HET KORT
GEDING
TAIWAN I
h
Toch op weg naar 'staat van hereniging'
een moeilijk te
stuiten stroom
Rakettenconflict Warschaupact
PZC/°Pinie en achtergrond
splijtzwam tusserZ
China en de VS4
hedendaagse
sieraden
VRIJDAG 2 DECEMBER 1983
(Door onze redacteur Gijs Korevaan
Pas maar op of ik stap naar de rechter voor een kort geding". In vroeger jaren een
uiterste dreiging. Vandaag zo normaal dat het een onderdeel van het gewone
spraakgebruik is geworden. Meer dan 7.000 zaken per jaar krijgen de presidenten van de
rechtbanken voor hun kiezen.
In feite is het kort geding een verkorte versie van een gehele civiele procedure. Bedoeld als
een voorlopige voorziening om in spoedeisende zaken een snelle, minder doorwrochte
uitspraak van een rechter te krijgen in een geschil tussen twee partijen.
De uit de hand gelopen 'ruzie' tussen
de twee partijen kan tussen twee
individuele burgers gaan. tussen een
persoon en een bedrijf of tussen twee
bedrijven of organisaties. Ook is het
mogelijk dat de overheid één van
beide partijen is. en dat is de laatste
tijd juist veelvuldig het geval.
De afgelopen 10 jaar is het kort geding
in toenemende mate de uitgebreide
civiele procedure gaan verdringen
Logisch, omdat een normale procedu
re maanden duurt. Zolang willen de
mensen niet wachten op hun (ver
meende) gelijk.
In 1975 werden er per jaar 3400 gedin
gen per jaar aangespannen. In de
jaren daarop volgend is dat aantal
gestaag gegroeid tot 7400 in 1982.
Opvallend in het rijtje cijfers is, dat er
in de eerste helft van dit jaar minder
geprocedeerd is dan de voorgaande
jaren Het gemiddelde kan weer opge
vijzeld worden door de stroom van de
laatste weken in verband met de
ambtenarenacties.
Overbelasting
Deze toename betekent een overbe
lasting voor het rechterlijk apparaat.
De duur van een kort geding van
moment van aanbrengen bij de recht
bank lot uitspraak is hierdoor ook
langer geworden. Binnen de spoedei
sende zaken onderscheiden de rech
ters nu 'echt spoedeisende zaken'.
Deze krijgen voorrang, zoals de ge
dingen rondom arbeidsconflicten.
Andere zaken kunnen maanden blij
ven liggen.
Hoe deze overbelasting te bestrijden0
Geld voor meer rechters is er niet of
nauwelijks. Slechts incidenteel is er
ruimte, zoals de uitbreiding van het
aantal rechters met 250 volgend jaar.
Deze tegemoetkoming kwam na een
ernstig protest van de rechtbankpre
sidenten, die in een brief aan de
minister meedeelden met meer voor
de handhaving van het recht te kun
nen Instaan als er niet wat zou gebeu
ren
Voor het overige zoekt minister Kort
hals Altes (justitiei naar andere moge
lijkheden. die geen geld kosten, om de
werkkracht van de rechtbanken te
vergroten Dat gaat van een grotere
bevoegdheid voor politie en Open
baar Ministerie om zaken buiten de
rechter om te behandelen tot compu
ters voor de rechtbankadministraties.
Daarnaast moet volgens de bewinds
man de vereenvoudiging van regelge
ving één van de centrale doelstel
lingen van het kabinet de taak van
de rechters ontlasten.
De belangrijkste oorzaak van de
enorme stijging van het aantal zaken
moet gezocht worden bij de burgers
zelf. De minister kan daar weinig aan
doen. Door gemiddeld betere oplei
dingen en door de gemakkelijke toe
gang tot juridische hulp (wetswin-
kels, advocatencollectieven) zijn de
mensen zich beter bewust geworden
van hun rechten. Iedereen kent de
weg naar de rechter en er is minder
aarzeling om van die weg gebruik te
maken.
Die grotere bereidheid om recht te
zoeken door te procederen blijkt ook
uit, de groei van de procedures bij de
Raad van State. Het aantal Arob-
zaken tegen gemeenten, provincies en
rijksoverheid ls explosief gegroeid. In
1979 waren het er nog 5600. in 1982
waren het er maar liefst 13.000. Ook
hier is één van de belangrijkste oorza
ken de mondigheid van de burger, die
zich niet meer zonder meer neerlegt
bij beslissingen van hogerhand.
