URINAME
wie houdt wie voor de gek
vraagtekens bij nieuwe
poging tot staatsgreep
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
IPZC
Het toelaten van tal van buitenlandse journalisten bij de proclamatie
van 'Stanvaste' was een nieujive poging van het regime in Suriname
om te laten zien dat men het eerlijk meent. Maar vooral de aanwezigheid
van ANP. IKON. NCR-Handelsblad. NOS-Journaal en NCRV-verslagge-
vers heeft geleid tot een opening van zaken rond de gearresteerde
Hindoestanen En dat was wellicht met de bedoeling
Het leidde er in ieder geval toe dat twee van hen die ogenschijnlijk
ongeschonden waren, een bekentenis konden afleggen. Voor freelance-
journalist Willem Oltmans. de enige die écht op uitnodiging van de
Surinaamse regering was gekomen ter geschiedschrijving in zijn boek
over Bouterse, was die gebeurtenis niet zo interessant. ..Dit is toch
volslagen oninteressant waarmee jullie journalisten bezig zijn", voegde
hij zijn speurende collega's vanuit het zwembad toe
De Raad voor de Bevrijding van Suriname heeft ontkend iets met de
coup-poging te maken te hebben Er zijn wwel pamfletten gestuurd,
zegt de Raad, maar er is geen geld gegeven en er zijn geen opdrachten
verstrekt. Toch treft die Raad een collectieve schuld in deze. want zija
heeft meerdere malen de Surinamers daar wel degelijk tot verzetsdaden
opgeroepen. Zich nu terugtrekken als er personen in nood zijn. kan op
zijn zachtst een daad van zicakheid worden genoemd. Het is te hopen dat
er niet nog meer al te enthousiaste medestrijders in Suriname de dupe
van die houding worden.
ZATERDAG 3 DECEMBER 1983
g. van brakel
ÏTie houdt wie voor de gek. Deze gevleugelde woorden van de Surinaamse legerleider Desi
V Bouterse tijdens de proclamatie van de Eenheidsbeweging 'Stanvaste', dreigen door de
ngste coup-poging meer op zijn eigen beleid te slaan, dan zoals hij bedoelde op de houding
in Nederland tegenover de mensenrechten. Nederland, zei hij op 24 november, praat niet
'er mensenrechten als er zaken gedaan moeten worden, maar die mensenrechten komen wel
n de hoek als de ontwikkelingshulp in het geding is. Maar de vraag is, of Bouterse zowel het
irinaamse volk als de buitenlandse pers zelf niet voor de gek houdt, als h«t gaat om de zo
er gewenste eenheid onder het volk, nodig ter ondersteuning van zijn leiderschap.
een jaar van betrekkelijke rust,
soort angstige windstilte na de
rschrikkelijke gebeurtenissen van 8
9 december, toen ten minste 15
oraanstaande Surinamers om het
'en werden gebracht, heeft de me-
deling van dinsdag, dat er opnieuw
m poging tot staatsgreep was voor-
Bpnen, de verdeeldheid tussen de
rjrschillende bevolkingsgroepen al-
en maar versterkt. De gissingen
waar dit allemaal toe moet lei
zijn weer groot. Niemand weet er
fijne van, maar gezien de ervarin-
van een jaar geleden, spreken
len de vrees uit dat een deel van de
arrestanten, van wie er twee aan
pers werden getoond, het leven er
eens bij zou kunnen inschieten,
li juist kort na de verklaring van
buterse waarin hij plechtig beloofde
it de gebeurtenissen van 8 en 9
tcember nooit meer herhaald zou-
}n worden, doemt deze dreiging weer
Vensgroot op.
vraag is natuurlijk, of de gepresen-
»rde arrestanten inderdaad bij een
Pging tot omverwerpen van het hui-
Ige Surinaamse bewind waren be-
ckker. De bekentenis van een van
6n klonk, nadat hem door zijn bewa-
- ers van de militaire politie de hand-
;ien waren afgedaan, niet erg over
igend De man maakte een doods-
ïge indruk, stak eerst uitvoerig een
iret op en nam een slok water,
irdat hij geluid uit zijn keel kon
induceren De andere verdachte
loest worden aangespoord tot harder
laten. Op zijn borst was een brand-
lek te zien. net boven de opening van
Jn overhemd. De moeder van een
frdachte heeft verklaard dat haar
igste zoon ernstig was mishandeld:
ij was bont en blauw, ja bijna
Ifdood", zei ze letterlijk. Hoe het
"heidsgehalte van de bekentenis-
moet worden ingeschat, laat zich
Iden.
luizend gulden
ok zou er sprake zijn van bedragen
in duizend gulden, maar drie van de
trdachten maken deel uit van een
•rdwerkende Hindoestaanse fami-
e. Wie is zo gek om voor duizend
Blden zijn leven te wagen, terwijl er
feral verklikkers rondlopen,
pt zijn wel de meest gehoorde op-
jerkingen in Paramaribo naar aan-
4ding van de gepresenteerde verij
lde coup-poging. Velen zijn pessi
mistisch over de afloop. Het ziet er
Bemaal heel erg dreigend uit en dat
ttrdt behoorlijk uitgebuit: tot drie-
laai toe heeft de Surinaamse televi-
f de persconferentie uitgezonden. Er
■Khten geen vragen gesteld worden,
iedereen, ook de Nederlandse pers,
leid zich daar opvallend goed aan
figetwijfeld is de reputatie van ser
geant-majoor Zeeuw en zijn militaire
politie, die onder en boven de wet
kunnen opereren, daar debet aan. Het
is zelfs zo erg, dat ook de kerkelijke
leiders, die zijn verenigd in het Comité
Christelijke Kerken <CCK), in het
openbaar geen uitspraken wensen te
doen, uit angst voor een confrontatie.
