WEE TROEVEN
Landbouw-RAI
COMPUTER OPENT
PERSPECTIEVEN
zuinige Et a en diesel
een mijlpaal voor BMW
Een half
miljoen
Sierra's
Fiat Regata heet het nieuwste mo
del van de automobielfabrikant
die het de laatste paar jaar zo uitste
kend doet wat betreft verkopen. Een
ander is natuurlijk wel gepaard
le;aan met vele ontslagen, zogeheten
Kslankingen en ver doorgevoerde
itomatisering. Na het succes van de
Pinda en Uno zal de Regata in de
«ponen die een stapje hoger liggen
het waar moeten gaan maken.
Hogere
produktie,
betere
kwaliteit,
goedkoper
jDAG 13 JANUARI 1984
PZC/ var'a
iDoor Jan de Vos)
|MW is een topmerk dat sterk aan tradities hecht, een degelijke auto produceert en niet
lover één nacht ijs gaat als het om nieuwigheidjes gaat. Al die jaren dat BMW auto's
uwt, is er wel een stijging van toepassingen van techniek te merken, maar rimpelloos en
nder risico's van niet doordacht geëxperimenteer. Dat er dan plotseling een Eta-versie
terst zuinige auto) komt, en tegelijkertijd BMW zelfs een diesel op de markt brengt is een
langrijke mijlpaal voor BMW. Dat is niet zo maar gedaan om een trend te volgen,
roep om zuinige auto's klonk ook nu wéér een mijlpaal door de lance- gens het opgegeven concept een mo-
Mr in Munchen; het antwoord is, ring van de Eta-versie en de introduc- tor ontworpen die bij alle snelheden,
t je noemt na rijp beraad, wel niet tie van de BMW-diesel. maar vooral de veel gereden (meestal
vroeg gekomen, maar zo op tijd Over het comfort in deze 525E(ta) en de lagere), minder brandstof gebruikt
men er niet mee de mist in kan 524TD, over de bestuurbaarheid, de door nog grote trekkracht te behou-
n,Maar als BMW er ten slotte mee wegligging en al die eigenschappen den bij lage toerentallen; tevens werd
Romen, dan ook meteen revolutio- van BMW's uit deze serie die het er niets ingeleverd aan vermogen: de
rijden tot een plezier maken, valt prestaties. Die dingen zijn niet alleen
twee troeven hebben we in één weinig meer te zeeeen- Het is alom te bereiken door bijvoorbeeld een
twee troeven neooen we in een bekend betere str00mlijn toe te passen; dat
periode gereden om goed kennis
kunnen maken met „het andere
icht" van BMW. Dat is een rijke
•taring geworden. Die nog eens mooi
ij accentueerd werd doordat we nog
kilometers hadden kunnen rijden
tien jaar gestopt werd. Iedereen
ade dat er niets meer verbeterd
worden aan dit hoogwaardige
odukt.
autovaria
speelt eigenlijk pas bij zeer hoge snel
heden. Men kan het ook niet redden
door de overbrengingsverhouding van
motor naar de aangedreven wielen te
tw ,c h™, vergroten. Het moest het totaal van al
Dat die twee eruit springen is door het d;„ hpnzinehpsnarenrtf» technieken
een vroeger topmodel, de 2500 technisch concept dat er nu in is dj Eta-motor od de werk-
(18i. een moeilijk klantje vanwege verwerkt. De Eta om zijn zuinigheid bgnk k brengen
dubbele registercarburateur. De en gelijke prestaties, de diesel om zijn
iiitse normen voor toelaatbaarheid enorme prestaties, die bij 150 km-uur Het is in elk geval gelukt; de Eta
i de hoeveelheid giftigheid in de niet ophouden. verbruikt dus vrij weinig, levert niets
laatgassen vereiste voor het mooi aan prestaties in, zelfs met automaat
en van de motor een zeer deskun- CMfldefinhoüd is dat prestatieverlies te verwaarlo-
afctellen van de carburateur. Alles j ,j. zen. Maar BMW heeft dan ook een
m treurde toch iedere BMW-fan BMW baseerde zijn modelaanduiding heel'mooie vier-trapsautomaat.
