Ook Nederlandse bossen
loor zure regen bedreigd
VELOTYPE
nieuwe manier van
machineschrijven
i»:
ii
Arbeidstijdverkorting van 10 pet
levert ruwweg 1500 banen op
'Vertrouwelijk beraad' over zaak Lockefeer
BIOLOOG VAN DER VEEN IN GOES:
Gisella Bergman benoemd
in Concertgebouworkest
Boetes van ƒ250
wegens illegaal
paling vissen
ER DONDERDAG 8 DECEMBER 1983
15
kARDENBURG De commissaris van de koningin in Zeeland, dr C.
locrtien, heeft woensdagavond in allerijl een 'vertrouwelijk beraad' gehad
iet 'enkele gesprekspartners' over de affaire-Loekcfeer. Zijn woordvoerder,
mr A. de Ru, wilde niet meedelen wie er aan het gesprek hebben
deelgenomen. Evenmin werd iets over de inhoud van de beraadslagingen
bekend gemaakt,
Het beraad werd pas woensdag tegen het einde van de middag aangekondigd.
Onderwerp van bespreking was ongetwijfeld hel rapport van de rijksrecherche
over de gedragingen van de Aardenburgse burgemeester in een bistro in
Waterlandkerkje Binnen enkele dagen heeft de commissaris daarover een
gesprek met minister K. Rietkerk van Binnenlandse Zaken
;n woordvoerder van het ministerie verklaarde woensdag dat er nog geen
itum voor die ontmoeting is vastgesteld.
Het is met duidelijk of de Aardenburgse burgemeester woensdagavond bij het
'vertrouwelijk beraad' in de werkkamer van commissaris Boertien in Middel
burg waS'betrokken. „Ik weet niets", zei hij woensdagmiddag in een reactie op
de samenkomst van 'gesprekspartners' bij de commissaris. Verder wilde hij
zich niet over de zaak uitlaten, maar liet wel duidelijk doorschemeren dat hij
nog niet officieel op de hoogte is gebracht van de inhoud van het rapport. „Ik
heb niets gezien", zei hij daarover. Lockefeer zei te verwachten dat hij op korte
termijn een gesprek zal hebben met commissaris Boertien over zijn omstreden
'uitstapje' m Waterlandkerkje.
Het is overigens nog maar de vraag of het rapport van de rijksrecherche
eventueel gedeeltelijk openbaar gemaakt zal worden. Volgens kabinetschef
De Ru berust die uitlating op een misverstand. Wél zullen de concrete
standpunten van de minister en de commissaris van de koningin over de
zaak na overleg openbaar worden gemaakt.
GOES Het gaat zeer slecht met het Nederlandse bos. De situatie is te vergelijken met
jdievan een zinkend schip. Alle dappere en dure pogingen om het bosareaal te vergroten en te
Ifverbeteren zijn op voorhand tot mislukken gedoemd, wanneer het probleem van de
iogenaamde zure regen niet snel en drastisch (nationaal zowel als internationaal) wordt
Jaangepakt. Daarbij gaat het er vooral om de uitworp van zwaveldioxyde (S02) en andere
(luchtverontreinigende stoffen ingrijpend te verminderen. Dit bleek uit het betoog dat dr H.
^an der Veen, bioloog en medewerker van het instituut voor milieuvraagstukken van de vrije
iniversiteit te Amsterdam, woensdag hield tijdens een vergadering van de vereniging tot
lehoud van natuurmonumenten, district Zeeland, te Goes.
„Het beheer zal er wel op moeten
worden afgestemd en daarbij moet
gestreefd worden naar een bosareaal
met zo ruim mogelijke gebruiksmoge
lijkheden. Het bos moet niet afge
stemd worden op één bepaalde fufic-
tie", zei Feenstra.
yan der Veen beklemtoonde dat de
lerlandse bossen er met name op
Fde armere gronden verkommerd bij-
:aan Hij stelde dat daarvoor diverse
jorzaken worden gegeven. Hijzelf zag
[in de zure regen dé grote boosdoener,
l„Ten aanzien van de bedreiging van
Jure regen in West-Europa is het de
illerhoogste tijd dat de regeringen
daar wat aan doen", aldus Van der
Veen „Als dat niet gebeurt dan gaat
[het bos er onherroepelijk aan en hou-
slechts kale gebieden over".
