BROENEI OP EIGEN BENEN Schutte (GPV) EENLING OOGST LOF VOOR ZIJN OPTREDEN SSSr 1983 Keerpunt' onzekere toekomst voor de Chinezen es* rmm tA ZATERDAG 31 DECEMBER 1983 PZC/ opinie en achtergrond 4]: Door Bob Manttm Broehei, aan de noordkust van Borneo, wordt 1 januari volledig onafhankelijk. Sinds het midden van de negen tiende eeuw was dit kleine sultanaat, dat geregeerd wordt door de 36-jarige Sir Muda Hassanal Bolkiah, afhankelijk van Groot-Britannië. Krachtens een in 1979 gesloten verdrag, waarbij de datum van onafhankelijkheid werd bepaald, was Engeland verantwoordelijk voor de buitenlandse politiek van dat land. De Britse banden met dit welvarende Dat hij in de onmiddellijke toekomst sultanaat gaan terug naar 1847 toen aansluiting zal zoeken bij dit niet- de toenmalige heerser van Broenei communistisch blok ligt in de lijn een verdrag sloot met de Engelsen der verwachting, voor de voortzetting van de economi- Het wordt dan een van de rijkste sche relaties en de bestrijding van leden van Asean. Olie en gas maken piraterij. In 1888 werd een nieuwe het sultanaat tot het rijkste land in in overeenkomst gesloten op verzoek Aziè. Het inkomen per hoofd wordt van de sultan waarbij werd afgespro- geschat op 20.000 Amerikaanse dollar ken dat Broenei een protectoraat (60.000 gulden) per jaar. Dit staat in werd van Groot-Britannie. Engeland schrille tegenstelling tot Indonesië, mocht daarbij het buitenlandse be- waar het inkomen per hoofd per jaar leid bepalen, maar zich niet met de nog maar 550 Amerikaanse dollar binnenlandse politiek bemoeien. Dat bedraagt bleef voorbehouden aan de sultan en Broenei produceert per jaar 60 mil- zijn opvolgers In een aanvullend ak- joen vaten van elk 159 liter ruwe olie koord dat in 1905 werd gesloten kwa- en weldra zes miljoen ton aardgas van men beide landen overeen dat er een allerbeste kwaliteit. Japan is de voor- Hoge Commissaris in de hoofdstad naamste afnemer Het ontbreekt het Bandar Sen mag zetelen, die de sul- land dan ook niet aan contanten. In de staatskas ligt 33 miljard dollar opgetast. Het volk profiteert van 's lands inkomsten: medische verzor- tan in alle kwesties mag adviseren, behalve als het de islamitische gods dienst betreft. Naast het buitenlandse beleid heeft £nB *™teloo5 evenals onderwijs^ Maar de sultan zelf, die een zwak heeft Engeland ook de verantwoordelijkk- j- J, voor volbloed polopaarden en mooie heid over de verdediging van het s=SShl=,?^ R"Sgegraat Het waren ook deze gurkha's die in 1962 een opstand bloedig onderdruk ten. De vader van de huidige sultan riep de hulp in van deze troepen toen de militante vleugel van de linksge- zinde VolksOXrtij van Broenei (Partai Rakyat Brunei. PRB) nadat zij 54 van de 55 zetels in het parlement tijdens verkiezingen veroverde, alle politieke activiteiten monopoliseerde en een opstand organiseerde, bedoeld op de onafhankelijkheid van het land af te dwingen. De leider van de Volkspartij. A M Azahari, leeft op het ogenblik in ballingschap in Indonesië en zijn me destrijder Zainal in Maleisie. Indonesië en Maleisië hebben des tijds een dubieuze rol gespeeld en het wantrouwen van dit sultanaat jegens deze twee landen lijkt nog niet te zijn verdwenen. Het verklaart ook waar om de sultaan nooit haast heeft ge maakt met het verkrijgen van de onafhankelijkheid. De sterke anglofiele neigingen van de aan de militaire academie van Sand hurst. in Engeland, afgestudeerde sul tan en de daaruit vloeiende nauwe banden met Engeland, vormen een tegenwicht voor de overheersende Ja panse aanwezigheid in dit sultanaat. Evenals in andere Aziatische landen hebben de Japanners ook hier een groot aandeel in de afname van de bodemrykdommen. Negen van de tien auto's die in de straten van de hoofdstad rijden, zijn van Japanse makelij 200.000 inwoners telt. zelf zorg moet dragen voor zijn defensie en zijn bui tenlandse