URINAME wie houdt wie voor de gek vraagtekens bij nieuwe poging tot staatsgreep PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT IPZC Het toelaten van tal van buitenlandse journalisten bij de proclamatie van 'Stanvaste' was een nieujive poging van het regime in Suriname om te laten zien dat men het eerlijk meent. Maar vooral de aanwezigheid van ANP. IKON. NCR-Handelsblad. NOS-Journaal en NCRV-verslagge- vers heeft geleid tot een opening van zaken rond de gearresteerde Hindoestanen En dat was wellicht met de bedoeling Het leidde er in ieder geval toe dat twee van hen die ogenschijnlijk ongeschonden waren, een bekentenis konden afleggen. Voor freelance- journalist Willem Oltmans. de enige die écht op uitnodiging van de Surinaamse regering was gekomen ter geschiedschrijving in zijn boek over Bouterse, was die gebeurtenis niet zo interessant. ..Dit is toch volslagen oninteressant waarmee jullie journalisten bezig zijn", voegde hij zijn speurende collega's vanuit het zwembad toe De Raad voor de Bevrijding van Suriname heeft ontkend iets met de coup-poging te maken te hebben Er zijn wwel pamfletten gestuurd, zegt de Raad, maar er is geen geld gegeven en er zijn geen opdrachten verstrekt. Toch treft die Raad een collectieve schuld in deze. want zija heeft meerdere malen de Surinamers daar wel degelijk tot verzetsdaden opgeroepen. Zich nu terugtrekken als er personen in nood zijn. kan op zijn zachtst een daad van zicakheid worden genoemd. Het is te hopen dat er niet nog meer al te enthousiaste medestrijders in Suriname de dupe van die houding worden. ZATERDAG 3 DECEMBER 1983 g. van brakel ÏTie houdt wie voor de gek. Deze gevleugelde woorden van de Surinaamse legerleider Desi V Bouterse tijdens de proclamatie van de Eenheidsbeweging 'Stanvaste', dreigen door de ngste coup-poging meer op zijn eigen beleid te slaan, dan zoals hij bedoelde op de houding in Nederland tegenover de mensenrechten. Nederland, zei hij op 24 november, praat niet 'er mensenrechten als er zaken gedaan moeten worden, maar die mensenrechten komen wel n de hoek als de ontwikkelingshulp in het geding is. Maar de vraag is, of Bouterse zowel het irinaamse volk als de buitenlandse pers zelf niet voor de gek houdt, als h«t gaat om de zo er gewenste eenheid onder het volk, nodig ter ondersteuning van zijn leiderschap. een jaar van betrekkelijke rust, soort angstige windstilte na de rschrikkelijke gebeurtenissen van 8 9 december, toen ten minste 15 oraanstaande Surinamers om het 'en werden gebracht, heeft de me- deling van dinsdag, dat er opnieuw m poging tot staatsgreep was voor- Bpnen, de verdeeldheid tussen de rjrschillende bevolkingsgroepen al- en maar versterkt. De gissingen waar dit allemaal toe moet lei zijn weer groot. Niemand weet er fijne van, maar gezien de ervarin- van een jaar geleden, spreken len de vrees uit dat een deel van de arrestanten, van wie er twee aan pers werden getoond, het leven er eens bij zou kunnen inschieten, li juist kort na de verklaring van buterse waarin hij plechtig beloofde it de gebeurtenissen van 8 en 9 tcember nooit meer herhaald zou- }n worden, doemt deze dreiging weer Vensgroot op. vraag is natuurlijk, of de gepresen- »rde arrestanten inderdaad bij een Pging tot omverwerpen van het hui- Ige Surinaamse bewind waren be- ckker. De bekentenis van een van 6n klonk, nadat hem door zijn bewa- - ers van de militaire politie de hand- ;ien waren afgedaan, niet erg over igend De man maakte een doods- ïge indruk, stak eerst uitvoerig een iret op en nam een slok water, irdat hij geluid uit zijn keel kon induceren De andere verdachte loest worden aangespoord tot harder laten. Op zijn borst was een brand- lek te zien. net boven de opening van Jn overhemd. De moeder van een frdachte heeft verklaard dat haar igste zoon ernstig was mishandeld: ij was bont en blauw, ja bijna Ifdood", zei ze letterlijk. Hoe het "heidsgehalte van de bekentenis- moet worden ingeschat, laat zich Iden. luizend gulden ok zou er sprake zijn van bedragen in duizend gulden, maar drie van de trdachten maken deel uit van een •rdwerkende Hindoestaanse fami- e. Wie is zo gek om voor duizend Blden zijn leven te wagen, terwijl er feral verklikkers rondlopen, pt zijn wel de meest gehoorde op- jerkingen in Paramaribo naar aan- 4ding van de gepresenteerde verij lde coup-poging. Velen zijn pessi mistisch over de afloop. Het ziet er Bemaal heel