Ëj noemde het verlagen van uitstoot
i luchtverontreinigende stoffen dé
ossing
bosdeskundige. die zijn inleiding
ield vanuit de visie van de stichting
itisch bosbeheer, hield een pleidooi
jor een grotere natuurlijke ontwik
keling van het bos. Aan de hand van
irbeelden uit onder meer Duitsland
[n Polen gaf hij aan dat de waarden
het bos daardoor in diverse op-
chten groter worden. Van der Veen
>nd het vanzelfsprekend dat dan ook
de terugkeer van dieren (zoals
en lynx» de nodige aandacht
ordt besteed, omdat zulks onderdeel
natuurlijke ontwikkeling.
rijkste noemde: houtproduktie, open
luchtrecreatie, natuurbehoud en kwa
liteit van het landschap. Feenstra
maakte duidelijk dat het overgrote
deel van de bossen in Nederland jong
is. Zeker in Zeeland is dat het geval:
de oudste delen in de houtvesterij
Westerschouwen zijn net zestig jaar
en dat is voor bos niet oud, zo betoog
de Feenstra.
De houtvester achtte het gewenst dat
de huidige bossen zich kunnen ont
wikkelen tot oudere boslevensge-
meenschappen Hij beklemtoonde dat
zoiets wel een zaak van lange adem is
van de houtproduktie in eigen land
zinvol perspectief. Voor wat betreft de
houtvesterij Zeeland gaf hij als voor
beeld: „De verwezenlijking van fraaie
bossen is een kwestie van vele, vele
jaren. We proberen het bos te laten
groeien en het gezond en stabiel te
houden. In Westerschouwen zijn we
voorzichtig begonnen met de omvor
ming van naald-in loofhout en met
natuurlijke verjonging".
Tijdens de themabijeenkomst m Goes
gaf tenslotte ook ir L. Kop. stafmede
werker van de vereniging tot behoud
van natuurmonumenten, een visie op
het toekomstige bosbeheer.
Perspectief
Hij (en ook Van der Veen deed dat)
wees erop dat de eigen houtproduktie
van Nederland laag is, in vergelijking
tot de grote hoeveelheid die moet
worden ingevoerd. Als zodanig zag de
Zeeuwse houtvester in uitbreiding
ong
in der Veens betoog spoorde op
verse onderdelen niet met dat van
g H. Feenstra, houtvester van
aatsbosbeheer in Zeeland. Die
irak zich meer uit voor een bosont-
ikkeling waarbij aan verschillende
meties zoveel mogelijk tegelijk recht
ordt gedaan, waarbij hij als belang-
'ilm 'Gehandicapten
in verkeer' in Goes
fiOES - De Zeeuwse Stichting voor
levalidatie, het Goese Activiteiten-
«entrum en de werkgroep Toeganke-
ijkheidsbevordering in Goes laten
ïrijdag 9 december de film 'Samen
(J P weg; gehandicapte mensen in het
rerkeer' zien. De voorstelling begint
middags om half drie in het Activi-
eitencentrum aan de Valckeslotlaan
6 in Goes. Na de voorstelling kan
worden gediscussieerd.
In onze samenleving wordt niet al-
Ijd voldoende rekening gehouden
net de problemen, die gehandicapte
nensen in het verkeer dagelijks on-
lervinden Oplossing van deze proble-
nen hoeft niet, zoals velen denken,
uur te zijn Een betere organisatie
an het leven van gehandicapte ver
keersdeelnemers sterk vergemakke-
en", schrijven de organisatoren in de
""lodiging.
pchuttevaer in
Terneuzen houdt
aarvergadering
ERNEUZEN De afdeling Terneu-
van de Koninklijke Schippers-
ereniging Schuttevaer houdt don-
erdag 29 december de jaarvergade-
ng in café De Vriendschap,
ecretaris en hoofdbestuurslid W G
e Meijer gaal in een causerie in op
nkele actuele nautische zaken
'oorts staat er een bestuursverkie
zing op de agenda.
jaarvergadering begint om 19.30
frijdag 30 december is de jaarlijkse
eestavond van Schuttevaer Terneu-
<en in het Zuidlandtheater. Bezoekers
dln welkom vanaf 19.30 uur.
Zeehond in
Oostersdielde
Gisella Bergman.
MIDDELBURG - Na een vergelij
kend proefspel is de altvioliste
Gisella Bergman (28) benoemd tot
lid van het Concertgebouworkest
te Amsterdam. Giselle Bergman,
thans lid van het Residentie-Or
kest in Den Haag. is sinds 1975
docente aan de Zeeuwse muziek
school.
