OOM
AGENT
DRUKWERK
SOEVEREINE ACTRICE
nederland
thrillerland
de kunstmatigheid van kesterfreriks
PZC/ weekendkrant
het grote lijden
van de bibliofiel
ZATERDAG 10 DECEMBER 1983
Zoals de misdaad in Nederland duidelijk een internationaal karakter begint te krijgen en
niets gezelligs meer heeft, zo vergaat het ook met de Nederlandse misdaadliteratuur,
vroeger een soort oudevrijsterslectuur. De oude vrijster is onafhankelijk of alleenstaande
geworden en oom agent corrupt of verontrust.
Rinus Ferdinandusse
De neerslag van deze ontwikkeling
ligt hier voor mij. Sommige auteurs
willen nog een beetje terug en een
enkeling, niet van de snuggerste
soort, is het allemaal met opgevallen
wat er in de loop van twintig jaar in de
wereld en ook in Nederland veranderd
is. Zoals het duo Kwantes (journalist)
en Holinga (politieman). Hun samen
werking leidde tot 'Geen Paniek'
(Fontein, met als ondertitel 'Het hart
in het blauwe pak'.
De hersens onder de pet zijn in elk
geval permanent afwezig en om met
oubollige duo te spreken (p. 99): „Jan
zei: 'Niksniegoenie'. En ik. 'Helemaal-
niksniegoeme".
Grappen van hetzelfde melige kali
ber vinden we bij Rinus 'Napoleon'
Ferdinandusse in 'De Haren van de
Vos' (Arbeiderspers), uitgevoerd in
zalmroze. Met veel tamtam aange
kondigd, maar in wezen wat wel 'een
vlot niemendalletje' genoemd wordt.
Als het niet zo'n belediging voor de
erwtensoep was: snert. Tja en waarom
eigenlijk? Het verhaaltje is niet onaar
dig, de lijn is helder, maar het geheel
wordt overwoekerd door platte lol,
geouwehoer en van die anekdotes, die
iedereen altijd bij de kapper schijnt te
horen. Geen warmte, geen menselijk
heid, geen geest die flitst. Het leutert
maar door in een soort Henk van der
Meijdenstijl, geënt op de 'actualiteit',
veel beloven gescherm met corrup
tieschandalen en niks geven.
De Haren van de Vos is een lal' boek.
Het is duidelijk te voelen dat de
auteur best een goed boek kan schrij
ven, maar hy houdt het liever 'gezel
lig'. Een frustrerende gewaarwording
voor de lezer. Stromen drank het
boek is praktisch vloeibaar maken
geen echt mens van Rutger Lemming,
die het hele boek door achter een
koffertje met geheime documenten
aanzit, dat iedere volgende eigenaar
weer de kop kost. Hier en daar wel
grappige stukjes (de kaakchirurg),
maar al met al: een jongensboek dat
de grenzen niet haalt.
laconiek
'Levende Cargo' (Bezige Bij) van Ben
Borgart heeft ook zeker alle eigen
schappen van een jongensboek maar
wel op een positieve manier, die het
boek grote charme verlenen. De stijl
bezit een zekere weerbarstigheid en
het geheel is doortrokken van een
laconieke humor en vol komische
observaties. En wel in die mate dat ik
me tijdens het lezen afvroeg of dit
een klucht of een misdaadroman was.
Hoor maar (p. 116): 'Haar lange dunne
borsten placht zij dubbel te vouwen,
ter opvulling van een beha maar ze
moest er niet bij opgejaagd worden'.
Het echtpaar Tilda en Henk is niet
gelukkig getrouwd (p. 39): 'Ho... daar
afblijven, Henk'. 'D'r komt een muisje
aangekropen, d'r komt een m 'Toe,
doe me een lol! Ik kan 't momenteel
niet velen, ik ben zo gaar als boter.
Hiero, een zoen... en welterusten'.
Om het kinder- en sexloze huwelijk
wat fleur te geven besluit Henk aan
Tilda's wens te voldoen en op familie
bezoek naar Australië te gaan Door
een merkwaardig toeval komt hij dan Joop
in het bezit van een curieus halfaapje
dat onverwacht nog heel kostbaar
blijkt te zijn. Henk smokkelt het mee
naai- huis en de onderhandelingen
voeren hem na een romantisch inter
mezzo met een Antwerpse biologe
wat jammer dat zijn Tilda haar rech
ten aan het slot van het boek komt
opeisen! In een donker scheepsruim
naar Engeland waar de geleerden over
zijn hoofd heen een spelletje spelen
om de prijs te drukken voor het
wonderdier, dat Henk rijk moet ma
ken. Alle figuren zijn raak getypeerd,
de verhaallijn is boeiend. Van Ben
Borgart kun je altijd iets goeds en
origineels verwachten.
nieuwkomer
Paul Binnerts, de auteur van Intensi
ve Care (Arbeiderspers) is bij mijn
weten een nieuwkomer in het genre.
