INDIË WERD NOOIT BEVRIJD
nederland niet op de hoogte
van massamoorden op java
ATERDAG 7 JANUARI 1984
•aromtrent het veel
Lap de Ooede Hoop;
kaart waarop de
e Jaargetijden staan
i), (hist.) al dan niet
ten minste gelijke
r; ...kegel, m. i-s),
elting, m. en v.
muts^ onder de kin
alles slormklaar;
;ren plaatje met een
otgeateld zijn op de
v. (m.) ..kleppen),
voor kleppen, alleen
end in de buiten-
jen. W.C.-lozingen
:e pijpen met s'
(m.) (-ken), alarm-
(-9). voorstenge-
ine; ...kompas, o.
den roos, zodat het
n het schip slechts
jord, o. en v. (m.)
(m.): de mind is lol
Ier, v. (m.) -s). 1.
irmlng tegen de mu-
zetten; —2. (zeew.)
n houten treeplank-
r de loods
lamp, v. (m.) en),
(-a), lamp of lan-
.1 utV. (m.) (-ten).
>en dak gelegde lat-
blj stormweer r
t die tafelgerei bij
ingerlAt; ...leer, v.
IJn, v. (m.) (-en). I.
mwind wordt bevel-
itmce de opgerolde
worden.
;orrulopende solda-
(flg.) aanstorming:
■an de zee (N.R.C.);
zich bedient bij het bestormen vai
ouiv, o. (-en), touw om iets bij storm
te zetten; ...troep, m. (-en), troep militairen di
stormaanval moet uitvoeren; ...trommel, v.
(-3)...tuig, o., al wat tot bestorming dienst
...vast, bn.. tegen storm bestand: een stom
boom...vast'heid, v.; ...veld, o. (-en), de g
draaiende Iuchtmassa om een plaatselijke depr
...vlaag, v. (m.) (...vlagen).
-.torm'vloed, m. (-en), door
hoogwater, op onze kusten door Z.-W., W.
stormen; deur, v. (m.) (-en), deur aar.
sluis die tegen stormvloed bestand moet zijn; -
ring, v. en).
•Uorm'vogel. m. <-s), naam van een orde
vogel9 Procellarii/ormesmet zeer lauge vle
die voortreffelijk en onvermoeid vliegen; de
naamste ervan is de albatros; men meende d.
storm aankondigde; vand. fig.: de stormvogel i
Franse Revolutie al9 bijnaam van J. J. Rous
...vogeltje, o. (-s), stormzwaluw; ...voorspe
v. (-en), het voorepellen van stormen,
storm'vrij, bn., (vest.) bestand tegen bestori
stormvrije versterkingen held, v.de hoge en
haast onbeklimbare muren boden een grote s
storm'vuur, o. (...vuren), (mil.) vuur*uit al'
nonnen, mitrailleurs en handvuurwapenen op
100 m voor de stelling door de troepen van d<
ling afgegeven, om het stormlopen van de vije
breken.
storin'wuursehuwIng, v. (-en), het waarsch
door de meteorologische dienst voor een op hl
zijnde hevige wind of storm, door seinen die o;
schillende plaatsen van de kust gehesen wc
storm'wuarscliuwingsdlenst, m....sein, o.
storm'we(d)er, o., luchtgesteldheid waarbi
stormt; ...wind, m. (-en), wind met de krach
een storm; ...wolk, v. (m.) (-en), zich bij storr
tonende soort van wolk; ...zeil, o. (-en), (zeew
dat alleen bij storm aangeslagen cn gebruikt v
inz. driehoekig zeil zonder gaffel of giek, dat b
gaande jachten staat op de plaats van het gro
en dat bij stormachtig weer gemakkelijker te b
Au
Purmerend. Het eerste boek „Jalhay's kleine oorlog" lEen guerrilla
tégen de Japannersl kwam in 1981 uit. Daarin doet de auteur uit de
doeken op welke wijze in Nederlands-Indie gevochten is tegen de Japanse
bezetters. Hij nam zelf deel aan de guerrilla. In november 19 8W ontving hij
een verzetsherdenkingskruis.
