Meer aandacht politiek
oor ontbossingsprobleem'
jeen integratie Zeeuwse
verkgelegenheidsfondsen
Historische
jaarboeken
MET WELKE HYPOTHEEK
LOOPT U HET MINSTE RISICO
Meerderheid staten genegen
tot koop natuurgebieden
'EEN TAKJE IN DE MOND
VAN DE LIJKDRAGERS'
PZC/ provincie
WDA-KAMERLID OP SYMPOSIUM GOES:
L
DE 20 JAAR RENTEVAST HYPOTHEEK
VAN HET BOUWFONDS.
i EDEPUTEERDE DRS R. C. E. BARBE:
KATHOLIEKE ARBEIDERS IN
HEINKENSZAND LANG ONVRIJ
hedendaagse
sieraden
Dirigentencursus koorleiders
j3fcTERDAG 26 NOVEMBER 1983
11
OES De aandacht in de politiek voor de ontbossingsproblematiek - en in feite voor de
lologische aspecten van economische ontwikkeling - is tot nu toe gering. Redenen daarvoor
jn met name: het onbreken van eigen waarneming (in de westerse landen is brandhout,
oestijnvorming, en dergelijke, geen probleem), alsmede het ontbreken van directe
ilanghebbenden. Het belang van dit onderwerp is op dit moment echter wél groter dan de
jlitieke belangstelling ervoor. Dit stelde het Tweede-Kamerlid J. de Waart (pvda), tijdens
n vrijdag in Goes gehouden symposium over ontbossing.
Waart beklemtoonde dat ontbos- Het kamerlid was één van de drie den. Deze club hield het afgelopen
g onderdeel is van het grotere inleiders op het lustrumsymposium jaar een project over de ontbossings-
ibleem van de snelle achteruitgang van de juniorkamer voor de Bevelan- problematiek en het symposium was
de natuur in de derde wereldlan-
i Als oorzaken noemde hij onder
er: armoede van de bevolking en
arom ongecontroleerde houtkap en
sie: kappen van bos voor land-
uw en veeteelt door de lokale bevol-
ig en grote (vaak buitenlandse)
dernemingen; houtkap door hout- MIDDELBURG - Een meerderheid
rwerkende industrieën. Het kamer- van de staten zal - naar het zich laat
moest erkennen dat de politiek aanzien - akkoord gaan met provin-
rop maar een geringe directe in- ciesubsidie voor de aankoop van de
:ed kan uitoefenen, omdat maar Eendenkooi te St. Philipsland
gering deel van de ontbossings- (259.000) en 4 ha. Heerenpolder bij
raaken verloop via processen die Wolphaartsdijk (95 mille) door het
or de overheid zijn te controleren. Zeeuwse Landschap. Voor rekening
van de provincie Dat bleek vrijdag
morgen bij de behandeling van deze
twee deze voorstellen in de staten
commissie bestuurszaken. De provin
cie draagt 50 procent van de koopsom
bij. Commissieleden van VVD. CDA,
D'66, SGP en GPV/RPF bejegenden de
aankopen welwillend, PvdA en PSP/
CPN behielden hun stem voor.
Wat de aankoop in de Heerenpolder
betreft waren er bij PvdA en PSP'
PvdA-er achtte medewerking van
internationale bedrijfsleven,
nkwereld en lokale bevolking nood-
lelijk om de ontbossing tegen te
an. Hij zei voorts dat overheden
idle en onderzoek kunnen (mee)be-
n en bevorderen. De Waart was
voorstander van aanpassing van
H wetgeving die uitvoer van milieu-
iaarlijke stoffen naar derde wereld
den toestaat en hij vond dat de
plgeving over het gedrag van mul-
atlonale ondernemingen ver-
lerpt moet worden. Het kamerlid
ook mogelijkheden om het begin-
'de vervuiler betaalt' in de praktijk
brengen, door veroorzakers van
iieu-aantasting mee te laten beta-
aan een fonds dat herstelprojecten
roert.
eendenkooi moet worden doorgele
verd als de provincie niet meedoet.