De rechtbankpresidenten moeten in
de gedingen over de meest uiteenlo
pende zaken een oordeel vellen. Is de
schutting tussen twee huizen te hoog?
Wie neemt na de scheiding de kater
mee? (Een vraag waarmee de Rotter
damse president Nivard zich een aan
tal jaren geleden zag gesteld.)
Maar het kan ook gaan over het recht
van het personeel van de Nederlandse
Spoorwegen om acties tegen het rege
ringsbeleid te voeren. Verder komen
conflicten over ontslag, vreemdelin
genrecht (dreigende uitzetting), huur
en huizenonderhoud en beledigingen
voor de rechter.
In alle zaken moeten de rechters de
belangen van de twee partijen tegen
elkaar afwegen. Weegt het verlies aan
zonlicht, op tegen de privacy-wensen
van de schuttingbouwer. Hebben de
burgers een onaanvaardbare last van
het vuilnis, dat door de staking bij de
vuilophaaldienst niet meer wordt
weggehaald De rechters wikken, we
gen en beslissen.
Bonden
De meest in het oog springende zaken
zijn de laatste weken de serie gedin
gen. die tegen de ambtenarenbonden
zijn aangespannen. De directie van
de NS was de eerste. Zij eiste voor de
rechter, dat werkonderbrekingen en
stakingen bij de spoorwegen niet
toegestaan zouden worden. De direc
tie verloor.
Daarna deden de ministers Rietkerk
(binnenlandse zaken) en Korthals Al
tes een geslaagd beroep op de
Utrechtse president om de dreigende
politieacties te verbieden. Toen was
het hek van de dam. Het Zeeuwse
provinciale bestuur vroeg en kreeg
van de rechter een verbod op staking
van het veerbootpersoneel en de ver
eniging van tijdschriftuitgevers wist
via de rechter (in tweede instantie)
een einde te maken aan de poststa
king. Tevergeefs deden de busonder
nemingen en de havenwerkgevers een
beroep op de rechter om ambtena
renacties te verbieden
Een curieus geval deed zich voor bij
de twee gedingen van het bedrijfsle
ven tegen de staking van het open
baar vervoer en de reinigingsdiensten
in respectievelijk Amsterdam en Rot
terdam. Volgens de bedrijven verlie
zen zij inkomen, doordat de binnen
stad slecht te bereiken is door de
staking van het openbaar vervoer en
doordat de smeerboel het winkelen
onaantrekkelijk maakt. Zij meenden
dat zij onevenredig zwaar getroffen
worden door de acties en eisten een
einde aan de stakingen.
Bij de vrijwel gelijktijdige uitspraken
kregen de ondernemers in Rotterdam
gelijk, in Amsterdam met. Volgens de
Amsterdamse rechter woog hel be
lang van de ondernemers niet op
tegen het recht van ambtenaren hun
ongenoegen ook via stakingen tot
uitdrukking te brengen.
Opz
s het niet n
v dat aan c
rechter wordt gevraagd om stakings
acties te verbieden. In het verleden
hebben werkgevers meermalen in
een procedure een verbod gevraagd.
De rechter beval regelmatig een af
koelingsperiode aan te houden, waar
in de bonden niet mochten staken.
Hiennee zou hernieuwd overleg een
kans krijgen. Een enkele maal werden
de twistende partijen rechtstreeks te
ruggestuurd naar de onderhande
lingstafel, zoals de Haagse president
Wijnholt onlangs ambtenarenbonden
en Rietkerk sommeerde opnieuw te
overleggen. Dat de bonden gelijk kre
gen kwam niet voor.
Juist bij stakingsconflicten moet de
rechter, die in kort geding in zijn
eentje een uistpraak moet doen. over
enorme belangen beslissen in zaken
die soms een voorgeschiedenis van
jaren hebben. De wet biedt meestal
niet veel houvast. Wanneer is de toe
gebrachte schade nog wel redelijk en
wanneer niet meer? Wijnholt achtte
aanvankelijk de poststaking rechtma
tig maar vond het twee weken later
welletjes. Dat is geheel eigen inzicht
waar hij dan een juridische argumen
tatie voor moet vinden
In hun conflictbemiddeling wegen de
rechters nu de belangen anders af
dan enkele jaren geleden. Het recht
om te staken is nu algemeen erkend
en aanvaard. Het stakingsrecht is nu
ten dele bij wel geregeld. Maar voor
het grootste deel blijft het voor de
rechter in deze zaken tasten in het
duister met zijn eigen gezond ver
stand en gevoel voor redelijkheid als
belangrijke richtsnoeren, terwijl ie
dereen aan zijn lippen hangt.
