ZAKEN
DOEN
IN
GENEVE
1
j
Collectief
en
maar.
individueel
wanneer
De nota van De Ruiter en de preek van Luns
©hago
INDONESIE-REIZEN
PZC/°Pinie en achtergrond
r sjtsss: rssax. fotograivan der zwaard °pdracht -jia-
Als't schoon moet
bel dan 045-7194 66.
De schoon makers
van Nederla^aa,
DEFENSIENOTA
DINSDAG 29 NOVEMBER 1983
(Door Af. H von Meyenfeldt, generaal-majoor bd) Deze verschillende militair-strategi
sche doelstellingen laten zich moei-
De NAVO is, ondanks felle protesten van de politieke leiders in Moskou en veel burgers in ljjk °p één noemer brengen. Een
Europa en Amerika, begonnen met de plaatsing van nieuwe Amerikaanse atomaire bêfdepaHijei 'te maken'hêbben met
raketsystemen in Europa. Onderdelen van de eerste serie raketten zijn aangekomen op maatschappelijke krachten die meer
militaire bases in Groot-Brittannië en de Duitse Bondsrepubliek. Omdat de produktie van bela°£ hebben bij eenmodernisering
en uitbreiding dan bij een verminde
deze raketsystemen een nogal tijdrovende aangelegenheid is, duurt het tot rond 1988 voordat ring van de bewapening,
alle 572 raketten (108 Pershing Il-raketten en 464 Tomahawk-kruisraketten) op Europees Kruitvat
grondgebied staan opgesteld.
Dat men er in Genève niet in is
De NAVO heeft dus nog ruime moge- ik denk in dit vefband aan: de verdere Amerika wordt immers vanuit zijn geslaagd de plaatsing van nieuwe
lijkheden om haar moderniserings- uitbreiding van het atomaire poten- randgebieden niet bedreigd en mocht raketten te voorkomen en het aantal
programma aan internationale poli- tieel van de NAVO; de plaatsing van zich een dergelijke bedreiging ontwik- reeds opgestelde raketten te vermin-
tieke en militaire ontwikkelingen aan Russische atomaire wapensystemen kelen dan maakt het daar snel een deren, ervaren velen als een teleur-
te passen; om de plaatsing van de in de DDR en Tsjechoslowakije; de einde aan. De NAVO daarentegen stelling. Het kruitvat waarop wij in
raketten te vertragen en-of het aantal mogelijke uitbreiding van het aantal streeft naar een toereikend atomair Europa zitten wordt nu verder volge-
te plaatsen raketten te verminderen. Russische SS 20-raketten, dat op doe- potentieel in Europa om: de Ameri- stopt met een nieuwe generatie kern-
Met andere woorden, het is nog lang len in West- en Zuid-Europa staat kaanse nucleaire garantie voor de wapens die uitermate geschikt zijn
niet zeker dat alle 572 raketten naar gericht; de aankondigin van de Russi- veiligheid van Europa zeker te stellen; voor daadwerkelijk gebruik. Deze te-
Europa komen. sche partijleider Andropov om met de Sowjet-Unie af te schrikken om leurstelling gaat vaak gepaard met
Dat de Sowiét-Unie na de oositieve nieuwe wapensystemen een directé atoomwapens te gebruiken tegen doe- een gevoel van machteloosheid om-
hpciiccintr van het nnitse narlement dreiging tegen Amerika op te bouwen len in West- en Zuid-Europa en om de dat Europa slechts beperkte moge-
over de Dlaatsine van nieuwe Ameri- en aan de Plannen van vrijwel alle geloofwaardigheid van haar strategie lijkheden heeft om bedreigende ont-
kaanse raketten op het grondgebied atoommachten om hun strategische van het. aangepaste antwoord op een wikkelingen op het gebied van de
van de Bondsrepubliek de onderhan- kernwapenpotentieel te verbeteren en verantwoord peil te handhaven. bewapening te keren. Onze (atomaire)