politiek De 36-jarige heer ser sultan Muda Hassanal Bolkiah, die zijn militaire opleiding heeft geno ten in Engeland, zal het niet makke- lijk krijgen. Malleisié en Indonesië moet verdedigen. Voorlopig kan hij hebben de ontwikkelingen in het nog rekenen op de gurkha's, de Bntse - - - keurtroepen van Nepalese afkomst bouwen voor het lieve bedrag van miljoen dollar. Nu hij zelf voor 's lands verdediging moet zorgen, heeft hij drie miljard dollar gestoken in de opbouw van een leger dat het kleine sultanaat (2300 vierkante kilometer) buurland nauwlettend gade geslagen. Hun eerste zorg was dat dat land niet ten prooi valt aan het communisme en in Koeala Loempoer en Jakarta werd gefluisterd dat als er een situatie zou onstaan waarin linkse krachten de overhand zouden krijgen, beide landen er niet voor terug zullen dein zen om in te grijpen. Maleisië en Indonesië zijn uitgesproken tegen standers van het communisme en beide landen hebben pogingen van communisten om naar de macht te grijpen bloedig onderdrukt Aansluiting Het lijkt een vanzelfsprekende zaak dat de sultan zijn beleid geheel moet afstemmen op dat van de buurlanden en wel in het bijzonder op dat van de vijf landen van de Associatie van Zuidoostaziatische staten. ASEAN". De Chinese bevolking in Broenei, die de middenstand uitmaakt, gaat ech ter een onzekere toekomst tegemoet. Er zijn in dit sultanaat naar schatting 60.000 Chinezen die de ruggegraat vormen van de economie, en die. wanneer straks Engeland zijn handen aftrekt van zijn protectoraat, staten- loos worden. Vele rijke Chinezen heb ben hun kapitaal intussen al overge bracht naar banken in Singapore en Hongkong. En de zogenaamde pribu- mi's, de zakenlieden uit eigen land, staan al in de starthouding om de zaken van de Chineze over te nemen Er wordt een massale uittocht ver wacht van de Chinezen naar Maleisië en Singapore, wat natuurlijk zijn in vloed zal hebben op de economische vooruitzichten van het sultanaat- Op 1 januari wordt de Union Jack, de Britse vlag, die al een eeuw lang voor het paleis van de sultan wappert, neergehaald. Londen neemt daarmee afscheid van zijn voorlaatste kolo niaal bezit ten oosten van Suez. Slechts boven de kroonkolonie Hong kong wappert nu nog de Britse vlag, maar ook niet voor lang meer, nu China het gebied weer terug wil hebben. Door Joop Korevaar) Als er één Tweede-Ka merlid is dat het be staansrecht van eenmans fracties aantoont, dan is dat de GPV^'er Gert Schutte wel. Geroemd worden vooral zijn degelijke voorberei ding op onderwerpen, zijn inhoudelijk goede bijdra gen aan debatten en zijn zinnige opmerkingen, die regelmatig door regering of kamerfracties worden over genomen. In het Haagse wereldje wordt Schuttes kwaliteit zo langzamer hand steeds vaker opgemerkt. Hij behaalde m de jongste verkiezingen voor de „politicus van het jaar" de derde plaats, vlak achter PvdA- voorman Joop den Uyl. „Klein maar dapper", „wie niet sterk is moet slim zijn", vinden de parlementaire journalisten. Maar bij het grote publiek slaat het GPV nauwelijks aan. Stabiel blijft deze partij op een kamerzetel staan. In de enquêtes haalt Schutte nu twee zetels, maar dat is al eerder zo geweest. Als de stemmen echt tel len. dan stemt men over het alge meen toch maar weer liever op een grote partij, vanwege de angst een 'verloren' stem uit te brengen. Gerrit Jan Schutte (44) heeft een lange ambtelijke loopbaan achter de rug Begonnen als jongste be diende bij een gemeente, klom hij op tot plaatsvervangend gemeente- secretais van Zeist. Hij bleef dit tot zijn intrede in de Tweede Kamer in 1981 Hij heeft nog steeds iets van een brave ambtenaar over zich. „Vrien delijk en voorkomend", aldus een van de parlementaire journalisten in de Tijd-enquéte. Een goede huisvader van zes kinde ren met zijn grijze manen en door dringende blauwe ogen. Ogen schijnlijk toevallig in de politiek