(Van onze correspondent
Anton Koe?1*)
Het besluit van de Sowjet-rege-
ring om meer SS-20-middellan-
gc-ai'slandsraketten in Europa te sta
tioneren als antwoord op de plaat
sing van Pershing II- en kruisraket
ten in de Westeuropcse NAVO-lan-
den, heeft geleid tol diepgaande con
flicten binnen het Warschau-pact.
Zeer waarschijnlijk wordt midden
december een topconferentie van het
Warschau-pact gehouden om te pro
beren de groeiende weerstand in het
Oostblok het hoofd te bieden.
De heftigste en meest onomwonden
kritiek komt van het Roemeense
staatshoofd Nicolai Ceaucescu en van
zijn regering. Zij hebben zowel het
station' en van NAVO-raketten als
de versnelling van de plaatsing van
Warschau-pact raketten gekritiseerd.
Ofschoon Roemenië altijd een buiten
beentje is geweest op het gebied van
buitenlands beleid en defensie, is men
deze keer in zijn
gegaan. Roemenie is het enige War
schau-pact land dat tot nu toe gewei
gerd heeft Russische soldaten op zijn
gebied toe te laten, zelfs niet voor
militaire manoeuvres. Samen met de
andere Balkanlanden heeft het een
campagne gelanceerd voor een
atoomvrij gebied dat Roemenië. Joe
goslavië. Bulgarije en Griekenland
zou moeten omvatten.
Roemenië heeft uitgesproken, wat ve
le andere Warschau pact landen moe
ten verzwijgen. De Sowjet-Unie heeft
de Roemeense voorstellen boos terug
gewezen en gesteld, dat als de Ameri
kanen hun raketten weer zouden weg
slepen. Moskou ook zijn atoomwa
pens in het Europese gebied zouden
verwijderen of op zijn minst terug
brengen tot dezelfde sterkte als het
Britse of Franse wapenarsenaal.
Versnelling
De Sowjet-Unie is al lang bezig om de
SS-20-raketten en soortgelijke wa
pens in Oost-Duitsland en Tsjccho-
slowakije te vernieuwen. Nu komen
er nog meer bij of wordt het vernieu
wingsproces versneld. De burgers
van de DDR en Tsjeehoslowakije
reageren daar tegelijkertijd boos en
bang op. Zij vrezen ook, net als dc
mensen in het Westen, dat de aanwe
zigheid van deze wapens, waarover
zij geen enkele controle kunnen uit
oefenen, hen tot doel maakt in het
geval van een atomair conflict.
Het is zelts zo ver gekomen dat zowel
in Tsjeehoslowakije als in Oost-Duits
land een sterke protestbeweging op
gang is gekomen, die zich helemaal
los van de door de staat georganiseer
de vredesbeweging ontwikkelt. Dat
uit zich in pamfletten, kleine demon
straties en in talrijke brieven aan de
regering en aan de door de staat
gecontroleerde media. Het antwoord
op de particuliere bewegingen is een
versterkte propagandacampagne van
de kant van de regeringen, die de
plaatsing van raketten aanvaardbaar
moet maken.
In de Warschau-pact landen Polen en
Hongarije zijn tot nu toe geen rakel
ten gestationeerd. In het geval van
Polen ligt dit voor de hand, omdat de
Sowjet-Unie de Poolse machthebbers
eenvoudig niet vertrouwt. In Honga
rije spelen de groeiende banden met
het westen daarbij mogelijk een rol.
Juist gezien het feit dat er in de
Oostbloklanden geen sprake is van
demonstratievrijheid, zijn deze voor
zichtige tekenen van weerstand be
langrijk. Door veranderingen in de
nuances in de berichtgeving via de
door de staat gecontroleerde media in
Tsjeehoslowakije en ook in Oost-
Duitsland. is de afgelopen dagen dui
delijk te merken dat de regeringen de
zorgen van de bevolking delen.