delingen in Genève over de beperking uit te breiden-
van kemwapensystemen voor middel
lange afstand zou afbreken, was te De gang van zaken in Genève heeft
verwachten. Ongetwijfeld zullen velen weer eens duidelijk gemaakt hoe
zich afvragen wat er nu gaat gebeu- moeilijk het in de praktijk is om
ren. Waar wij, mijns inziens, zeker van bedreigende ontwikkelingen op het
kunnen zijn is dat de gesprekken gebied van de bewapening in de greep
tussen Rusland en Amerika in de te krijgen. De kloof die Oost en West UNITRAVEL - de grootste organisatie in Nederland op het gebied van
ment beide partijen weer aan de on- moeilijk te overbruggen. Een gemeen- sl10w te maken van 1 k uur over Indonesië, waarvan de tekst door Mies
derhandelingstafel zullen plaatsne- schappelijke aanpak van de bewape- Bouwman werd ingesproken. Hel resultaat is een prachtige audio-visuele
ningsproblematiek wordt verder in de presentatie die laat zien wat een reis met UNITRAVEL inhoudt en hoe
tair-strategische' dodstelltaBen. De boeiend Indonesië is. Na hei grote succes van de presentatie in 1982, wordt
Sowjet-Unie heeft, om een strategi- deze show als volgt herhaald: Vrijdag 2 december, 20.00 uur in de Schouw-
sche positie te bereiken die gelijk- burg te Middelburg. Plaats bespreken en toegangskaarten a 7,50 bij
sfa^enf belang V'V V' Midddbur8' 18,116851
alle atomaire strijdkrachten die in
aangrenzende gebieden staan opge
steld.
veiligheid wordt door Amerika gega
randeerd. En de grootmachten voeren
hun gesprekken over de beheersing
van atomaire ontwikkelingen over on
ze hoofden heen. Natuurlijk worden
wij over de gang van zaken geïnfor
meerd. Maar echte invloed hebben wij
niet.
Onvrede over deze afhankelijkheid is
voor sommige deskundigen een rede
om zich in te zetten voor de ontwik
keling van een meer zelfstandig Eu
ropees veiligheidsbeleid. Onlangs
heeft in de Duitse Bondsdag de voor
zitter van de SPD, Willy Brandt, zich
uitgesproken voor een nieuwe Euro
pese verdedigingspolitiek; een sterk
Europees defensiesysteem.
In theorie is deze gedachte zeker
uitvoerbaar. Europa beschikt over de
personele-, materiële- en financiële
middelen en ook over de technologi
sche mogelij kheden om een goed te
genwicht te vormen tegen de militaire
macht van het Warschau Pact.
Eigen macht
ADVERTENTIE
Verkiezingen
Er zijn berichten dat de Sowjet-Unie
wil wachten tot na de verkiezing van
de nieuwe Amerikaanse president in
198R. Ik zou dat betreuren. Immers,
zo lang er niet wordt onderhandeld
en aan de onderhandelingstafel geen
positieve resultaten worden bereikt,
gaan de ontwikkelingen op het ge
bied van de bewapening gewoon
door.
(ADVERTENTIE)
uur en op zaterdag van 09.00-13.00 uur en op de avond zelf vanaf 19.00 u
aan de zaal.
Hago Nederland BV L
Vestigingen te Amsterdam
Rotterdam - Groningen - Almelo
Apeldoorn - Eindhoven - Maastricht
Heerlen.
Illustraties: geheel boven de lancering van een Pershmg-raket. Onder: de Tomahawk op vlucht.
En wij zijn zeker ook in staat een
beuropese atomaire strijdmacht te
organiseren van voldoende omvang
om Rusland af te schrikken kernwa
pens te gebruiken. De praktische be
tekenis van deze theorie is echter
beperkt.
De Sowjet-Unie zal alles doen om de
oprichting van een zelstandige Euro
pese kernwapenmacht te voorkomen.