„Nu de dreiging van aankoop door
een derde is afgewend, zou de eenden
kooi toch ook via het rijk behouden
blijven" redeneerde men. Gedepu
teerde E. Maris-Koster betoogde, dat
het rijk die overname alleen accep
teert, als de provincie geen geld zou
hebben om subsidie te verlenen; en
dat is er wel. Bovendien valt de
eendenkooi in het gebied, waarover in
het .aankoopoverleg' is afgesproken
dat het tot de invloedssfeer van het
Zeeuws Landschap hoort. De heer
L.A.M. Elenbaas (vvd) kreeg van de
andere fracties steun bij zijn opvat
ting. dat het - achterstallig - onder
houd de provincie geen extra geld
CPN aarzelingen over de hoogte van mag kosten. „De kooi voldoet nu aan
de eisen, die het rijk minimaal stelt
voor eendenkooien, de bedoeling is
niet dat er een cultuurhistorisch mo
nument van wordt gemaakt, maar dat
het als natuurgebied wordt beheerd,"
de koopsom. Bij de - inmiddels aange
kochte - Eendenkooi vroegen met
name mevrouw G. de Vries-Hommes
en de heer J. Dupré zich af of de
provincie er wel geld voormoet geven,
nu het rijk heeft verklaard dat de zegde mevrouw Maris hem toe.
daarvan afsluiting. S. Jonker van de
stuurgroep Global Forest van de fede
ratie van juniorkamers Nederland
zwaaide de Bevelandse leden lof toe
voor hun initiatief. Hjj verzekerde dat
Zeeland in deze voorop loopt. Voorzit
ter A. Huige van de Bevelandse ju
niorkamer gaf een kort overzicht van
de activiteiten. Hij legde er de nadruk
op dat vooral de voorlichting (met
name aan scholen) veel aandacht
heeft gekregen
J Meester, directeur van een houtim-
portbedrijf te Harlingen. verkondigde
de stelling dat het bedrijfsleven toege
spitst in de houthandel slechts een
vrij onaanzienlijk deel van de wereld
ontbossing toegerekend kan worden.
Hij maakte onderscheid tussen bosge-
bruik (weghalen waar hetgeen kwaad
kan en waar bos terugkomt) en bos-
misbruik (waar onherstelbare schade
wordt veroorzaakt). Meester onder
streepte dat lokale of regionale bouw-
hout- en brandstofbehoeften verreweg
de grootste boosdoeners zijn. Hij
pleitte voor goede herbeplanting, ook
door papier-, pulp- en cellulosefabrie-
ken (ten behoeve van de wereldpa-
pierproduktie).
De Wageningse hoogleraar M. Mörzer
Bruijns ging nader in op tropische
regenwouden als leefgemeenschap.
Hij stelde dat optimaal beheer van
dergelijke bossen mogelijk is, maar
dat de methoden ervoor nog nader
moeten worden uitgewerkt. Morzer
Bruijns gaf in dit verband diverse
aanbevelingen. Onder leiding van
Tweede Kamerlid E. Terpstra (vvd)
volgde tot slot een discussie. Daar
aan namen deel de inleiders, voorzit
ter Huige, stuurgroeplid Jonker,
journalist R. Schrier en hoofd be
plantingen W. de Koning.
[aatregelen
lADVERTENTIE
Waart kwam ook met een reeks
atregelen, die de ontbossing recht-
ctks kunnen tegengaan, zoals: te-
(dringen behoefte aan kaphout
o de plaatselijke bevolking door
[reductie van efficiënte kacheltjes,
•gasinstallaties en dergelijke; aan-
van nieuw bos speciaal voor de
p van brandhout voor de lokale
roiking; beperking van de kapcon-
ssies een grote internationale
itschappijen; betere regels bij in-
T slriële houtverwerking; terug-
int na kap op ecologisch verant-
orde wijze; aanwijzen, aankopen
beschermen van natuurgebieden;
idie naar gebruik van bufferzones
idom natuurgebieden.