Zij proberen de Sowjet-Unie discreet
duidelijk te maken, dat de mensen
niet bereid zijn om alles te accepte
ren en dat het pokerspel met raketten
door de grootmachten het communis
me in Oost-Europa aan het wankelen
zou kunnen brengen.
Am:
irek
den
tsbc
T loi
»ti
'Van onze correspojident Ruud Kreutzeri
De kwestie-Taiwan blijft het voornaamste struikelblok voor
verbetering van de betrekkingen tussen Amerika en China, die st<
bekoeld zijn sinds Ronald Reagan het Witte Huis betrok. In een po|
verdere verslechtering van de betrekkingen te keren haastte de A mil
kaanse president zich deze weck te verklaren dat Amerika zijn beleid
aanzien van China niet heeft gewijzigd en dat wat hem betreft de regei
in Peking de enige wettige vertegenwoordiger van het Chinese volk
De presidentiële ontkenning kwam fpng. van het land steeds vanj«'i
als een reactie op Chinese dreige- land gewezen, en Chinas voord
menten dat het aangekondigde be- len bestempeld als ..met suiker(nei
zoek van premier Zhao Ziyang aan dekt vergif id l
Washington in januari geen door- De Amenkaans-Chinese afsprl
gang zal vinden, als Amerika zijn v00r bezoeken over en weer dn
houding ten aanzien van Taiwan premier Zhao en president Reafcbc
met wijzigt. Het bezoek van Reagan werd in Washington gezien als
zelf. gepland voor april volgend jaar. teken dat de moeilijkste tijd (uel
zou dan eveneens op de tocht komen voorbij was in de onderlinge beti da-
staan. Dat zou voor Reagans image kingen. Die situatie was eind adre:
als staatsman nadelig kunnen zijn, tember bereikt. toen defensiemide
in de aanloop van de Amerikaanse ter Weinberger de Chinese hoip-
presidentsverkiezingen s^ad aandeed. Het Pentagon Ir d
De Chinese partijleider Hu Yaobang lange liJd de ^tvcei van gevoefat 1
was de eerste die liet weten dat de technologie naar China geblokkehen
geplande reizen over en weer niet en toen Weinberger zijn verzet hjen
langer zeker zijn. Om te bewijzen dat tegen opgaf mocht hij in Pekingtenl
het geen verspreking was zijnerzijds *"ol spelen van grote verzoener fl is
herhaalde minister van buitenland- Arende zijn bezoek werd beslofe
se zaken Wu Xueqian woensdag t,ot- onderlinge topontmoetingen grijl
hetzelfde dreigement nog eens op de sinds de ambtsaanvaarding atie
laatste dag van hun gezamenlijke Reagan nog met hadden plaafcjeb
bezoek aan Japan. Hoewel president vonden. kke
Reagan gisteren afstand nam van de U/nnrvrhuwirter
door het Congres aangenomen wet UUTSC nUWlng noc
voor de verhoging van de fondsen Tijdens de discussie in Nederl/
van het Internationale Monetaire over Taiwan is vaak gezegd dat f
Fonds heeft hij hem toch onderte- verlagen van de dip,0matieke
trekkingen door China vooral f
Peking is gevallen over een amende- -
ment bij deze wet waarin Ameri- lon
kaanse volksvertegenwoordigers Maar dat is lmniddels achterhaU
hebben vastgelegd dat Taiwan lid d00r de mlnsttms eve„ 0„buigzaL
moet kunnen bhjven van de Aziatn houdi van Peking tegenover A«
sohe ontwikkelingsbank (ADB). ook dka Nederland loopt ln de rda(
als de Volksrepubliek China zich met Talwan voUediè ui, de pas ii|
daarbij aansluit. Peking heeft zich de rest van de EEO ]anden |I
opgegeven voor het lidmaatschap chlda ,ot dezelfde categorie rek,
van de ADB maar eist dal Taiwan als Nederland Met Europa h,
wordt uitgestoten zoals eerder ge- Pek nlet dle amblvalente h]P
beurde bijvoorbeeld in de Verenigde dlng ,ge het de verenis
