tegen
vechten
de bierkaai
fractie van hen (jaarlijks zon vijftien
duizend i in aanraking met een van
de Consultatiebureau s voor Alcohol
en Drugs. Vraag aan Van den Broek:
hoe komt dat?
..Voordat je de schadelijke effecten
van alcohol echt gaat merken, ben je
zo'n tien tot vijftien jaar verder. Onze
grootste groep klanten is tussen de
25 en de 40 jaar oud. Dat zijn de
mensen die alang drinken en daar
van nu pas de gevolgen ondervin-
willem j. van dam
den". En wat ook een rol speelt: lang
niet alle huisartsen verwijzen patiën
ten die in de alcohol dreigen te
verzuipen door naar een consultatie
bureau ..De huisarts is meestal een
van de eersten die kan signaleren of
iemand een drankprobleem heeft.
Maar het punt is: veel huisartsen
zien het gewoon niet. Als een arts een
patient krijgt met relatieproblemen,
met vage lichamelijke klachten als
slapeloosheid. hoofdpijn,
maagklachten, dan is het van belang
dat-ie ook 's kijkt van: hoe zit het
met het alcoholgebruik. En vooral
oudere huisartsen zijn dat niet ge
wend" Zegt later dat veel huisartsen
bovendien denken dat ze zelf wel in
staat zijn om probleemdrinkers van
Een bericht vanaf de bar
kruk. Over het toene
mende drankgebruik vooral
bij de jeugd. Over de machte
loosheid van de hulpverle
ner, het dilemma van de
rijksoverheid. Over de voet
balclub die niet meer zonder
bierpomp kan. En ook: hoe
komt het toch dat iedereen
moord en brand schreeuwt
over het druggebruik, ter
wijl de problematiek van het
alge alcoholgebruik vele ma
len groter is.
We kunnen d'r wat van. De consump
tie van alcoholhoudende dranken is
de afgelopen jaren enorm gestegen.
Dronken we aan het eind van dé
jaren vijftig per hoofd van de bevol
king jaarlijks nog zo'n 3, 65 pure
alcohol, in '80 slobberden we 11, 03
liter naar binnen. Let wel: pure alco
hol. Volgens de statistieken consu
meerde iedere Nederlander in 1980
ruim 111 liter bier. bijna 17 liter wijn
en 3.4 liter gedestilleerd. Nederland
telt meer dan 800 000 probleemdrin
kers. van wie er rond de 300.000 tot
de categorie alcoholisten gerekend
moeten worden.*
Inderdaad - alarmerende cijfers.
Maar Nederland komt nog net niet
voor (een elfde plaats) in de top-tien
van de Europese zuipschuiten. In de
ons omringende landen wordt nog
aanzienlijk meer getetterd. Frank
rijk voert de Europese lijst aan met
een gemiddelde van zes glazen per
dag En hoewel in bijna alle landen
van de wereld steeds meer alcohol
wordt gedronken, is de stijging in
Nederland uitzonderlijk hoog. De
toename van vierhonderd procent
sinds '55 wordt alleen nog overtrof
fen door Oost-Duitsland en enkele
ontwikkelingslanden.
Op grond van landelijke berekenin
gen wordt het aantal probleemdrin
kers in Zeeland geschat op 27.000.
„Een ontzagwekkend aantal", knikt
directeur Jan van den Broek van het
Zeeuws Consultatiebureau voor Al
cohol en Drugs (ZCAD) Alle aan
dacht van de samenleving gaat uit
naar het terugdringen van het drug
gebruik. maar de cijfers wijzen uit
dat een afremmen van het drankge
bruik een veel grotere prioriteit ver
dient. Zegt Van den Broek: ..Als je
vergelijkt met het druggebruik: als
we het over hard druggebruikers in
Zeeland hebben, dan praten we over
vierhonderdvijftig, misschien vijf
honderd man. En dat zinkt in het
met bij het aantal excessieve drin
kers. Maar in tegenstelling tot het
dniggebruik is het gebruik van alco
hol zo geïntegreerd geraakt in onze
samenleving dat de druk om daar
iets aan te doen veel geringer is. Het
gebruik van alcohol - het valUeigen-
lijk niemand meer op. En dat is waar
wij voortdurend op zitten te hame
ren verkijk je er toch vooral niet op.