beland en daar met dezelfde ambte lijke degelijkheid zijn speeches voorbereidend. De lof heeft hem verbaasd. Schutte is overigens de tweede politicus uit een kleine fractie die de harten van de Haagse journalisten steelt. Eer der was Marcus Bakker (CPN) der de achter Den Uyl en Van Agt. Een echte verklaring heeft Schutte zelf niet voor zijn succes. „Consistent beleid", „een onafhankelijke opstel ling tussen oppositie en regerings fracties in", zegt hij desgevraagd. Bovendien is volgens hem belang rijk. dat hij als eenling in de Tweede Kamer vaak aan het woord komt. Er zijn goede - en misschien betere - kamerleden in de grote fracties, maar die komen alleen bij hun speciale onderwerpen op het spreekgestoelte, zegt Schutte ver goelijkend Die vallen minder op dan de generalisten, van wie hij er noodgedwongen êén is Opmerkelijk is verder, dat Schutte met ruime voorsprong de twee lei ders van de regeringsfracties, Ed Nijpels (WD) en Bert de Vries (CDA), heeft verslagen Hij heeft er wel een verklaring voor: „Het is voor hen wel moeilijk een eigen gezicht te tonen. Dat komt door de nauwe binding van de regerings fracties aan het regeerakkoord Bo vendien is er door dat gedetailleer de akkoord slechts een moeizaam overleg met het parlement moge lijk. Veel wordt vooraf al in kleine kring besloten, zodat het parlement door de regeringsfracties vrijwillig eigen verantwoordelijkheid inle vert". Klein rechts De GPV-leider onderscheidt zich nadrukkelijk van SGP en RPF, waarmee Schutte gewoonlijk als 'klein rechts' op één hoop wordt gegooid. De laatste twee partijen zijn vooral 'getuigenispartijen', zo als ook de 'kleine linkse' partijen CPN. PSP. PPR en EVP. „Het is geen afzonderlijke taak van politie ke partijen om te getuigen. We moeten geen dominee zijn. die staat te preken, maar slechts naar het evangelie handelen", aldus Schutte. Een ander verschil is, dat de GP V'er niet in al zijn speeches uitgebreide bijbelcitaten hanteert. „Ik wil het citeren van de bijbel functioneel houden. Al het spreken moet In harmonie zijn met de bijbel, maar dat hoeft niet elke keer zichtbaar gemaakt te worden", vindt hij. Overigens is het GPV moeilijk in te delen op de Tinks-rechtsschaal', zo als in de politiek gebruikelijk. Op sociaal-economische gebieden kan hij het vaak uitstekend vinden met de PvdA. Op defensieterrem voelt hij zich beter thuis bij de WD. „Wij voeren primair een christelijke poli tiek. Die is per definitie niet in de traditionele verdeling te plaatsen. Waar we staan, wordt per onder werp bepaald", legt Schutte uit. Hij lijdt er niet onder, dat hij altijd maar weer als eenling tegen 149 collega's in de Tweede Kamer moet opboksen. „Ik weet dat ik een klei ne groep in de maatschappij verte genwoordig. Ik krijg in de Tweede Kamer royaal de gelegenheid mijn ideeen te uiten en soms te realise ren" Hij ziet het wel als een grote verant woordelijkheid, dat hij als enige vertegenwoordiger de idealen van het GPV in de Kamer hoog moet houden. „De mensen gaan bij een éénmansffactie de partij al gauw met de persoon vereenzelvigen. Dat legt een zware verantwoordelijk heid op. Als het slecht gaat, slaat dat ook neer op de partij. Dat is een van de zwaarste punten voor mij als kamerlid" Vesierse economische topconferentie WJhamsburg 128 30/51 tn. verscheidene Europese hoofdsteden plegen Armemers bominslagen tegen Turkse personen en gebouwen In verscheidene Westeuropesr steden grote betogingen tegen de voorgenomen plaatsing van NAVO raketten Mislukking variWAmerikaans Russische onderhandelingen ^te Genève over de plaatsing van kernwapens (dec l rmamm Topconferentie Europese Gemeenschap le'Athene mislukt 16/12/ Akkoord met Verenigde Stalen Ameri- f°u kanen behouden militaire steunpunten voorlopig voor de duur van vi/l aar 18/91 Walesa krijgt Nobelprijs voor de vrede 111/12) I Maandenlang belet een hardnekkige