udheidkundige
lenigingen
entraai op
ulturele Dag
IDDELBURG - Het werk van de
idheidkundige verenigingen zal
atraal staan tijdens de Zeeuwse
üturele Dag die 25 februari 1984
irdt gehouden in cultureel centrum
Halle in Axel. Dit blijkt uit vrij-
gepubliceerde vergaderstukken
de Zeeuwse Culturele Raad, die
organisatie van de dag in handen
*ft. Inmiddels heeft het college van
instemming betuigd met het hou-
van de manifestatie,
igens het voorlopig programma
:cdt de dag om 10.30 uur geopend
mr J. Asselbergs, vice-voorzitter
q de culturele raad. Vervolgens
ndt de heer J. Trijsburg, directeur
de Stichting Gelders Oudheid-
aidig Contact een inleiding over
taats, taak en functie van oudheid-
Jidige verenigingen'. Na de koffie
)rdt het thema 'lokale geschiedenis'
'leid door dr A. Doedens. Deze is
iatiefhemer geweest van de 'Kro-
tk van de regionale geschiedenis'
'an onlangs het eerste nummer
verschenen. Voor de lunch is het
ama de bedoeling dat de film 'het
g (hief wordt vertoond, waarbij op
P [conventionele wijze het archiefwe-
ii wordt belicht.
;t middagprogramma omvat een
leiding van de heer E. Kolen, secre-
tis Stichting Brabants Heem, over
menwerking tussen oudheidkundi-
verenigingen op provinciaal en
lionaal niveau'. De dag wordt beslo-
5 met een forumdiscussie. Het fo-
m zal, naast de inleiders, bestaan
t mr J. Asselbergs, drs R. Koops
Iksarchivaris in Zeeland) en (nog
it zeker) drs J. Kluiver, voorzitter
n de federatie van Heem- en Oud-
idkundige Verenigingen in Zeeland.
30 JAAR LOOPTIJD MET GRILLIGE RENTE. 20 JAAR LOOPTIJD MET ROTSVASTE RENTE.
De veiligste weg is de 20 joar RenteVast Hypotheek van
het Bouwfonds Die houdt u 20 jaar vrij van rentezorgen.
Bovendien bent u er al na 20 jaar van af. Dat is 10 jaar
eerder dan bij andere hypotheken. Per maand betaalt u
weliswaar iets meer, maar aan het eind van de looptijd
heeft u wel een stuk minder betaald. Vraag nadere infor
matie en persoonlijk advies bij het Bouwfonds-infocentTum
in uw buurt. Of stuurt u even de bon op.
^Tluurt u mij alle informatie over de 20 jaar RenteVast Hypotheek
J Adres: LI 1 1 I I
I Postcodt
I ii L. .-LU Telefoon.
_Li
Plaots-
Ik heb wel/geen hypotheek.
In gesloten envelop zonder postzegel naar
nv Bouwfonds Nederlandse Gemeenten,
Antwoordnummer 34,38Ó0 VE Hoevelaken.
Ik ga liever even langs bij het Bouwfonds-infocentrum in Middelburg, Korte Delft 2, (011801 I
27158.
KNEUZEN - Gedeputeerde drs R.
Barbé (economische zaken)
l de suggestie van de Zeeuwse
(organisaties om de diverse fond-
J ter bestrijding van de werkloos-
d te integreren, van de hand. Hij
akte dat vrijdagmiddag in Ter-
lizen duidelijk, tijdens een verga
fing van de Regionale Raad voor
Arbeidsmarkt.
Is eerder gemeld hebben het CNV
de FNV in Zeeland in hun reacties
het provinciaal sociaal-econo-
ch beleidsplan ervoor gepleit om
fondsen waarover de provincie
chikt (voor voorwaarde scheppend
bijzondere voorzieningen en
werkgelegenheidsfonds) in één
pot te storten. Volgens gedeputeerde
Barbé is dat echter uit 'een oogpunt
van voeding en doelstellingen' onmo
gelijk.