Maar ook de signalen uit het beleids
centrum, dat samen met de minister
raad spoedberaad heeft gehouden
over de ontdekte coup-poging, zijn
niet erg duidelijk en wijzen er zeker
niet op dat het land op het nippertje is
ontsnapt aan chaos, zoals comman
dant Zeeuw deed voorkomen. Als er
dan zo'n grote angst is voor een groot
komplot, dan zou toch zeker de
avondklok, die pas om 12 uur 's
nachts ingaat, drastisch moeten wor
den vervroegd. Tenzij natuurlijk de
militaire politie het gevoel heeft vol
doende onder de opposanten van het
bewind te hebben huisgehouden. In
ieder geval op een dusdanige manier,
dat niemand het meer in zijn hoofd zal
halen openlijk tegen de revolutie te
zijn.
hindoestanen
De afgelopen week zijn er op veel
plaatsen mensen voor verhoor opge
pakt, en velen daarvan zijn later
weer vrijgelaten. De aantallen lopen
uiteen van 67 tot zeker 90. Een tiental
zit nu vast, zei sergeant-majoor
Zeeuw, dus dat is zeker. En even
zeker is het dat het tien Hindoesta
nen zijn. Hoe is dat te verklaren.
Het Hindoestaanse volksdeel goed
voor een ruime inbreng voor de Suri
naamse economie, en bijgevolg veelal
te vinden in het middelgrote en grote
zakenleven heeft moeite met de
revolutie. Die zou in wezen slechts de
minder bedeelden in de samenleving,
de creolen, ten goede komen. Als een
van de doelstellingen van de revolutie
geldt dat Surinamers deel uitmaken
van één volk met dezelfde rechten en
plichten. De Hindoestanen vinden dat
de creolen daar alleen maar baat bij
hebben en dat zij onevenredig veel
moeten inleveren. Vandaar dat de
revolutie eigenlijk in grote mate een
creoolse zaak is.
Als je kijkt naar de volkscomités, dan
is dat in grote lijnen ook zo. Slechts 10
procent en die schatting werd door
velen nog te hoog geacht van de
volkscomiteleden is Hindoestaan.
Daarom was het in Nieuw-Nickerie
waar deze week op grote schaal naar
contra-revolutionairen is gespeurd
omdat daar voor het merendeel Hin
doestanen wonen zo moeilijk om
die volkscomités behoorlijk van de
grond te krijgen.
Bij de december-coup van 1982 zijn
ook onevenredig veel Hindoestanen
gedood, en de rouw om die doden is
nog lang niet verwerkt. Om die reden
spraken kwade tongen al weken gele
den over allerlei wraakacties die er
vanuit het Hindoestaanse kamp te
verwachten zouden zijn op en rond de
komende 8e december.
De kloof tussen creolen en Hindoesta
nen neemt door deze ontwikkelingen
eigenlijk alleen maar toe. En in dat
licht bezien is de proclamatie van de
Eenheidsbeweging 'Stanvaste' bij
voorbaat een mislukking te noemen
Natuurlijk, legerleider Bouterse zei
erbij: dit is het begin, van hieruit
moeten wij verder. Maar een valse
start en dat kun je na de jongste
Voortrekkers daarvan zijn de voorma
lige minister van buitenlandse zaken
Harvey Naarendorp, thans directeur
van het kabinet van Bouterse, en de
Revolutionaire Volks Partij (RVP). De
eerste groep ziet meer in een hechtere
band met de Verenigde Staten en
Brazilië, de laatsten dringen aan op
herstel van de band met Nederland,
zodat de ontwikkelingsgelden weer
kunnen toestromen. De eenheid is dus
verder weg dan ooit. En als eenzame
figuur aan de top staat legerleider
Bouterse zelf als een soort gevangene
van de nog 13 overgebleven militairen
van de groep van 16 van de eerste
echte coup, die van 25 februari 1980.
Als hij eenheid wil bereiken, dan moet
hij stoppen met per decreet regeren
en moet hij de noodtoestand opheffen,
zegt men in Paramaribo. Maar zijn
probleem is. dat hij dan de andere
twaalf militairen ervan moet overtui
gen dat er rechten bestaan voor bur
gers en dat zij. als militair, daar geen
schade van hoeven te ondervinden.
Twee arrestanten Linfeld bovenen
Omprakasah Gobaroman onderi.
