zeg uw
medemens
dat het
beter gaat
INKOMEN
Dat was een optimis
tisch adviesje, dat
die Zeeuwse deelnemer
aan het onderzoek naar
het inkomen van Neder
landers dit najaar in
zond als bijdrage om uit
de crisis te raken. Het
luidde: Iedereen moet
z'n medemens vertellen
dat het vanaf morgen
economisch beter gaat".
Het was slechts één van
ie vele honderden op
merkingen, die PZC-le-
zers toevoegden aan de
enquete naar het inko
men, die de Gemeen
schappelijke Persdienst
een landelijk samen
werkende kring van re-
lonale kranten - orga
niseerde. Er waren, uit
Zeeland, ook schrijnen
de reacties. „Ik ben zes
envijftig jaar", noteerde
iemand in zijn brief, „en
ik mag voor mijn 42 jaar
werken het doen met
1417 gulden per
maand". En er zat, tus
sen de bijna 2500 inzen
dingen, hier en daar een
enkele onfrisse kantte-
Rlening. Zoals: „Neder-
and voor de Nederlan
ders. Buitenlanders er
uit en harder werken".
Soms boden lezers de onderzoekers
een compleet t&ekomstig .inkomens-
■plaatje' aan: ..Een minister, topmen
sen, chirurgen, directeuren van mul
ti-nationals mogen niet meer dan
0.000 gulden bruto per jaar verdie
nen Het minimum-loon optrekken
tot 1750 gulden per maand, geef de
massa meer geld en het komt ieder
een ten goede. De bijstand op 1400
gulden netto per maand stellen voor
een alleenstaande vanaf 23 jaar En
i er werden af en toe In de brieven
hartekreten geslaakt en gezinsver
houdingen verduidelijkt: „Het volk
is suf, door de grote democratie, het
vele gelul en de vele meningen. De
VVD neemt playboy Nijpels in dienst,
en ziet: de jeugd stemt massaal op
dat ventje. Ik vroeg mijn 17-jarige
dochter waarom ze op hem zou heb
ben gestemd, ze zei 'Alle meiden van
m'n school vinden hem leuk'. Over
het besef hebben van politiek gespro
ken!"
1 Gesprekken over het inkomen en de
bezuinigingen, brieven over de crisis,
naar aanleiding van de aan de en
quete toegevoegde vraag „Wat is
volgens u de beste methode om uit
de economische crisis te raken?"
Hier een bloemlezing van de door
Zeeuwse deelnemers verstrekte wen
ken:
ledereen 10 procent inleveren,
werken en niet zeuren. Onze prijzen
zijn te hoog om in het buitenland te
concurreren. Die kunnen dan ook
lager.
Zorgen dat je baas het goed krijgt,
i dan krijg je het zelf ook goed Dus
met z'n allen er tegenaan.
Er moeten minder subsidies worden
verstrekt. Ën de vrije ondernemer
moet meer kansen krijgen De socia
le uitkeringen zouden moeten wor
den aangepast aan het aantal
werkelijk gewerkte jaren. Arbeidsbe
middelingsbureau's moeten minder
hokjesaclüig denken
Alle inkomens naar verhouding pro
centueel evenveel inleveren Minder
aftrekposten voor luxe-artikelen en
tweede woningen, boten enzovoort.
Begrip passende arbeid soepeler
hanteren. De schoolverlaters, die
nooit hebben gewerkt, lagere uitke
ringen geven Uitkeringen verder
aanpassen aan betaalde premies en
aantal dienstjaren.
De lasten van ondernemingen dras
tisch omlaag brengen.
Als iemand al jaren werkt, laat die
dan eens een jaar in de WW gaan.
zodat een WW'er een jaar in zijn
plaats kan werken; dan loopt die
WW'er niet de kans om zijn eigen
huis op te eten. Dat is solidair zijn
met elkaar.
1. Beter Europees overleg tminder
eng nationaal denken),
2. Betere verdeling aardgas-olicwin-
sten (die komen de staat, dus de
Nederlanders toe).