Maar het is net zoiets als met ver
keersongevallen. Om de een of ande
re reden accepteren we dat er zoveel
doden per jaar in het verkeer vallen,
dat zijn we heel normaal gaan vin
den. En dat ligt met het drankge
bruik eigenlijk net zo".
kater
Onderzoek en hebben aangetoond,
dat veertig procent van alle dertien
jarige scholieren wel eens alcohol
gebruikt. Dat loopt op tot zeventig
procent van de vijftienjarigen.
Twintig procent van alle jeugdigen
die alcohol drinken kan worden
beschouwd als probleemdrinker.
Jongeren die op een zaterdag in het
eafc, het buurthuis, de soos. de disco
twintig pilzen of meer naar binnen
kiepen - niks bijzonders meer.
n-Maar als je weet dat medisch ge-
den een dagelijkse consumptie van
res glazen, dus zo'n veertig in de
week, al zeer schadelijk is en zo'n
jongen neemt in één keer de helft
van die dosis in - dat moet schade
lijk zijn. Alleen: op die leeftijd kun
nen ze de gevolgen daarvan licha
melijk nog vrij gemakkelijk opvan
gen - de volgende dag een kater en
de zaterdag daarop gaan ze weer.
Maar na een x aantal jaren zullen ze
merken, dat hun lijf toch niet zo
goed meer in elkaar zit".
Het is niet niks: rond de achthon
derdduizend probleemdrinkers in
Nederland. En toch komt slechts een
dan krijg je nogal eens reacties van:
da s niet nodig dat komt bij ons niet
voor. Dat krijg je soms ook te horen
op scholen waarvan wij weten dat
het wel gebeurt Maar geen enkele
school heeft er belang bij om dat
direct of indirect te erkennen. Want
hoe gaat dat - er zullen altijd ouders
zijn die denken, zo'n voorlichtings
campagne. dat zullen ze wel niet
voor niets doen, daar zal ook wel
gebruikt worden, mijn kind niet naar
die school. Elke school is daar doods
benauwd voor Ze zullen ons eerder
afhouden dan dat ze ons juichend
binnenhalen"
wijd open
Het drankgebruik in sportkantines,
club- en buurthuizen. Staatssecreta
ris Van der Reijden heeft onlangs
eveneens gezegd het een goede zaak
te vinden als ook daar de kurk op de
fles geschroefd zou worden. Tot dus
ver heeft de overheid wat dat be
treft een tweeslachtig beleid ge
voerd. Aan de ene kant subsidieert
zij allerhande organisaties en instel
lingen die werken aan alcoholpre
ventie. anderzijds laat zij door een
zuinig subsidiebeleid jongerencen
tra en sportverenigingen veel te
zwaar leunen op hun baromzet. De
tap moet wijd open. anders krijgen
al die verenigingen en jongerenso-
zen hun begroting niet rond. Zo
simpel ligt dat. Om 's een indruk te
geven hoeveel er in jongerencentra
achterover geslagen wordt: Brogum
in Zierikzee heeft een jaarlijkse bar
omzet van tegen de 140.000 gulden,
De Piek in Vlissingen 50.000 gulden,
Het Beest in Goes ruim 25.000 gul
den, het Jongerencentrum Teraeu-
zen 35.000 gulden. Vier willekeurige
jeugdcentra in Zeeland (nota bene
onder meer opgezet om jongeren uit
de café's weg te houden) die per jaar
een baromzet van zo'n kwart mil
joen gulden moeten halen om hun
activiteiten te kunnen bekostigen.
..Wij zijn helemaal afhankelijk van
de bierpomp". zegt een bestuurslid
van Brogum.
