BROEIKAS 'ware plagen zullen over ons komen i i Een warmer klimaat is niet alleen lekker. De ge volgen ervan zullen even eng zijn als de oorzaken. Volgens deskundigen is warmer weer over minder dan vijftig jaar duidelijk te merken als niet snel een einde komt aan vooral de verbranding van fossiele brandstoffen. De ver brandingsgassen vormen kooldioxide die van de atmo sfeer een isolerende deken rond de aarde maakt. Met alle gevolgen vandien. In het boek „Wat is er mis met het weer?", dat dezer dagen is versche nen, geeft schrijver Jan van Arkel (34) uit Utrecht een opsomming van een nieuw soort „zeven plagen" dat met hogere temperaturen gepaard zal gaan. Bij een grotere warmte, waarvan de kinderen van nu de eerste tekenen nog zullen kunnen meemaken, kun nen insecten en schimmels beter gedijen. Er zullen straks ware plagen over ons heen komen, voorspelt Van Arkel. Er zal zich een totaal nieuwe indeling van planten- en dierenwereld vor men. De oorzaak hiervan is dat het aan de evenaar nauwelijks warmer zal worden. Maar bij een gemiddelde stijging van twee graden, loopt de temperatuur aan Noord- en Zuidpool met liefst acht graden op. Uiteenlo pende schattingen houden het erop dat het binnen vijftig jaar. een fractie van een seconde in de eeuwigheid, al zo ver zal zijn. Te denken valt dan aan palmbomen in Nijmegen, of een invasie van vogelspinnen in Maas tricht. Er komt ook een extremer weer door het broeikaseffect. Grote droogte, hitte, vrieskou en perioden van hevi ge regen of sneeuwval. „De hete zomer van 1976, toen het de eerste zeven maanden van het jaar droog bleef, en de strenge winter van 1979, met treinen die niet reden en door sneeuwval onbereikbare dorpen, zijn daar voorboden van", zegt Van Ar kel. stijging Bovendien is door het smelten van ijsbergen in West-Antarctica (Zuid pool) op de zeebodem rusten de ijsmassa's die kilometers hoog zijn en daardoor boven de zee uitkomen een stijging van de zeespiegel te voorspellen. Dat kan al snel, ver moedelijk al de volgende eeuw, en kele wereldsteden in ernstige pro blemen brengen. „Deskundigen bekvechten erover of het volledig smelten van die ijsber gen nog twee, drie of vier eeuwen gaat duren. Als dat eenmaal zover is, is de zeespiegel vijf meter hoger dan het huidige niveau. Dat is enorm, En in de aanloopperiode zal al een stij ging met één meter te zien zijn. De vraag is of Nederland daartegen be stand is. De Waddeneilanden zullen verdwijnen, voor rivieren zullen zwaardere dijken nodig zijn, de Del tawerken zullen in één klap waarde loos zijn. En wat te denken van de wereldsteden die op of onder het huidige zeeniveau liggen: New York, Hamburg, Londen, Venetië, Lenin grad, Calcutta, Bangkok. Jakarta en Singapore? Die komen onder water Tnsecten- en schimmelplagen staan ons over een jaar of veertig te L wachten, overstromingen, hitte en fantastische sneeuwstormen. Tenzij er snel iets wordt gedaan aan de stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde. Het meest enge, maar tevens hoopvolle element is de volstrekt onnatuur lijk oorzaak van de gestage verandering van het klimaat. Het betekent dat ingrijpen ook werkelijk mogelijk is. Door minder te reizen, bossen aan te leggen en zonne- en windenergie te gebruiken. Utrechter Jan van Arkel vindt dat die zaken maar snel moeten gebeuren Voordat het te laat is Hij schrijft dit in zijn boek „Wat is er mis met het weer?", dat dezer dagen is verschenen. Hij weet zich in zijn mening inmiddels gesteund door de Nederlandse Gezondheidsraad en het Amerikaans Bureau voor Milieubescherming. te staan. Je moet eens nagaan wat dat voor de wereldeconomie zal bete kenen". „Bij een stijging van het zeeniveau met vijf meter krijg je een Nederland zonder de provincie Noord- en Zuid- Holland, Friesland en Groningen, zonder een stad als Utrecht en met een „Breda aan zee" en een Utrecht se Heuvelrug als duinenrij. Allerlei historische gebouwen in steden als Leiden, Delft en Gouda zullen verlo ren gaan". Jan van Arkel drijft sinds tien jaar de kleine Ekologische Uitgeverij in Am sterdam. Is een man van het eerste uur (1970) bij de milieu-actiegroep Strohalm. Behoort tot het meubilair van de Nederlandse milieubeweging, verdient er zijn brood mee door haar van (populair)wetenschappelijke li teratuur te voorzien. Zoals Van Ar kels eigen studie op basis van talrij ke boeken en artikelen over het broeikaseffect. Dat is de officiële naam voor de stijging van de gemid