3. Korter werken, te beginnen met
jonge werknemers en werk verdelen.
4 Geen belastingontduiking van
concerns via buitenlandse vestigin
gen.
5. Betere controle op sociale uitke
ringen.
a.j. snel
k. cijsouw
6 Buitenlandse werknerr\prs (mei
spijtbetuiging en flink handgeld)
naar land van herkomst zenden we
gens werkloosheid (niet om andere,
bv rascistische, discriminerende re
denen).
7. Hogere inkomens evenredig belas
ten,
8. Betere aanpak zwart circuit.
Regering en iedere Nederlander
schidden opruimen, en geen schul
den meer op zich nemen. Werk verde
len en zéér werkwillig zijn
Ik verdien per uur minder dan
mijn personeel. Als je de statis
tische gegevens bekijkt, kom ik per
uur niet aan liet minimum-loon",
zegt de heer G. Mix, eigenaar van de
buurtwinkel „De Kroon" in de Mid
delburgse wijk de Griffioen. Zijn
winkel, een slagerij en een levens
middelenzaak staat in een wijk met
zo'n dertienhonderd woningen met
circa 3.300 bewoners. „Het mini
mum voor een buurtwinkel", stelt
de heer Mix vast. Als je een eindje
beneden dat aantal raakt, dan heb je
helemaal geen buurtwinkel meer,
hier niet en ergens anders ook niet".
Elf jaar heeft hij de winkel nu en hij
heeft dingen zien veranderen. Er was
het teruglopend aantal bewoners
van de wijk. „Wé zijn gestart met
3 700 tot 3.800 inwoners en nu zijn
het er nog zo n 3.300. De gezmnen
worden kleiner en dan is er het
verschijnsel, dat makelaars hier in
de buurt hele eengezinswoningen
aan alleenstaanden verhuren. Dat
teruglopen van het aantal bewoiiers
van de wijk maakt het natuurlijk
moeilijker een buurtwinkel draaiend
te houden. Nou moet ik daarbij zeg
gen, dat we hier in een. wat koop
kracht betreft, goede wijk zitten - ik
denk de mooiste wijk van Middel
burg"
En toch, ook in de winkel van de heer
Mix is merkbaar, dat die koopkracht
vermindert. „Aan de totale bestedin
gen is het merkbaar, dat er bezuinigd
en gekort wordt", zegt hij. „Het
patroon verandert in de richting van
goedkopere artikelen. Het is typisch.
Oudere mensen gaan een tijdje over
op goedkopere artikelen, maar die
komen er dan weer op terug Maar bij
jongeren met gezinnen zit dat an-"
ders, die blijven voordeliger inkopen.
Over de hele lijn kun je vaststellen,
dat de mensen goedkoper zijn gaan
eten de laatste jaren. Een jaar of vijf
geleden kocht men makkelijk er een
pond of anderhalf pond biefstuk. Nu
is dat veel meer beperkt tot hoogtij
dagen. De mensen nemen een ons
schouderham m plaats van achter
ham. Ze kijken echt merkbaar meer
naar de prijs van artikelen"
De heer Mix signaleert ook. dat
mensen, vooral jongeren met kleine
kinderen, de neiging hebben meer in
bij voorbeeld het Trefcenter te ko
pen. Als het om de prijzen gaat is
dat, naar zijn oordeel, ten onrechte
„Bekijk je het hele pakket, dan zijn
wij m buurtwinkels niet duurder, Je
moet rekeken. dat wij artikelen als
koffie, thee, suiker en kratten bier
tegen precies dezelfde prijs verko
pen We verdienen daar dan ook
werkelijk geen cent aan. Als mensen
een beetje opletten op wat wij in de
aanbieding hebben, dan zijn ze in de
buurtwinkel niet duurder uit".
