Industriebond FNV richt zich op herstel Gerechtigheid en vrede kussen elkander EERLIJK DELEN MOET WACHTEN POLITIEKE BOTSINGEN BINNEN DE UNESCO PZC/°Pinie en achtergrond 4 conflict VS en ILO geldt als voorbeeld VRIJDAG 30 DECEMBER 1983 (Door Nel van Bemmeli Eerlijk delen blijft een nobel, nastrevenswaardig doel. Nu veel bedrijven kreupel zijn f geworden en ons land in een economische malaise verkeert, komt dat doel verder weg te liggen. Waar niet is, verliest de keizer zijn rechten". In de uitgave van een werkgeversorga nisatie zouden zulke zinnen niet misstaan. Maar het gaat hier om een ingekort citaat uit het laatste nummer van het blad „Zin" van de Industriebond FNV. „Naar herstel van de industrie" staat erboven het stuk, dat pleit voor een platform tussen vakbonden en werkgevers in de industrie en de overheid. Zo'n platform zou de eerste stap naar het herstel moeten zijn. Bouwen aan succesvolle ondernemingen, bestaande en nieuwe, in een land dat het goed doet. Dat is de huidige koers van de Industriebond FNV, en daarmee loopt deze bond in zijn eigen vakcentrale FNV voorop. De economische crisis heeft diep gaand ingegrepen in de strategie van de Industriebond. Bijna tien jaar gele den publiceerde toen nog de Industriebond NW zijn programma „Fijn is anders". Onder aanvoering van voorzitter Arie Groenevelt voerde de bond een anti-kapitalistisch be leid. Het ging om verandering van de maatschappijstructuur, om andere medezeggenschapsverhoudingen. De bond riskeerde een breuk met het NW. dat het wat kalmer aan wilde doen. En terwijl de zusterbonden het belangrijk vonden mee te werken aan het streven naar een sociaal-econo misch evenwicht (waaronder de infla- tiebestrijding), wees Groenevelt die verantwoordelijkheid af. Hoe anders is de toonzetting nu onder aanvoering van de huidige voorzitter Dick Visser. In mei van dit jaar zei hij in een toespraak in de bondsraad (het parlement van de bond): „De school verlater van vandaag, die zich vruch teloos laat inschrijven bij het arbeids bureau, koopt mets voor de medede ling dat alles de schuld van het kapi taal is. Die schoolverlater zoekt werk. Niet de meningen, de hemelbestor mende visioenen, zijn relevant in deze jaren van crisis". ervoor betaald moet worden, daar zal nog lange tijd over worden gepraat, vertelt voorlichter A. Boxmeer. De bestuurders hebben er in elk geval zin in aan opbouw te werken, in plaats van voortdurend achterhoedegevech ten bij bedrijfssluitingen te moeten voeren. „Er gebeurt tenminste weer iets. We hobbelen op deze manier niet achter de ontwikkelingen aan. Nee. we gaan zelf iets ondernemen", zegt de Rotteramse FNV-man Wim Vijg in het Zin. Het blad stelt dat het tot een natio naal herstelplan moet komen, rustend op verschillende regionale herstel plannen. Dat voor de regio Rotterdam is in het blad al afgedrukt. Dat maakt onder meer melding van opbouw van een chemische apparatenbouw, scheepsnieuwbouw en -reparatie, in vesteringen in de basischemie. terug dringen van de moordende concurren tie in de elektrotechnische montage, ideeën voor de kunstmest, en verbete ringen in de infrastructuur. Ook voor de werknemers van de Utrechtse ketel- en apparatenfabriek Bronswerk is deze 'ondernemersrol' van de Industriebond niet nieuw. In samenwerking met de Industrie- en Voedingsbond CNV ontwikkelde be stuurder Henk Wijninga van de FNV- bond ondernemers-eigen initiatieven om een deel van deze VMF-dochter open te houden. Tot nog toe zijn daarmee 80 van de 240 banen bij Bronswerk gered. Intussen broedt Wijninga nog steeds op een plan om via een stichtings structuur de