare op-
bergtassen in deuren, stoelbekle-
ding afneembaar en te gebruiken
als slaapzak of strandlaken, afnee-
bare modules als klok, radio en
luidsprekers om elders te gebrui
ken. Het dak bestaat uit twee af-
neebare kunststofdelen, danvvel
stoffen vouwdak of geheel glazen
dak. Kortom, een multifunctioneel
concept dat het bij het jonge pu
bliek zeker zal doen.
Verder brengt Opel een prototype
van de Corsa sprint In samenwer
king met Irmacher is de motor
aangepakt en komt er nu 126 pk uit
het blok Het ziet er bijzonder fraai
uit, zeker in de eigen Opelkleuren
wit met gele vlakken
Tijdens een persconferentie met
GM-topman Ferdinand Beickler.
hij is president-directeur van Opel,
werd duidelijk dat dit merk het nog
steeds goed blijft doen Ondanks
teruggang bij andere merken in
diverse landen van Europa boekt
Opel nog steeds stijgingen in de
verkoop Van de getoonde Junior Wereldprimeur Pontiac Fiera met middenmotor
Toyota met experimentele dubbele banden om doorrijden na een lek mogelijk te maken.