Nal,es Staten heeft. EG-funct.ionarisserft h
Brussel zijn zeer tevreden over 1 V;
nieuwe records in de handel Huu
China", en zij schrijven dat toe a
de geduldig en omzichtige manjoe
r,r
H
Onaangenaam
Een ander „onaangenaam inci
dent", zoals Hu Yaobang het noem- - r
de „11 een persconferentie ln Tokio, gevoelige kwesties zijn ajmt
is een motie die onlangs door e
gepakt
hc
werd aangenomen. Daarin staat Ou- ji
der meer dat de toekomst van Tai- tóp.g niet opgelost kan wordfer
wan op vreedzame wijze moet wor- Woordvoerders inPeking hebber
den geregeld, en „op een wijze die a la"» blijken dat menjd
aanvaardbaar is voir de bevolking clk geval geen doorbraak verwa do
op Taiwan". China beschouwt Tai voordat Hongkong in 1997 m|be]
wan als een opstandige provincie schoot van het moederland is terBjr
en ziet de betrekkingen tossen Pe- gekeerd China wü daar all,r
king en Taipeh dan ook als een voortdurend aan he*
binnenlandse aangelegenheid. »"d »'«d™ de telle protest, t
Hu noemde de senaïtsmolie een d™ "eek aan het adres van W dei
voorwendsel voor inmenging in Chi- hmglon doen vermoeden dat W]
na s interne aangelegenheden, om- klMS "lcl van plan is op d,t pi|e t
dat „deze stelt dat de hereniging van 1
concessies te doen.
Taiwan met China de toestemming
moet hebben van de bevolking in
Taiwan", waarop hij liet volgen: „De
mensen die uit China vluchtten naar
Taiwan zullen het nooit eens zijn
met de hereniging, of wel somsü"
Deze openhartige opmerking van de
68-jarige partijleider maakt wel
duidelijk dat er voor de kwestie-
Taiwan geen snelle oplossing voor
handen is. Want die mensen die uit
China vluchtten zijn wel degenen
die op Taiwan de dienst uitmaken,
ook al zijn ze in de minderheid.
En hpewel ook de autoriteiten in
Taipeh vasthouden aan de gedachte
dat Taiwan een onderdeel is van het
grote China, waarvan zij zelf dan de
wettige regering zijn, hebben zij ge
sprekken met Peking over hereni-
I ADVERTENTIE)
gi
ore
bil
taid
der
mrr
MWm.
dljM^vanderkcp
Ihli
henk&ingrid'
bit
i^ide
edelsmeden X-Jjex
schermlnkelslraat 31 vlissingen Z^\ox
10
Het gaat niet van een leien dakje met het 'Samen
op weg'-proces dat de Nederlandse Hervormde
Kerk en de Gereformeerde Kerken moeten doorlo
pen voordat zij in 1986 kunnen verklaren 'in staat
van hereniging' te verkeren. Over en weer hebben
zich de laatste tijd wat meningsverschillen, steke
ligheden en irritaties voorgedaan. Die lagen minder
op het plaatselijke vlak. maar vooral bij de kerkelij
ke 'toppen'. AI te dramatisch moet men er voorlopig
maar niet over doen: tegenwind en tegenslag zijn
niet vreemd als men bedenkt dat na twee ingrijpen
de scheidingen in dc vorige eeuw de beide kerken
hun eigen weg zijn gegaan.
De problemen die zich by het naar elkaar groeien
thans voordoen liggen niet in de eerste plaats op het
terrein van het belijden Veel meer doen zij zich voor
rond vragen naar het toekomstige kerktype. Hier
blijken de verschillen moeilijker op te lossen dan
optimisten hadden venvacht.
Een van deze verschillen heeft betrekking op de
bevoegdheden de 'macht' zo men wil van het
moderamen van de synode en van de secretaris
generaal of de secretaris van de kerk. Bij de gerefor
meerden heeft deze figuur slechts een adviserende
ibeleidsifunctie, by de hervormden zijn zijn bevoegd
heden naar binnen en naar buiten vele malen
groter: zijn positie is een geheel andere, veel meer
gezichtsbepalend dan bij de gereformeerden.