Aan deze instelling kreeg zij haar
eerste muziekopleiding bij de altis-
te Erika Marx-Szigeti. Haar vakop
leiding volgde zij aan het Brabants
Conservatorium bij Erwm Schiffer.
In jum jl behaalde zij aan het
Koninklijk Conservatorium te
Brussel als eerste Nederlandse alt
violiste met hoge onderscheiding
het Diplome Sypérïeur
KANTONRECHTER
MIDDELBURG - Tijdens de zitting
van de kantonrechter in Middelburg
moesten J. P. B. uit Kruiningen en A.
M. M. van G. uit Kloosterzande zich
woensdag verantwoorden voor ille
gaal palingvissen in de Sloekreek. B.
had wel een visakte, maar dat gaf
hem nog geen recht in dat water te
vissen, omdat het aan een ander was
verhuurd. Van G. had geen enkel
papier dat hem toestemming gaf om
te vissen. Op het moment dat zij
betrapt werden hadden ze met de
aalzegen al acht palingen gevangen.
Het proces verbaal stelde dat op die
manier geruisloos veel vis gestroopt
kan worden, temeer daar het op een
erg afgelegen plaats gebeurde.
De officier, mevrouw F M le Cocq
d'Armandville-Begheyn. eiste tegen
B. verbeurd verklaring van het net en
tegen Van G. een boete van 250
gulden
Toen mrxVerhoeven kantonrechter
mr B. Verhoeven hoorde dat een aal
zegen ongeveer 1300 gulden kost, be
sloot hij het net toch aan B. terug te
geven. Hij veroordeelde beide man
nen tot 250 gulden boete, Alleen de in
beslag genomen paling werd verbeurd
verklaard.
TERNEUZEN Het team van de
gemeentepolitie uit Middelburg
werd gisteren met 228 punten win
naar van dc schietwedstrijden om de
beker van de commissaris der konin
gin. Deze zeventiende competitie
speelde zich af op de schietbaan van
de Terncuzense gemeentepolitie.
Acht groepen van rijks- en gemeente
politiekorpsen uit heel Zeeland de
den mee. Terneuzen zelf werk twee
de.
Burgemeester C. Ockeloen van Ter-
neuzen en korpschef C. O. Hindriks
van de gemeentepolitie openden gis
terenmorgen om half tien met ieder
vijf schoten het vuur èn daarmee de
wedstrijden. Vervolgens haalden veer
tig politiemensen de trekker over.
De kamp tussen de acht groepen
duurde, met slechts één korte onder
breking. tot half vier 's middags Men
schoot voornamelijk met het nieuwe
dienstpistool Walther'. de vervanger
van de F. N Commissaris van de
koningin in Zeeland dr C. Boertien
overhandigde de wisselbeker aan de
coach van het Middelburgse team Hij
deelde ook de groepsprijzen uit aan de
groep Middelburg,'de groep Terneu
zen en de groep Midden- en Noord-
Zeeland
J. E. van Opdorp uit Terneuzen kwam
als beste individuele schutter uit de
strijd. Burgemeester Ockeloen had
een beker voor hem. Ockeloen sprak
de politiemannen lovend toe. Schiet
wedstrijden, zoals gisteren in Terneu
zen gehouden, benadrukken volgens
hem, hoe verantwoordelijk men met
wapens omgaat. De politie toonde
zich als een groep goed opgeleide
mensen, die een grote verantwoorde
lijkheid dragen en die niet zomaar
met een pistool de straat op worden
gestuurd, aldus Ockeloen.
Na afloop van de prijsuitreiking dronk
men nog wat in de kantine van het
politiebureau aan de Rosegracht. Dr
Boertien verliet Terneuzen gisteren
met twee flessen 400-jaar-stad-wïjn
onder de arm.
Uitslag groepen: 1 gemeentepolitie Middel
burg, 228 pnt, 2 gemeentepolitie Terneuzen,
223 pnt, 3 rijkspolitie Midden- en Noord-
Zeeland, 223 pnt. 4 rijkspolitie te water, 220
pnt, 5 gemeentepolitie Vlissingen, 215 pnt.
6 gemeentepolitie Goes, 209 pnt. 7 rijkspoli
tie Zeeuwsch-Vlaanderen. 207 pnt; 8 rijks
politie Verkeer 205 pnt
KORTGENE - De familie Klu
wen uit Kortgene heeft woens-
dagmiddag een zeehond gesig
naleerd bij de Zandkreek in de
Oosterschelde. De Kortgeense
familie maakte een vistochtje
met haar zeilboot. Toen ze voor
^"ter girjg bij de Zandkreek
dook de zeehond op en zwom
vervolgens enkele malen om de
doot van de familie Kluwen
heen.