De vakbeweging in Zeeland is ver
deeld over de vraag of de Stichting
Economische Ontwikkeling Zeeland
(SEOZ) een bredere doelstelling moet
krijgen. De SEOZ is opgezet om de
provinciale financiële steunoperatie
(met PZEM-gelden) aan de Koninklij
ke Maatschappij De Schelde mogelijk
te maken. Volgens FNV-bestuurder
M. L. Strous moet het - gezien de
comfortabele vermogenspositie van
het nutsbedrijf - mogelijk zijn nog
meer geld aan de PZEM te onttrekken
uiu umuiiiL, meer werkgelegenheids
bevorderende activiteiten te ontwik
kelen. Dat idee vindt echter geen
weerklank bij het CNV. „De SEOZ is
duidelijk een eenmalige zaak waar we
zo snel mogelijk van af moeten", aldus
CNV-bestuurder L. Q. Phernambucq.
Volgens de CNV-bestuurder zou het
onjuist zijn nog meer PZEM-geld naar
de SEOZ over te hevelen. „Het geld
dat we in het verleden blijkbaar te
veel hebben betaald, moet gebruikt
worden voor een verlaging van de
electriciteitstarieven".
Tarieven
Een poging van FNV-bestuurder
lJElN i y^iAA
De Dorpsstraat in Heinkenszand aan het begin van de eeuw.
Het heeft de rooms-katholieke arbeiders in Heinkenszand niet meege
zeten. Pastoor en burgemeester, gesteund door plaatselijke notabe
len en werkgevers, hielden de ontwikkeling van organisaties in het
begin van de twintigste eeuw lange tijd met succes tegen. Onder anderen
de bewierookte bestuurder mr. dr. A. J. J. M. Mes speelde daarbij een
belangrijke rol. Hij deed als burgemeester weinig tot niets aan de
verheffing van de arbeiders, met als argument dat die arbeiders niet tot
besturen en verantwoordelijkheid dragen geschikt waren. Pas in de loop
van de jaren dertig kwam er in de positie van de rooms-katholieke
arbeiders enige verbetering. Hun protestantse collega's hadden toen
allang gezorgd voor een zo goed mogelijke belangenbehartiging.
In het historisch jaarboek voor iiIn Heinkenszand bleef het bij be-
Zuid- en Noord-Beveland, afleve- voogding van de arbeiders en van
ring 9. dragen F de Klerk en G. van de kant van de arbeiders bij berus-
der Wal deze gegevens aan, in een ting in de situatie", betoogt het
artikel over de geschiedenis van de tweetal. Een reden die volgens hen
arbeidersbeweging in Heinkens- 00k meespeelde bij het trage toene-
zand over de jaren 1870-1940. Eerdei men van het zelfbewustzijn van de
belichtten ze de situatie in Krab- arbeiders in Heinkenszand. was
vooral de in de vorige eeuw voorval
lende grootscheepse emigratie naar
bendijke (oostelijk Zuid-Beveland
en Colijnsplaat (Noord-Beveland)
Ze kozen deze keer Heinkenszand
uit: een plaats op westelijk Zuid
Beveland met een overwegend
rooms-katholieke gemeenschap
Eén van hun conclusies: tot een
echte vakorganisatie van de katho
lieken kwam het pas in 1925, zo'n 2C
jaar na de christelijke en socialisti
sche vakorganisaties.