Utrechtse metaalindus trie nieuw leven in te blazen. Overi gens benadrukte Wijninga bij de pre sentatie van dat plan anderhalve maand geleden al zo snel mogelijk van de ondernemersrol af te willen. Kennis De Industriebond schrijft ook in zijn laatste verschenen blad niet op de stoel van de ondernemer te willen gaan zitten. Voorlichter Boxmeer: „We denken niet dat we het beter kunnen dan de ondernemers. Maar bij onze leden is veel kennis aanwe zig die we beter door de bedrijven willen laten benutten. Bovendien kij ken wij over de grenzen van de bedrijven heen. Dat kan ook een voordeel zijn, terwijl we natuurlijk niet de gegevens van de bedrijven onderling gaan uitwisselen. Het zal niet de eerste keer zijn dat bedrijven ideeën van kaderleden overnemen. Bijvoorbeeld bij Inventum in Biltho- ven hadden wij ideeën over artikelen die gemaakt konden worden". Nog even terug naar Dick Visser, in mei. „In de jaren '80 tellen de feiten. De nuchtere, onweerlegbare feiten". Het no nonsense-denken heeft zijn intrede gedaan in de vakbeweging. Rampen De koerswijziging van de Industrie bond FNV kwam dit voorjaar niet zomaar uit de lucht vallen. Dc be stuurders van de industriebonden zijn meer dan die van welke andere bond dan ook overstroomd met bc- drijfssaneringen en -sluitingen. De ene rampentijding na de andere be reikte hen. Daarom was het niet zo verwonderlijk dat vorig jaar in de voorzomer de Industriebond FNV als eerste binnen de FNV bereid bleek de prijscompensatie op te offeren voor werk. Hij kreeg er nog even een fikse ruzie over met de Voedingsbond van Cees Schelling. Maar uiteindelijk volgde de FNV de koers van de Industriebond, wat leidde tot een centraal akkoord met de werkgevers dat inleveren van prijscompensatie in ruil voor arbeidstijdverkorting mogelijk maakte. Offers Voorzitter Visser benadrukte in zijn toespraak van dit voorjaar dat offers onvermijdelijk zijn voor herstel. Dat herstel in de industrie voorrang moet hebben bij de bond, daar is de Indus triebond het intern wel over eens. Maar hoe dat moet en welke prijs Dick Visser (l.) en Arie Groenevelt Het hoofdkwartier van de Unesco in Parijs De organisatie van de Verenigde Naties voor onderwijs, wetenschap en cultuur (Unesco) die de Verenigde Staten op 1 januari 1985 zullen verlaten, is een gespecialiseerd orgaan van de Verenigde Naties dat in 1946 in Londen is opgericht. Begonnen met 20 staten als lid, heeft zij er nu 161. Jongste lid is St.-Christopher-Nevis. Talrijke gouvernementele en non-gouvernementele organisaties, zoals de PLO en de bevrijdingsbeweging in Afrika die worden erkend door de Organisatie van Afrikaanse Staten, zijn eveneens vertegen woordigd, zoals 'geassocieerde staten', die geen stemrecht hebben. Behalve de activiteit die zij ontplooit op het terrein van het onderwijs, de wetenschap en de cultuur, interes seert de Unesco zich sinds enkele jaren voor problemen die samenhan gen met de sociale wetenschappen, de ontwapening en de voorlichting. Volgens sommige lidstaten, door gaans uit het Westen, begeeft de organisatie zich hiermee op gebieden die niet tot haar bevoegdheid beho ren Informatieorde De wens van de Unesco dat een nieuwe wereldorde van informatie en communicatie tot stand komt naast een nieuwe economische wereldorde, leidt herhaaldelijk tot politieke bot singen in het internationale forum. Dc Unesco ondernam ook in samen werking met tal van landen projec ten voor de bestrijding van het analfabetisme, de opleiding van on derwijzers, onderzoekers cn deskun digen en de bouw van scholen. Zij neemt deel aan het behoud van het „cultureel