Yvonne Polman achter de Velotype. Op de achtergrond cursisten die nog maar pas zijn begonnen met hel
ontrafelen van de geheimen van de nieuwe schrijfmachine.
Een ander groot voordeel - en dat is
waar het uitzendbureau uit de inlei
ding op wijst - is het feit dat de
Velotype kan worden aangesloten
op elke willekeurige wordprocessor
Uitzendkrachten die weten om te
gaan met de Velotype hoeven dus
niet meer veel tijd te besteden aan
het leren kennen van de bij het
bedrijf in gebruik zijnde appara
tuur, maar kan het (meegebrachte)
toetsenbord op de aanwezige appa-
De 20-jarige Vlissmgse kwam bij ervoor dat de letters in de juiste ratuur aansluiten en aan de slag
toeval in aanraking met de Veloty- volgorde verschijnen. Het lipker- gaan.
pe. Zij klopte aan bij mevrouw J veld is voor de beginmedeklinkers, £je eerste zorg is volgens mevrouw
Rijkse die in Vlissingen een oplei- het rechterveld voor de eindme- schotborgh nu voldoende mensen
dingsinstituut voor machineschrij- deklinkers van een woord. Het mid- - - - - -
ven leidt. De bedoeling van Yvonne denveld. voor beide handen bereik-
was om haar typvaardigheid op een baar. bevat de klinkers.
Istaat in dit geval voor de uitzendkracht die zonder inwerkperiode
in staat is om de tegenwoordig, vaak zeer geavanceerde, kantoorappara
tuur te bedienen. Dat wordt mogelijk gemaakt door een Nederlandse
vinding, de Velotype. Een schrijfmachine die, zo zegt Special Systems
Industry bv in Rijswijk, het traditionele QWERTY-toestenbord onge
twijfeld zal verdringen. De nieuwe vinding werd gepresenteerd tijdens
de Kantoorinnovatiebeurs in de RAI. Dat gebeurde door, onder anderen,
Yvonne Polman uit Vlissingen. Sinds die tijd reist zij met enige
regelmaat door Nederland om voor SSI de mogelijkheden van de
Velotype te demonstreren.
zodanig hoog peil te brengen dat zij
kon meedoen aan de jaarlijkse wed
strijden. Zover is het nooit geko
men, maar snel is ze inmiddels wel.
Het Velotypetoetsenbord maakt
het namelijk mogelijk drie keer zo
snel te typen als op een conventio
nele machine haalbaar is. Meer dan
900 aanslagen per minuut is de
snelheid die een ervaren Velotypis-
t(e) kan bereiken De wereldkam
pioen machineschrijven haalde in
1981 683 aanslagen per minuut op
een conventionele machine. Dat ligt
nog onder het niveau van de spreek-
snelheid. En daarin ligt de kracht
van de Velotype, zo legt mevrouw
Puck Schotborgh van SSI uit: „Met
deze machine is het bijvoorbeeld
mogelijk notulen direct, nog tijdens
de vergadering, uit te werken".
De Velotype is een Nederlandse
vinding. Het apparaat werd ontwik
keld door de heren M. den Outer (83)
uit Nunspeet en N. Berkelmans (65)
uit Apeldoorn. Tientallen jaren van
onderzoek gingen daaraan vooraf,
Het wachten was echter op de ont
wikkeling van de elektronica, zodat
en ook lijkt, het blijkt een
voudig om het gebruik van de
Velotype eigen te maken. „Een op
leiding duurt maar ongeveer een
maand en al na de eerste lessen is
er zichtbaar resultaat", aldus me
vrouw Schotborgh. Na ongeveer
vijftig oefenuren kan de typist een
snelheid ontwikkelen van onge
veer 200 tekens per minuut. Bij het
conventionele machineschrijven
wordt die snelheid pas gehaald na
een uur of 200 onverdroten oefenen.
De Velotypist zit al na ongeveer
het al geruime tijd gereed zynde zeventig uur op het niveau vaneen.
concept-apparaat teruggebracht zoals SSI zelf zegt, 'gemiddelde
kon worden tot een handzame om
vang.