Hoe dan ook, de eigenaar van de
buurtwinkel heeft te maken met ver
schillende, soms elkaar versterkende
negatieve effecten. „Je ziet. datje nu
nog vijfenzeventig gulden winst
maakt op een bepaald pakket, waar
je vroeger bruto honderd gulden aan
verdiende", zegt de beer Mix.
Zijn inkomen is dit jaar, schat hij.
door de neergaande economische
ontwikkeling zo'n vier procent lager
dan in 1982. „Dat is de'laatste twee,
drie jaar steeds zo geweest. Je merkt,
dat de kortingen doorzetten" Hij
noemt zijn inkomen niet, maar meldt
ter illustratie, dat hij er een auto op
nahoudt, die al vijfjaar oud is en die
nog twee jaar mee moet En ter
verklaring zegt hij: „Iedere onderne
mer in onze branche is eigenlijk een
beetje gek. Je doet dit als een soort
hobby Ik doe mijn werk,ook al
maak ik zeventig tot tachtig uur per
week. graag. Je bent onder de men
sen hè".
De heer Mix doet zijn verhaal niet
met een somber gezicht „Ik ben van
mezelf een zeer optimistisch mens",
verklaart hij. „En ik ben ervan over
tuigd. dat we met z'n allen nog meer
kunnen inleveren Als je maar luxe
wilt inleveren Ik zie nu, dat de
mensen eerder op levensmiddelen
bezuinigen dan op luxe zoals een
tweede auto Rolpens, bloedworst,
dat soort dingen willen de mensen
met meer. Maar er is een verschui
ving van de A-merken naar B-mer
ken Dat soort bezuinigingen wordt
doorgezet
Hij heeft, in de loop van het vong
jaar. in zijn eigen zaak moeten ingrij
pen. ,Ik moest maatregelen treffen.
Ik heb vijf mensen vast in dienst en
daarvan waren er vorig jaar twee
echt te duur geworden Ik moest zien
goedkoper personeel te krijgen. Ik
was op een dood punt Ik kan er nu
weer wat opgewekter tegenaan kij
ken Stoppen0 Dat doe je pas als je
kapot bent Je blijft zoeken naar
mogelijkheden om de zaak draaiend
te houden. Dat zit gewoon in je"
kamerlid
Drs. H. Bversdijk tc Heinkens-
zand. Tweede kamerlid voor het
CDA. Hij krijgt voor die functie een
.schadeloosstelling' van ruim 94
mille bruto per jaar, die meedeelt in
de komende korting op de ambtena
rensalarissen van 3 procent: een
reiskostenvergoeding van 9400 gul
den, waar hij aan tekort komt; een
vergoeding van onkosten, die in zijn
geval - wonend op ongeveer 100
kilometer van Den Haag - neerkomt
op 21 mille per jaar cn die "toerei
kend" is om onder meer een fiat in
Den Haag tc huren, telefoon, porti
en andere kosten uit te betalen.
Evcrsdij wordt, voor de sociale ver
zekeringen, beschouwd als kleine
zelfstandige.
„Er hoeft", formuleert hij „geen twy-
fel over te bestaan: ik heb een goed
inkomen Ik weet wat het is om uit
een smalle beurs te leven, toen Ali en
ik vijfentwintig jaar geleden trouw
den. had ik een salaris van 303
gulden Dat was goed uitkijken. Bij
kamerleden werken de inhoudingen
en kortingen op de ambtenarensala
rissen ook door. Ik minder dus in
inkomen, maar als ik geen gekke
dingen doe. kan ik mijn manier van
leven rustig voortzetten. Toen de
inkomens jaarlijks klommen, heb ik
een hypotheek van ruim 2 ton dur
ven nemen. Wel moet ik er mee
rekenen, dat ik vanaf volgend jaar
twee studerende kinderen zal heb
ben, in Leiden en Rijswijk. Maar ook
dan is het onzin te zeggen, dat ik
krap zit. We hebben twee pleegkin-
dertjes. en naarmate je meer geld
binnenkrijgt, stijgt ook je levenspa
troon. Je kapt nu hier en daar wel:
eén inplaats van twee weekbladen,
één inplaats van drie kranten, je let
op je verwarming en je zoekt een
goedkopere vakantie uit"
Haalt een salarisstrookje tevoor
schijn. dat hij nog maandelijks krijgt
als leraar-met-buitengewoon-verlo
uit het onderwijs en waarvan het
bedrag geheel wordt gekort Hij zou
er op z'n maximum staan en bijna 85
mille per jaar verdienen. Eversdijk:
„Ik wil niet flauw zijn, maar zeg het
toch maar even: in m'n oude functie
zou ik zo'n 9 mille minder verdienen
dan nu. maar voor dat extra bedrag
ben ik wel wekelijks zo'n tachtig uur
bezig. Reden tot klagen heb ik na
tuurlijk niet."