Modaliteiten
De indruk bestaat dat de hervormde kerkelijke top
het moeilijker heeft met 'Samen op weg' dan de
gereformeerde collega's. Dat is van uit de structuur
van de hervormde kerk wel te begrijpen. In de
gereforifleerde bond en ook in de confessionele
vereniging in de hervormde kerk bestaan nogal wat
bezwaren tegen een samen gaan met de gerefor
meerde kerken. De vrees is namelijk dat daardoor
de aloude belijdenis in het gedrang zal komen nu
naar het oordeel van bonders en confessionelen de
gereformeerde kerken de vrijzinnige richting zijn
ingeslagen. Overigens staat de vrijzinnige 'vleugel'
in de hervormde kerk niet te trappelen om met de
gereformeerden op weg te gaan: dat zou in theolo
gisch opzicht best eens een 'verrechtsing' kunnen
opleveren.
Er kan aan deze beschouwing nog worden toege
voegd dat er ook in de gereformeerde kerken mensen
zijn die de komst van vrijzinnigen in een nieuwe kerk
met zo zien zitten en dat er ook gereformeerden
rondlopen die niet goed weten wat zij met de
gereformeerde bonders aan moeten! Zodat moet
worden geconstateerd dat de cirkel zich aardig
sluit
Bij dit alles valt met te ontkennen dat vele hervorm
den een zekere vrees hebben dat in een herenigde
kerk de gereformeerden de lakens zullen gaan uitde
len: het drammerige en activistische zullen zij nooit
verliezen. Nu heeft de uitdrukking 'in staat van
hereniging' nogal wat misverstanden opgeroepen.
De intentieverklaring uit 1982 dat in 1986 een
volgend station moet worden gepasseerd (en dat dit
niet vrijblijvend kan gebeurem betekent dat beide
kerken het 'Samen op weg' volledig ernstig moeten
nemen Voor het oplossen van de vele knelpunten en
voor het stroomlijnen van de kerkelijke organisatie
op de verschillende niveaus plaatselijk, classicaal,
provinciaal en landelijk is ongeveer vier jaar
uitgetrokken Er is een redelijk hard schema daar
voor opgesteld. De taxatie of het zal lukken verschilt.
Sommigen vinden die tijd veel tc kort. anderen
menen dat het kan omdat het moet en dat het zal
lukken als iedereen die op zijn of haar plaats de
verantwoordelijkheid draagt voor 'Samen op weg'
zich maar inzet en van goede bedoelingen is bezield
(tweede) gecombineerde synode de hervormde se
cretaris-generaal dr J. Mooi zonder over zijn stap
vooraf met de gereformeerden te hebben gesproken
maande tot grote voorzichtigheid en tegen elke
overhaasting van het proces. Dat hij daarbij het
begrip 'kerkgevocl' introduceerde lokte bij de gere
formeerden protesten uit: met zoiets vaags kun je
geen zaken doen. dat is de zaak op losse schroeven
zetten, vonden zij. Overigens hebben de synodes van
de beide kerken kort daarna elk afzonderlijk het
licht op groen gezet.
Kortgeleden heeft de voorzitter van de gereformeer
de synode, dr H J. Kouwenhoven. sprekend als lid
Twijfel
Juist wat dit laatste betreft is hier en daar twijfel
ontstaan. Het begon min of meer in 1982 toen op de
stemmen uit de kerken
van de raad van deputaten 'Samen op weg', in een
vergadering van de hervormde synode het woord
crisis gebruikt Hij sprak van een verziekte onderlin
ge sfeer Doelend op artikelen in bladen uit de krmg
van gereformeerde bond en confessionele vereniging
zei hij verder dat men niet half wist hoe de gerefor
meerden zich getergd hebben gevoeld door die
publicaties
De gereformeerde synodevoorzitter had nog meer
pylen op zijn boog. Zo herinnerde hij eraan dat de
gereformeerde vertegenwoordiger in een drietal her
vormde overlegorganen (landelijke organisatie, be
heer en beleid en gezamenlijk financieel plani. drs E
Hazelaar, zich uit die organen had teruggetrokken
omdat naar zijn oordeel zijn inbreng nauwelijks op
prijs werd gesteld, mogelijk vanwege de omstandig
heid dat men in de eigen hervormde kring de
organisatie nog eens wilde bezien. Weten we toch
met goed wat we met elkaar willen en wat we aan
elkaar hebben?, zo vroeg dr Kouwenhoven zich af.
Hij noemde nog een derde twistappel, namelijk de
concentratie van de landelijke bureaus van de beide
kerken.
