PONTE'
Den Haag bezuinigde verder en
stootte Zeeuwsch- Vlaanderen af
je moet gewoon je
werk hebben,
dan is de dag zo om
BIJDAG 9 DECEMBER 1983
Ifle rijkspont Sluiskil, in de volksmond: 'de ponte',
onderhoudt sinds de late jaren zestig een verbinding
toor voetgangers en fietsers lussen Sluiskil-west en
Sluiskil-oost. Het bootje werd destijds niet juichend
ontvangen. Nu weet Sluiskil niet beter. Het pontje doet
het goed, maar blijft dat ook zo?
Wat zijn dat voor geruchten: minder varen, minder
dienstbetoonStorm in een glas water
Volgens hoofd dienstkring Kanaal van Terneuzen. ing
J A. de Roos. valt het allemaal wel mee. Personeel van
de pont hult zich echter in stilzwijgen.
Ll'ISKIL - Piet Bakker, een van de gezagvoerders op de rijkspont in Sluiskil, heeft er geen
nkele behoefte aan zijn passagiers te traeteren op een mini-cruise naar Gent. Het dagelijks
verzetten van fabriekspersoneel, schoolkinderen, ziekenhuisvisite en bewoners van Sluiskil
ivoor hem boeiend en afwisselend genoeg. Keer op keer van oost naar west en van west naar
ost, blijft de moeite waard. Tenminste als er 'volk' op de pont is. „Laatst was het flink druk,
jen waren er 139 mensen aan dek. De meesten hadden ook nog een fiets bij zich", vertelt Piet
akker. Een volle bak heeft hij graag, van 'leeg varen' wordt hij droevig. „Je moet gewoon je
perk hebben, dan is de dag zo om", aldus Piet. Werk is er genoeg op de pont. In 1982 zette het
eer 660.000 voetgangers, 620.000 fietsers en 600 auto's over.
Gezagvoerders Piet Bakker en Corne- pont vertrekt onmiddellijk. De ambu- en nacht stand-by voor ziekenwagen,
s de Koster hebben op een zonnige lance-chauffeur is enthousiast over de politie, dokter en brandweer Ook
teraberdag de zaken onder contro- samenwerking pont-ziekenhuis. ..Het storingsdiensten van cokesfabriek en
Als een frêle balletdanseres glijdt gaat uitstekend zo.. Je hoeft maar te NSM kunnen op het bootje rekenen.
pontje over een gladgestreken roepen en ze zijn er", zegt hij. ..Je kent die mensen, als je ze aan ziet
anaal, maakt halfweg een pirouette Piet Bakker: ..Meestal horen we van komen, weetje al wat er loos is". zegt
legt dan aan in oost. Een gaaf de chauffeur of we moeten wachten, of Piet.
ukje. wat moet je er verder nog van dat hij de volgende afvaart neemt rr:/Jtl
Iggen. De mannen vinden het trou- Het is soms wel spannend. We hebben 1 tc/f lllllll
maar beter dat zijzelf en hun dat meegemaakt met een bevalling, op de rijkspont werkt tien man in
rk onbesproken blijven. Er is toch Dat was erop en eraf met die ambu- ploegendienst. Het veer is altijd be-
zoveel belangstelling de laatste tijd. lanee. Nog net op het nippertje waren mand met een gezagvoerder en een
;rhun ervaringen op de rijkspont: ze in het ziekenhuis". De pont is dag pontwachtor. I)e pontwachter neemt
baas kan alles veel beter vertel-
merkt Cornells op en hij vraagt
middellijk een gesprek aan met
jofdsluisdienst Van Eek. „Hij komt
zegt de gezagvoerder opge-
cht Maar als het toch nog even
urt. grapt zijn collega Bakker: „Hij
toch niet op de fiets komen?"
Van Eek even later binnenstapt,
orden de tongen wat losser. Span-
z blijft echter domineren in de
met navigatie-apparatuur
jestouwde, stuurhut. Het laatste
Eplekje is weggeplakt met een "-3.5
cent NEE-sticker'. die iemand
ft proberen los te peuteren. Een
aden stemming'' Ach, na een klein
dent blijkt spreken zilver en zwij-
n goud. Een interne mededeling
stond voor het pontpersoneel haal
de pers en de gemeenteraad. Het
een notitie over personeelsin-
rnping en de eventuele gevolgen
cr het dienstbetoon van de pont.