Ook van Amerika mag verzet tegen de
vorming van een sterke Europese de
fensie worden verwacht. Immers, bei
de grootmachten hebben zeker
zolang het Oost-West-conflict zich
voortsleept belang bij de handha
ving van hun positie op ons continent.
Een vraag is ook of voldoende Euro
peanen zich achter een dergelijke ont
wikkeling willen stellen. Een Euro
pees defensiesysteem verrijst onder
meer een Europese politieke struc
tuur die er nog niet is en die door
landen als Frankrijk en Engeland ook
niet wordt begeerd. De ontwikkeling
van een dergelijke structuur wordt
pas mogelijk wanneer Amerika en
Rusland de strijdbijl begraven en de
volken van Oost en West de gelegen
heid krijgen in een ontspannen sfeer
samen te praten over hun toekomst.
Machteloos
Tenslotte, uit deze beoordeling van
actuele gebeurtenissen op het gebied
van de bewapening mag niet worden
afgeleid det Europa inderdaad mach
teloos is als liet gaat om de zorg voor
eigen veiligheid.
Oh zeker, onze mogelijkheden om op
directe wijze de rol van atoomwapens
in het politieke- en militaire denken
terug te dringen zijn beperkt. Maar op
indirecte wijze kunnen wij wel invloed
op de ontwikkelingen uitoefenen. Wij
kunnen onder andere bijdragen aan
de verbetering van de betrekkingen
tussen Rusland en Amerika; druk
uitoefenen op beide grootmachten om
weer aan de onderhandelingstafel
plaats te nemen en mee werken aan
de uitbreiding van gemeenschappelij
ke belangen tussen Oost en West op
allerlei- gebied. Door zo bezig te zijn
bevorderen wij de ontwikkeling van
een politiek klimaat waarin, ook als
het gaat om bewapeningsvraagstuk
ken. weer zaken kunnen worden ge
daan. En daar gaat het toch om.
fi
Waaraan spiegel je je ideeën en opvattingen? Van huis uit is een iede
gewend situaties en zaken te toetsen aan datgene wat bij ons leeft e
aan die opvattingen die wij in het Westen koesteren. Als je die tactiek oj a'
Rusland toepast, ben je verkeerd bezig. De verenigde landen en staten dl
de Sovjet-Unie vormen, hebben zulk een andere ontwikkelingsgang in di
historie achter de rug en hebben op grond van ons vaak vreemde ideeèt 'r
denkbeelden en visies ontwikkeld die je op z'n minst een beetje mod a
kennen om het huidige beeld in juist perspectief te vatten.
Neem nu het idee van individueel en Dat lijkt het ware collectief te zijn
collectief. Wij zijn vanouds (op grond Lenin c.s. wisten de eerste jaren ooi
het Romeinse recht) ge- niet erg goed raak met dorpen ei
wend aan een vrij absoluut individu- boeren. Ze richtten zich na 1911
eel eigendomsrecht. Dat passen we volledig op de industrieën, de groot
toe in ons dwingende en contractue- scheepse industrialisatie en de reoi
le recht. De ondernemingsgewijze ganisatie van steden en stedelijk:
produktie in de landbouw is er ook regio's. Pas toen dat geheel eei
op gebaseerd. De Russische land- beetje volgens de dogma's op tous
gezet, begon opvolger Stalin r d
1929 met de grootscheepse collect!
schillende soorten van dorpsge- visatie van de landbouw. En werd
meenschappen voorkwamen (te ge- rekening gehouden met bepaald!