verkoudheid Andropov I het openbaar te verschi/nen .OOSTENRIJK I Aardbeving-in Oost Turkije l 350 doden, 75000 daklozen BSB Bloedige oorlog en burgeroorlog Verenigde Staten raken steeds meer bij de strijd betrokken Ara/at en n/n troepen verlaten libation Eerste vlucht met Spacelab, gezamenlijk wetenschappelijk ruimteprogramma van Verenigde Staten en West Europa Inov/dec) St Km s Nevis onalhankelijk 18/9 Noord Cyprus" uilgeroept Turkije erkend IngS.) n. Alleen door Begin treedt af en wordt opgevolgd door Shamir (30/6) immm rrrnm I6;l J'f.lil.l StaatsgreepSank ar a verdnj/t Quedraogo ld/8I Eerste minister Bishop en drie ministers door tegenstanders vermoord 19101 Amerikaanse militaire interventie 650 Cubaanse militairen gevangen genomen 125110) i:iii'ij:a'fin/l "1 Oorlog sleept aan Iran dreigt I met afsluiting Perzische Goll HillT.h'llf.l Honderdduizenden gastarbeiders worden hel land uitgezet tjan Na militair ingrijpen van Frankrijk feitelijke scheidinghet zuiden onder president Habré het noorden onder vroegere president Oueddei dm wordt gesteund door libie Zuidkoreaanse Jumbo in de buurt van Sachahn door Russen neer geschoten; 29 bemanningsleden en 200 passagiers loiirier wie 61 Amerikaneni kwamen om 11/91 Zuidkoreaanse mimstP\ komen om bij öomonrplo/hng tijoens bezoek Rangoon. Zuidkoreaanse president beschuldigt Noord Korea <9 10/ Brits Ghmese besprekingen over toekomstig statuut van Hongkong In 1997 loopt pachtovereenkomst Nieuw verdrag met Verenigde Staten Amerikanen behouden militaire steun punten 11/6/ Oppositieleider Aquino bij terugkeer zijn land vermoord 21 B, In het noordoosten ven 'ndjs bloedige strijd lussen Assamezen en 'Beogatezen, duizenden dodelijke slachtoffers Midden Amerika 12 11/3 Polen 116 23/6) \AVT1 lourdes 115 I6'B) Oostenrijk <10 139) De regeringstroepen (gesteund door 25 000 Cubanen en I 200 Russen en Oost Duitsers) verhezen steeds meer ter rein aan bevrijdingsbeweging Umta. die het regiem van president Oos Santos bestrijdt EUME Radicale Burgerunie wint verkiezingen Einde militaire dictatuur in zicht 131 10) J Rassenonlusten ti Etnische tegenstellingen (Mugabe is een Sjona, Nkomo een Ndebele) het uit Sjona 's bestaande leger terroriseert Ndebelebevolkmg m zuid- duizend doden Nkomo wijkt uit naar Londen (maart) re/erendum verklaren de kiezers zich met 2. 3 meerderheid akkoord met nieuwe grondwet, die ook politieke rechten geeft aan Indiërs en Kleurlmgen <2/11) Door prof. F. Hartog) O Onze verre voorouders zaten i der jaar weer in spanning of zon het ditmaal zou halen. Zes mat den lang was zij iedere dag vu lager aan de horizon komen te stai In voorgaande jaren was er to altijd een ommekeer gekomen. Mi hoe zou het deze keer zijn? Als dan toch weer de eerste dag km waarop de zon opnieuw hoger beg te klimmen, waren de oude German zo opgelucht dat zij zich uitleefden een groot feest: het Joelfeest. Wq kerkleiders hebben later het ker feest in de plaats van dat Joelfa geschoven. Ook het kerstfeest gj immers over een nieuw begin. Daarna volgt al weer snel de jaamj seling. Dat is een toevalligheid. Als- zien naar de namen van de vier laats maanden van ons jaar (letterlijk b« kenen die de zevende, de achtste, 1 negende en de tiende) viel Nlec jaarsdag in oude tijden blijkbaar op maart. Maar wij pauzeren even rorx januari, om het oude jaar nog et kort te bezien en het onbekende nu we tegemoet te gaan. Hoe komt het dat de Germanen: dere keer weer uitgelaten en opg lucht de zonnewende vierden? Omd zij niet in de gaten hadden dat de la van de zon wetmatig was bepaald I zon kon niet anders dan op 21 decei ber haar dieptepunt bereiken. Mi hoefde dus niet bang te zijn dat t deze keer mis zou gaan, maar datm men niet. In deze rubriek gaat het in hoofdzaj om het economisch gebeuren. D heeft enige verwantschap met h hemelgebeuren. Ook de economie i hoorzaamt aan bepaalde wetten D