erfgoed van de mens heid", zoals de restauratie van de Boroboedoer op Java, de tempel van Aboe Simbel in Egypte, de stad Venetië en 'Oud Havanna'. Israël Om de twee jaar, in de herfst, komt de algemene vergadering van de or ganisatie bijeen waaraan alle lidsta ten en organisaties die vertegen woordigd zijn, meedoen en waarop de begroting en het programma wor den vastgesteld. De laatste algeme ne vergadering had in november van dit jaar plaats in Parijs. Op deze bijeenkomsten, zoals ook op die van het bestuur, zijn dikwijls de diep gaande ideologische meningsver schillen tussen de verschillende blokken naar voren gekomen. In 1974 leidde het aannemen van enkele resoluties tegen Israël tot een eerste opschorting van de Amerikaanse contributie voor 1975-1976. De secretaris-generaal van de Unes co, die voor zes jaar gekozen wordt, is momenteel Amadou Machtar m'Bow uit Senegal. Onder zijn voorgangers zijn de Brit Julian Huxley, de Ita liaan Paolo Veronese, de Mexcicaar, Torres Bodet en de Fransman Rene Maheu. ILO voorbeeld Toen de Verenigde Staten zich in 1977 terugtrokken uit de ILO, de internationale arbeidsorganisatie van de Verenigde Naties in Genève, werden snel wat knopen doorge hakt. ILO, opgericht in 1919 en daar mee oudste gespecialiseerde li chaam van de VN, stond voor haar failliet door het wegvallen van de Amerikaanse contributie van 25 procent van de jaarlijkse begroting. De correcties werden zo snel toege past dat Washington iets meer dan twee jaar later weer lid werd. Of het uittreden van Amerika uit de Unesco dezelfde uitwerking zal heb ben, moet worden afgewacht. Maar de redenen voor het opzeggen van het lidmaatschap van de Unesco per 1 januari 1985 zijn in grote lijnen dezelfde als die voor het verlaten van ILO. A rbeidscon ven ties Op 5 november 1975 zegden de Ver enigde Staten hun lidmaatschap van de organisatie op. met inachtnema van de vereiste opzegtermijn va twee jaar. Zij verweten ILO 'select* ve' toepassing van internationale as beidsconventies. zoals die over vt| heid van associatie van werknemai en recht op oprichting van vriji vakbonden. Washington verklaard dat de internationale arbeidsorgan! satie voorbijging aan schending van de rechten van de mens in o Sowj et-Unie en andere communist sche landen, maar de meerderha van derde wereld en communistis blok toestond voortdurend het We ten aan te vallen. Voortdurende res luties tegen de bedreigingen ny uitstoting van Israël vormden vo gens de Amerikanen ook onaai vaardbare politieke bedrijvigheid. Niets veranderde evenwel en Verenigde Staten stapten er op november 1977 officieel uit. Mai toen gebeurde er wel een en ande Iets meer dan een half jaar lati stemden ILO-leden op hun jaarvi gadering van 1978 voor het eeis' tegen een Arabische resolutie Israël veroordeelde wegens ht 'schenden van de rechten van wut- „Een stap in de goede richting", to het commentaar in Washington. In 1978 en 1979 viel de commissü voor de toepassing van maatstavc van ILO heftig de Sowjet-Unie e andere Oosteuropese landen - naam genoemd - aan. voor het op houden aan de werknemer van be recht van organisatie. Dit spoorde d Verenigde Staten ertoe aan op 1 februari 1980 opnieuw toe te trede .Sindsdien liceft ILO er teverged bij de Sowjet-Unie op aangedronge onderzoek ter plaatse toe te staa van beschuldigingen dat van sis venarbeid wordt gebruikgemaak bij de aanleg van de Siberisch aardgasleiding. Ook vroeg ILO ver geefs aan Warschau om een commis sie naar Polen te mogen sturen va een onderzoek uit de eerste han naar de behandeling van de led? van Solidariteit. (AFPUPI). Je kunt het overal op de stations lezen: 'Iedere kerst heeft z'n verrassing. Dit jaar is het War Games!" 