de produktie van deze 2000-serie tot nog toe strikt op de cilinder-
inhoud. Bij de 525E is daarmee gebro- Prpctntip
ken, want er zit een zes-cilinder van rcalULlc
2693 ce onder de kap. Deze kracht- BMW levert auto's die eigenlijk vol-
bron vertoont ter wille van een op- gens het algemene gevoelen geen
vallende zuinigheid (één op dertien is diesel zouden kunnen verdragen zon-
Bzeven, achtjaarennurijdendinde best te doen) bij een hoog koppel der aan BMW's grootste d'<—gden te
j* en dieselversie, moet men toege- (trekkracht) en lager toerental (wei- tornen, kracht, snelheid, prestatie,
tr. dat zo'n 2500 voor zijn tijd opti- nig benzineverbruik) derhalve een En toch is er die diesel gekomen, een
aal was. maar dat er nadien zulke geheel andere vermogenskarakteris- turbodiesel met een echte BMW-ka-
ïdenngen op technisch gebied zijn tiek. De Eta-versie heeft net als de rakteristiek.
naakt idenk alleen maar aan de 5201 (2 liter met inspuiting) een nomi-
itronica), dat een spijtig afscheid naai vermogen van 92 kW-125 pk. Zjjn de dieselmotoren voor perso
on die befaamde serie door BMW op £>e BMW-constructeur? hebben vol- nenauto's de laatste jaren heel wat
st juiste tijdstip is afgedwongen. En
verbeterd, het blijven „reutelende lo
me werkpaarden" voor de rechtgeaar
de sportieve rijder. Met de 524TD zal
men zijn oordeel moeten herzien: er
kunnen diesels gebouwd worden die
BMW nu trots doet zeggen „De
524TD. de eerste diesel die rijdt als
een BMW".
De fabriek heeft deze diesel ontwik
keld uit de bestaande zes-cilinder
benzinemotor; er is heel wat aan
gedaan om net die diesel te krijgen
waarvoor BMW zich niet hoeft te
schamen, een diesel als een benzine
motor.
Technisch hebben ze het in Munchen
weten op te lossen. En om het eenvou
dig te zeggen, waarom deze diesel zo
uitzonderlijk BMW is: de motor geeft
de wagen een top van 178 km-uur.
De meeste diesels hebben dat kriti
sche punt al bij 150 km-uur bereikt en
missen nu net die reserve van rond de
dertig km die de BMW 524TD heeft.
Maar dat betekent ook meer aan
reserves bij lagere snelheden als bij
voorbeeld 100 km-uur. Toch is ook
deze diesel zuinig genoeg om er mee te
pronken: één op 20 km bij een con
stante van 90 km-uur.
Door de bank genomen stadsver
keer en wat hard op autowegen is
eén op vijftien best haalbaar. Dat
reden we tenminste in een 524TD met
automaat, een ideale combinatie Op
die manier voel je niet eens of de turbo
werkt of met en het vuordeel van de
automaat is die vierde trap. een soort
overdrive, waarbij de koppel-omvor
mer mechanisch wordt gekoppeld
(voor de aandrijving) en de automaat
even zuinig kan zijn als een handge-
schakelde bak
Overigens voor beide auto's moet
men bij aankoop wel een kleine halve
ton achter de hand hebben.
Precies veertien maanden nadat
de eerste Ford Sierra van de
band is gelopen, is onlangs de
halfmiljoenste de fabriek uitge
reden. De Sierra heeft het afgelo
penjaar steeds op de lijst van de
top-tien gestaan wat verkopen
betreft. Deze Ford neemt 3,8 pro
cent van de totale Europese
markt voor zijn rekening.