»fd van de dienstkring Kanaal van
meuzen. J. A. de Roos. was enigs-
s verbolgen over deze gang van
ten en de mannen van de pont
iben nu geen behoefte aan publici-
pont legt aan in 'west'. De ver-
erspost in Terneuzen meldt dat de
bulance van het Elisabethzieken-
onderweg is. Een halve minuut
er rijdt de wagen het dek op. De
het grootste deel van het onderhoud
voor z'n rekening. De gezagvoerder
vaart heen en weer. Tijdens lunch en
ziekte neemt de pontwachter 'het
roer' over. Tussen één uur en vier uur
's nachts ligt de pont stil voor onder
houd. Om de tien dagen ververst men.
de olie in de hoofdmachines. Men
verwisselt accu's en voert kleine re
paraties uit. Zo om de twee a drie
jaar gaat de pont in het dok en is er
een busverbinding tussen oost en
west. mocht de rijkspont in Sluiskil
plotseling onherstelbare machine
breuk oplopen, dan schakelt men de
personcelsboot van de Verenigde
Bootlieden uit Terneuzen in.
Op het moment vernieuwt men de
pallen waarmee de pont zich in de fuik
vastklemt Dit gebeurt voor de eerste
keer. sinds de pont in 1968 in de vaart
kwam.
De rijkspont in Sluiskil is 20 meter
lang. 8 meter breed en heeft een
diepgang van 1.45 meter. Er kunnen
maximaal 300 mensen op. Schottel-
roerpropellers. aan beide uiteinden
van het vaartuig, maken 'm bestuur
baar. Twee motoren, die in twee we
ken zon 3500 liter gaslolie verbruiken,
drijven de pont aan.
Er is werk voor tien man op de pont.
Toch is de toekomst van één man
onzeker Ing De Roos legt uit hoe dat
komt. De tiende man is in tijdelijke
dienst bij rijkswaterstaat. Zijn ar
beidscontract was afgelopen, maar
werd uiteindelijk nog met zes maan
den verlengd. De Roos moet van
rijkswege op z'n personeel bezuinigen.
„Met tien man op die pont is eigenlijk
al een krappe zaak, maar we kunnen
er maar negen houden Je moet dus
een oplossing zoeken waarmee je het
dienstbetoon zo weinig mogelijk aan
tast De meest acceptabele oplossing
is de vaartijden 's nachts aanpassen
Dus in plaats van tussen één en vier
uur. tussen twaalf en vijf uur niet
meer varen en in die periode de pont
met één man bemannen", aldus De
Roos,
Om te mogen varen met één man
moet De Roos ontheffing krijgen van
de Dienst Vaartuigen van het ministe
rie van verkeer en waterstaat. Een
brief voor die ontheffing is nu weg en
hij wacht op antwoord „Het is dezelf
de dienst die in 1972 stelde dat er met
twee man gevaren moest worden. Ik
hoop dat ze begrip hebben voor onze
situatie". Komt het plan ten uitvoer,
dan is er volgens De Roos van vermin
derd dienstbetoon nauwelijks sprake:
„Het zal hooguit gevolgen hebben
voor een horeca-bezoeker die dan een
uurtje eerder naar huis moet". Toch is
er in het dorp Sluiskil onzekerheid
over de handhaving van het dienstbe
toon
Het contactorgaan Geemschap Sluis
kil, roerde het punt afgelopen dinsdag
op een vergadering aan Men gaat
contact opnemen met rijkswaterstaat
om erachter te komen hoe de zaken
nu precies in elkaar zitten. Volgens De
Roos zitten ze heel eenvoudig in el
kaar. „Er is ontheffing aangevraagd
en als-ie wordt verleend, gaan we
overleggen met de gemeente. Er zijn
in het verleden namelijk duidelijke
afspraken gemaakt tussen waterstaat
en de gemeente Terneuzen en die
mogen niet zomaar op losse schroe
ven komen te staan"
Het hoofd van de dienstkring vindt
dat Sluiskillenaren zich geen zorgen
moeten maken, zeker met over het
dienstbetoon bij speciale gelegenhei-
den „We hebben onlangs nog een
verzoek gehonoreerd om Sinterklaas
van oost naar west en van west naar
oost over te zetten Verder vaart met
Kerstmis de pont een hele nacht door.