„De invloed die pastoors en predi
kanten, met notabelen en werkge
vers op de arbeiders in Heinkens-
zand hadden, was niet onaanzien- elders- Naar alle waarschijnlijkheid
lijk aldus De Klerk en Van der trokken de meest ondememenden
Wal. Ze voegen eraan toe dat deze we§- en bleven d^ meer in hun lot
bovenlaag zijn invloed niet doelbe- berustende arbeiders achter Een
wust gebruikte om de leefomstan- socialistisch. hervormingsgezind
digheden van de arbeiders te verbe- milieu kon daardoor met ontstaan,
teren, door bijvoorbeeld verenigin
gen met sociale doelstellingen te
stichten. Op andere plaatsen, zoals J_Jdersbeweging in Heinkenszand
Krabbendijke. bleek het namelijk is één van de zes verhalen die in het
van doorslaggevend belang te zijn, jaarboek van de heemkundige
dat belangnjke plaatselijke perso- kring de Bevelanden prijken. Inte-
nen hierbij het voortouw namen, ressant en gedegen is ook het arti
kel van A. Kort over de afscheiding
van 1834 in Goes: een godsdienst-
conflict met sociale aspecten. Hij
geeft aan dat de afscheiding van de
hervormde kerk wellicht meer een
sociaal conflict was, dan een ver
schil van mening over de leer,
ofwel: een strijd van kleine luiden
en arbeiders die in opstand kwa
men tegen de gevestigde kerk, die
gedomineerd werd door mensen uit
de bovenste lagen van de maat
schappij.
De Goese archivaris L. Abelmann
beschrijft de korte maar roerige
carrière van de Goese baljuw Ge
rard van Uuytwijk (1561-1562). die
voortdurend in conflict verkeerde
met het gemeentebestuur. G. Le-
poeter gaat in op de bedijking van
de Reigersbergpolder in 1773, waar
door Rilland en het fort Bath kon
den ontstaan. De architect en
kunstschilder Pieter Adriaan Jaco
bus Moojen uit Kloetinge (1879-
1955) wordt belicht door C. Been
hakker. P'roblemen rond de aan
voer van rijshout voor dijkverster
king, terwijl Zeeland belaagd wordt
door de Spanjaarden (1574"75) ko
men aan de orde in het verhaal van
A. Duvekot De heemkundige kring
heeft andermaal voor een afwisse
lend jaarboek gezorgd Niet alle
artikelen zijn even toegankelijk;
daar mag de redactiecommissie
meer op letten. Dat geldt ook voor
de uiterlijke verzorging; één keer
lezen en de bladzijden 126 totaal)
laten alios.
Rinus Antonisse
Historisch jaarboek voor Zuid- en
Noord-Beveland. nummer 9 Uitgave
heemkundige kring voor de Bevelanden
Prijs f 20,- voor leden en f 23.50 "oor
met-leden.
Ze lopen nog steeds met een buxustakje in de mond, de lijkdragers in
Brouwershaven, wanneer ze een jonge overledene naar zijn of haar
laatste rustplaats brengen. Het takje is zes a acht centimeter lang, niet
afgesneden maar afgebroken zodat het in de mond een wrange smaak
geeft. De takjes zijn versierd met een strikje van witte en zwarte zijde. In
vroeger jaren werden dergelijke takjes ook gebruikt bij begrafenissen
van gildebroeders of hun familieleden in Zierikzee. Toen waren deze
twijgjes ook nog eens doorgewerkt met zilveren filigrain werk. Deze
takjes waren soms zo kostbaar dat ze te huur waren.
In het jaarboek 1983 van de vereni- of de muur. Was de gestorvene een
ging Stad en Lande van Schouwen- jongen dan hing er een palmtakje
Duiveland (de 'Kroniek van het aan Bij een meisje was het een
land van de Zeemeermin' heet het takje thijm. Bij dc dood van een
boek) besteedt M. K. Buth ruime éénjarig kind werd één bos stro
aandacht aan begrafenissen en be- neergelegd Voor elk jaar ouder tot
grafenisgebruiken op Schouwen- vijf toe kwam er een bos bij. Een
Duiveland. Hij vermeldt hoe in kind dat ouder dan vijf jaar was
vroeger jaren bij de aanzegging van gestorven kreeg evenveel strobos
een sterfgeval tussen de twee aan- sen als een volwassene, meestal tien
sprekers midden op straat een man of twaalf, afhankelijk van de grootte
met een grote hoed liep. die met van de strobossen. Het aantal bos
heide handen een zakdoek stijf te- sen was voor mannen en vrouwen
gen de ogen gedrukt hield en aan- gelijk. Alleen werden wanneer een
houdend snikte.