compliceerd om hier uit te leggen) vormen van gemeenschap die e:
was verreweg de meest gebruikelijke vanouds al in Russische landbous
bouw echter is vanouds op andere
wijze georganiseerd. Hoewel er ver
waren? Nee, volstrekt niet. Strikt ot
basis van de industriële reorganise
de zogenaamde mir een dorpsge
meenschap die ook als landgemeen-
schap fungeerde. Het land in de mir tie werd de nieuwe landbouw o;
was onder de boeren van het dorp touw gezet. Dat werd gedaan doe
verdeeld, maar deze verdeling had stedelingen en partijmensen
geen permanent of absoluut karak- niets of bijna niets van de landbouï
ter. Ze kon worden gewijzigd om afwisten. Zowel boeren die adviezet
haar aan te passen aan de verande- gaven over een andere, betere opzet
ringen die in de loop van de tijd in de als boeren die niet luisterden, wei-
samenstelling van de boerenfamilies den afgevoerd. Het is waarschijnlijli
was opgetreden. Families die kleiner die, vanuit de stedelijke invloeds
waren geworden sinds de laatste sfeer opgelegde verandering, die e
verdeling, moesten land afstaan aan de oorzaak van geweest is dat di
families die groter waren geworden nieuwe opzet van de landbouw
etc. Maar het dorp mir was veel sovchoses en kolchoses, de eersti
meer dan alleen maar een landge-
meenschap, het was ook het voor
naamste instrument van machtsuit
oefening over de boeren. Het door de
vergadering van gezinshoofden ge-
twintig jaar zo bar slecht functio
neerde.
Jmijn idee, niet goed op elkaar
kozen doipshoofd, was tevens in die afgestemd. Dat is vriendelijk ge
functie belast, met openbare orde, Zegd als je weet dat ook de Sovjet-
het innen van belasting etc. Dit
laatste werd in principe van het
dorp geheven. Alle boeren werden
geacht evenveel te betalen (dat was
dan ook de reden van de voortduren
de herverdeling ieder moet dezelf
de draagkracht houden).
terzake
Ml
regering de ontvolking van hel
platteland als één van haar grootsti
et dit voor ogen is het ook problemen ziet.
Ten dienste ligt hierin de oorzaal
dat toen en nu nog steeds een beetji
vanuit de stedelijke sfeer aan hel
.begrijpelijker waarom de pril
le communistische staat uiteinde
lijk (in 1929) ook dat landbouw ging
collectiviseren. Het idee van grote platteland regelingen worden opge
eenheden geleid door de staat en de legd. Juist dat gedwongen en opge
hieraan verbonden neiging tot legde karakter van allerlei eise
steeds grotere collectivisatie, be- reorganisaties heeft de landbouw
hoorde tot de communistische heeft de boer teveel gedemotiveerd
heilsleer. Het was met redelijk sue- In feite worden daardoor vaak plat
ces toegepast in de industrie. Een telandsmensen en boeren niet all
goede tien jaar na de revolutie vond eersterangs staatsburgers
de regering dat ook de boeren zich schouwd. Een kwestie van mental!
moesten aanpassen. Hoewel
waarin, dat wil zeggen ge-
teit dus. Juist omdat zovaak
steden en allerlei industrieën voor-
dwongen collectivisatie, veel tegen- rang krijgen, zijn de voorzieningen
op het eindeloos uitgestrekte platte
land dikwijls ontoereikend. Hebben
niet geheel vreemd. De weerstand de overgebleven dorpen te weinig
zat 'm minstens evenveel in de voorzieningen en zijn de wegen ten
wijze waarop deze werd uitgeoe- plattelande slecht en weinig in aan-
fend zonder inspraak en met de tal. Vanouds waren de lonen ook in
botte bijl uitgevoerd. Maar totaal de steden veel beter,
vreemd (zoals wij) keek men daar De Sovjet-regering, door de hard!
niet aan tegen het opzetten van zeer noodzaak van voedseltekorten ge-
grootschalige bedrijven. Vele land- dwongen, is nu bezig met een groot
goederen vóór de revolutie waren scheeps programma om de land
tief vanouds de dorpsgemeenschap groot aantal maatregelen zijn daar
in Rusland ook fungeerde naar toe genomen of in voorbereiding
ons gevoel althans naar de com- Het leert ons echter nog eens de lei
munistische ideeën toch .niet ge- dat een regering nooit ongestrat!
noeg. Als je je verdiept in deze zijn landbouw en platteland mag er,
indeeën krijg je steeds meer de kan verwaarlozen,
gedachte dat Marxisme en commu
nisme stedelijk georiënteerd zijn.