delde temperatuur op aarde doordat de atmosfeer steeds meer een isole rende kooldioxide-deken wordt. broeikas Van Arkel wil dat het broeikaseffect als acuut probleem wordt erkend. En dat meteen met de oplossing ervan wordt begonnen. Hij denkt dat het eenvoudig is: stoppen met het kappen van tropische wouden omdat daar door zonlicht, humusla- gen kunnen verbranden, waardoor kooldioxide vrijkomt; herbebossing op grote schaal; en de overschake ling op nieuwe energievormen, zo als zonne- en wind-energie en bio gas. Voor de erkenning van het broeika seffect als het milieuprobleem van de komende tijd heeft Van Arkel on langs van twee kanten steun gekre gen. De Gezondheidsraad maakt zich ook zorgen. Begin deze maand verscheen er een advies aan de rege ring over de aanpak van het broeika seffect. De raad gaat er van uit dat het rond het jaar 2025 al gemiddeld twee graden warmer zal zijn op aar de Oorzaak: een te verwachten ver dubbeling van de hoeveelheid kool dioxide in de atmosfeer van drie tot zes procent. Bovendien schrijft het Amerikaanse Bureau voor Milieube scherming EPA in een onlangs ver schenen rapport dat. als het broeika seffect met snel bij de wortel wordt aangepakt, er al in het begin van de volgende eeuw temperatuurstijgin gen met dramatische gevolgen zul len zijn. Van Arkel: „Uit een studie van het Nederlands Centrum voor Energie besparing, opgesteld tijdens de Bre de Maatschappelijke Discussie over kernenergie, blijkt dat we in slechts één eeuw tijd goeddeels kunnen overschakelen op nieuwe duurzame energiebronnen. Hetgeen betekent dat wat het EPA aanbeveelt, ook werkelijk mogelijk is we kunnen de produktie van kooldioxide voor een belangrijk deel verminderen". Al met al vindt de milieubewuste uitgever de tijd rijp voor een nieuw actie-thema voor Nederland. De spandoeken tegen kooldioxide en broeikaseffecten zijn, bij wijze van spreken, al in de maak; over draai boeken voor een blokkade van een kolencentrale in aanbouw wordt al nagedacht „Ik zal er mijn best voor doen dat de milieubeweging binnen een jaar een actieplan op tafel heeft liggen", belooft Van Arkel. Intussen lijkt de schrijver al met een privé-actie tegen de uitstoot van gas- en steenkoolafval begonnen. Tijdens het langdurige gesprek over zijn boek is het stervenskoud in zijn werkkamer aan de Alexander Nu- mankade in Utrecht Hij büjkt zich bewust van de zuinige afstelling van de verwarming. Maar een kritische opmerking daarover doet hem de thermostaat slechts symbolisch ho ger draaien. Kortom, het vuur moet van zijn betoog komen. Van Arkel: ..Wat nu gebeurt het energieverbruik verminderen door de isolatie van woningen, zuiniger auto's, carpooling met meerdere mensen in één auto naar het werk rijden is te weinig. Allereerst om dat de motieven daartoe, de crisis vraagt om bezuinigingen, verkeerd zijn Het gevaar bestaat dat de men sen zeggen: nu is het wel zuinig genoeg. Ten tweede omdat het Ame rikaanse Bureau voor Milieubescher ming zegt dat zelfs wanneer het gebruik van kolen rigoureus wordt verboden, de rampzaligheid van het broeikaseffect alleen maar vijftien jaar wordt uitgesteld. Bovendien verstoken West-Europa en de Ver enigde Staten weliswaar minder fos siele brandstoffen, maar China en de Derde Wereld nemen hun plaatsen op de ranglijst van grootverbruikers langzaam maar zeker over". „De Gezondheidsraad houdt de rege ring voor dat maatregelen in afzon- jos van der meer derlijke landen nauwelijks zin heb ben. De raad wil dat er in Nederland een instantie komt die nagaat of een internationaal onderzoek naar. en een gezamenlijke aanpak van het probleem mogelijk is. Mijn bezwaar daartegen is dat de landen eerst gaan praten. En van praten komt alleen maar meer praten. Intussen gaat de verloedering door. Nee, Ne derland moet beginnen met het tref fen van wettelijke maatregelen tegen het gebruik van fossiele brandstoffen en voor de invoering van nieuwe energievormen. Tegelijkertijd kan er dan worden gepraat De Nederlandse aanpak kan als voorbeeld dienen van hoe het moet". spil „De overheid is de spil waar het tegenhouden van het broeikaseffect om draait. Enerzijds kan zij bijvoor beeld nieuwe wetten uitvaardigen, anderzijds doet de overheid vrolijk mee met de instandhouding van een economie die drijft op de verbran ding van fossiele brandstoffen. Per slot van rekening levert dat haar belastinggelden op. Eigenlijk zet de overheid dus haar eigen bestaan op het spel als er