Voor 95 procent is dit een uitstekend
boek.
Alex Biersteker, een jonge violist bij
het Radio Filharmonisch Orkest ziet
toevallig op de televisie een documen
taire getiteld 'Van de dood niets dan
goeds', waarin stervende patiënten
naar hun mening over de dood en
daarmee samenhangende gevoelens
gevraagd wordt. Eén van deze patiën
ten blijkt Bierstekers eigen vader
waar hij na een hooglopend conflict al
jaren geen contact, meer mee heeft. Pa
ligt op intensive, care na zijn vijfde
hartaanval en eigenlijk al geruime tijd
op de zesde te wachten die definitief
zal zijn.
die waarin de hoofdpersoon de ver
pleegster van zijn vader dwingt te
kijken naar de videofilm over zijn
stervende vader met dezelfde vervaar
lijke dreiging als een masturberende
klant bij een hoer.
Een enkele platitude (p. 176): 'Hij had
iets met begrafenissen' En voor een
misdaadroman was de aanloop tot de
eerste dooie iets te lang (p. 144). De
populaire Hilversumse bink Lyppens
had ik trouwens zelf graag gekeeld!
Een integer boek!
burgemeester
De tegenstrijdige gevoelens van de
introverte hoofdpersonen, die hieruit
voortvloeien en de gevolgen ervan zijn
overtuigend uitgewerkt. Een sobere,
rustige verteltrant, een goed inzicht in
het leven van een concertmusicus en
grote klasse (p. 142), zoals
Dezelfde integriteit kenmerkt Hans
Koning (Pseudoniem van Hans Ko
ningsberger) met 'De Witt's eigen
Oorlog' (Van Gennep). Vertaald uit
het Engels (niet altijd even best; veel
woordgebruik is eigentijds dus niet
geëigend), want de Nederlandse au
teur emigreerde al bijna veertig jaar
geleden.
Jeroen de Witt, burgemeester van een
klein stadje even buiten Amsterdam,
komt tijdens de oorlog malversaties
op het spoor op de effectenbeurs die
een spoor van lijken naar de ene kant
trekken en een bom duiten naar de
andere. Als er tien gijzelaars voor één
dooie Mof gepakt worden, komt de
burgemeester in actie. Onze held is
fatsoenlijk, maar hij eindigt dan ook
'a sadder and a wiser man'.
De oorlogssfeer lijkt moeiteloos weer
gegeven en is bijna tastbaar. Kou en
geen kolen (het hele boek door zat ik
te rillen), karige rantsoenen en allerlei
vieze smeersels en drinksels met het
voorvoegsel surrogaat, een woord dat
vreemd genoeg in het hele boek niet
voorkomt. Een misdaadauteur die er
uitspringt. Zeer aanbevolen.
ome joop
De nieuwste Joop van den Broek
'Ruiters tegen de Hemel' uitgegeven
door Sijthoff, maar het formaat van
een Bruna-pocket, stelt een beetje
teleur.
Lex van de Tuyn Walema, nog steeds
werkzaam als fotojournalist voor
Markt, een bureau dat ondernemers
van informatie voorziet, is ditmaal
actief aan de Spaanse kust contra de
petrodollar. De vermoeide held laat
het allemaal over zich komen, tot de
stoeipoezen toe en dat is misschien
wel menselijk, maar toch niet zo span
nend. Al converserend probeert hij de
moed er in te houden. Ome Joop
vertelt. Een vage echo van Ambler.
Toch de moeite waard door het ni
veau.
En dan een prijsvraag van Prisma
nog wel. Vijf duizend gulden kunt u
winnen als u de oplossing weet op de
vraag 'Wie vermoordde de familie
Robins?'. Daartoe zult u dit op toilet
papier gedrukt pocketje met een om
slag van wc-rol door moeten ploete
ren. Het wedstrijdformulier staat op
pag. 137 en het nummer van de
prisma-detective is 525.