Tot ongeveer het midden van de
vorige eeuw bestond op Schouwen-
Duiveland het gebruik dat bij een
sterfgeval bossen tarwestro op de
stoep voor het huis werden neerge
legd ten teken dat er 'een hek m uus
stong'. Het was dan wel even oplet
ten. Als een kind voor het einde van
het eerste levensjaar was gestorven
werd de strobos niet neergelegd
maar opgehangen aan de deurpost
man was overleden de bossen
rechts van de deur gelegd en bij een
vrouw links.
Enkele tientallen jaren geleden
waren de begraafplaatsen op
Schouwen-Duiveland nog verdeeld
in eerste, tweede en derde klas. Op
de ecrste-klasgedeelten stonden
kapitale grafzerken met soms
fraaie smeedijzeren hekwerken
rond de graven. Op de gedeelten
voor tweede en derde klas waren
de graven slechts aangegeven door
paaltjes met een nummer en woms
een blikken trommel met een boe
ket erin en een glasplaat ervoor.
W, Keikes beschrijft in het jaarboek
het beeld en de sfeer van Schou-
wens lustoord Schuddebeurs Dit
lommerrijke gebied was niet alleen
in trek bij de gegoede regentenfami
lies die er indrukwekkende buiten
plaatsen met sierlijk aangelegde
tuinen lieten verrijzen Ook de klei
ne burgerman maakte graag een
uitstapje naar Schuddebeurs De
jaarlijkse zomerkermis genoot
faam.
Verder staan in de Kroniek van het
land van de Zeemeermin artikelen
over de manier waarop dichters en
beeldende kunstenaars de overstro
ming van 1953 hebben verbeeld,
over de opkomst en de teloorgang
van de Zierikzeese oesterkweek en
-handel, over de verloskunde in Zie
rikzee. over de Joodse begraaf
plaats. over de schildersfamilie Din-
gemans te Westensc houwen en over
de dialecten van Bruinisse en Brou
wershaven
Ben Jansen
Kroniek van het land van de Zeemeer
min. achtste jaargang Uitgave vereni
ging Stad en Lande van Schouwen-
Duiveland Prgs f23.50
Strous om de Regionale Raad voor de
Arbeidsmarkt een duidelijk stand
punt te ontlokken over de energieta
rieven en de vermogenspositie van de
PZEM strandde door ingrijpen van
gedeputeerde Barbé. Tot grote verba
zing van vooral de vakbondsvertegen
woordigers ontraadde de gedeputeer
de de leden van de Raad voor de
Arbeidsmarkt ten sterkste hun vin
gers aan een dergelijke discussie te
branden. Volgens Barbé is de Raad
voor de Arbeidsmarkt 'niet in staat
een uitspraak te doen' omdat zij niet
over voldoende informatie zou be- henk&ingrid
schikken. „Flauwe kul", reageerde
CNV-bestuurder Phernambucq. Maar
de gedeputeerde kreeg wel zijn zin.
ADVERTENTIE!
vanderkooij
GOES Voor de driejarige dhigcu-
tencursus voor koorleiders in West-
Brabant en Zeeland kan nog een
aantal cursisten geplaatst worden.
De toelatingsexamens voor de cursus
zijn zaterdag 10 december in Bergen
op Zoom. In januari 1984 begint de
Stichting Samenwerkende Neder
landse Korenorganisaties met de
we cursussen.
Tijdens de cursussen wordt les gege
ven in de volgende vakken: algemene
muziekleer, muziekgeschiedenis, zang
en stemvorming solfège, melodie- en
harmonieleer, vormleer en koorprak-
ticum. Bij de toelating wordt onder
andere gelet op de kwaliteit van het
muzikaal gehoor, de dirigeer- gestiek,
stemgebruik en tekstvoordracht. Het
cursusgeld bedraagt 500 gulden per
jaar. De kosten voor het toelatingsex
amen bedragen 15 gulden en het
afsluitende examengeld bedraagt 75
gulden. Daarbij komen nog de kosten
van de studieboeken en partituren.
Belangstellenden kunnen terecht bij
het Landelijk Bureau S.N K in Den
Haag