't Is reclame voor een film, waarin kinde ren inbreken in het computerprogramma van een wereldmacht zodat een wereldconflict kan uitbre ken. Dat schijnt niet eens uitgesloten te zijn. Het gaat me overigehs niet om deze film, maar om de aankondiging ervan: de verrassing van kerst-1983. Van het kerstgebeuren werd al zoveel misbruik gemaakt dat je ook hieraan misschien maar gewoon voorbij moet lopen. Ditmaal kon ik dat echter niet, zo vlak voor een kerstfeest te midden van een wereld vol oorlog en oorlogsdreiging. Méér dan door iets anders lijkt me 1983 dóórdoor getekend. Daarom is kerstfeest-1983 als een innerlijke tegenstelling ook bijna onmogelijk. Zelfs nu zal je dat wel weer kunnen ontlopen met zachte muziek en warme kleuren. Maar misschien, zo moeten de reclamemakers gedacht hebben, kan je maar beter brutaalweg Kerstmis en oorlog op elkaar betrekken: wargames (oorlogsspel letjes) als de verrassing van kerstfeest (vredefeest)- 1983. Dneste eerlijkheid? Of een gotspe, zoals Am sterdammers zeggen: een brutaliteit waar je je zomaar niet van afmaakt? Met kleine letters staat op de reclameplaat. Is it a game, or is it real? Een spel of werkelijkheid? Het huiveringwekkend gevoel bekruipt me dat die vraag eigenlijk niet te beantwoorden is. 't Is iets tussen spel en werkelijkheid in, het een met het ander verbin dend. In het leven van mensen zijn spel en werkelijk heid soms minder te scheiden dan we wel denken. Daarmee is nog niets gezegd over het voor en tegen van oorlogsspeelgoed. Zulke computerspelletjes zul len wel een moderne vorm zijn van de soldaatjes en pistooltjes waarmee wij vroeger speelden. Zijn wij daar oorlogszuchtiger door geworden? Ik weet het met. Misschien raak je er ook op een betrekkelijk onschuldige wijze een hoeveelheid agressie ln kwijt. Maar de verwevenheid van spel en werkelijkheid in wargames zegt wel iets over het denkpatroon waar van ons leven en onze wereld doortrokken zijn. Het heeft op de een of andere manier te maken met de waarde die in onze cultuur aan bepaalde doelen en aan bepaalde middelen wordt toegekend. Het heeft te maken met de wijze waarop wetenschapsmensen in de laboratoria hun onderzoek verrichten: min of meer vrijblijvend intuïtief spel of ook bewust van de consequenties voor de werkelijkheid? Het heeft, ander voorbeeld, ook te maken met wat er in en rondom de wereld van de sport gebeurt: de maatsta ven van de sportiviteit worden er veelszins verborgen door bepaald. Het gebeurt allemaal niet slechts buiten ons, maar ook in ons. We zijn deel van onze cultuur en samenleving, waarin het geheim spel en werkelijkheid van wargames is ingebed. Wargames Kunnen we over kerstfeest nog in verband met de vrede spreken? Over een vrede die op aarde zal dagen en die dus zowel op persoonlijke verhoudin gen als op wercldverhoudingen betrekking heeft. Te midden van onze wargames dus. We zijn het daarover gauw (te gauw denk ik) eens wanneer 't om dat persoonlijke gaat. Maar in spel en werkelijkheid van onze wargames is dat onlosmake lijk verbonden met de grote verbanden waarin mensen en volkeren leven. Ook daarop zal de vrede van het kerstgebeuren dus betrokken dienen te zijn. En dan wordt het (óók) in de kerk moeilijk de vrede te bewaren. Misschien beter gezegd: om die te vinden. Want kerst betekent nog iets anders dan vasthouden van een christelijke doorsnee-opinie. Veeleer gaat 't om het bij alle verschil van denken vinden van wat mensen aan elkaar verbindt. Om het duidelijk te zeggen: mensen van de