Jalhay werd in Padang in Nederlands-Indiè geboren. Zijn vader was
Nederlander, afkomstig uit Limburg. Zijn moeder ivas Indonesische. Hij
groeide op in Gombong op Midden-Java Na zijn diensttijd werd Jalhay
als beroepsmilitair ingedeeld bij het korps gevechtswapens Na de
capitulatie van de Japanners nam hij vrijwillig dienst bij het KNIL-
bataljon Andjing-Nica. Na de overdracht kwam Jalhay via Nieuio-Guinea
naar Nederland. In Purmerend was hij eerst werkzaam bij de rijkspolitie
en later bij de gemeentepolitie.
Op 15 augustus 1945 maakte het atoomgeweld boven Hirosjima een eind aan de oorlog
in de Pacific. Japan capituleerde en Nederlands-Indiè werd bevrijd. In werkelijkheid
heeft Nederlands-Indië echter nooit een bevrijding gekend". Zo begint Math Jalhay zijn
woord vooraf in zijn boek „Allen zwijgen". Het zijn woorden die beknopt aangeven waarover
Jalhays boek gaat.
handhaven Hun taak was de Japan
ners te ontwapenen en naar hun land
terug te voeren"
De auteur ziet de periode na die
capitulatie tot de overdracht aan In
donesië als een zwarte bladzijde in de
overzeese geschiedenis van Neder
land- Een bladzijde evenwel, die voi-
gens Jalhay spoorloos uit het geschie
denisboek is verdwenen. Hij is van
mening dat de Nederlandse bevolking
met voldoende op de hoogte is gesteld
van de gruweldaden die in Neder
lands-Indiè zijn gepleegd. Hij wijst
met name op de massamoord, op naar
zijn zeggen 10.000 kinderen en vrou
wen van Nederlands-Indische af
komst op Java
„Allen zwijgen" luidt de titel. Jalhay
zegt dat alle autoriteiten juist over die
massamoord zwijgen Een massa
moord. die gepleegd moet zijn in een
tijdbestek van drie weken. De Ko
ninklijke Landmacht was op dat mo
ment nog niet in Nederlands-Indiè
gearriveerd Op het overzeese - ge
biedsdeel lieten de Nationalisten van
Soekarno hun eerste ..Merdeka' -ivrij-
heidsikreten horen De Britten, onder
leiding van generaal Christison. wa
ren er om de Japanners te ontwape
nen en naar Japan terug te voeren
Met zijn boek. dat als ondertitel ..Van
Merdeka en Andjing-Nica tot Apra"
voert, hoopt de in Purmerend
woonachtige auteur een tipje van het
bamboegordijn, zoals hij zegt, op te
lichten Jalhay heeft lang gewacht
met het oplichten van dat gordijn. Als
oorzaak daarvan geeft hij op. dat zijn
(politie)werk in Purmerend hem niet
de tijd bood alles op papier te zetten
Hij heeft de Nederlandse regering
geinformeerd over de moorden. Jal
hay deed dat in 1950 bij de zogeheten
Commissie van Gedragingen Een
reactie kreeg hjj niet Dat de Purme-
render nu tot publikatie is overge
gaan heeft ook andere redenen
,.Er komen steeds meei
boeken over Indones ii
ontzettend veel over. I)
men bij de komst van c
Landmacht Dal was ei
de penode van 15 aug'
'45 is nooit gesprokei
beeld niet compleet als
is. Veel mensen hebben
bij dat er over die peril
wordt gepraat"
gegevens en
Ik lees er
eestal begint
Koninklijke
ad 1945 Over
ïstus tot eind
Ik vind het
dit er niet bij
■r ook belang
de met meer
beslag
Publikatics over dc bcw ustc periode
heeft Jalhay nooit gezien. Als een
voorbeeld dat de overheid volgens
hem de zaak in de doofpot wilde
stoppen, noemt bijeen incident begin
1946 in Den Haag. „Een journalist,
een zekere Tiessen, ha I ontzettend
veel fotomateriaal meegenomen uit
Nederlands-Indie. Hij is naar Den
Haag gegaan
Plotseling kwam er po
alles in beslag genonn
niet vertoond worden'
„Er zijn politieke bluncii
aldus Jalhay. ..nooit is
dat er in drie weken 10 ui
kinderen van Nederland
komst zijn afgemaak',
mannen zaten toen no<
vangenkampen. Ze moe
te vertonen.