De Sierra is het meest onder
scheiden Ford-model aller tijden
heeft vijftien nationale en
internationale prijzen gewon
nen. De auto wordt in drie Euro
pese produktiecentra gebouwd:
Genk (Belgie), Dagenham
IGroot-Brittanniei en Cork Her
landI. Voor Zuid-Afrika heeft de
Sierra zijn eigen produktieloca-
He.
BMW 525 Eta verbruikt maar weinig en levert niets aan prestaties in.
'Door Stem leeuwenkamp)
velen afgedaan als een 'Ritmo
ffiet 'n kontje' komt dit type juist op
J Want de Ritmo. hoe fraai ook van
- vormgeving, het publiek was er niet
njp voor Je kunt ook té geavanceerd
ajnop de afdeling styling. De Regata
«niet zomaar een aan elkaar gesleu-
model, het is een fraaie sedan
teworden met lage voorkant, een kof
ferbak die mooi geïntegreerd is en net
""ig genoeg om de strakke lijn geen
veld aan te doen.
Voorzover de auto's op hun uiterlijk
gekocht worden, mag de Regata zich
"«heugen in een groot aantal gega-
igden. Er is evenwel méér waarom
(en auto wordt gekocht. In deze auto
van ruim 21 mille zit standaard zeer
veel dat bij menig ander merk extra
bijbetaald moet worden. Veel van al
bet fraais functioneerde naar beho
ren. Op deze ES (Energy Saving) zit
bm, een citymatic waardoor bij stil
stand voor verkeerslicht de motor
«slaat en weer aangaat bij intrappen
koppeling. Verder Digiplex-ont-
steking en brandstoftoevoer die bij
los wordt afgesloten, Met de 5e
versnelling en een extra klokje op het
bbshboard komt dat op f 1 500 extra
vergelijking met de gewone Regata
(0. De zuinigheid moet die uitgave
evenwel weer terugverdienen. Wordt
jrniet te gek hard gereden dan is 115
bereiken, wat sneller werk (hij kan
bijna 160 km-u) wordt 'gestraft' met
ttmiririolrï i;iq_
Te zuinig
"ie citymatic werkte niet geheel
•ur behoren, deed het af en toe wel
en niet. Volgens de importeur lag dat.
net zoals het moeizaam starten, aan
een te zuinige afstelling.
Het interieur van deze Fiat ziet er
verzorgd uit. Goede bekleding en het
dashboard is strak afeewerkt. Over de
talrijke uitstroomgaten voor luchttoe
voer een paar kanttekeningen: vier
van de verstelbare zijn niet optimaal
te richten en de drie vaste zijn noch
afzonderlijk noch in het geheel af te
sluiten. Dus altijd een koude danwel
warme stroom op zitplaatsen waar je
dat misschien niet wilt. De importeur
zegt dat het uit veiligheidsoverwegin
gen moet; de zyruiten blyven op die
manier altijd wasem vrij.
Stoelen zitten goed. horizontaal en
vertikaal verstelbare hoofdsteunen.
Bank achter biedt voldoende plaats
aan twee volwassenen of drie uit de
kluiten gewassen kinderen. Voor de
bestuurders linker voet is het geen
plezier om lange afstanden te rijden.
De vorm van de wielkast brengt met
zich mee dat de voet in een rare
schuine stand moet staan.
Stuur ligt goed in de hand en heeft
een groot vlak om de pittig klinkende
claxon te bedienen Voor grootlicht-
signaal heb Je wel heel lange vingers
nodig, de rest van de schakelaars is
goed te bereiken. Opbergvakken zyn
er genoeg en daar kan ook voldoende WindgCKlliS
in. Het dashboardkastje vouwt zich
bij sluiting als een harmonica dicht,
dus alleen plaats voor wat papier
werk Een horizontale aflegplank op
het dashboard ontbreekt.
weer extra benzine Dat is bepaald
niet energy saving Optimale afstel
ling van carburateur is dus noodzaak.