vredesbeweging èn hun tegenstanders, Zó dat ze elkander in verband met dat kerstfeest gaan herkennen als één beweging- voör-de-vrede. Als de kerk de geboorte van Christus viert en 'vrede op aarde' zingt, dan is dat zonder vertaling in concrete realiteit ongeloofwaardig. Het is dan ook terecht dat synoden en bisschoppen zich met het oog op de vrede tussen mensen en volkeren uitspraken en derhalve over (kern)bewapening te spreken kwa men. Ik las er de pastorale brief van de generale synode der Nederlandse Hervormde Kerk van no vember 1980 nog eens op na. samen met de toelich ting waarin de bedoelingen van de synode nog wat omstandiger zijn uiteengezet. Christus is onze vrede: met dat bijbelcitaat begint de brief. Het is tegelijk heel kort samengevat de boodschap van het kerst feest- Men is over de brief heen gevallen. Inderdaad begeeft het schrijven zich op politiek terrein. Het reeds in 1962 door de synode gesproken néén tegen het bezit ervan. Niet alleen het gebruik maar ook reeds het bezit van deze wapens vormt een bedrei ging van de vrede-op-aarde. De synode spreekt als haar mening uit dat denuelea- risering van Nederland een ondubbelzinnige en daarom duidelijke stap in de richting van de vrede zal zijn. Heeft men bij het verwijt dat de synode zich politiek uitsprak de wezenlijke bedoelingen van de brief echter verstaan? Ik verwijs naar wat in de brief en duidelijker nog in de toelichting gezegd wordt over 'de gemeente als deel van het probleem' en geef daartoe enkele citaten. „Als wij in onze brief onze afwijzing van het systeem van nucleaire afschrikking zo duidelijk en scherp mogelijk onder woorden trachten te brengen, doen wij dat in het besef dat wij hiermee aan veel meer raken dan alleen één bepaald stemmen uit de kerken type wapens en ook aan meer dan de huidige bewapening als zodanig. Wij verstaan de voorthol lende bewapeningswedloop als deel van een vér strekkende crisis in onze cultuur. Wat zich in de internationale verhoudingen manifesteert in de aard van onze bewapening, vinden we terug in ons persoonlijk leven: in de vereenzaming, de zucht tot zelfbehoud, het uiteenvallen van de gemeenschap. In onze cultuur is sprake van grootscheepse afval van de gehoorzaamheid aan God en de liefde tot de naaste. Wij zien immers hoe de oriëntatie op zelfbe houd de oplossing van de belangrijkste vraagstuk ken blokkeert. Het materialisme, in samenhang met ons technisch kunnen, bepaalt het uiterlijk van onze cultuur Het gelaat van de armen verdwijnt uit het zicht. De zeggingskracht van de bijbelse werkelijk heid wordt, teruggebracht tot de privé-sfeer. Hoop en gehoorzaamheid worden ontkoppeld. Van dit alles is naar onze overtuiging het doorgaande vertrouwen op de voortgaande kernwapenwedloop de meest bedrei gende uitingsvorm". En even verderop zegt de toelichting: „Daarmee willen we meteen waarschu wen voor een tweede misverstand: dat namelijk onze kerk zelf niet deel zou hebben aan deze werkelijkheid waartegen wij haar oproepen zich te verzetten. De ongehoorzaamheid aan Gods woord die zich nestelt in de wapentechnologische ontwikkelingen die wij afwijzen is geen van ons vreemd. De tegenstelling tussen Evangelie en maatschappelijke werkelijk heid, tussen wat reeds door Jezus Christus voor ons werd volbracht en wat in ons geloofsleven nog niet concreet gestalte kreeg, loopt dwars door ons allen heen". Ik denk dat wij als kerkten) de vrede-op-aarde anno 1983 al een beetje zouden dienen, wanneer we allen met elkaar over zulke uitspraken eens diep zouden nadenken. In elk geval stel ik vast dat een geschrift dat zich met deze woorden