1 mr Gerard W. Smallegangt
Door Chiel Evers)
Daar ligt ze dan, de langverwachte
Defensienota van het kabinet.
Het is alleen niet de nota waarnaar
iedereen uitkeek. Die komt pas „tus
sen nu en de volgende zomer", zoals
minister De Ruiter maandag zei.
Daarin moet het kabinet een oplos
sing aangeven voor de meningsver
schillen tussen VVD en CDA over de
Nederlandse atoomtaken en zal ein
delijk de knoop moeten worden door
gehakt over het al dan niet plaatsen
van 48 kruisraketten.
Geen vuurwerk dus in het conventio
nele deel van de Defensienota, waar
mee De Ruiter niet langer wilde wach
ten. De krijgsmacht moet immers
weten waar ze de komende jaren aan
toe is. Daarom heeft hij nu vast laten
weten hoe hij de plannen van de
krijgsmacht wil aanpassen aan zijn
krappere budget. De tering naar de
nering zetten, is het hoofdkenmerk
van dit deel van de nota.
Over onderdelen zal de Tweede Ka
mer misschien wat stoeien, maar gro
te politieke conflicten zullen er niet
rijzen. Het gaat immers om een invul
ling van eerdere besluiten van de
coalitiepartijen CDA en VVD. In het
regeerakkoord is al afgesproken dat
de jaarlijkse groei van de uitgaven
met drie procent zal zijn, zoals eerder
in de NAVO afgesproken, maar
slechts twee procent,
De Schelde
Daarnaast wordt in de plannen dras
tisch geschoven om het voortbestaan
van de RSV-werf De Schelde moge
lijk te maken. Dat defensie daaraan
met het vervroegen van marine-or
ders een bijdrage zou leveren, was al
eerder uitgemaakt. Nu gaat het
slechts om de vraag welke andere
plannen daardoor een paar jaar op
verwezenlijking moeten wachten.
Spectaculair is het allemaal niet, al
doet het vernietigende commentaar
van de secretaris-generaal van de NA
VO (waarover straks meer) anders
vermoeden. Vervroegde afstoting van
wat schepen en vliegtuigen, reorgani
satie van leger-onderdelen, wijziging
van een parate eenheid in een mobili
sabel onderdeel. Al met al levert het
de nodige ruimte op, zonder de ge
vechtskracht van de krijgsmacht we
zenlijk aan te tasten.
Met hun beleid bouwen minister De
Ruiter en zijn staatssecretarissen van
Houwelingen en Hoekzema voort op
de defensienota uit 1974, van de toen
malige minister Vredeling. De laatste
tien jaar is veel geld uitgegeven aan
nieuwe wapensystemen (vliegtuigen,
schepen, tanks) en werd het perso
neelsbestand ingekrompen met
16.000. Op de uitgaven voor munitie,
oefeningen, onderhoud en exploitatie
is aanzienlijk beknibbeld.
Door de grootscheepse modernisering
van de afgelopen jaren is de kwaliteit
van de krijgsmacht volgens de huidi
ge bewindslieden ,,in belangrijke ma
te toegenomen". Nu willen ze echter
weer meer nadruk leggen op de ex
ploitatie van de aangeschafte wapens,
om te voorkomen dat er straks wel
allemaal mooie spullen staan, maar
het geld ontbreekt om ze te kunnen
gebruiken. Dat dat gevaar niet denk
beeldig is, bewijzen de perikelen rond
de Leopard-tanks.