erg dreigend uit en dat ttrdt behoorlijk uitgebuit: tot drie- laai toe heeft de Surinaamse televi- f de persconferentie uitgezonden. Er ■Khten geen vragen gesteld worden, iedereen, ook de Nederlandse pers, leid zich daar opvallend goed aan figetwijfeld is de reputatie van ser geant-majoor Zeeuw en zijn militaire politie, die onder en boven de wet kunnen opereren, daar debet aan. Het is zelfs zo erg, dat ook de kerkelijke leiders, die zijn verenigd in het Comité Christelijke Kerken <CCK), in het openbaar geen uitspraken wensen te doen, uit angst voor een confrontatie. Maar ook de signalen uit het beleids centrum, dat samen met de minister raad spoedberaad heeft gehouden over de ontdekte coup-poging, zijn niet erg duidelijk en wijzen er zeker niet op dat het land op het nippertje is ontsnapt aan chaos, zoals comman dant Zeeuw deed voorkomen. Als er dan zo'n grote angst is voor een groot komplot, dan zou toch zeker de avondklok, die pas om 12 uur 's nachts ingaat, drastisch moeten wor den vervroegd. Tenzij natuurlijk de militaire politie het gevoel heeft vol doende onder de opposanten van het bewind te hebben huisgehouden. In ieder geval op een dusdanige manier, dat niemand het meer in zijn hoofd zal halen openlijk tegen de revolutie te zijn. hindoestanen De afgelopen week zijn er op veel plaatsen mensen voor verhoor opge pakt, en velen daarvan zijn later weer vrijgelaten. De aantallen lopen uiteen van 67 tot zeker 90. Een tiental zit nu vast, zei sergeant-majoor Zeeuw, dus dat is zeker. En even zeker is het dat het tien Hindoesta nen zijn. Hoe is dat te verklaren. Het Hindoestaanse volksdeel goed voor een ruime inbreng voor de Suri naamse economie, en bijgevolg veelal te vinden in het middelgrote en grote zakenleven heeft moeite met de revolutie. Die zou in wezen slechts de minder bedeelden in de samenleving, de creolen, ten goede komen. Als een van de doelstellingen van de revolutie geldt dat Surinamers deel uitmaken van één volk met dezelfde rechten en plichten. De Hindoestanen vinden dat de creolen daar alleen maar baat bij hebben en dat zij onevenredig veel moeten inleveren. Vandaar dat de revolutie eigenlijk in grote mate een creoolse zaak is. Als je kijkt naar de volkscomités, dan is dat in grote lijnen ook zo. Slechts 10 procent en die schatting werd door velen nog te hoog geacht van de volkscomiteleden is Hindoestaan. Daarom was het in Nieuw-Nickerie waar deze week op grote schaal naar contra-revolutionairen is gespeurd omdat daar voor het merendeel Hin doestanen wonen zo moeilijk om die volkscomités behoorlijk van de grond te krijgen. Bij de december-coup van 1982 zijn ook onevenredig veel Hindoestanen gedood, en de rouw om die doden is nog lang niet verwerkt. Om die reden spraken kwade tongen al weken gele den over allerlei wraakacties die er vanuit het Hindoestaanse kamp te verwachten zouden zijn op en rond de komende 8e december. De kloof tussen creolen en Hindoesta nen neemt door deze ontwikkelingen eigenlijk alleen maar toe. En in dat licht bezien is de proclamatie van de Eenheidsbeweging 'Stanvaste' bij voorbaat een mislukking te noemen Natuurlijk, legerleider Bouterse zei erbij: dit is het begin, van hieruit moeten wij verder. Maar een valse start en dat kun je na de jongste Voortrekkers daarvan zijn de voorma lige minister van buitenlandse zaken Harvey Naarendorp, thans directeur van het kabinet van Bouterse, en de Revolutionaire Volks Partij (RVP). De eerste groep ziet meer in een hechtere band met de Verenigde Staten en Brazilië, de laatsten dringen aan op herstel van de band met Nederland, zodat de ontwikkelingsgelden weer kunnen toestromen. De eenheid is dus verder weg dan ooit. En als eenzame figuur aan de top staat legerleider Bouterse zelf als een soort gevangene van de nog 13 overgebleven militairen van de groep van 16 van de eerste echte coup, die van 25 februari 1980. Als hij eenheid wil bereiken, dan moet hij stoppen met per decreet regeren en moet hij de noodtoestand opheffen, zegt men in Paramaribo. Maar zijn probleem is. dat hij dan de andere twaalf militairen ervan moet overtui gen dat er rechten bestaan voor bur gers en dat zij. als militair, daar geen schade van hoeven te ondervinden. Twee arrestanten Linfeld bovenen Omprakasah Gobaroman onderi. En de patstelling tussen RVP en PALU moet uitgewerkt worden. Een probleem om U tegen te zeggen. Maar toch zijn er, al