Er zijn nog 999 andere prijzen. Welke
dat zijn, daar wordt discreet over
gezwegen. Ik hoop voor u dat het
geen prismapockets zijn!
Bibliofilie schijnt voor wie er aan lijdt een ernstige kwaal te zijn.
Ongeneeslijk bovendien. Dat schreef Gerrit Komrij tenminste in een in
1980 bibliofiel uitgegeven tekstje, 'De bibliofiel'. Alles, alles heeft hij
gedaan om zijn ziekte te boven te komen, maar bij niets vond hij baat. Het
kan nauwelijks toeval zijn dat juist van het werk van Gerrit Komrij zoveel
bibliofiele edities bestaan. Iemand die dermate geïnteresseerd is in het
mooie boek én ook heel prachtig schrijven kan, trekt natuurlijk de
uitgevers van bibliofilia aan.
Het lijkt trouwens in Nederland nog dicht in de buurt komt van Fritzi
steeds goed te gaan met de bibliofie- Harmsen van Beek, Zij schreef ook
le persen. Er wordt veel aangeboden het een en ander voor toneel. Dit 'De
en een aanzienlijk aantal van die val van Ikarus' is het libretto voor
uitgaven oogt fraai. De bloei van de een kort muziektheaterspel. Het
bibliofiele persen lijkt te verklaren werd in 1979 voor het eerst uitge-
tegen de achtergrond van het ver- voerd. De dichteres liet zich inspire-
schijhsel dat de grote uitgeverijen ren door Bruegels bekende schilderij
boekenfabrieken drei-
n en door passages
gen te worden. Tekenend genoeg uit de 'Metamorfosen' van Ovidius.
spreekt men niet meer van 'boeken' Dat schilderij van Bruegel is door
maar van 'titels'. In plaats van boe- iheer dichters verwerkt,
ken zou men bij sommige uitgeverij- Een bekend voorbeeld is het gedicht
en net zo goed chocoladerepen of 'Musée des Beaux Arts' van W. H.
waspoeder kunnen gaan verkopen. Auden, meesterlijk in het Neder-
Het gaat er voornamelijk om of een lands vertolkt door Emmens. Eerlijk-
boek commercieel interessant is. heid gebiedt te zeggen dat Audens
Overigens' de meest duistere tijden vers met alleen bondiger maar ook
3r- boeiender is dan deze 'De val van
voor de omslagen en verdere
ging van boeken schijnen inmiddels
voorbij, het gebonden boek is zelfs
weer in opmars. Maar niemand zal
kunnen beweren dat het merendeel
van de boeken van de grote uitgeve
rijen als boek charme hebben, uit- ikarus'. Af en toe verliest Judith
zonderingen daargelaten. Het komt Herzberg de controle over de taal en
erop aan wat er in zo'n boek staat, en wordt het allemaal wat wazig,
ook dat valt vaak niet zo mee. Van Daar staan mooie passages tegen-
oudere boeken gaat dikwijls wèl een over en het geheel heeft allure. De
aantrekkingskracht uit, ook als de hoer aan het woord:
inhoud niet bijster interessant is. De
band en de verdere uitvoering kun
nen zeer typerend voor een tijd zijn,
zo steekt bijvoorbeeld menig onbe
duidend boek uit de Jugendstiltijd in dat dit tumult, als op
een schitterende, begerenswaardige dat deze val, van wal?
band. tÊÈflÉÉ Hl
hans warren
Het ergste is als alles blijft zoals het i:
Ik wil en kan niet ingrijpen ik wil
naar huis, de koeien melken, eten
vergeten wat ik zag. Het ergste is
schilderij
van nacht nu bijna al
mij in één houding vat.
Mijn ploeg loopt vast,
het blijft mij bij
ik schud het nooit meer af.
Het ergste is als zelfs vergaan
De boekjes van de nieuwe biblio
fiele persen hebben ook hun
charmes. Een daarvan is de zeld
zaamheid van de uitgave, die het al stilgeschildcrd
werkje tot een begeerd verzamelob
ject maakt, een andere is de onberi- De totale oplage van dit boekje
spelijke verzorging. Ger Kleis, de bedraagt 85 exemplaren. Vijfender-
man achter uitgeverij Sub Signo tig Romeins genummerd werden ge-
Libelli, staat voor een onberispelij- drukt op Barcham Green laid paper
kc verzorging i
honderd boekjes i
i al meer dan en verlucht met een kleurenlitho van
Chris Buursen. Vijftig exemplaren
Hij is een perfectionist in zijn vak, Arabisch genummerd werden op
die zoveel mogelijk in eigen hand Zerkall-Bütten Werkdruck gedrukt,
houdt. Hij zet, hij drukt en drijft ook Als letter werd de Walbaum ge-
zijn trapdegelpers persoonlijk aan, bruikt.