11 ie en werd
Het mocht
gemaakt
- over gerept
J vrouwen en
Indische af-
jp Java. De
in krijgsgo
den nog niet
terug naar Java van de Engelsen'
Wat er gebeurd isrj vraagt Jalhay
zich af. ..Dat weten alleen Batavia de
regering. Soekarno en de Engelse
commandant Christison De Engelsen
wilden Java en Sumatra bezetten
Celebes en Ambon waren door Au
stralië bezet. Ze kwamen niet met
Engelse troepen, maar met Brits-In-
diers Wel onder leiding van Engelse
officieren Die Brits-Indiers voelden er
niets voor om de orde en veiligheid te
Jaihay deelt mee dat begin oktobex
1945 de nationalisten van Soekarno
een bepaald besluit hebben genomen
dat tot nu toe geheim is gebleven.
„Plotseling beginnen ze te moorden
Alles wat Nederlands was moest ver
nietigd worden. Soekarno zei vernie
tig alles wat Nederlands is Het woord
vernietigen is rek|Xar Het volk ver
stond doden Binnen drie weken wer
den die vrouwen en kinderen op een
beestachtige wijze vermoord Dat is
nooit bekend geworden en dat pro
beer ik met dit boek uit de doeken te
doen Tot nu toe heeft nooit iemand
gevraagd wie die vrouwen en kinde
ren hebben vermoord In Indonesië
wordt daarover gezwegen"
De schrijver van „Allen zwijgen" wil
achter de redenen van de massa
moord komen. Ilij wil weten waarom
er geen onderzoek naar is ingesteld,
w ie opdracht gaf tol de moorden en
wie de daders waren. „Dat moet
uitgezocht worden", vindt hij. „Was
de Nederlandse regering bang voor
het buitenland... voor Amerika, dat
er geen onderzoek is gedaan?",
vraagt hij zich af. „Toen de troepen
van de Koninklijke Landmacht naar
Indonesië gingen, w isten ze niet eens
welke orde en rust ze moesten hand
haven. Ze dachten dat de Japanners
aan het muiten waren. Ze moesten
vechten tegen de Indonesiërs. Dat
zagen ze pas toen ze er mee gecon
fronteerd werden".
Jalhay stond, zoals hij in zijn boek
vermeldt al eerder tegenover Soekar-
no's strijders. Wij kwamen het kamp
uit Wij wilden het land verder opbou
wen samen met de Indonesiërs. Toen
we hoorden wat voor moordpartij ze
hadden aangericht, werden we hels en
grepen we naar de wapens Dat was
ook de hele bedoeling van de Neder
landse regering. Want eh. ze zullen
nooit direct gezegd hebben Soekarno
laten we even praten. Dat kon Neder
land met doen".
Jalhay geeft daarvan als reden op, dat
Nederland de plantages wilde terug
hebben Die ondernemingen werden
tijdens de oorlog bestuurd door Indo-
nesiers. omdat de Nederlandse direc
teuren geïnterneerd waren in kam
pen Volgens Jalhay wilde Soekarno
die ondernemingen niet zomaar af
staan Er moest geweld komen.
„Ik vermoed ook, dat de moord op de
vrouwen en kinderen gebruikt werd
om de Nederlandse krijgsgevangen in
Siam en Japan hels te laten worden.
Ze zouden dan ook naar de wapens
grijpen en naar Java gaan. Dat zit er
achter Was dat niet gebeurd dan
waren de 20 000 a 30.OOP krijgsgevan
gen naar Holland gegaan Later had
den zij hun gezinnen kunnen laten
overkomen Teruggaan naar Java.
daar hadden ze geen emplooi meer
politiek spel
Met de Zuidmolukkers is volgens
Jalhay ook een gemeen politiek spel
gespeeld. „Ik zat bij de administratie
van die Ambonezen. Alle inheemsen
van het KNIL hebben een contract
getekend met de Nederlandse rege
ring. Ze moesten drie of zes jaar
tekenen voor het leger. Er was ook
een clausule dat wanneer ze in het
leger niet meer nodig zijn, of hun
contract is afgelopen, ze het recht
hadden om naar het land van her
komst gestuurd te worden. Bij de
overdracht moesten die mensen af
vloeien. Een Sumatraan kreeg geld
om terug te gaan naar Sumatra. Maar
dat kon een Ambonees niet. Opdracht
van hogerhand. Hij mocht niet terug
naar zijn land".