De 4.26 meter lange auto laat zich
redelijk parkeren en in het korte
stadswerk is hij vlot wendbaar. Voor
de optimale zit is het stuur in hoogte
verstelbaar. Snelle bochten zijn uit
stekend te nemen, waarbij overhellen
van de neusflanken binnen aanvaard
bare grenzen blijft. De 1300 cc motor
voorin, net als de 5-bak dwarsge-
plaatst, loopt soepel en stil en is zoals
gezegd zuinig met benzine. De 65 pk
die uit het blok komen leveren een
koppel van 100 Nm Normaal gespro
ken moet dat voor zo'n auto genoeg
zijn. Als het allemaal z zuinig wordt
afgesteld dat de motor in de lagere
toeren zelfs inhoudt, dan moet je
spreken van een sloom geheel. Wél
vlot wegtrekken, dan worden er meer
toeren gemaakt dan nodig, dat kost
Fiat Regata heeft een goeddoordachte lijn, waarbij de kofferbak i
zomaar is 'aangeplakt'
Bij een beetje snelheid treedt er
nogal windgeruis op. Dat kan voor
een groot deel liggen aan de raam-
schermen links- en rechtsvoor. Die
schermen zijn bij regen ook geen
verbetering voor het zicht. Onder
droge omstandigheden is het zicht
rondom evenwel goed. Met een dui
delijk gemarkeerde achter- en voor
zijde.
De kofferruimte is behoorlyk fors en
een gemiddeld gezin kan er heel wat
bagage voor weekendjes uit of vakan
tie in kwijt, vooral de ruim halve
meter hoogte in de bak is heel plezie
rig. Minder fijn was het terugvallen
van de kofferklep, terwijl de veer toch
op de meest strakke stand stond. We
mogen aannemen een schoonheids
foutje. Zo'n zelfde foutje zal ook wel de
stroomrichtingshandle van de ver
warming-luchtverversing geweest
zijn, die reageerde nl. niet op de stand
'omlaag'. Het is bekend van Fiat ze
schakelen niet vlot. zeker in koude
toestand is I of achteruit moeilijk te
vinden, dat wordt naarmate de olie
wat meer op temperatuur is wel iets
beter, maar zeker niet boterzacht.
Het moet gezegd: de Fiat Regata ziet
er zonder meer mooi uit, zit en stuurt
prettig. Kan als zuinig in deze uitvoe
ring (70 ES) worden aangemerkt. Een
aantal van de eerder genoemde de
tails zal misschien exemplarisch zijn,
de rest is gewoon vervelend. Daar
moeten ze in Turijn op korte termijn
maar eens wat aan veranderen Voor
al dat stroef schakelen kan toch wel
verbeterd worden0 Of rekenen ze erop
dat alle Fiats binnenkort met een
Nederlandse Transmatic worden uit
gerust?
(Door Jan Westerlakem
De land- cn tuinbouw alsmede de bloemensector staan
spectaculaire ontwikkelingen te wachten. De komen
de jaren zullen boeren en kwekers steeds vaker een beroep
gaan doen op de techniek. Anders gezegd: de computer
gaat in hun (bedrijfs) leven een belangrijke rol spelen.
techniek ongekende mogelijkhe
den. De computer kan precies ver
tellen waartoe de gond nog in staat
is of welke grondstoffen eraan moe
ten worden toegevoegd om hem een
bepaalde produktie te laten leve-
De gevolgen ervan zullen niet ge
ring zijn Het gebruik van de com
puter zal niet alleen leiden tot een
hogere produktie, maar er kan te
vens aan de kwaliteit van het pro-
dukt zelf worden gesleuteld Dat de
kostprijs daarbij beduidend laoer
zal zijn dan waarvan nu sprake is,
zal de agrariér als muziek in de oren
klinken.