Bij allerlei evenementen lassen we
extra vaarten in"
Verbouwing
De rijkspont Sluiskil is in 1967 ge
bouwd door de Arnhemse Scheeps
helling Maatschappij. Aan het veer is
in zestien jaar praktisch niets veran
derd. De kleur is in 1980 aangepast
aan de laatste voorschriften van
rijkswaterstaat en op het verzoek
van het publiek, dat chronische ver
koudheden opliep, plaatste men plas
tic klapdeurtjes tegen de tocht.
'De ponte - zoals Sluiskillenaars het
veer noemen - in actie op het Kanaal
Gent-Terneuzen.'Geen mini-cruise
'naar Gent'
In het stuurhuis van de rijkspont-
'Niet up-to-date'
Recentelijk zijn echter plannen ge
maakt voor een ingrijpende aanpas
sing van de stuurhut, maar inmiddels
liggen ze alweer in de ijskast. Aanlei
ding voor de plannen waren rugklach
ten van een van de gezangvoerders.
De rijksgeneeskundige dienst uit Ber
gen op Zoom voer een dagje mee en
constateerde dat de gezagvoerder op
een manier achter zijn knoppen en
bellen zat, die bepaald niet up-to-date
was te noemen. Een machinefabriek
uit Breskens maakte een nieuw onb
werp voor de stuurhut. Het interieur
zou worden aangepast. Er zou andere,
kleinere apparatuur komen, terwijl de
hele opstelling zou veranderen om het
de gezagvoerder wat comfortabeler te
maken Sterk gedateerde stoelen en
lessenaars zouden weg moeten. Aar
dig plan. maar er is geen geld voor. De
Roos „De aanpassing van de stuur
hut komt op de begroting voor 1985,
de kosten zijn begroot op ongeveer
85.000 gulden in dat jaar".
Voorlopig blijft alles bij het oude en
het lijkt erop dat het personeel van de
pont ook niet anders wil. Alles gaat
immersprima. Geen aanvaringen,
geen ongelukken Of. ja toch, herin
nert Van Eek zich. „Er was eens een
dame die verfspatten op haar jas
kreeg, toen ze nogal dicht in de buurt
kwam van het onderhoudswerk Maar
bij mijn weten is dat met de verzeke
ring netjes in orde gekomen".
Gezagvoerders en pontwachters wil
len het publiek het naar de zin ma
ken. Dat kan door op tijd te varen.
Volgens het tijdschema vertrekt op
werkdagen om de vijf minuten een
pont aan een van de kaden. Druk
scheepvaartverkeer op het kanaal
kan dat schema in de war sturen.
Maar men gaat niet op die schepen
zitten wachten. Piet Bakker: „We
varen gewoon achterlangs. Dat is
geen probleem. Het is ook niet ge
vaarlijk. hoewel sommige mensen
dat denken".
Stuntwerk is er voor de gezagvoer
ders niet bij. Ze nemen geen risico's.
Ze zijn zich bewust van hun taak en
verantwoordelijkheid: passagiers
overzetten van oost naar west en
omgekeerd. Dat is niets bijzonders,
dat moet gewoon, je schrijft er niet
over in de krant.
Waldemar IJsebaert.