Bij de sportverenigingen hetzelfde
liedje. In de Zeeuwse sportkantines
moeten jaarlijks vele miljoenen gul
dens omgezet worden. Veel clubbe
stuurders reageren nogal terughou
dend op de vraag welke bedragen er
in hun kantines omgaan. Maar dat
het om flinke bedragen handelt, dat
staat vast. Een voetbalclubje als
Clinge bijvoorbeeld heeft een barom
zet van 50 000 gulden. Breskens tus
sen de 70 000 en 80.000 gulden. Zaam-
slag 40.000 tot 50 000 gulden. Kloe-
tinge 50.000 gulden Er zijn in Zee
land een kleine honderd voetbalver
enigingen Het merendeel daarvan
heeft een eigen kantine. Dus ga maar
na.... En wat voor de jongerencentra
geldt, gaat net zo goed op voor de
voetbalverenigingen Zij hebben de
tap nodig om op de been te kunnen
blijven. Een tapverbod zou ronduit
rampzalige gevolgen hebben, zegt
een clubbestuurder. ..Meneer, het
zou de doodsteek voor onze vereni
ging zijn" Want het betekent dat een
onmisbare bron van inkomsten ver
valt, om dat te compenseren zou de
contributie drastisch (soms met hon
derd procent' verhoogd moeten wor
den en dat leidt onvermijdelijk tot
een aanzienlijk ledenverlies
Voor de zekerheid nog even met het
ministerie van volksgezondheid ge
beld om te informeren hoe het nu
staat met al die voornemens iets te
doen aan het drankgebruik. De club
bestuurders kunnen er vooralsnog
eentje op vatten ..Het heeft onze
aandacht zegt een woordvoerder
van het ministerie Hetgeen in de
praktijk zoveel betekent als: voorlo
pig blijft alles bij het oude
idealist
Hoe reéel is dat. een alcoholverbod
in sportkantines, buurthuizen en
jongerencentra? Van den Broek:
„Wij kunnen nu wel als een soort
bevlogen idealist gaan roepen: jul
lie mogen dat allemaal niet meer
doen. maar dan zouden we natuur
lijk ieder gevoel voor realiteit mis-
Aan het eind van het gesprek haalt
Van den Broek zijn schouders op.
Zegt: „Ja. als je het allemaal zo op
een rij zet. dan is het misschien een
wat somber verhaal geworden.
Maar wij zijn daar zo langzamer
hand wel aan gewend geraakt, we
weten niet beter. Het heeft er inder-
dad inderdaad veel van weg dat wij
voortdurend vechten tegen de bier
kaai....".
omdat iedereen - rokers en niet-
rokers - ervan overtuigd is. dat
roken ongezond is. En ik denk dat
daarom zon anti-rookcampagne
vrij gemakkelijk aanslaat. Maar
lang niet iedereen is ervan door
drongen dat alcohol schadelijk is.
Alle aandacht is steeds gericht ge
weest op het roken en het drugge
bruik. Maar het blijkt dat men zo
langzamerhand toch ook steeds
meer oog krijgt voor de gevolgen
van het alcoholgebruik".
dilemma
Ook de overheid lijkt zo zoetjesaan
de noodzaak in te zien van het treffen
van maatregelen die het drankge
bruik enigszins afremmen Maar tot
daden is het nog steeds niet geko
men Er wordt al geruime tijd ge
dacht over een geheel of gedeeltelijk
reclameverbod (in '79 werd rond de
veertig miljoen gulden besteed aan
reclame voor alcoholhoudende dran
ken). Erg veel haast wordt er niet
mee gemaakt. De overheid ziet zich
voor een enorm dilemma geplaatst.
Het terugdringen van het drankge
bruik kan immers flinke financiële
gevolgen hebben.
jaarlijks worden vele tientallen mil
joen guldens uitgegeven aan de hulp
verlening aan drug- en alcoholge
bruikers. Hoeveel precies is niet na
te gaan Het ministerie van volksge
zondheid moet het antwoord op die
vraag schuldig blijven. En ook bij de
Stichting Wetenschappelijk Onder
zoek van Alcohol- en Druggebruik
waagt men zich niet aan een schat
ting Maar om een idee te krijgen' in
1980 betaalde de rijksoverheid ruim
veertig miljoen gulden alleen al om
de Consultatiebureau s voor Alcohol
en Drugs draaiende te kunnen hou
den Dat weegt echter met op tegen
de inkomsten die via de alcoholac
cijns in 's rijks schatkist vloeien:
rond de 2.5 miljard gulden. En bo
vendien. het beteugelen van de Na
tionale Dorst zou ook consequenties
kunnen opleveren voor de werkgele
genheid in de horeca-sector.