op 't politieke veld begeeft géén politiek geschrift is. Weinig belicht Wat bij dit alles nog te weinig werd belicht en ook in de verhitte discussie nadien over de kernbewape ning onvoldoende aandacht kreeg is dat de proble matiek tussen Oost en West over de vrede niet op zichzelf staat maar een integrerend onderdeel is van de problematiek tussen Noord en Zuid over de gerechtigheid. Dat is heel nadrukkelijk gesteld in de bijeenkomst van de Wereldraad van Kerken dit jaar in Vancouver. Aan de orde gesteld door dr. Allan Boesak uit Zuid-Afrika in één van de openingsredevoeringen, heeft dit thema de hele conferentie doorgewerkt. In de verklaring van Vancouver over gerechtigheid en vrede wordt het aldus gezegd: „Het snijpunt van conflicten tussen Oost en West en tussen Noord en Zuid ligt in massale ongerechtigheid, systematische schending van de rechten van de mens, onderdruk king. in het dakloos-zijn, de verhongering en de dood van massa's mensen". Voor mijn besef werd dat kort geleden heel erg duidelijk in een NOS-televisiepro- gramma over Zuid-Amenka gezegd: de beide wereld machten willen ons de wereld door hun ogen doen bekijken. Dat lijkt me waar. En ik denk dat we 't ook heel vaak doen Zo wordt een onlosmakelijk verband gelegd tussen vrede en veiligheid, wat op zich niet onjuist is maar gemakkelijk 't diepe verband tussen vrede en gerechtigheid miskent. Veiligheid en gerechtigheid worden dan ook heel vaak in een spanningsverhouding gezien Dat komt doordat enerzijds veiligheid erg nationalistisch en individualistisch pleegt te worden ingekleurd. Ter wijl anderzijds gerechtigheid een invulling krijgt die los is gemaakt van 't récht doen aan mensen. Mensen tot hun recht doen komen is in onze cultuur een randverschijnsel aan het worden. Dat geldt zowel voor een kapitalistisch als voor een communistisch ingerichte samenleving. Maar op deze wijze misver staan leiden zowel veiligheid als gerechtigheid tot de dreiging van de wargames van 1983. j| Het was goed en verwarmend dat in de afgelopen' zomer in Vancouver mensen uit de kerken van Oost en West, van Noord en Zuid bijeen waren en elkaar in hun geloofsbeleving gingen verstaan zodat kloven werden overbrugd. Het zal de politieke verhoudingen in de wereld zo maar niet veranderen. Wel kan het een teken zijn voor hen die daaraan leiding te geven hebben en voor ons voor wie deze verhoudingen doorgaans zo vastliggen. Als een diepe verbonden heid werkt Vancouver in mensen van ginds en hier door. Ze verstonden elkaar: zij die regelmatig honger lijden en zij die in onze welvaart delen. Zij die zuchten onder een onderdrukkend regime en zij voor wie mensenrechten dagelijkse realiteit zijn. Mensen uit Oost en West. En die beiden globaal gesproken als mensen uit het Noorden oog in oog met hen die vanuit het Zuiden de tekenen van 't onrecht dezer wereld met zich meedroegen. Zij die wanhopig zoeken naar vrede en zij die schreeuwen om gerech tigheid. Ik denk dat die vrede en die gerechtigheid alleen maar sómen gevonden kunnen worden. Ik denk ook dat dat niet alleen voor wereldverhoudin gen geldt maar tevens voor wat zich in onze maat schappij hier in Zeeland afspeelt en voor wat er tussen mensen om ons heen gebeurt. Zo werd het heil ook reeds in dat altijd nog actuele lied van eeuwen geleden. Psalm 85 bezongen: ge rechtigheid en vrede kussen elkander, of anders gezegd: goedertierenheid en trouw ontmoeten el kaar. Ik houd het erop, dat niet wargames maar deze ontmoeting en kus de verrassing van kerst- feest-1983 mag wezen. T. Rinkema

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 4