Op de komende Landbouw-RAI in
Amsterdam (23 tot en met 28 janua
ri) kunnen de land- en tuinbouwers
zien wat er nu al in hun wereldje te
koop is en wat zij in de toekomst
nog mogen verwachten Het IMAG
(Instituut voor Mechanisatie Ar
beid en Gebouwen) in Wageningen.
een onderdeel van het ministerie
van landbouw en visserij, houdt
zich intensief met de te verwachten
mechanisatie van boerenbedrijven
en tuinderijen bezig
Helemaal vreemd staat de agrariér
overigens niet tegenover deze ont
wikkeling De moderne boer kent de
computer al De koeien voederen
bijvoorbeeld, doet hij doorgaans
niet meer met de hand. Zijn dieren
dragen een zendertje om de nek dat
de computer opdracht geeft een
speciaal voor hun bepaalde hoe
veelheid eten af te scheiden zodra
zij bij de voederbak verschijnen.
Bedrijfsvoering
Een welkome hulp voor de boer. De
koeien apart voederen zou hem
vele uren kosten. Dat werk doet de
computer dus nu voor hem. Maar
de ontwikkeling gaat voort. De
micro-elektronica komt met een
sneltreinvaart op de boer af.
..Daar moet hy op inspelen zegt ir.
A Hagting van het IMAG ,Die
boer moet weten wat hij met deze
techniek in zijn, bedrijf kan doen.
Wy proberen een bedrijfsvoering te
ontwikkelen waaruit de boer kan
opmaken welke kant hy op moet
Het automatisch verstrekken van
voeding is mooi. maar zeker met het
einde".
Wat het IMAG bovendien wil berei
ken is dat de boer zelf met de
micro-computer leert werken. Ir.
Hagting „Hij moet zelf het systeem
aanschaffen en het werken er mee
niet aan iemand van buiten zijn
bedrijf overlaten Als de boer een
koe tienduizend liter melk wil laten
produceren, zal hij precies moeten
weten hoe hy het dier moet behan
delen. Anders kan hij het wel verge
ten. Die gegevens verstrekt de com
puter hem Natuurlijk, wij kunnen
ook voorbeelden geven en advise
ren Maar dat is niet de juiste
manier van werken. Dc boer moet
direct kunnen ingrijpen als dat voor
de produktie van belang is. Be
schikt hij niet over apparatuur die
hem deze informatie moet verschaf
fen. dan heeft het geen zin om van
een koe een x-aantal liter melk te
verlangen'
De mogelijkheden die de micro-
elektronica de boer biedt, zijn nog
lang met benut, stelt ir Hagting
Niet alleen de dieren op en om de
boerderij kunnen nog meer gaan
produceren, maar ook voor de teelt
van groenten en bloemen biedt de
Kwaliteit
Een andere mogelijkheid die naast
een hogere produktie tot uitdruk
king kan komen, is de kwaliteit. De
computer kan, om eens een voor
beeld te geven, zien of er in de melk
bacteriën voorkomen die er niet in
thuis horen. Melk die dan meteen
aan de produk4Ze kan worden ont
trokken. Het ontstaan van die bac
teriën kan met behulp van de com
puter worden opgespoord. Indien
nodig kan er in het biologisch
proces worden ingegrepen.
„Eigenlijk zijn er twee soorten ooe-
ren", vertelt ir. Hagting. „Het eerste
soort, een grote minderheid, moet
niets van die hele ontwikkeling heb
ben en weigert met een computer te
werken. Zij haken op den duur af. Ik
geloof dat ze met beseffen dat zij
bezig zijn met het graven van hun
eigen graf. Voor hen wordt hel on
mogelijk om even voordelig te blij
ven produceren als collega-boeren.