Desondanks fraaie voornemens ge
noeg. Staatssecretaris Van der Reij-
cien van volksgezondheid heeft een
paar maanden geleden een verbod
van alcoholhoudende dranken op de
scholen bepleit. Hoe ernstig is de
situatie op de scholen? Van den
Broek: ..Dat is heel wisselend We
weten dat eigenlijk niet zo goed Uit
informatie van de FZA (de verkoepe-
lende organisatie van de Nederland
se Consultatiebureau s voor Alcohol
en Drugs - wjvd.i blijkt dat het wel
meevalt. Maar aan de andere kant
hoor je ook dat op scholen gedron
ken wordt. Als wij scholen benade
ren voor een voorlïchtingscampge,
De feiten zijn:
Het alcoholgebruik is in Nederland
de laatste vijfentwintig jaar onge
veer verviervoudigd.
Nederland telt bijna één miljoen
probleemdrinkers.
Negen procent van alle jongeren
worstelt met alcoholproblemen.
In een gemiddelde huisartsenprak
tijk heeft een op de zestien patiën
ten lichamelijke of psychische
klachten die veroorzaakt worden
door een overmatig alcoholgebruik.
Per jaar komen enkele honderden
mensen in het verkeer om doordat
automobilisten met een flinke slok
op achter het stuur kruipen. In '81:
4130 gewonden en 247 doden. Het
vorig jaar werden ruim 36.000 pro
cessen-verbaal opgemaakt wegens
rijden onder invloed.
En toch: we tetteren vrolijk door
met z'n allen. Alsof er helemaal niks
aan het handje is.
„Nederland is één grote plas drank
geworden", zei professor G. P. Hoef
nagels. hoogleraar jeugdrecht en
criminilogie aan de Erasmus Uni
versiteit te Rotterdam, vorige
maand in Goes tijdens een sympo
sium gewijd aan hel thema jongeren
en alcohol.
Maar zorg maar eens dat ze ervan af
blijven Dat is de grote moeilijkheid -
want hupsakee, daar zakken ze weer
Kunnen we weer helemaal over
nieuw beginnen Dat is een van de
meest rottige kanten van het werken
bij zo'n consultatiebureau: je moet
bereid zijn om telkens opnieuw te
beginnen".
Er zijn in Nederland vele organisa
ties en instellingen die zich bezig
houden met de alcoholproblema-
tiek: de Algemene Nederlandse
Drankbestrijders Organisatie, de
Nationale Commissie tegen Alcoho
lisme en andere verslavingen, de
Koninklijke Algemene Volksbond
tegen Drankmisbruik, de Consulta
tiebureau^ voor Alcohol en Drugs,
de Stichting Wetenschappelijk On
derzoek van Alcohol- en Drugge
bruik, er zijn tal van zelfhulp-orga
nisaties. Nochtans: het drankge
bruik blijft toenemen. Hoe zit dat nu
- schort er iets aan de aanpak van al
die organisaties, of zijn wc zo ver
schrikkelijk hardleers als' het om
ons biertje en onze borrel gaat?
Want kijk naar de anti-rookcampag-
nes: die beginnen, zeker onder de
schooljeugd, toch duidelijk vruch
ten af te werpen.
Van den Broek: „Het is een terechte
vergelijking die je maakt. Volgens
ons is het rookgedrag zo verminderd
de drank af te helpen. „En dat wil
nog wel eens mis gaan Omdat, de
hulpverlening aan excessieve drin
kers is zo specifiek. In tegenstelling
tot de rest van de he hulpverlening
moet een consultatiebureau voor al
cohol en drugs per definitie uitgaan
van de onbetrouwbaarheid van de
cliënt. Als bij ons iemand zegt: ik heb
het weekend niet gedronken, dan
moet je dat bijna altijd checken.
Want sommigen zijn in staat om
zoiets met een enorme kegel te ver
tellen. Dat komt regelmatig voor".
„We hebben prachtige program
maatjes - wij kunnen gegarandeerd
iemand binnen veertien dagen of
drie weken van de drank afhelpen.