wat tot fysieke ongemakken lijden
kan. Het heeft er alle schijn van dat
er de laatste tijd minder boekjes bij
Sub Signo Libelli verschijnen dan in
Een opmerkelijke plaats in het
oeuvre van Gerrit Komrij (gebo-
i 1944) neemt het boekje 'Praag'
het verleden. Mogelijk heeft dit te in. De grappige, maskers werden
maken.met het tijdsgewricht Zelfs even afgezet en hij blijkt zich nu
in de colofon van zijn nieuwste uitga- eens werkelijk wat aangetrokken te
ve dringt enigszins.misplaatst Kleis' hebben.
somberheid daaromtrent door. Het 'Praag' verscheen bij uitgeverij Bé-
jaar 1983 wordt betiteld als 'periode bert, een bibliofiele pers die inmid-
van cultuurbarbarisme door politie
ke partijen gesanctioneerd'
Die nieuwe uitgave is een tekst van
Judith Herzberg 'De val van Ikarus'.
Het euvel waaraan veel bibliofiele
uitgaven in ons land lijden is dat de
tekst wel erg mager mag heten.
Soms is het maar één bladzijde tekst
met een illustratie, verder een in
drukwekkende colofon en het geheel
dan fraai gebonden. Gelukkig zijn
Judith Herzbergs boekje en de ande
re bibliofiele uitgave waarvoor hier
uw aandacht gevraagd wordt ook
wegens de tekst de moeite waard.
Bibliofiele uitgaven vermeldde de
bibliografie van Judith Herzberg
vóór 'De val van Ikarus' nog niet.
Haar oeuvre is overigens, hoewel ze
al in 1963 haar eerste dichtbundel
publiceerde, beperkt van omvang
gebleven. Ze schreef een aantal
dichtbundels. 'Botshol' uit 1980 is de
meest recente. Judith Herzberg (ge
boren 1934) behoort tot de dichters
die veel over gevoelens schrijven,
maai- hun verstand er steeds bij
houden. Haar gedichten bevatten
vaak verrassende wendingen en
weerbarstigheden, waardoor zij soms
dels heel wat mooie uitgaven
gebracht. (Zoals het eerder ge&JE
de 'De bibliofiel' van Komrij,
van een luxe editie van negen t
plaren bestaat, gebonden in sla Jj
leer, voorzien van twee etsen e
met de hand geschreven kw< n
waarin zowel de boeken als df
gens aan de orde komen). In 'P;
bericht Komrij over een bezoel
die hoofdstad. Het was voor hen
schokkende ervaring: de verb
ring, de beperkte voorraden t SI
winkels, het hele dagelijkse i u
van een land in het Oostblok I
om. De termen die hij bezigt H
niets te raden over. Over Praagl
'sombere nacht' gevallen en hij
klaart na al het verdrietigs d;
gezien heeft:
„En het zijn juist de commmV
waar ook ter ivereld, die ik /ii
Praag, op elke hoek van de stro-, w
beri-beri toewens, benevens fel jj
pes, benevens de zwarte pukki g,
hoofdhuid en lippen, benevens pj
que na attaque op de plaats
hun hart heeft opgehouden i
staan" (7).
Gerrit Komrij publiceerde
'Praag' eerder in zijn kranten)
'Een en ander'. Ook omdat hp
betoog ageerde tegen de Nedeti 0)
se anti-kernwapenbeweging n n,
den sommigen Komrij in hun co g,
vatieve gelederen in te kunne \e
ven. Komrij laat zich evenwel q
tot ideoloog van éen stroming; jj,
ceren. Wie 'Praag' goed leest, s g,
zeker merken. 'Praag' is als h m
niet minder prachtig uitgevoerd p]
'De val van Ikarus'. De totale oj u
bedraagt eveneens 85 exemp; K
Er is een editie gedrukt op 120g ||f
Vergé arches blanc papier, get» j.
in half oasis. Een nog luxuf
editie bevat behalve de geo: y,
tekst ook een door de auteuru^
hand geschreven tekstje. Diets;
plaren werden gedrukt op ha gj
schept Roma Michelangelo -
grams papier, gebonden in half:
met perkamenten platten ea
geheel is gevat in een linnen
draal. Als letter werd de Lk j,
gebruikt.