Eversdijk krijgt, vooral sinds hij bij
afwezigheid van zijn fractievoorzitter
De Vries optrad in het debat over de
kortingen op ambtenarensalarissen
en uitkeringen, brieven en telefoon
tjes van mensen „aan de onderkant
van de samenleving„Dat is waar je
s avonds, in je eentje op zo'n Haagse
flat bijvoorbeeld, over nadenkt: hoe
kun je voorkomen dat mensen die
het met 1400 gulden in de maand
moeten doen voor een gezin over de
armoedegrens heenkomen. Je weet,
vanuitje beroep ook, dat de overheid
elk kwartier 1 miljoen méér uitgeeft
dan ze ontvangt, 100 miljoen per dag.
36 miljard per jaar Dat kan niet
doorgaan, willen we ons sociale ver
zekeringsstelsel ook voor onze kinde
ren overeind kunnen houden. De
minima moeten ook meer huur beta
len, hebben ook te maken met stij
gende vaste lasten. Om armoede
voor een groter wordende groep te
voorkomen, zal iedereen die kan ook
moeten minderen: tweeverdieners,
mensen met hogere inkomens, men
sen met twee of drie uitkeringen per
gezin De héle samenleving zal daar
voor moeten zorgen. Voor de politiek
wordt dat een van de belangrijkste
opgaven in de komende jaren: die
mensen beschermen, die over de
armoedegrens gedrukt dreigen te
worden. We zullen met z'n allen door
de zure appel heen moeten bijten. Er
is. op het inkomensbeleid zeker kri
tiek mogelijk - voor dit jaar bijvoor
beeld hebben de onderkant en de
middengroepen onevenredig moeten
inleveren - maar iedereen is het
erover eens dat er wat moet gebeu
ren. Als je in de politiek zit, heb je de
opdracht te proberen niet aan de
overzijde voorbij te gaan".
Die opdracht verloopt niet altijd
zonder woelingen, wanneer het eigen
inkomen in het geding is, meldt
Eversdijk. Dit jaar is - vertelt hij - bij
de kamerleden door een systeemfout
dubbel sociale premies ingehouden;
zowel als .kleine zelfstandige' als
ambtenaar. Eversdijk „In feite zou
den de kamerleden de .ambtenaren-
premies' terug moeten krijgen. Maar
we zitten, als politici, in een glazen
huis. Er is in de kamer dan ook een
zeer grote aarzeling om dat te vra
gen. Dat zou psychologisch in de
samenleving weieens fout kunnen
vallen".
onderwijs
De heer D. N. G. de Graaff is
adjunct-directeur van de Oranje
Nassau-mavo in Middelburg en ac
tief in de bond voor christelijk avo.
De vakorganisaries vanuit het on
derwijs hebben krachtig gefulmi
neerd tegen kortingen, die in de
afgelopen jaren zijn toegepast en
dat was, vindt de heer De Graaff,
terecht. „Sinds 1979 hebben mensen
in het onderwijs 18,5 procent ingele
verd en de andere ambtenaren 12,5
procent, dus denk ik wel dat het nu
even kan", zegt hij. Overigens stelt
hij voorop, dat er wat hem betreft in
de verste verte niet gesproken kan
worden van armoede in het onder- -
wijs. „Je hebt natuurlijk bij jonge
ren nogal wat salarissen die een
heel eind beneden de tweeduizend
gulden netto komen, maar het is
natuurlijk gênant om jammerend te
gaan zitten doen als je nog steeds
aan de goede kant van de streep
staat wat betreft je inkomen. En dat
doen wij over het algemeen nog
zeker als je een vergelijking maakt
met de mensen met lage uitkeringen
of minimale salarissen".