OSTBURG „De Belgische sentimenten kunnen in Zeeuwsch-Vlaanderen nog gemakkelijk naar boven komen,
asophè! Wanneer men zich vanwege de bezuinigingen tegen Nederland wil afzetten, dan kan er veel gebeuren". Als
iter A. Smits vanachter een trappistenbier 'een echt patersbier' zijn visie op de Zccuws-Vlaamse problemen met de
rbindingen over de Westerschelde geeft, dan wijst hij meteen op het Vlaamse achterland. De Zeeuws-Vlaamse
rolking zit volgens hem zeker niet per definitie aan Nederland vastgebakken. Wat de cultuur en de
tzondheidszorg betreft bestaan er al nauwe contacten met Vlaanderen en de banden kunnen nog op vele gebieden
orden uitgebreid.
iter Smits (69) kent Zeeuwsch- 1952 al in grote lijnen op papier, districten van Sluis en Cadzand uit-
ünderen van zeer nabij. Van 1956 Hoewel zijn promotor P. Geyl het eindelijk bij Nederland tercchtkwa-
't 1978 was hij als geschiedenis- en concept al had goedgekeurd, werd de men, wordt aangeduid
jtodienstleraar aan de Oostburgse uiteindelijke publicatie toch uitge- wijdlopige titel
nolengemeenschap Sint-Eloy ver- steld. Het zou ruim dertig jaar duren
®den Hoewel hij zich alweer vier voordat dit deel het licht zou zien.
irteruggetrokken heeft in de Bene- Volgende week is het dan eindelijk en stoten op hun beurt Holland
ctijnerabdij Sint-Pieter in Steen- zover. Smits heeft van de vrije tijd na daarmee ook de Generaliteitslanden
ngge een tegen Brugge aange- zijn pensioen gebruik gemaakt om het af.
iuwd gehucht onderhoudt hij nog tweede tevens laatste deel af te
We contacten met het Zeeuws-
Samse. Tijdens zijn wekelijkse be-
Kken komt hij regelmatig oud-leer-
het tweede deel:
Brussel met Wallonië veroveren
Vlaanderen, zetten zich uit tot Belgiè
>n- Zeeuwsch-Vlaanderen vormde samen
den. Daarnaast heeft hij het in 1950 met Noord-Brabant en Limburg tot
verschenen boekwerk grondig herzien 1795 de zogenaamde generaliteitslan-
en bijgewerkt, zodat de twee delen den, die rechtstreeks vanuit Den
tegelijkertijd in de boekwinkel komen Haag werden bestuurd. Smits betoogt
te liggen „Eindelijk", zegt Smits met dat de opstandige Belgen de Schelde-
een tevreden glimlach, „het heeft in- oever niet eens bij hun land gevoegd
wilden zien. In 1960 verkondigde hij
deze opvatting in een artikel in het
Zeeuws Tijdschrift. „Als ie het goed
bekijkt, kun je tot geen andere con-
derdaad lang geduurd".
Gunstig tijdstip
tegen. „Dat is mijn plezieng-
id om die te ontmoeten". Zoals hij
ar energiek in de uitgestorven be-
ekerskamer van de abdij zit te
tellen, is het hem aan te zien dat de
rigkeer naar het kloosterleven een
kstapmoet zijn geweest. „Het was
n ?rote overgang Ik zou nu best Sinds gedeputeerde staten dit jaar clusie komen' vertelt Smits „Het
W een paar uurtjes les willen ge- ferm betoogden dat de rijksbezuini- Voorlopig Bewind in Brussel had mo-
gingen op de verbindingen over de gelijkheden genoeg. Wanneer de Bel-
Smits over Zeeuwsch-Vlaanderen Westerschelde aanleiding zouden gen een klein beetje hun best hadden
aat- dan doet hij dat niet enkel als kunnen zijn tot een afscheidingsbe- gedaan, dan hadden ze Zeeuwsch-
inwoner. Zijn geschiedenis- weging in Zeeuwsch-Vlaanderen, Vlaanderen gemakkelijk in bezit kun-
vormt een vaste ondergrond lijkt de vraag waarom de zuidelijke nen krijgen" In de eerste instantie
had het er in november 1830 alle
schijn van dat de Belgische opstande
lingen wél geïnteresseerd waren in hel
waaruit hij de samenleving be- Schelde-oever eigenlijk bij Ncdcr-
De in het Brabantse Dinteloord land hoort weer actueel geworden.
toren pater promoveerde in 1950 op De belangstelling voor de wordings-
teerste deel van een studie over de geschiedenis van Nederland en Bel- gebied dat hen de toegangsweg tot de
riding tussen Nederland en Belgiè.