nieuwe wetten zou den komen". „In de milieubeweging doet een ge rucht de ronde dat minister Van Aardenne (economische zaken» m januari zal voorstellen drie tot vijf nieuwe kerncentrales te bouwen met de bedoeling er uiteindelijk één te kunnen neerzetten Zijn motivering zou zijn: dan hoeven we geen steen koolcentrale te bouwen die kooldio xide uitspuugt. Nou, hoe kun je van zo'n regering eigen initiatieven ver wachten. terwijl ze het probleem gebruikt voor haar politiek de kern energie door te drukken". .Des te onzinniger zou zo n idee van de minister zijn als je beseft dat het netto-rendement van een kerncen trale bijna nul is. Zo'n centrale levert evenveel energie als er nodig is om haar te bouwen, te laten draaien en weer af te breken. Dat blijkt uit een studie van ir. Jan Willem Storm van Leeuwen. Die heeft uitgerekend dat het netto-rendeynent van gas 33,5 procent is. van kolen 21,1 en van kerncentrales 0.059 procent". Wat moet er gebeuren om de mensen die het voor het zeggen heb ben „om" te krijgen Van Arkel. „Er moet een grote bewe ging tegen het broeikaseffect komen. Net zo sterk als die tegen kernener gie of als de milieubeweging. De oppositie in de Tweede Kamer moet worden bewerkt Er moet zoveel 'druk op de Nederlandse regering worden uitgeoefend, dat er ook werkelijk wettelijke maatregelen worden getroffen". „We moeten allerlei belangengroe pen op de been zien te krijgen Ik denk bijvoorbeeld aan de boeren Als die eenmaal inzien dat hun oogsten in gevaar zijn doordat het dank zij het broeikaseffect in de Verenigde Staten en Europa steeds minder zal gaan regenen, dan zullen ze zich waarschijnlijk bij onze beweging aansluiten" boeren „Er is een belangrijke taak voor de boeren weggelegd. De landbouw is teveel gemechaniseerd doordat ze zich op één produkt zijn gaan rich ten. De boeren zullen weer meer met hun handen moeten gaan doen; dat geeft niets. Want elders is toch min der werk en zo kunnen er meer mensen op het land aan de slag. Ze kunnen de kunstmest afschaffen door weer afwisselend verschillen de gewassen te gaan verbouwen. De grond wordt daardoor beter. De boer kan zich gaan richten op lek kerder voedsel, in plaats van op veel produktie". „Internationaal moet er een golf van veranderingen op gang komen die tegengesteld is aan de industriële revolutie. Er zal een ommezwaai no dig zijn die nog nooit is vertoond. Maar het is dan ook nog nooit ge beurd dat de maatschappij in gevaar is. terwijl de mensen zelf die langza me ondergang veroorzaken kan". ..De wereldeconomie moet worden veranderd. Nu is die verspillend en ondoordacht Verspillend omdat de eindige hoeveelheden energie en me talen worden verbruikt, op een ma nier dat je ze definitief kwijtraakt Ondoordacht omdat de economie van nu probeert zoveel mogelijk ma teriële onzin door de strot van de mensen te drukken, zonder dat wordt gevraagd of daar wei behoefte aan bestaat" „In een wereld met een minimaal broeikaseffect is met name de com municatie tussen mensen anders ge regeld. De mens zal minder reizen. Veel vervoer van nu is er louter om het contact tussen personen moge lijk te maken. Dat kan veel gemak kelijker via de computer. Als ik bijvoorbeeld naar mezelf kijk, dan zal ik straks geen boekwinkel meer afreizen om mijn uitgaven te verko pen" Wat een somberheid allemaal. Zijn er ook lichtpuntjes Van Arkel „Gunstig is dat het kapi talisme een systeem is dat niet wars is van veranderingen. Het is dyna misch Het floreert in een vrije maat schappij waarin politieke pressie groepen resultaten kunnen boeken Als de zaak waarvoor wordt gestre den maar hard genoeg is". „Neem de stijging van de zeespiegel door het broeikaseffect. Waterover last spreekt veel Nederlanders aan. doordat we hier altijd tegen het water hebben moeten vechten. Nou, als dat geen zwaarwegend punt is0" „De maatregelen die tegen het broeikaseffect nodig zijn, zullen even diep ingrijpen in de wereldeco nomie als het warmere klimaat zelf. Maar wel op een andere manier. We zullen geen wereldsteden verliezen doordat ze aan de zee ten prooi vallen. De inrichting van ons leven, onze bedrijvigheid, ons brandstof verbruik, onze reislust; alles zal er totaal anders moeten gaan uitzien. Toch valt dat te prefereren boven de gevolgen van als we nu met de armen over elkaar blijven zitten. Gevolgen, die de kinderen van nu, al tijdens hun volwassenheid zullen ondervinden".

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 39