De gereformeerde kerken hebben hun bureaus al
jaren geleden in een nieuw bouwcomplex in Leusden
geconcentreerd. Het terrein ernaast is gereserveerd
voor de hervormde bureaus. Deze zijn sinds lang op
verspreide plaatsen in Den Haag ondergebracht.
Onlangs heeft het hervormd synodemoderamen be
sloten deze gebouwen (waarvan verbouwen en op
knappen te duur zou worden) af te stoten en in de
omgeving van Leidschendam nieuwbouw te plegen.
Belangrijk argument voor de beslissing was dat de
kerk juist in de Randstad en bij het regeringscen
trum aanwezig moet zijn Overigens werd erop
gewezen dat nieuwbouw zeker niet inhoudt dat nu
voorgoed wordt afgezien van concentratie van bu
reaus ln Leusen/Driebergen in de toekomst.
In de synodevergadering waarin dr Kouwenhoven
zijn hart luchtte heeft de hervormde synodevoorzit-
ter ds C. B. Roos niet ontkend dat er aan de
communicatie met dc gereformeerden nogal wat
schort. Maar hij verwierp het verwijt dat liet
hervormde moderamen zich niet met hart en ziel
voor 'Samen op weg' zou inzetten.
Laag pitje?
Wie dit alles leest kan geneigd zijn de conclusie te
trekken: zet het proces voorlopig maar stop of op
zijn minst op een laag pitje Zo n conclusie zou om
een aantal redenen toch niet verantwoord zijn Het
kan nooit kwaad als dingen die mensen hoog zitten
maar eens met naam en toenaam worden genoemd.
Dat hoeft dan niet te betekenen dat men eikaars
integriteit en goede trouw in twijfel trekt. Beide
'partijen' zijn. na diepgravende gesprekken, tot de
ontdekking gekomen dat de verschillen die tiental
len jaren lang tussen de twee kerken een rol hebben
gespeeld thans niet meer van wezenlijke betekenis
zijn. Nu het proces eigenlijk nog maar nauwelijks aan
de gang is zou het- verkeerd ?ijn te zeggen: het lukjrn
toch niet omdat je kerken van een verschillend'0
kerktype nu eenmaal niet op één lijn kunt brengenPed
Door wat nu is gebeurd komen de uiteenlopend^1, 1
visies duidelijk aan het licht. Voor zover men het noghe
niet wist komt nu naar voren dat in de hervormde^ 1
kerk het centralistische element aanzienlijk sterke^"
is dan in de gereformeerde kerken. En algemenere'
gesteld het zal best waar zijn dat hervormden ett-
gereformeerden qua menstype verschillen Maar datstl
kan ten diepste toch niet een reden opleveren orrfm
wat men als bijbelse opdracht ziet op de lange baari er
te schuiven of helemaal weg te poetsen Sn;
In l
Vooruitzien f»
De gereformeerden gaan volgend jaar de Afscheiding.t„
van 1834 herdenken. In 1986 zal het een eeuw geleden
zijn dat de Doleantie zich voltrok. In 1892 hebben dtL.
kerken uit Afscheiding en Dolenatie verenigd (met!
uitzondering van een groep die nu nog de Christelijj
ke Gereformeerde Kerken vormen). Er leven nog heel
wat gereformeerde mensen die zich herinneren dat
ondanks de samensmelting van 1892 nog tot in de
jaren dertig van onze eeuw op heel wat plaatsen A-
en B-kerken naast elkaar bestonden ook de gerefor^
meerden kenden toen hun modaliteiten (en ze ken
nen ze nog, al valt het sommigen moeilijk dat
erkennen! A- en B-kerken worden vanzelfsprekend
niet aanbevolen voor de straks in staat van herem-
ging verkerende kerken van hervormde en gereforfiO
meerde snit. Maar misschien kan de herinnering.g
eraan een troost zijn, voor jakkeraars en doordramP
mers zowel als voor afremmers en bedachtzamen Ol
het eindpunt is niet met een jaartal aan te geven! -
Maar wel gaat het om de toekomst van de kerk naaf
protestants model in ons land, waarschijnlijk zeer
veelkleurig en anders dan de hervormde kerk en dé
gereformeerde kerken van dit ogenblik.
J. J Tevelj