ach m 1830 voltrok. De titel
'Mand stoot Vlaanderen af geeft
lelijk aan waarom volgens Smits
koninkrijk van Willem I toen
«<nvieL Het tweede deel stond in
giè en daarmee voor het jaar 1830,
nam toe. De publiciteit van Smits
komt daardoor op een gunstig tijd-
Antwerpse haven zou verzekeren
Een legertje rebellen trok door het
Land van Cadzand en Hulst en wist er
stip. In zijn boek staat hij stil bij de te bereiken dat her en der de Belgi-
positie van Zeeuwsch-Vlaanderen. Sche vlag werd uitgestoken Ook wer-
Waarom de strategisch belangrijke den er door verschillende Zeeuws-
Vlaamse gemeentebesturen al dan
niet gedwongen verzoeken gete
kend om bij Zuid-Nederland ingelijfd
te worden Smits heeft deze adhesie
betuigingen in de Brusselse archieven
teruggevonden Het Voorlopig Be
wind heeft er geen gebruik van ge
maakt
Een andere mogelijkheid, die Brussel
volkomen liet. lopen, deed zich voor in
januari 1831. Ondanks de inmiddels
gesloten wapenschorsing besloot de
Nederlandse regenng na lang aarze
len om de zuidelijke Schelde-oever
met een militaire macht te bezetten
Formeel mochten er toen echter geen
troepen worden verplaatst. Van Belgi
sche zijde werden evenwel geen be
zwaren geuit tegen de bezetting. De
publicatie van het besluit van het
Voorlopig Bewind m het 'Journal des
Flandres' van 13 januari 1831. waarbij
Het Hulster Ambacht bij het arrondis
sement Dendermonde werd inge
deeld, mag volgens Smits niet als een
protest worden gezien.
Een maand later kwam er in Axel nog
een brief binnen van de districtscom
missaris van Eekloo. die voorstelde
om de stad maar bij. zijn district te
voegen Het stadsvestuur liet het ver
zoek onbeantwoord en daarmee was
de kous af.
De vraag waarom de Belgische rege
ring zich zo laks betoonde ten aanzien
van het gebied dat toch als easto de
toegangspoort tot Antwerpen be-
schouw'd mag worden, kan niet met
zekerheid worden beantwoord. „Ik
denk dat de Belgen al blij waren dat
ze Oost- en West-Vlaanderen hadden
veroverd. Want dat was voor het
Voorlopig Bewind al een hele klus
Brugge wilde namelijk geen volledige
scheiding van Noord en Zuid. En uit
plaatsen als Gent en Sint-Niklaas
werden zelfs verzoekschriften naar
Den Haag gezonden om bij Nederland
te mogen blijvenVerder zal ook
meegespeeld hebben dat het Voorlo
pig Bewind uit Walen tFrancofonen 1
was samengesteld Zij maakten wel
aanspraak op Limburg, niet op
Noord-Brabant of Zeeuwsch-Vlaande
ren.
De boeken van Smits geven een zeer
uitvoerige beschrijving van de scheu
ring in de Nederlanden. „Een relaas
van voorbije kansenzoals hij het zelf
noemt. De hele geschiedenis hangt
immers van teovalligheden aan el
kaar. Als de zoon van koning Willem I
zich niet zo snel voor een volledige
scheiding had uitgesproken, dan zou
een samenvoeging van Nederland en
Vlaanderen niet onmogelijk zijn ge
weest.
De geschiedenis herbergt voor Pater
Smits nog voldoende beoeiende on
derwerpen Hij heeft nog niet beslist
of hij zich in de middeleeuwen of in de
gescheidems van Belgie in de Tweede
Wereldoorlog zal gaan verdiepen. Wel
licht zal ook de Zeeuws-Vlaamse ge
schiedenis nader onder de loep wor
den genomen. De huidige situatie
geeft genoeg aanleiding. „Historisch
gezien hoort Zeeuwsch-Vlaanderen
bij het graafschap Vlaanderen Of dat
weer werkelijkheid zal worden.
De Westerschelde zal altijd een bar
rière blijven". Misschien verschijnt
er over enkele jaren een boek onder
de titel: 'Den Haag bezuinigde verder
en stootte daarmee Zeeuwsch-Vlaan
deren af.
Jan van Damme.