zijn ze heel pril, geluidjes te horen dat er een moge lijkheid van normalisering in zit. Niet in één keer, maar met kleine stapjes. Daarom is de jongste coup poging zo frustrerend en lijkt Bouter se terug naar AF gestuurd. Helemaal verloren is het echter nog niet. Op het grote schaakbord van het spel lussen Nederland en Suriname, waarbij het om de knikkers, de ontwikkelings hulp en minder om het spel gaat, lijken wat openingen aanwezig. De volgende zetten, al hebben die niets met elkaar te maken en ontbreekt enig verband, lijken mogelijk. In de eerste plaats wordt de voormali ge minister Ata Ula directeur van de SLM (Surinaamse Luchtvaart Maat schappij) Bevelhebber Bouterse ver sprak zich tijdens zijn redevoering vorige week donderdag: de huidige directeur van de SLM, Mungra. zal naar Nederland vertrekken om daar ambassadeur Herrenberg te gaan ver vangen. Hoewel Mungra zich bij de conflicten met de KLM soms zo heeft laten gaan. dat men in Nederland bezorgd de wenkbrauwen optrok, is hij toch de man die de immer vriend schappelijke relatie tussen de beide luchtvaartmaatschappijen voorop heeft gesteld Door de politieke keuze van de Suri naamse regering heeft hij zich in een verbreking van het luchtvaartverdrag moeten schikken, maar de onderhan delingen gaan binnenkort weer van start Voor de heer Herrenberg wordt gedacht aan een belangrijke rol in de contacten met Cuba. die door Bouter se nog immer als vriendschappelijk worden gekenschetst Daarnaast ko men er steeds meer onofficiële gezan ten van Suriname naar Nederland, zoals deze week nog vakbondsleider Fred Derby, en zijn er pogingen on dernomen progressieve Nederlandse politici naar Sunname te krijgen Het lijkt erop dat men door verschuivin gen wal trachten lastige klippen te omzeilen. De voorlopig laatste zet van Neder landse kant ditmaal, is misschien wel de interessantste de huidige ambas sadeur in Paramaribo, de heer Hoek man wordt directeur-generaal het mi nisterie van bij ontwikkelingssamen werking. Hij is de man die uitstekende contacten heeft in de gehele Suri naamse samenleving Van hem kan verwacht worden dat hij een afgewo gen oordeel geeft als er lichtpunten m de ontwikkelingen in Suriname zijn te ontdekken. Suriname kan met de juiste afhande ling van de coup-poging van vorige week bewijzen tot een positieve bena dering van de mensenrechtenpositie te willen komen, en intussen moeten er ook nog tal van andere structurele problemen, zowel in ons land als in Suriname, worden aangepakt Hulp komt er als er concrete stappen ko men Niet op basis van welk knap verhaal dan ook. zoals het in het basisconcept voor de Eenheidsbewe ging eigenlijk al staat. onthullingen over tegenstand in het land toch wel zeggen is niet erg veelbelovend voor de toekomst De wonden van 8 december '82 zijn nog diep,- aan beide zijden, en de sporen ervan zijn duidelijk zichtbaar. Misschien dat de Surinaamse kinde ren, die in behoorlijk groten getale aanwezig waren bij proclamatie van de Eenheidsbeweging, in de verre toe komst nog eens voor de zo gewenste eenheid kunnen zorgen. Het span ningsveld tussen Hindoestanen ener zijds en creolen en Javanen anderzijds is voor de korte termijn duidelijk te groot. Om dat op te heffen, zo wordt er in Suriname gezegd, heb je ten minste een generatie de tijd nodig. in zijn of haar omgeving die er wat meer van weel. Het kan een strategie zijn van het bewind, maar het tegendeel gebeurt van wat het wil bereiken. Een oorzaak daarvan is te vinden in de grote onderlinge onenigheid in de top. Om geen verschillende standpunten naar buiten uit te dragen, hebben alle belangrijke regeringsfunctionarissen, inclusief Bouterse zelf, de internatio- afleiding Door de coup-poging is heel duidelijk de aandacht van het Surinaamse volk \'an de Stanvaste-beweging af geleid. Er wordt op straat en elders over niets anders meer gepraat. Ie dereen heeft en dat is een bekend fenomeen in Suriname wel iemand nale pers en zeker de Nederlandse pers geen aparte interviews toege staan. Dat is van tevoren afgesproken en men heeft zich daar ook aan gehou den. Het is misschien een niet zo onver standige maatregel, want het is een publiek geheim dat de leden van de Progressieve Landbouwerspartij (PA- LUi pas op het allerlaatste moment bij de voorbereidingen van de een heidsbeweging zijn betrokken.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1983 | | pagina 15