Het tweede soort ziet de computer
wel degelijk zitten en volgt de ont
wikkeling heel nauwlettend. Het
betreft hier vooral jonge boeren en
(glas)tuinders die op school al met
deze techniek hebben kennis ge
maakt"
Dreigt de oudere boer die door de
jaren heen het werk met de hand
heeft gedaan met de dupe te worden
van de techniek0 Ir. Hagting gelooft
dat niet. „Zodra een onderzoek re
sultaten heeft afgeworpen, worden
ze direct aan de praktijk doorge
speeld. Gevolg hiervan is dat veel
boerderijen modem zijn ingericht
Onze indruk is de meeste agrariërs
geen lange bedenktijd nodig heb
ben om met de nieuwe technieken
aan de slag te gaan. Ze houden de
nieuwtjes goed in de gaten"
„Ik kan zeker niet zeggen dat ze
benauwd zijn om eens wat nieuwig
heden uit te proberen. Bij het IMAG
komen ook wel vragen van boeren
of wij onderzoeken op een bepaald
gebied voor hen willen doen. Een
prima zaak. want alleen op die
manier kan de agrarische wereld
zich staande houden Als zij alleen
maar zouden toekijken, kunnen de
landen om ons heen hun slag slaan.
Het maakt niet uit of je nu een
eenmansbedrijfje hebt of een grote
boerderij, iedereen kan met een
computer werken. De taak van de
boer zal hij nooit overnemen. Je
moet dat apparaat als een hulpmid
del zien".
Langzaam proces
Of de boer of tuinder het nu leuk
vindt of niet: eens krijgt hij met
deze techniek te maken. Niet van
de ene op de andere dag. maar het
komt op hem af. „Verplichten tot
iets kun je de agrariërs niet. Maar
als ze in de concurrentierace willen
blijven zal er voor hen weinig
anders op zitten dan om te schake
len".
De meest geuite klacht is dat de
computer bijna onbetaalbaar is. Be
zwaren die ir Hagting van tafel
veegt „Dat spul wordt alsmaar
goedkoper", vertelt hij. „Voor een
bedrag van tussen de tien- en twin
tigduizend gulden kan de boer al
een systeem kopen. Ik vind dat je
dat met idioot duur kan noemen.
Als hij een traktor moet aanschaf
fen. betaalt hy meer dan een halve
ton Nee. vervangen kan de compu
ter die traktor niet Maar hij kan wel
aangeven hoe dat ding optimaal
kan worden benut
Levert die investering nu ook exti^
inkomen op? Dat lijkt, gezien de
opmerkelijke produktiecijfers waar
over Hagting uit een wetenschappe
lijk onderzoek beschikt, waarschijn
lijk. Voor de mogelijkheden verwijst
hy naar een onderzoek naar moge
lijke produktiecijfers van aardappe
len. tomaten en tarwe
De gemiddelde opbrengst van aard
appelen is in de praktijk ongeveer
45 ton per hectare, terwijl in ons
klimaat een opbrengst van honderd
ton op eenzelfde ruimte haalbaar is
Meer dan een verdubbeling. Hetzelf
de resultaat blijkt ook mogelijk in
de produktie van tarwe. De prak
tijk 5.5 ton per hectare en een
mogelijke opbrengst van tien tot
twaalf ton per hectare-
Het wordt echter spektaculair bij de
teelt van tomaten Nu is de op
brengst zeventien tot achttien ton
per hectare. Als de omstandigheden
ideaal zyn moet 75 ton per hectare
haalbaar zijn. x
Milieu
„En wat niet uit het oog mag wor
den verloren", meent ir. Hagting, „is
het milieu-aspect Met de computer
is het bespuiten van een gewas een
stuk beter te regelen dan nu het
geval is. Je kunt de juiste concen
tratie bepalen, wanneer en onder
welke klimatologische omstandig
heden je precies wilt spuiten en de
plek waar dat moet gebeuren. Nu
belandt een spuitmiddel nog veel te
vaak op de grond waar het niet
thuis hoort en komt er te weinig
op het blad terecht".
„Ik geloof dat de computer het
vakmanschap op den duur niet zal
uitschakelen, maar hij stelt de boer
wel in staat om zijn vakmanschap
beter te benutten", meent ir. Hag
ting.
Ir. Hagting van het Instituut voor Mechanisatie Arbeid en Gebouwen (IMAG): vakmanschap niet uitschakelen.