Zoals het hoort, heeft Nederland de
andere NAVO-landen over de voorne
mens geraadpleegd. Die consultatie
heeft geleid tot een paar aanpassin
gen van de plannen. Zo is het voorge
nomen uitstel van de aankoop van
platte spoorwagons voor een snel
transport van tanks naar het front,
ongedaan gemaakt. De Ruiter zei
vorige week dat de bondgenoten zeer
goed te spreken waren over de open
manier waarop Nederland over haar
voornemens sprak.
Brief
Er zijn meer NAVO-landen die zich
niet houden aan de jaren geleden
afgesproken groeinorm voor de defen
sieuitgaven van drie procent Maar
lang niet allemaal leggen ze dat zo
netjes voor aan de bondgenoten voor
commentaar. In dat licht is de onge
kend felle schriftelijke reactie van
secretaris-generaal Luns des te op
merkelijker.
De brief van Luns is eigenlijk het
meest opzienbarende deel van de
Defensienota.
Op geen van de door Nederland voor
gelegde plannen gaat Luns in zijn
brief concreet in.
Hij veegt de Nederlandse regering
echter onomwonden de mantel uit,
omdat zij het waagt de jaarlijkse
uitgavengroei tot twee procent te be
perken. Ons land zou juist veel meer
moeten doen, De lezer krijgt de in
druk dat er een grootscheepse ont
manteling van de Nederlandse krijgs
macht dreigt. In werkelijkheid is de
fensie het enige departement dat niet
echt hoeft de bezuinigen. Het gaat
alleen om wat minder méér.
Luns deinst in zijn schriftelijke don
derpreek niet terug voor een vorm van
nucleaire chantage: als Nederland de
gewraakte plannen doorzet, maakt
het zich meer afhankelijk van kernwa
pens. Daarmee mikt, de secretaris
generaal op de achi lies-hiel van de
Nederlandse politiek. De coalitiege
noten VVD en CDA zijn het immers
nog allerminst eens over de vraag of
en in hoeverre Nederland kruisraket
ten moet plaatsen en bestaande
atoomtaken moet afstoten.
Basiszaken
De nu gepubliceerde Defensienota
bevat over de kernbewapening
slechts „grondleggende beschouwin
gen". Minister De Ruiter waarschuw
de maandag, dat niemand daaruit
mag concluderen hoe een kabinetsbe
sluit over deze heikele zaken volgend
voorjaar zal uitpakken. Maar tegen
standers van kruisraketten en voor
standers van het afstoten van atoom
taken zullen aan het lezen van de
beschouwingen weinig vreugde bele-
Onomwonden schrijft De Ruiter
samen met zijn collega Van den Broek
(buitenlandse zaken) dat er geen
bruikbaar alternatief is voor kernbe
wapening. „Het is een gevaarlijke
illusie te denken dat vrede blijvend
wordt gevestigd wanneer de kernwa
pens verdwijnen", vinden de minis
ters. Het dreigen met kernwapens om
oorlog te voorkomen, achten ze
alle kwaden het minst kwade.
Daarbij mikken ze wel op een zo laaf j
mogelijk niveau van nucleaire bewa
pening. En daar begint meteen df
schoen te knellen. Zijn de zes Neder
landse atoomtaken onmisbaar vooi
een geloofwaardige afschrikking? Ii
de plaatsing van 48 kruisraketten in J
Woensdrecht daarvoor echt nodig!
Vooralsnog zijn "de regeringsfracties
het daarover niet eens. Velen in hel
CDA zeggen het liefst „nee", de VVD
zegt ,ja".
Het kabinet stelt intussen sombei
vast, dat het kernwapenbeleid moei
worden uitgestippeld „onder moeilij
ke omstandigheden". De standpun
ten vr en tegen nucleaire wapens zijl
zo verhard, dat de ploeg van Lubbers
„een dialoog tussen doven" vreest. In
de defensienota wordt voldoende
steun van de samenleving voor hel
kernwapenbeleid noodzakelijk ge
noemd.
Wat te doen, als die steun blijkt te
ontbreken? Dat is een van de velf
vragen waarop de Defensienota zelfs
geen begin van antwoord geeft.