En de patstelling tussen RVP en
PALU moet uitgewerkt worden. Een
probleem om U tegen te zeggen.
Maar toch zijn er, al zijn ze heel pril,
geluidjes te horen dat er een moge
lijkheid van normalisering in zit.
Niet in één keer, maar met kleine
stapjes. Daarom is de jongste coup
poging zo frustrerend en lijkt Bouter
se terug naar AF gestuurd. Helemaal
verloren is het echter nog niet. Op het
grote schaakbord van het spel lussen
Nederland en Suriname, waarbij het
om de knikkers, de ontwikkelings
hulp en minder om het spel gaat,
lijken wat openingen aanwezig. De
volgende zetten, al hebben die niets
met elkaar te maken en ontbreekt
enig verband, lijken mogelijk.
In de eerste plaats wordt de voormali
ge minister Ata Ula directeur van de
SLM (Surinaamse Luchtvaart Maat
schappij) Bevelhebber Bouterse ver
sprak zich tijdens zijn redevoering
vorige week donderdag: de huidige
directeur van de SLM, Mungra. zal
naar Nederland vertrekken om daar
ambassadeur Herrenberg te gaan ver
vangen. Hoewel Mungra zich bij de
conflicten met de KLM soms zo heeft
laten gaan. dat men in Nederland
bezorgd de wenkbrauwen optrok, is
hij toch de man die de immer vriend
schappelijke relatie tussen de beide
luchtvaartmaatschappijen voorop
heeft gesteld
Door de politieke keuze van de Suri
naamse regering heeft hij zich in een
verbreking van het luchtvaartverdrag
moeten schikken, maar de onderhan
delingen gaan binnenkort weer van
start Voor de heer Herrenberg wordt
gedacht aan een belangrijke rol in de
contacten met Cuba. die door Bouter
se nog immer als vriendschappelijk
worden gekenschetst Daarnaast ko
men er steeds meer onofficiële gezan
ten van Suriname naar Nederland,
zoals deze week nog vakbondsleider
Fred Derby, en zijn er pogingen on
dernomen progressieve Nederlandse
politici naar Sunname te krijgen Het
lijkt erop dat men door verschuivin
gen wal trachten lastige klippen te
omzeilen.
De voorlopig laatste zet van Neder
landse kant ditmaal, is misschien wel
de interessantste de huidige ambas
sadeur in Paramaribo, de heer Hoek
man wordt directeur-generaal het mi
nisterie van bij ontwikkelingssamen
werking. Hij is de man die uitstekende
contacten heeft in de gehele Suri
naamse samenleving Van hem kan
verwacht worden dat hij een afgewo
gen oordeel geeft als er lichtpunten m
de ontwikkelingen in Suriname zijn te
ontdekken.
Suriname kan met de juiste afhande
ling van de coup-poging van vorige
week bewijzen tot een positieve bena
dering van de mensenrechtenpositie
te willen komen, en intussen moeten
er ook nog tal van andere structurele
problemen, zowel in ons land als in
Suriname, worden aangepakt Hulp
komt er als er concrete stappen ko
men Niet op basis van welk knap
verhaal dan ook. zoals het in het
basisconcept voor de Eenheidsbewe
ging eigenlijk al staat.
onthullingen over tegenstand in het
land toch wel zeggen is niet erg
veelbelovend voor de toekomst
De wonden van 8 december '82 zijn
nog diep,- aan beide zijden, en de
sporen ervan zijn duidelijk zichtbaar.
Misschien dat de Surinaamse kinde
ren, die in behoorlijk groten getale
aanwezig waren bij proclamatie van
de Eenheidsbeweging, in de verre toe
komst nog eens voor de zo gewenste
eenheid kunnen zorgen. Het span
ningsveld tussen Hindoestanen ener
zijds en creolen en Javanen anderzijds
is voor de korte termijn duidelijk te
groot. Om dat op te heffen, zo wordt er
in Suriname gezegd, heb je ten minste
een generatie de tijd nodig.
in zijn of haar omgeving die er wat
meer van weel.
Het kan een strategie zijn van het
bewind, maar het tegendeel gebeurt
van wat het wil bereiken. Een oorzaak
daarvan is te vinden in de grote
onderlinge onenigheid in de top. Om
geen verschillende standpunten naar
buiten uit te dragen, hebben alle
belangrijke regeringsfunctionarissen,
inclusief Bouterse zelf, de internatio-
afleiding
Door de coup-poging is heel duidelijk
de aandacht van het Surinaamse
volk \'an de Stanvaste-beweging af
geleid. Er wordt op straat en elders
over niets anders meer gepraat. Ie
dereen heeft en dat is een bekend
fenomeen in Suriname wel iemand
nale pers en zeker de Nederlandse
pers geen aparte interviews toege
staan. Dat is van tevoren afgesproken
en men heeft zich daar ook aan gehou
den.
Het is misschien een niet zo onver
standige maatregel, want het is een
publiek geheim dat de leden van de
Progressieve Landbouwerspartij (PA-
LUi pas op het allerlaatste moment
bij de voorbereidingen van de een
heidsbeweging zijn betrokken.