Twee boekjes die de lijden
bibliofilie in verrukking i
brengen. Boekjes die zich
richten tot de happy few,
mogen die ook eens één ken
hun trekken komen in
waarin vrijwel alles door degn
smaak wordt gedicteerd.
1. Judith Herzberg: 'De val van II
pag. Alle inlichtingen: Sub SignoI
Groenhoven 142. 1103 LB Amsleri
2. Gerrit Komnj - 'Praag'; 20 blz; öili
ning tot en met 19 november 160,-.
na f 220,-; luxe editie 450,- Verden
tingen: Bébert, Willem BuyteweC
111 B, 3024 XB Rotterdam.
Een van de 'dn
merken' waam
Kleis zich voorSi
Libelli bedient.
Van Kester Freriks (geboren 1954) verschenen tot
nu toe de verhalenbundel 'Grand Hotel Lem-
bang' en de korte roman Hölderlins toren'. Vooral
dat laatste boek hield ondanks alle losse einden
die dit knoopwerk vertoonde een belofte in.
Sindsdien publiceerde hij hier en daar nog verha
len. Onlangs één in 'Over god', het boekje waarin
jonge auteurs hun licht op dit onuitputtelijke
onderwerp lieten schijnen. In al deze verhalen was
de stijl waarvan Freriks zich bediende verre van
onberispelijk. Vele zinnen liepen slecht en een wat
onwelwillende lezer zou ze op een heel andere
manier hebben kunnen duiden dan in de bedoeling
van de schrijver lag. Dat deed het ergste vrezen
voor zijn nieuwe verhalenbundel 'Soevereine actri
ce'. De vrees is echter niet bewaarheid.
De stijl van Freriks in deze bundel vertoont in ieder
geval geen fouten meer. Ook niet in de verhalen die
al een voorpublicatie beleefden. Freriks herzag die
namelijk ingrijpend en allerlei stilistische feilen
werden daarbij weggewerkt, Freriks heeft kennelijk
geen risico's willen nemen met zijn stijl. Zijn zinnen
zijn overwegend kort en meestal volgens een vast
patroon opgebouwd. Iedere verrassing is op die
manier uitgesloten. Zelfs in de dialogen is nauwelijks
enige levendigheid te bespeuren.
De schrijver heeft waarschijnlijk meer redenen voor
die niet anders dan steriel te noemen schrijfwijze.
Over zijn hele boek hangt een waas van kunstmatig
heid en deze stijl is daarmee goed in overeenstem
ming. Iedere emotie iS eruit geweerd. Overigens:
wanneer er emoties in deze verhalen voorkomen zijn
die vaag en clichématig Je vraagt je aldoor af of dit
nu wel echte gevoelens kunnen zijn, ze doen aldoor
denken aan toneelspel. Er is in deze verhalen ook
expliciet vaak sprake van toneel één van de meest
kunstmatige dingen die zich denken laat. Zo kun je
doorgaan elementen op te sommen die bijdragen tot
deze sfeer. Te noemen valt het trage verloop van de
gebeurtenissen. Gebeurtenissen die bovendien vaak
weergegeven worden door een verteller die terug
blikt in het verleden en dan diep ingaat op allerlei
uiterst subtiele verschuivingen in verhoudingen tus
sen mensen. Er is meer.
In het verhaal 'De kus van Medea' speelt een
onbestemd soort homosexualiteit een rol. Op de
achtergrond doet dit zich ook voor in 'De dans
school'. Niet voor niets heten hier de mannen
waartussen een zekere toenadering in die richting
plaatsvindt David en Jonathan.
Van grote betekenis in de verhalen van Freriks zijn
schilderkunst en literatuur. De aandacht is niet
vrijblijvend, er wordt vaak een beroep op die kunsten
gedaan. Voorvallen in de vertellingen krijgen soms
meer reliëf door vergelijkingen met kunstwerken. In
de gedachtenwereld van de verhaalpersonen neemt
de kunst een belangrijke plaats in. Sommige figuren
gaan zelfs ovër tot het louter imiteren van kunste
naars of kunstwerken. Een personage uit 'De kus van
Medea' doet in allerlei opzichten de door hem zeer
bewonderde schrijver Stendhal na. Op een gegeven
moment begint een figuur in 'De dansschool' met
potlood de schilderijen van Kirchner na te tekenen.