Hij pakt er wat eigen paperassen bij
en zegt „Als ik mijn salaris van 1
januari 1981 bekijk en dat van 1 juli
1983, dan ben ik er in die periode
netto 141,02 op achteruitgegaan.
Dat is dus het beeld. Tegenover die
netto achteruitgang staan alle moge
lijke prijsverhogingen. Zo ben ik in
dezelfde periode een kleine honderd
gulden meer huur gaan betalen. We
hebben een aantal jaren geleden nog
eens diep nagedacht over het kopen
van een eigen huis Je had periodieke
verhogingen Daar kon je op reke
nen. Ook als je een eigen huis wilde.
Die verhogingen heb ik de afgelopen
drie jaar niet gehad. Achteraf ben ik
blij, dat we geen zware hypotheek op
een eigen huis hebben genomen. Dat
was dan toch moeilijk geworden. Er
zullen heel wat mensen zijn. die dat
soort dingen wel gedaan hebben van
uit een bepaalde toekomstverwach-
tig. Die kunnen dan echt moeilijk
komen te zitten"
De heer De Graaf verwacht niet. dat
het op korte termijn afgelopen zal
zijn met de bezuinigingen. „Ieder
mens hoopt natuurlijk, dat dat wel
zo zal zijn, maar ik ben er niet zo
optimistisch over. En nog eens, ik
vind het met op z'n plaats om - als je
nog een redelijk inkomen hebt zoals
ik. te gaan zitten jammeren, maar de
gevaren moeten toch onderkend
worden. Om me heen zie ik, dat door
die steeds opnieuw opgelegde kortin
gen de motivatie verdwijnt om bin
nen het ondereijs iets extra's te
doen. De mensen krijgen steeds min
der en ze hebben dan geen zin om
zich onbetaald in te spannen voor
een schoolclub of een schoolkrant
Dat is vreselijk jammer. In wijder
verband treedt hetzelfde op. De men
sen in het onderwijs voelen er steeds
minder voor allerlei misschien op
zichzelf heel zinvolle onderwijsver
nieuwingen door te voeren terwijl ze
geconfronteerd worden met grotere
klassen. Dat zijn dan bezuinigingen,
die buiten de salarissen omgaan,
maar die evengoed negatieve effec
ten met zich brengen. Het kan, denk
ik. niet te lang meer doorgaan De
motivatie om zaken aan te pakken
wordt minder. De spirit wordt weg
genomen. het geeft een beetje een
doem als je met oppast. En er is de
doem van de ontslagen. Premier
Lubbers zegt wel met enige regel
maat. dat ambtenaren wel iets mo
gen inleveren voor de zekerheid, die
zij hebben wat betreft het behoud
van hun baan, maar dat vind ik
schrijnende opmerkingen als je ziet
hoeveel ontslagen er bij voorbeeld in
het onderwijs vallen".
De heer De Graaff - achtendertig
jaar. getrouwd en dne kinderen -
over zijn persoonlijke materiële om
standigheden: „Je gaat geleidelijk
wat anders besteden. Je doet een
krant weg en je koopt wat minder
tijdschriften Je wordt je wat bewus
ter en dat is niet zo slecht. Daar moet
je met over klagen. Mensen met een
minimum hebben dat soort bezuini
gingen al lang achter de rug. Niette
min. ik meen toch. dat doorgaande
bezuinigingen, én op salarissen én
via maatregelen als vergroting van
klassen, demotiverend werken. Het
kan niet te lang doorgaan