werken minder precies dan de !o< van de zon, maar dat is geen besi: send onderscheid. Er zijn ook natuc wetten die alleen maar ten naastci opgaan, zoals de opeenvolging vi weersverschijnselen. Toch weten a ook wat het weer betreft dat na rege altijd weer zonneschijn komt. Waarom veroorzaakt een econon sche depressie dan toch dikwijls zul een gevoel van uitzichtloosheid? Ei immers altijd ook weer een opgai gekomen. Die wordt bepaald doori wetmatigheid van het economise) proces. Er komt een dag waarop economische activiteit alleen no maar omhoog kan. Moeten we daarop gaan zitli wachten? Dat hoeft niet. Er ku ncn soms maatregelen worden gen men die de neergang afremmen end opgang bespoedigen. Maar daarb moeten we wel erg voorzichtig zij Er kunnen weer andere dingen doo worden scheefgetrokken, zodat een valse start wordt gemaakt. Zoals het er nu naar uitziet is er maatregel die zonder meer guns! heeft gewerkt. Dat is de loonmatigu Die heeft er op zijn minst gesproki toe bijgedragen dat 1983 echt e keerpunt geworden is. Het dieptepu is gepasseerd. De opleving die zichi aftekent is. zoals werd verwacht, oa economie binnengekomen van i kant van de uitvoer. Dat heeft tre oorzaken. In de eerste plaats is& terzake wereldhandel zich weer gaan hersli len. onder invloed vooral van de Am rikaans ommekeer. In de tweede plaats hebben wij das van extra kunnen profiteren doori gunstige ontwikkeling van onze co 1 currentiepositie. De concurrentiepa tie komt met name tot uiting in a lagere stijging van onze loonkosten! vergelijking met onze voornaams! concurrenten. Het feit dat onze ui voer sterker toeneemt dan de wereli handel is vooral daaraan te danken De offers die de werknemers hebbe gebracht door loonmatiging beginne dus hun vruchten af te werpen Datd werkloosheid nog niet is gaan dale komt hoofdzakelijk door de sterk toeneming van het arbeidsaanbo Het is nog slechts het eerste begin yi het herstel. Zoals het er nu na uitziet moeten de ramingen overi vermoedelijke economische ontwil keling in 1984 ook in opwaartse nc ting worden bijgesteld. Zowel b Centraal Plan Bureau als de Orgar satie voor Economische Samenwe king en Ontwikkeling zijn te pessimi tisch geweest. We mogen 1984 dus met enig ve trouwen tegemoet zien. De ervi ring heeft ook geleerd dat een ecom mische opleving meestal wel enij jaren doorzet. De uitvoer sleept n - verloop van tijd ook de investering! mee omhoog. Het bedrijfsleven ga) weer betere kansen zien en dat weri in dezelfde richting. De belastingoc vangsten gaan ruimer vloeien en dl verkleint het financieringstekort vi de overheid. In een latere fase gai ook de werkloosheidsuitkeringend len en dat werkt in dezelfde richtinj Daarbij voegt zich het nieuwe inzich dat de overheid door bijna alles 1 willen regelen veel te zwaar is gaa drukken op het bedrijfsleven. H( afschaffen van allerlei overheidsb! moeienis zal daarom de economise!) opgang ten goede komen. De aangt kondigde vrijlating van de p rij zé moet vooral in dit licht worden gezia De loonmatiging zullen we nog enkei jaren vol moeten houden. Maar wei gelegenheid is belangrijker dan mee loon. Als de rente weer gaat dalen zal b! herstel worden versneld. Daarow valt moeilijk een uitspraak te doe De invloed van het buitengebeurem op dit punt zo groot en onbereket baar dat er geen peil op valt I trekken. Gezegd kan alleen wordt dat de Nederlandse invloeden op d rente in de richting van een verdei daling wijzen. De inflatie hebben we onder de kn* gekregen. Het olieknelpunt is opgf ruimd Dat waren allebei verschijn» len waarvan velen hebben gedacbi daar komen we nooit meer van t Maar de tegenkrachten hebben tod gewonnen. Zo staat eigenlijk weinige niets meer in de weg aan een beta Nieuwjaar. We hebben 1984 gehaald en zelfs onder goede voortekenen. Dl geeft moed, verder te gaan.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 4