Alles bij elkaar een triomf van de kunstmatigheid.
Wie in zo'n triomf niets ziet, zal de verhalen uit de
hans wanen
LETTERKUNDIGE KRONIEK
bundel 'Soevereine actrice' alleen maar kunnen
verfoeien. Wie kunstmatigheid niet bij voorbaat bij
het volle leven ten achter stelt, zal, afgezien van de
allersaaiste passages, genoegen aan dit boek kunnen
beleven.
De vijf verhalen hebben vooral dus wat betreft
hun stemming veel gemeen. Maar inhoudelijk
vormen ze geen eenheid.
'Berlijn, of de zomer zonder einde' heet het eerste
verhaal. De hoofdpersoon blijit achter in Amster
dam, terwijl een vriend en vriendin van hem door
Europa gaan trekken. Hij houdt thuis bij waar ze
verblijven, hij zou één van hen tweeën willen zijn. Pas
als ze hem vragen naai' Berlijn te komen dat is aan
het eind van het verhaal leeft hij weer op. Dit
verhaal is een nogal wezenloos niemendalletje. Meer
wordt geboden in 'Bruiloftsavond'. Een vriend Wil
liam van de hoofdpersoon Stefan, die hij al een tijdje
uit het. oog verloren heeft, gaat trouwen. Stefan
wordt uitgenodigd voor de feestelijkheden. Herinne
ringen komen boven. Op het feest is een soort
gemaskerd bal. Stefan en William blijken dan gekop
peld te zijn.
„Zonder te weten wie leidt en wie geleid wordt, hun
handen ineengeschoven, zwieren Stefan en William
door de ruimte, raken hun knieen elkaar, voeren zij
zonder schroom de bewegingen van de dans uit, hun
passen stemmen wonderlijk overeen, totdat William
zich vooroverbuigt en het ritme verstoort. De beken
tenis die hij Stefan toefluistert doet hem enkele
seconden zijn evenwicht verliezen: „We zijn ge
trouwd omdat Petra kinderen wil. Maar ik niet, ik
ben bang voor kinderen". William neemt Stefans
gezicht tussen zijn handen„Zij is mooi, vind je
niet?" 31-32)
Onuitgesproken maar onmiskenbaar is de zwoele
homosexuele ondergrond.
Het derde verhaal heet 'Soevereine actrice'. Een
liefdesverhaal, maar ook hier is die liefde
afwijkend van het gewone patroon. Hoofdpersoon
Wilhelm is 'verliefd op een erg jong meisje, het
schoolgaande dochtertje van een actrice bij wie hij
logeert.
Deze liefde krijgt een vervulling, maar die blijkt
alleen maar pijnlijk te zijn. Er gebeurt iets wat
nimmer plaats had mogen vinden. Ook in het
volgende verhaal, 'De kus van Medea' speelt het
theater een grote rol. Dit verhaal is waarschip
het meest ambitieuze van deze bundel. Tobiasii
hoofdfiguur. Hij logeert bij Laure (die bezig
kostumering te verzorgen voor een voorstelling'
Euripides' 'Medea') en dochter Josje. Deze Tobffi
doende met het natekenen van de schetsjes
Stendhal tussen de tekst voegde van zijn 'Vit
Henry Brulard'. Hij wil die zijn vriend Maurice)
gaan bieden teneinde een onplezierige wending'
een bezoek goed te maken. Deze Maurice is
beheerder van een aan Stendhal gewijd muse®
hij dweept met de schrijver. Maurice had eroü
contact met Tobias gezocht. Deze wilde daari
van weten en tijdens wat schermutselingen werd)
glas gebroken waarbij Tobias aan zijn geslacht®
gewond raakte. Hals over kop vertrok Tobias w
Onder meer via de van veel glasscherven voorë
jurk die Laure maakt voor Medea worden verban)
met Euripides' tragedie gesuggereerd.
Tenslotte is er dan 'De dansschool'. Hoofdli?
Jonathan is zijn vriendin Carin aan het verliezen
haalt breedvoerig herinneringen naar boven aan<
reis naar Berlijn die hij met haar maakte.'
verhaal moet worden gedragen door de verbindiö
met en verwijzingen naar de schilderkunst.
Hoewel Freriks vaak op de grens balanceert tin
kunstmatigheid en dorheid leveren deze verhi
toch menige zeer leesbare pagina op.
Kester Freriks: 'Soevereine actrice', 128 pag.; /-
Meulenhoff, Amsterdam.