„De Ambonezen verenigden zich in
grote kampen. Tegen de Nederlanders
zeiden ze haal ons er maar uit. Zij
leverden hun wapens niet in. Soekar
no vond het een Nederlandse zaak De
Nederlandse regering zei. dat het
KNIL inheems was en dat de soldaten
niet naar Nederland konden. Toen
kwam er een slimme generaal, gene
raal Scheffelaar. die zei „Jullie gaan
wel naar Ambon toe. maar via Neder
land Jullie blijven een paar maanden
in Nederland". Daar zijn ze ingetrapt
In Nederland moesten ze hun unifor
men uitdoen en werden ze in kampen
ondergebracht. Ze voelden zich be
drogen Dat is de reden van de exces
sen op het ogenblik"
Voor Jalhay is het duidelijk dat de
Nederlandse regering de Ambonezen
uit economische overwegingen ver
bood terug te keren. „Als ze allemaal
terug waren gegaan, zouden ze Am-
bon zijn gaan verdedigen. Soekarno
zou dan gedreigd hebben de onderne
mingen. die in Nederlands bezit wa
ren. af te pakken. Economisch belang
gaat toch voor in Nederland, want
w at stellen die 3000 tot 4000 Ambone
zen voor. vergeleken met al die mil
jarden die geïnvesteerd zijn. De op
lossing was bedrog".
Na de capitulatie van de Japanners
moest het gezag hersteld worden De
krijgsgevangen kwamen terug. De
troepen van de Koninklijke Land
macht landden op Java. Jalhay. die
uit een interneringskamp kwam. zat
bij een van de eerste troepen, die
onder supervisie van de Engelsen wer
den opgericht „Toen we eenmaal
wapens hadden werd het oog om oog.
tand om tand Toen begonnen we te
wreken voor die vrouwen en kinderen.
Ik ben bij uitgravingen geweest van
die verminkte lijken in Bandoeng'
Er was ergernis tegenover de Engel
sen, laat Jalhay weten „Als er in je
achtertuin moorden worden gepleegd.
dan grijp je toch in0 Dat deden ze met
De rol van generaal Christison is ook
vreemd Vaak is gebleken dat de
Engelse troepen steeds te laat kwa
men Ik heb het zelf meegemaakt op
Bandoeng. Ruim 300 meter achter een
Engelse post gekerm en gehuil Dok
toren hoorden dat en brachten de
Engelse commandant op de hoogte
dat mensen werden afgeslacht. „No
order" zei die commandant De vol
gende dag is het doodstil, liggen er
allemaal lijken. We hebben die dag
125 lichamen uitgegraven Later heb
ben ze verderop nog eens 375 lijken
uitgegraven"
De haat van de Indonesiërs tegen de
Nederlanders was volgens Jalhay
voor de oorlog al gepropageerd. „Daar
gooiden ze na de oorlog de godsdienst
bij De islam zegt. dat alles wat onbe
sneden is afgemaakt moet worden. De
mensen zijn ritueel afgeslacht, geof
ferd aan Mohammed. Ik heb bij alle
lijken gezien, dat de strot was doorge
sneden met een mes Jalhay erkent
dat ook van Nederlandse zijde misda
den zijn gepleegd. „Maar", zo zegt hij.
„die waren niet zo gruwelijk Wij
maakten geen vrouwen en kinderen
foto's
Jalhay heeft zijn boek zelf uitgege
ven. De uitgever die zijn eerste boek
uitgaf, had bezwaren tegen „Allen
zwijgen". De auteur noemt als bezw a-
ren bet grote aantal foto's en bepaal
de uitlatingen. „Het commerciële be
lang is bij een uilgever groot. Bij mij
niet. Ik durf wel een paar duizend
gulden verlies te hebben, want dit
moet gepubliceerd worden. Ik w il die
foto's erin hebben. Die vind ik be
langrijk Zoals die foto van Soekarno
met generaal Christison. waarop ze
zitten te lachen, terwijl 100 meter
achter hen mensen worden uitge
moord" De meeste foto's zijn uit
eigen bezit. Jalhay kreeg veel foto's
en ook documenten toen hij deel
uitmaakte van de Inlichtingendienst
op Nederlands-Indiè.