De werking berust op wat de ont
werpers noemen 'de kleinste een
heid van informatie in de taal', de
lettergreep. Anders dan bij de con
ventionele schrijfmachine worden
de woorden met opgebouwd uit
afzonderlijke letters, maar verschij
nen hele lettergrepen tegelijk op het
scherm. Als met een typemachine
wordt gewerkt, moet de schrijver de
letters rangschikken. De Velotype
ordent de aangeslagen lettergrepen
zelf. De toet-sen. die zodanig zijn
gerang schikt op het vlindervormi-
ge bord dat alle toetsen bereikbaar
zijn zonder de handen te verplaat
sen. zijn in drie groepen verdeeld
Het linker- en rechterveld zijn el-
kaars spiegelbeeld en bevatten de
medeklinkers. Merkwaardig daarbij
is. dat niet alle medeklinkers er op
voorkomen. Sommige worden ge
vormd door een combinatie van
toetsen. Alle toetsen Worden tege
lijkertijd ingedrukt, een voorgepro
grammeerde microprocessor zorgt
secretaresse met jarenlange e
ring'.
op te leiden, zodat als de Velotype
eenmaal volop in omloop is, er ook
mee gewerkt kan worden. In januari
gaat in Vlissingen een cursus van
start. Mevrouw Rijkse van de oplei
ding werd twee jaar geleden al
benaderd Zij leerde de kunst op e?n
namaaktoetsenbord. omdat toen
nog onvoldoende 'echte' exempla
ren beschikbaar waren. Yvonne
Polman maakte zich de bedreven
heid eigen met behulp van het
prototype, omvangrijker dan het
apparaat zoals dat er uiteindelijk
uit zou gaan zien en dat nog niet
was voorzien van lettertekens op de
toetsen.
Inmiddels haalt Yvonne ruim 730
aanslagen per minuut. Elke dag
oefent zij bij het instituut van
mevrouw Rijkse aan de Verkyul
Quakkelaarstraat een uurtje om
dat aantal nog op te voeren. Mis
schien leidt de door haar verkregen
vaardigheid op de Velotype straks
tot een baan. ergens in de buurt
van Vlissingen. Ze kan nu zo aan dc
slag bij SSI in Rijswijk, zo blijkt
uit de woorden van mevrouw
Schotborgh. Maar daar voelt Yvon
ne niet veel voor. „Uit Vlissingen
weggaan doe ik nooit", zegt ze,
„Misschien naar Oost-Souhurg.
maar verder niet".
Hans Verbeek
De nieuioe schrijfmachine met het vlindervormige toetsenbord.
ONDERZOEK VAN EU:
VLISSINGEN - Een arbeidstijdver
korting van tien procent op dc
Zeeuwse arbeidsmarkt levert ruw
weg zo'n 1500 banen op. Deze - zeer
voorzichtige - conclusie trekt het
Economisch Technologisch Instituut
(ETI) voor Zeeland op basis van een
onderzoek, dat het ETI bij 24 Zeeuw
se bedrijven heeft verricht. Volgens
het ETI mag geen absolute waarde
toegekend worden aan die conclusie.
Daarvoor is het onderzoek - uitge
voerd in opdracht van de Zeeuwse
Raad voor de Arbeidsmarkt - niet
representatief genoeg.
Hoewel het aantal banen, dat een
werktijdverkorting van tien procent
oplevert niet opzienbarend is, tekent
het ETI er onmiddellijk bij aan, dat
een vermindering van het aantal
werklozen in Zeeland met 1500 'toch
niet te verwaarlozen' is.
In vijftig procent van de bij het onder
zoek betrokken bedrijven verwacht
de bedrijfsleiding een uitbreiding van
het aantal arbeidsplaatsen na invoe
ring van arbeidstijdverkorting. De
werknemers staat staan er nog scepti
scher tegenover nog niet de helft
i tweeenveertig procent i gelooft dat
Uit het onderzoek Is gebleken dat de
betrokkenheid van de Zeeuwse bedrij
ven bij het verschijnsel arbeidstijd
verkorting met zo groot is. Datzelfde
geldt voor de werknemers „De bedrij
ven zijn er (nog) niet erg mee bezig. De
discussie op de bedrijfsvloer moet nog
gevoerd worden", aldus het ETI
Het ETI-onderzoek komt maandag 12
december aan dc orde in een vergade
ring van de Zeeuwse Raad voor de
Arbeidsmarkt. Die vergadering
wordt in het Middelburgse stadhuis
gehouden en begint om half drie.